ANTROPOMOTORYKA- nauka o ruchu

Temat:1.Motoryczność człowieka jako przedmiot teoretycznego poznania:

Ruch-obok mowy jest najpowszechniej wykorzystywanym środkiem w kontakcie człowieka z otaczającym światem.

2.Motoryczność człowieka: pocz. XX w.- ruch to skomplikowany mechanizm , którego analiza musi uwzględniać współdziałanie poszczeg. Stawów i mięśni , budowa morfo.

3.Sprawność fiz.- zdolność do efektownego wykonania pracy mięśniowej ,

-jest to właściwość poprzez którą charakteryzujemy nie tylko poziom możliwości i zachowań ruchowych a także cech codziennej fiz. aktywności człowieka.

4.Typy koncepcji definicji sprawności:

a)mechanistyczno-biologiczny ( nawiązuje do mech. pojęcia sprawności maszyny , iloraz pracy użytecznej do pracy włożonej)

b)behawioralno-kulturowy ( nacisk na osiągany poziom zaradności i samodzielności)

c)motoryczny ( poziom zdolności , cech motorycznych , połączenie zdolności siłowych , szybkościowych, wytrzymałości)

d) fizjologiczno-medyczny ( aspekty zdrowotne i sprawności energetycznej ustroju)

5. 3 grupy właściwości osobniczych dotycz. sprawności fiz.:

a)wydolność fiz. ustroju i poziom cech motorycznych

b)umiejętności ruchowe- człowiek umie rozwiązywać zadania

c)motywacje działania- człowiek chce osiągnąć pożądany efekt.

6.Koncepcja health - related ( H-RF) sprawność zorientowana na zdrowie

a)komponenty koncepcji HRF( morfologiczne, mięśniowo-szkieletowe, motoryczne , metaboliczne, krążeniowo - oddechowe)

b)czynniki koncepcji HRF ( skład ciała, siła mięśniowa, kontrola postawy ciała , metabolizm węglowodanowy i lipidowy)

HRF - celem testów jest promocja zdrowia oraz troska o funkcjonalną wydolność.

7.Zadania podejmowane przez antropomotoryke;

-tworzenie ogólnych koncepcji i modeli w zakresie sprawności fiz.

-badanie zmian motoryczności człowieka w ontogenezie

-obserwacja uwarunkowań sprawności fiz.

-klasyfikacja ćw. ruchowych oraz ocena ich efektywności

Temat2: Sprawność fiz. człowieka w ramach koncepcji ( health -related fitness)

1. Koncepcja testów H-RF - został tak pomyślany aby poszczeg. komonenty prawnośći fiz. były związane z poziomem zdrowia.

a)komponenty sa określane:

-zdolnością do podejmowania codziennej aktywności z wigorem

-takim stanem cech i zdolności który wskazuje na niskie ryzyko przedwczesnego rozwoju chorób w wyniku małej aktywności.

2. Sport wyczynowy a zdrowie: należy odróżnić działalność zmieniającą do bycia sprawnym w ramach koncepcji HRF od sportu wyczynowego .

3.Sprawność motoryczna a sprawność fiz. w koncepcji HRF:mała aktywność fiz. i spraw. wyst. z otyłością , osteoporoza.

4.Zasadnicze komponenty sprawności wg. Koncepcji HRF:

a)morfologiczne( stosunek masy do ciała, skład ciała, gęstość tk. Kostnej, gibkość)

b)mięśniowe(moc, siła , wytrzymałość)

c)motoryczne(zwinność, koordynacja, szybkość, równowaga)

d)krążeniowo -oddechowe( submax. wydolność wysiłkowa, max moc aerobowa)

e) metaboliczne ( tolerancja glukozy, wrażliwość na insulinę )

5.Normy na podstawie składników osocza krwi:

-cholesterol całkowity <5,5 mmol/litr

-cholesterol HDL 0,9-1,8 mmol/litr

-cholesterol LDL <4,0 mmol/litr

Temat3; Uczenie się w 3 aspektach:

a)poznawczy- akcentuje znaczenie przyrostu indywid. wiedzy , poprawę zdolności rozwiązywania problemów , jasność rozumienia.

b)afektywny- ukierunkowny na emocje , uczucia podkreśla rolę postawy, zrozumienia znaczenia wartości

c)psychomotoryczny- koncent. się na rozwoju i poprawie umiejętności , jest wykorzystywane w w-f i sporcie.

2.Etapy uczenia się:

a)pierwszy (poznawczy)- informacje płynące od N. , duża liczba błedów

b)drugi (kojarzenia) - łączenie danej umiejętności w płyną całość , liczba błędów mniejsza

c)trzeci (samodzielność) - uczący wykonuję daną czynność ruchową z coraz mniejsza liczbą błędów , dążymy do perfekcyjnego wykonania.

3.Nawyk ruchowy- tworzy się w wyniku powtarzania wielokrotnie czynności ruchowej

a)Etapy tworzeniasie nawyku ruchowego:

-generalizacja - faza nadmiernej liczby stopni swobody

-koncentracji- faza wykorz. stopni swobody ruchu i sił

-automatyzacji- faza ekonomizacji i stabilizacji nawyku ruchowego

4.Nauczanie motoryczne w świetle praktyki dydaktycznej:

a) informacja płynie ze strony analizatorów( wzrokowego, słuchowego, dotykowego, )

5.Metody nauczania: a) całkowita( syntetyczna), częściowa ( analityczna) mieszana ( kombinowana)

6. Teorie i techniki uczenia:

a)trening mentalny (umysłowy)-polega na wzmożonym przemyśleniu i wyobrażeniu o ruchu.

b)nauczanie programowe- opiera się na odp. ułożonych emiprycznie

c)antycypacja- wyprzedzenie , przewidywanie, zakładanie czegoś.

d)kinetyka- dział dynamiki zajmujący się badaniem ruchu ukł mech. pod wpływem działających na nie sił.

Temat4: Rozwój motoryczny człowieka w procesie ontogenezy.

1.Ontogeneza-czas od poczęcia do śmierci

2.Znaczenie ćw. ruchowych:

-polepszaja zdrowie fiz.i psychiczne

-dzieci mogą wyładować energie

3.Procesy zachodzące w ukł. nerwowym

a) I proces- mielinizacja włókien(kończy się po 12 roku życia) - polega na tworzeniu na aksonach neuronów.

b)II proces - zjawisko Jnerwacji kończy się po 6 roku życia) wrastanie w głąb włókien nerwowych

4.Ruchy sensoryczne:

a)sfera sensomotoryczna(zmysłowa) luźno powiązana ze sferą motoryczną ( ruchową)

5.Rozwój wiekowy dziecka: a)okres niemowlęcy ( kończy się gdy dziecko zacznie chodzic), b) 1-3 lat(formy pokazywania przestrzeni) c) 2 rok( chód swobony) d) 16-18mies. ( potrafi pokonywać niektóre przeszkody) e)2-3 lat ( faza lotu i skoków) f) 3 rok ( bieg skok) g) 4 rok (wchodzenie po schodach , opanowanie mowy) h)5 lat ( pierwsze ruchy motorycznośi)

6.Rozwój motoryczny w okresie młodszym szkolnym: z chwila pojscia do szkoły,

-ograniczenia ruchowe , dyscyplina szkolna , dynamiczny rozwój motoryczności (Dz10-11, Ch 12-13lat)

7.Rozwój motoryczny w okresie pokwitania i młodzienczym: ( Dz11-12, Ch 13-14) , burzliwe przemiany w całym ustroju , gwałtowny przyrost- dziew. wyższe od chlopców

8.Okres Młodzienczy- okres dojrzewania w końcowym etapie ukształ. się indywidualnego stylu motorycznego

-kształtuje się typowa sylwetka męska i kobieca.

Temat5: Symetria i asymetria ruchów człowieka.

1.Wyróżniamy asymetrie funkcjonalną i morfologiczna

2.Ruchy symetryczne: -uznaje się za bardziej złożone ponieważ wymagają współpracy obu półkul mózgowych.

3.Rodzaje symetrii i asymetrii ruchów:

a)Symetria-równoczesność,proparcjonalność w rozumieniu w jednakowych cz.ciała,narządów

b)Symetria dwuboczna(bilateralna) - org. podzielony tylko symetrycznie na cz. prawa i lewą

c)W różnych dyscyplinach sportu:

-symetryczne( P i L kończyna lub strona ciała w 1 i 2 kierunku ( ze startu)

-asymetrycznie -jednostronna( N i R z tej samej strony ciała ( szermierka)

-mieszane

d) symetria jednoczesna ( żabka), -naprzemianstronna ( bieg lekkoat.)

4.Ruchy asymetryczne - faza jednostronności (jednokierunkowość) połączone z wykonaniem obrotu ciała ( np. w piruetach)

5. Ruchy mieszane- ruchy charakt. się symetrią i asymetrią ( np. ciosy bokserskie)

6.Należy przestrzegać zasady aby asymetria funkcjonalna nie wyrządzała szkody ćw.:

-asymetria jest korzystna gdy opiera się na symetrii trzeba dążyć do symetryzacji

-wynik sportowy jest wypadkową symetrycznego i asym. przygot. ruchowego

-na początku potrzebna jest symetria wyk. wszystkich ćw. przygot. ogólnego

7.Przy asymet. wyst. kształt. koordynacji o 50% przy symetrii zwieksza się o 100%.

Temat 6: Genetyczne uwarunkowania predyspozycji i zdolności.

1.Czynniki detronizujące ludzką motorykę:

a)o zachowaniu decydują interakcje obu czynników: -genotypu - środowiska

Z=f ( G razy s) (Z-zachowanie, f-funkcja, G-genotyp, s-środowisko)

b) Genotyp-dziedziczna konstrukcja organizmu , suma jego info. genetycznej

c) Fenotyp- część genotypu , zespół cech org. które przejawiają się w danych warunkach w danym etapie rozwoju

d) 46 chromosowmów- ludzki organizm

e)Kanał rozwojowy- wzrost, kolor oczu, umiejętności, skłonnośći.

f)dziedziczenie poligeniczne( wielogenowe)- wpływ wielu genów czy wypadki ekspresji poszczególnych genów ( poziom intelektualny, wys. ciala, )

g)siła mięśniowa-niska dziedziczność , wysokie wytrenowanie

h)wydolność aerobowa- średnio silnie uwarunkowana genetycznie

i)zdolności szybkościowe- mocno uwarunkowana genetycznie

j)gibkość ciała- mocno uwarunkowana genetycznie

Temat 7: Środowisko uwarunkowania sprawności fizycznej:

1. Środowisko- ogół czynników naturalnych i biologicznych istotna dla życia i rozwoju osobników danego gatunku.

2. Czynniki egzogenne w środowisku zewnetrznym:

a)biogeograficzne (modyfikatory naturalne) -zasoby wodne , skład powietrza , klimat, temp., ukształtowanie terenu, siła grawitacji.

b)społeczno - ekonomiczne ( modyfikatory kulturowe) -*wewnątrzrodzinne(wys. zarobków, sposób podziału dóbr materialnych), *zewnętrzne względem rodziców( poziom kultury, system wartości , tradycje).

c)tryb życia- aktywność umysłowa i fizyczna( praca zawodowa) , wypoczynek , sen.

3.Rodzaje zmian przystosowawczych (reakcja na bodźce środowiskowe)

a) jednorazowe -odp. na bodziec poj. lub krótkotrwałą serię ( zmęczenie)

b)zmiany adiustacyjne-względnie trwałe ale odwracalne które cofają się po pewnym czasie

c)zmiany adaptabilne- przystosowanie plastyczne które wyraża się w zmianach trwałych nieodwracalnych (dotyczą tylko fenotypu)

d)adaptację genetyczną - dotyczy zmian wywołanych w zakresie struktury DNA

4.Ekosenytywność- ukazano zależność między czasem trwania zaburzenia rozwoju a powrotem cechy na właściwy tor rozwoju dziecka.

-wrażliwość na bodźce środowiskowe i tryb życia nazywa się „ekosensytywność”

5.Metody pomiaru zróżnicowania środowiska społ-ekonom. i kulturowego:

-wielkość i charakter środowiska społecznego (wieś, małe miasto, duze miasto)

-status społeczny( wykształcenie, zawód)

-poziom zamorzności( wys. dochodów, liczba dzieci)

-pochodzenie etniczne , rasowe

Temat 8: Gibkość ciała i jej uwarunkowania:

-może zabezpieczyć przed kontuzjami ukł. mięśniowo-szkieletowego

1.Ograniczenia ruchu w stawach: a) Czynniki:

-wrodzone wady budowy kręgów

-stany zapalne -zwyrodnienie -przykurcze

2.Gibkość jako cecha motoryczna- jest to zakres ruchu w pojedynczym stawie lub kilku stawach .

3.Rodzaje gibkości: a)gibkość statyczna-pełna ruchomość w stawach w sytuacj. pasywnych

b)dynamiczna- odnosi się do stopnia zmiany pozycji w stawie w rezultacie działania sił zew.

Temat 9: Zdolności wytrzymałościowe i sposoby ich rozwijania

1.ukł. krążenia i oddychania- wydolność ukł. krążenia i oddych. Jest uznawana za najistotniejszy komponent sprawności sprzyjający zdrowia H-R-F.

2.Korzyści z pracy aerobowej- podst. korzyści aerobowe przez orgaznizm podczas pracy aerobowej jest lepsze wykorzystanie O2 podczas wysiłku.

3.Zdolności wytrzymałościowe- podst. czynniki determinujące zdolności wytrz. pobieranie O2 (V2 max) i odpornośc na zmęcznie.

4.W zależności od ilości uczestniczących grup mięśni możemy wyróżnić zmęczenie:

a) lokalne ( 1/3 ogólnej ilości zmęczenia)

b) regionalne ( 1/3-2/3 masy mięśnia)

c)globalne ( powyżej 2/3 mm. ciała)

5.Możliwości wysiłku dorosłych i dzieci:

-u dzieci- mniejsza procentowa zawartość włókien szybkokurczliwych w tk. mięśniowych na mniejsza powierzchnię przekroju włókien mięśniowch

-aktywność fiz. może modyfikować tempo obniżenia się wydolnści w wieku starszym

6.Procesy anaerobowe

-mechaniczna praca mm. powstaje dzieki rozpadowi cząsteczek ATP i jego odbudowie przy wykorz. fosfokreatyny , glikozy oraz tlenowej przemiany węglowodanów

Temat 10:Zdolności szybkościowe:

-w wysiłkach które trwają b. krótko i są wykonywane z max. prędkością przyswajanie O2 praktycznie nie wystepuja.

1. 3 elementy formy przejawiania szybkości:

a)czas reakcji-czas jaki upływa od momentu zadział. bodźca do wyst. danej reakcji

b)prędkość pojedynczego ruchu - zalezy od wielkości pokonywanego oporu

c) częstotliwość ruchów - silnie związana z ruchliwością ukł. nerwowego

2. 2 fazy związane z aktem ruchowym :

-zwiększenie prędkości - prawie we wszsytkich grach zespołowych

-względna stabilizacja prędkości w biegach krótkich

3.Zdolności szybkościowe- przebieg w ontogenezie

-warunki skutecznego kształ. zdol. szybk., im większy opór jest pokonywany tym bardziej prędkość ruchu zależy od jego możliwości siłowych.

4.Kształtowanie zdolności szybkościowych:

-ruch powinien być wykonywany z prędkością max. tzn. w każdym kolejnym ćw. należy dążyć do przekroczenia dotychczasowego poziomu.

-technika ruchu powinna być przyswojona do tego stopnia aby można było skoncentrować się na szybkości wykonywanych ćw.

-czas ćw. powinien być na tyle krótki aby nie występowały oznaki zmęczenia

Temat 11: Metody oceny tkanki tłuszczowej

-wskaźnik masy ciała BMJ

-grubość fałdu skórno-tłuszczowego

-stosunek obwodu talii do bioder WHR

1.Osobnicy charakteryzujący się skrajnie niskim otłuszczeniem

-wys. ryzyko nierównowagi płynów elektrolitowych

-osteporoza

-zmniejszenie masy kości

-zanik mięsni

-arytmia serca

2.Normy procentowe zawartości tłuszczu w ustroju (Thompson)

3.Typy otyłości:

a)stosunek obwodu talii do bioder (WHR)- ściśle związany jest skoncentrowany z tłuszczem umiejscowionym w cz. brzusznej (nadciśnienie, choroby wieńcowe, cukrzyca)

b)otyłość androidalna- nadmierny tłuszcz jest zlokalizowany górnej cz. ciała

c) otyłość -nagromadzenie tk. tłuszczowej w organizmie, przekraczające jego fizjologiczne potrzeby i możliwości adaptacyjne,

d)hiperplazja- przyrost liczby komórek

e)hipertrofia- przyrost wielkich komórek tłuszczowych

4.Redukacja masy ciała- dieta redukcyjna, aktywność fiz. , zbudować ujemny bilans energet.

5.Program ukierunkowany na przyrost masy ciała:

-określić bieżącą masę ciała i skład ciała

-zaplanować wysokokaloryczna dietę zrównoważoną

-zwiększyć dzienny pobór białka

---