Skalniak
Ogródki skalne należą obecnie do najpopularniejszych elementów ogrodów przydomowych a zakładanie i pielęgnacja alpinarium może dać wiele satysfakcji. Należy też podkreślić, że piękno wielu roślin uwydatnia się dopiero w zestawieniu z kamieniami. Skomponowanie efektownego skalniaka oprócz wysilku fizycznego wymaga pewnego poczucia estetyki oraz wiedzy dotyczącej hodowli roślin skalnych.
Najlepiej aby skalniak swym wyglądem przypominał fragment naturalnego krajobrazu. Ważna jest również pielęgnacja; skalniak musi być zadbany - część roślin może "pozarastać" kamienie niszcząc efekt. Nie należy próbować przenosić w środowisko ogródka rośliny zdobyte w czasie wycieczek górskich. Z reguły są to rośliny chronione a szansa, że się "przyjmą" jest minimalna.
Kompozycję skalniaka można dość łatwo modyfikować poprzez uzupełnianie kolekcji lub wymianę roślin.
Miejsce na skalniak :
Najlepiej aby było otwarte i dobrze nasłonecznione; może być ewentualnie częściowo zacienione. Generalnie jednak trzeba pamiętać, że większość roślin skalnych lubi słońce.
Gleba :
Nieprawdą jest, że rośliny skalne są niewybredne i mogą rosnąć w każdym rodzaju gleby. Podłoże dla każdego gatunku rośliny skalnej najlepiej w sposób odrębny przygotować w zależności od jej potrzeb.
Materiały na skalniak:
Odpady budowlane (np. potłuczone cegły lub donice, gruz i żwir) kamienie, piasek.
Najpierw należy wysypać kilkucentymetrową warstwę piasku, na to warstwę drenażu (ok. 15 cm) z odpadów budowlanych. Następnie należy wysypać warstwę lekko wapiennej ziemi i ułożyć kamienie, które powinny być częściowo wkopane w ziemię co zapobiega ich obsuwaniu się.
Rośliny na skalniak:
Rośliny skalne to w większości byliny, a więc mogą być uprawiane na jednym miejscu przez kilka lat. Z reguły rośliny skalne są niewielkich rozmiarów, tak więc można na obszarze ogródka skalnego uprawiać wiele różnych gatunków. O powodzeniu w uprawie roślin skalnych decyduje zapewnienie właściwych warunków wegetacji oraz znajomość podstawowych potrzeb poszczególnych gatunków.
Najlepiej aby na skalniaku kwitło coś od wiosny do jesieni, choć tych które kwitną jesienią jest najmniej. Na szczęście sytuację ratują różne odmiany wrzosów. Wiele roślin odpowiednich do obsadzenia skalniaka wygląda ciekawie przez cały okres wegetacji, nawet wtedy gdy nie kwitną. Przykładem mogą być rozchodniki o kolorowych liściach czy rojniki.
Skalniak wiosną :
- ciemiernik - kwitnie wczesną wiosną, często w śniegu, kwiaty o średnicy 20-35 cm. w barwach od białych przez żółte, zielonkawe, różowo-fioletowe, purpurowo-czerwone aż do fioletowo-czerwonych, długo utrzymują się na roślinie. Roślina wytwarza kępki złożone ze skórzastych zimnozielonych lub opadających liści. Gleba powinna być żyzna, średnio ciężka i próchnicza, wilgotna i zawierająca wapń. Stanowisko półcieniste - ciemirniki nie znoszą nasłonecznienia. sadzić pojedyńczo lub w małych grupkach w pobliżu ścieżek.
- śnieżyczka, przebiśnieg (II-III) roślina cebulowa, kwiaty białe zwisające, gleba dobrze nawożona i wilgotna stanowisko może być w cieniu, półcieniu jak i w słońcu,
- miłek amurski (III-IV) kwiaty jasnożółte, stan. półcieniste, gleba piaszczysta,
- miłek wiosenny (IV-V), pięknie kwitnie na żółto ale trudno go rozmnażać i przesadzać ponieważ jest rośliną o delikatnych korzeniach.(pod koniec lata znika z powierzchni ziemi i przechodzi w stan spoczynku). Stanowisko ciepłe, suche, gleba wapienna,
- przylaszczka - (III-IV) kwiaty niebieskie lub różowe, roślina o wysokości 10-15 cm. tworzy niskie dywany, trójklapowe liście mogą utrzymywać się nawet przez całą zimę. Niezbyt wymagająca roślina choć najlepiej czuje się w glebie wilgotnej i próchniczej. Odpowiada jej stanowisko półcieniste lub cieniste. Dobrze prezentuje się w towarzystwie roślin cebulowych.
- kokorycz - kwitnie wczesną wiosną, kwiaty brunatno-purpurowe lub żółto-białe, zebrane w grona, gleba pulchna, lekko wilgotna, rośnie w cieniu lub półcieniu,
- wrzosiec - kwitnie zaraz po zniknięciu śniegu, bardzo długo (najczęściej IV-VIII). Jest to krzewinka tworząca gęste kobierce, kwiaty w zależności od odmiany białe, purpurowo-różowe, różowe lub lila, mogą rosnąc w półcieniu jak i w słońcu, gleba przepuszczalna, piaszczysta, z domieszką próchnicy,
- bergenia (III-IV) kwiaty różowo-fioletowe, niewybredna choć najlepiej rośnie w glebie gliniastej, znosi pełne nasłonecznienie i półcień,
- knieć (inaczej kaczeniec) (IV-V) jaskrawożółte kwiaty, niewybredna co do gleby i stanowiska, można sadzić w pobliżu wody,
- goździk alpejski (IV-VI) kwiaty duże czerwone, wymaga gleby przepuszczalnej, wilgotnej i zasobnej w wapń, można sadzić w szczelinach między kamieniami,
- zawilec alpejski (IV-V) dekoracyjne kwiaty o barwie niebieskiej, żółtej lub czerwonej, gleba próchnicza, półcień,
- zawilec grecki (IV-V) kwiaty białe, różowe, czerwone lub niebiesko-fioletowe, gleba żyzna, próchnicza lubi półcień,
- zawilec wielkokwiatowy (IV-V) kwiaty białe lub jasnoróżowe, pod spodem delikatnie owłosione, gleba wapienna, dość wilgotna, półcień,
- gęsiówka (IV-V) kwiaty białe, czerwone, różowe lub żółte, gleba przepuszczalna i wilgotna miejsce nasłonecznione, tworzy od wiosny do lata barwne kobierce, po przekwitnięciu należy ją silnie przyciąć,
- naradka alpejska (IV-VI) kwiaty różowo-czerwone z żółtą plamką, gleba kamienista, piaszczysta, wystawa wschodnia,
- goździk alpejski (IV-VI) kwiaty duże czerwone na krótkiej łodyżce, gleba przepuszczalna, dość wilgotna i zasobna w wapń, - sasanka - zakwita w maju , po przekwitnięciu tworzy puszyste nasienniki.
- aster alpejski (V) kwiaty filoetowo-niebieskie rzadziej białe lub różowe, gleba przepuszczalna z dostateczną ilością wapnia, stanowisko słoneczne,
- naradka krwista (V) - kwiaty krwisto-czerwone,
- płomyk szydlasty,
- omieg kaukaski (V) kwiaty złoto-żółte, gleba pulchna i wilgotna, stanowisko półcieniste,
- kosaciec niski,
- goryczka (V-VI)- piękne, bardzo efektowne kwiaty o barwie kobaltowoniebieskiej i kształcie lejkowodzwonkowatym kwiaty pojawiają się na wiosnę ale są też gatunki kwitnące do późnego lata. Nie lubi ostrego, palącego słońca, jest wrażliwa na suszę, należy ją wtedy podlewać i spryskiwać jej liście. Najlepiej goryczki rosną w miejscach słonecznych, glebie gliniastej, zawierającej wapń, w alpinarium najlepiej prezentuje się posadzona w dużych grupach.
- smagliczka (IV-V) - kwiaty żółtozłote zebrane w wiechy, gleba przepuszczalna, kamienista, stanowisko słoneczne - łatwa w uprawie ale ekspansywna,
- żagwin (IV-VI) w czasie kwitnienia roślina obsypana jest drobnymi kwiatkami w kolorze fioletowym, niebieskim lub różowym. Tworzy wiecznie zielone poduszki. Gleba żyzna, zawierająca wapń. Stanowisko ciepłe i słoneczne.
- żarnowiec (IV)-V),
- ubiorek (IV-V) kwiaty białe, zebrane na wierzchołkach pędów w gęste grona. Ubiorek jest niską krzewinką o zimnozielonych liściach, tworzącą małe gęste poduszeczki. Dobrze rośnie w glebie przepuszczalnej, próchniczej i żyznej z dostateczną ilością wapna. Stanowisko suche i słoneczne. Po przekwitnięciu przyciąć roślinę do połowy wysokości,
- skalnica (V),
- czosnek kazachstański (V) duży kulisty kwiatostan o barwie karminowo-różowej, lekka, żyzna i odwodniona,
- dąbrówka (V-VI) kwiaty białe, niebieskie, fioletowe lub różowe, woli półcień - niektóre odmiany mają liście o barwie brązowo-czerwonej,
- czosnek karatwski (V-VI) różowy kulisty kwiatostan, po przekwitnięciu ozdobą są purpurowo-czerwone owoce, stanowisko słoneczne i wilgotne,
- rogownica kutnerowata (V-VI) kwiaty czysto białe na cienkich łodyżkach, liście owłosione, srebrzyste, stanowisko słoneczne, gleba bogata w wapń, sucha i przepuszczalna,
- zawciąg (V-VI) kwiaty różowe, czerwone lub amarantowe, skupione w gęste, kuliste główki, jedna z najlepszych skalnych roślin, gleba przepuszczalna, odwodniona i niezbyt żyzna, najlepsze stanowisko: wschodnie zbocza skalniaka,
- zarzyczka górska (V-VI) kwiaty liliowofioletowe, dzwonkowate, zebrane w luźny kwiatostan, liście na długich ogonkach, prawie okrągłe, tworzące rozetę, ziemia żyzna, zawierająca wapń, wilgotna, stanowisko półcieniste,
- modrzewnica (V-VI) kwiaty białe lub różowawe, jest roślina wrzosowatą: potrzebuje ziemi torfowej i wilgotnej,
- ukwap dwupienny (V-VI) kwiat drobne, zebrane w koszyczki kwitną na różowo, biało lub karminowo-czerwone, gleba słaba i sucha, stanowisko słoneczne,
- dębik (V-VI) drobna krzewinka o dość dużych białych kwiatach, ozdobna też po przekwitnięciu ze względu pióropuszowate owocostany, gleba lżejsza, kamienista, z dużą zawartością wapna, roślina wytrzymała na suszę i chłód,
- rzeżuszka (V-VI) gęste kwiatostany złożone z białych drobnych kwiatków, liście drobne, ciemnozielone, zebrane w niskie rozety (5-10 cm.) Lubi glebę przepuszczalną, zdrenowaną i bogatą w wapń. Stanowisko lekko słoneczne lub półcień.
- naradka mlecznobiała (V - pełnia lata) kwiaty białe z żółtym oczkiem, ziemia pulchna, próchnicza ale nie lubi ostrego słońca,
- dzwonek drobny (V- I poł.VII) kwiaty niebiesko-fioletowe, ciemnoniebieskie lub białe, wymaga dużej wilgotności powietrza,
Skalniak latem:
- czosnek południowy (VI-VII) baldachowaty kwiatostan w kolorze żółtym, lubi wapienną glebę, wilgoć i słońce,
- naradka odroślowa (VI-VII) kwiaty różowe lub fioletowo-czerwone, owłosione liście ułożone w rozety, nie ma specjalnych wymagań co do gleby i słońca,
- macierzanka piaskowa (VI-VII),
- goździk kropkowany (VI-VII)drobne kwiaty karminowo-czerwone, rzadziej różowe lub białe, gleba przepuszczalna, średnio zasobna w składniki pokarmowe i wapń, stanowisko suche i słoneczne,
- rozchodniki, rojniki(V-VII),
- dzwonek skupiony (VI) kwiaty fioletowebiałe lub niebieskie wyrastają z kątów liści, roślina niewybredna co do gleby i stanowiska,
- akantolimon (VI-VII) różowe kwiaty, st. słoneczne bez nadmiaru wody),
- goździk kropkowany (VI-VII) kwiaty drobne, białe, różowe lub karminowo-czerwone, łatwy w uprawie, stanowisko dobrze oświetlone i suche, gleba przepuszczalna,
- przymiotno (VI-VII) kwiatostan koszyczek różowo-fioletowy, lubi dobrą glebe ogrodową i stanowisko nasłonecznione,
- żurawka - bylina kwitnąca w czerwcu i lipcu o kwiatach czerwonych, różowych lub białych zebranych w luźny, wyprostowany kwiatostan. Liście skórzaste, a długim ogonku, tworzą przyziemne kępki. Roślina wymaga nieco zasadowej gleby , dostatecznie wilgotnej. Wrażliwa na mrozy - na zimę trzeba ją okrywać.
- dzwonek karpacki (VI-VIII) jedna z najpiękniejszych roślin skalnych o dużych kwiatach o barwie jasnoniebieskiej, niebiesko-fioletowej lub białej, może rosnąć w każdej glebie ogrodowej, stanowisko najlepsze od strony wschodniej, może rosnąć w półcieniu,
- krwawnik złocisty (VI-VII), złociste kwiaty, gleba sucha, kamienista),
- krwawnik wełnisty (VI-pocz.VIII), żółte kwiaty, gleba sucha i lekka miejsce słoneczne),
- zawilec narcyzowaty (VI-VIII) kwiaty w luźnych baldachach maja kolor biały lub różowawy, lubi półcień, i dobrą, przepuszczalna glebę,
- czyściec wełnisty (VI-VII),
- dzwonek dzienny (VI-VIII) kwiaty dość duże, pojedyncze ciemnofioletowe, rzadziej białe, dość trudny w uprawie: ziemia musi być wymieszana z torfem, zawierać wapń, stanowisko półcieniste, lekko wilgotne,
- goździk skalny (VI-VIII) kwiaty małe ale liczne w kolorze różowo-czerwonym, liście niebiesko-zielone, gleba wapienna, stanowisko suche i słoneczne,
- szarotka alpejska (VI-VII) symbol gór, roślina wybitnie pasująca do alpinarium o kwiatach w kształcie "gwiazdki" złożonej z szaro-żółtych, drobnych koszyczków kwiatowych, cała roślina pokryta srebrzysto-białym filcem, lubi glebę lekką, piaszczystą i ubogą, pięknie prezentuje się w pełnym słońcu,
- posłonek zakwita kilkakrotnie w ciągu lata kwiaty żółte, różowe lub łososiowo-pomarańczowe, gleba sucha, wapienna, stanowisko słoneczne,
- dzwonek dalmatyński (VI-IX) kwitnie mnóstwem niebiesko-fioletowych kwiatów, gleba kamienista, przepuszczalna z zawartością wapnia, może rosnąć w słońcu i w cieniu,
- rumian żółty (VII-VIII) kwiaty złocisto-żółte koszyczki, gleba sucha lub lekko wilgotna, stan. słoneczne,
- rumian szlachetny (VII-VIII) kwiaty białe koszyczki osadzone pojedynczo, gleba piaszczysta, miejsca nasłonecznione,
- bylica (VII-VIII) kwiatostan wyrasta nad liśćmi, kwiaty to żółtozielone koszyczki skupione w rozgałęzione grona, gleba uboga z dostateczną zawartością wapnia, lubi pełna słońce,
- funkie (hosty) - (VII-IX) kwiaty lejkowate w kolorze jasnofioletowym lub białym, liście duże z białymi akcentami tworzą dość duże kępy, lubią glebę pulchną, żyzną i lekko wilgotną, stanowisko półcieniste.
- liatra - (VI-X) formy karłowe np. "Kobold" dobrze rośnie w słońcu, wytrzymała na suszę roślina bulwiasta,
- niskie odmiany aksamitek,
Skalniak jesienią :
- aster karłowy kwiaty niebieskie, fioletowe lub różowe, roślina niewybredna, lubi przepuszczalną glebę, wytrzymała na suszę, najlepiej kwitną na stanowisku słonecznym,
- kocimiętka,
- zawciągowiec zwyczajny, kwiaty w kolorze kobaltowo-niebieskim, liście jesienią zabarwiają się na czerwono, stanowisko słoneczne lub półcieniste, gleba przepuszczalna, zasobna w składniki odżywcze,
- niskie odmiany aksamitek,
- wrzosy zaczynają kwitnąć pod koniec lata i kwitną przez całą jesień, kwiaty w zależności od odmian mogą być białe, różowe, fioletowe lub fioletowo-czerwone, gleba kwaśna, torfowa, niezbyt mokra, na słonecznym stanowisku w czasie suszy należy roślinę podlewać,
- zimowit jesienny (IX-X) kwiaty mają barwę liliowo-różową, różową lub białą, bulwy zimowita lubia glebę wilgotną, stanowisko słoneczne lub półcień,
- berberys - jesienią dekoracją ciernistych krzewów są owoce(jagody) o barwie intensywnie czerwonej, może rosnąć w glebie suchej i piaszczystej w półcieniu i słońcu. Dobrze wygląda wśród większych kamieni,
Rośliny na skalniak ozdobne przez cały rok:
Karłowe iglaki, kosodrzewina, irga (zwłaszcza odmiany o zimnozielonych liściach), niskie trawy, zioła.
Krzewy berberysu - odmiany karłowe, o kolorowych liściach, późną jesienią dekoracyjne owoce.
Dąbrówka - odmiany o brązowo-czerwonych liściach, rojniki, bergenie posiadające zimnozielone duże, okrągłe skórzaste liście, rogownica kutnerowata o srebrzysto owłosionych liściach tworząca zwarte poduszki, funkie (hosty) posiadają duże dekoracyjne liście z białym wzorem .
Pielęgnacja skalniaka:
Podlewanie - większość roślin skalnych przyzwyczajona jest do suszy (wyjątek goryczka) więc nie należy ich zbyt często podlewać. Wyjątek stanowią rośliny niedawno wysadzone - te należy podlewać dość często aż do momentu ukorzenienia.
Utrzymaniu suchego podłoża służy warstwa drenażu znajdująca się pod warstwą ziemi i kamieni. Najodpowiedniejsza do podlewania skalniaka jest woda deszczowa. Innym dobrym źródłem jest woda studzienna; trzeba jednak pamiętać że część roślin skalnych (np. wrzosy) nie znosi dużej zawartości wapnia w wodzie.
Do podlewania roślin skalnych należy używać konewki z sitkiem o małych otworach, gdyż silny strumień wody może uszkodzić delikatniejsze rośliny.
Pora podlewania - wczesnym rankiem lub o zachodzie słońca.
Najwięcej wody należy roślinom skalnym dostarczać w okresie wiosennym, kiedy wzrastają a ograniczyć podlewanie od połowy lata, kiedy większość roślin zaczyna przygotowywać się do spoczynku.
Wilgotność powietrza - czynnikiem korzystnym dla roślin skalnych jest sąsiedztwo zbiorników wodnych - powietrze jest wtedy dobrze nasycone parą a skalniak w pobliżu oczka wodnego wygląda bardzo efektownie. Innym dobrym rozwiązaniem jest instalacja w pobliżu skalniaka urządzenia do wytwarzania sztucznej mgły, które pomoże roślinom przetrwać letnie upały.
Nawożenie - rośliny skalne rosną w ziemi ubogiej w składniki odżywcze i dlatego nie trzeba ich właściwie nawozić. Jeśli jest już taka potrzeba to można je w sezonie letnim raz podlać połową dawki nawozu naturalnego.
Odchwaszczanie - dla utrzymania właściwego wyglądu skalniaka należy go regularnie odchwaszczać oraz zapobiegać jego zarastaniu bowiem część roślin skanych może nadmiernie się rozrastać.
Rośliny do obsadzania szczelin miedzy kamieniami:
Rzeżuszka, dzwonek drobny, dzwonek dalmatyński, głodek, erynus, kuklik (w półcieniu), ubiorek.
Rośliny na murki:
Akantolimon, rzeżuszka, smagliczka, ukwap, rumian, zawciąg, żagwin, dzwonek drobny, dzwonek dalmatyński, rogownica (tworzy efektowne kaskady), głodek, pszczelnik, dębik, bodziszek, erynus, posłonek, ubiorek.