2.6.2.2. Żwiry. Żwiry są to okruchy skalne o średnicy ziarn większej od 2 mm i zwykle zaokrąglonym kształcie. Rozróżnia się:
Żwiry kopalne należące do utworów polodowcowych; występują one głównie w północnej i środkowej części Polski. Żwiry te są zmieszane z piaskiem i z większymi kamieniami, tworząc tzw. pospółkę o zawartości żwiru 20-50% . Żwiry kopalne zawierają często zanieczyszczenia organiczne, glinę i znaczne ilości pyłów. Pod względem petrograficznym składają się głównie ze skał magmowych, często ze znaczną domieszką piaskowców i wapieni.
Żwiry kopalne po oddzieleniu piasku i grubych kamieni i po przemyciu wodą stanowią dobre kruszywo do betonów zwykłych i są głównym źródłem zaopatrzenia budownictwa.
Żwiry rzeczne stanowią znacznie lepszy materiał od kopalnych, gdyż nie zawierają na ogół zanieczyszczeń, a domieszka piasku jest nieznaczna. Na ogół jednak rzeki polskie, zwłaszcza w dolnym biegu dostępnym dla żeglugi i zmechanizowanego wydobycia, zawierają niewiele żwiru, a w górnych odcinkach wydobycie żwiru jest utrudnione lub zakazane ze względu na ochronę przyrody (rzeki górskie). Z tego powodu budownictwo w środkowej i północnej Polsce zaopatrywane jest głównie w żwiry kopalne lub w uszlachetnioną pospółkę, tj. mieszaninę żwiru z piaskiem, o zawartości piasku do 60%. Wymagania techniczne dla żwiru stosowanego jako kruszywo do betonu podano w normie PN-86/B-06712.
Należy zwrócić uwagę, że oprócz limitowania zawartości pyłów mineralnych, zanieczyszczeń obcych i zawartości związków siarki (jak w przypadku piasku) dla kruszyw grubych (żwiry , grysy) wymaga się także badań wytrzymałoŚci na miażdżenie (związanych z marką kruszywa) oraz ograniczenia zawartości ziarn słabych i zwietrzałych (tylko dla żwirów).