Kryminologia w aspekcie innych dziedzin naukowych
Pojecie Kryminologi:
Kryminologia (gr. crimen – przestępstwo, zbrodnia + gr. logos – nauka)
to nauka społeczna zajmująca się badaniem i gromadzeniem całościowej wiedzy
na temat:
• przestępstwa jako pewnej szczególnej formy zachowania dewiacyjnego,
• przestępczości jako pewnego zjawiska społecznego,
• sprawcy przestępstwa,
• ofiary przestępstwa,
• instytucji kontroli społecznej i mechanizmów kontrolnych, jakie tworzą
społeczeństwa w celu zapobiegania przestępczości i jej zwalczania1.
Kryminologia jest dyscypliną o charakterze interdyscyplinarnym. Nie
posiada własnej metodologii badawczej, jest więc zmuszona do posiłkowania
się metodami wykształconymi przez takie nauki, jak m.in.: antropologia, biologia,
medycyna, psychiatria, psychologia, socjologia, statystyka, ekonomia,
historia itp. Po raz pierwszy pojęcia „kryminologia” użyto około 1879 r., a wśród
twórców tej dziedziny prawa wymieniani są: Paul Topinard, Rafaele Garofalo,
Cesare Lombroso, Adolphe Quetelet, Michel-Andre Guerry.
Kryminologia jest nauką, której nie można jednoznacznie zakwalifikować
do konkretnego gatunku. Ma ona cechy, które pozwalają ją przyporządkować
do różnych dziedzin życia.
Kryminologia a inne nauki.
Kryminologia a nauki medyczne i biologiczne:
Jednym z twórców kryminologii był Cesare Lombroso – lekarz więzienny
specjalizujący się w psychiatrii. Psychiatria, a zwłaszcza jej wąski dział –
psychiatria sądowa, odgrywa szczególnie ważną rolę w rozwoju kryminologii.
Wpływ ten wyraża się przede wszystkim udziałem w procesie karnym biegłych psychologów, biegłych lekarzy psychiatrów, którzy zajmują się
m.in. diagnozowaniem sprawcy przestępstwa, przez co umożliwiają sądowi
określenie stopnia zdolności sprawcy do ponoszenia odpowiedzialności za
czyny karalne.
Kryminologia a psychologia:
Kryminologia sięga w swych badaniach do dorobku wykształconego
przez psychologię. Zarówno jedna, jak i druga nauka przejawia zainteresowanie
problematyką osobowości. Kryminologia poszukuje związków zachodzących
pomiędzy zachowaniami przestępczymi a pewnymi czynnikami
o charakterze psychologicznym: osobowością, temperamentem, emocjami
oraz poziomem rozwoju umysłowego.
Kryminologia a pedagogika:
Posiłkuje się również dorobkiem pedagogiki, szczególnie jednym z jej
działów, tj. pedagogiki resocjalizacyjnej. Widoczne jest to przede wszystkim
w procesie wykonywania kary i stosowania środków karnych wobec sprawcy
danego przestępstwa. Dzięki niej pojawiła się idea traktowania kary pozbawienia
wolności jako środka resocjalizacji sprawcy, czyli ponownego przywrócenia
sprawcy do normalnego życia w społeczeństwie.
Kryminologia a socjologia:
Współczesna kryminologia nieustannie czerpie z dorobku socjologii.
Postulatem włączonym w obręb zainteresowań kryminologii przez socjologię
jest koncentracja na przestępczości jako pewnym zjawisku społecznym, a nie
tylko zjawisku indywidualnej psychopatologii.
Kryminologia rozszerzyła pole swoich badań na społeczne uwarunkowania
rodzącej się przestępczości. Zwróciła uwagę na przestępczość powstającą
na płaszczyźnie tzw. struktur I stopnia (grupy pierwotne i małe grupy społeczne,
rodzina, grupa rówieśnicza), struktur II stopnia (sąsiedztwo, zbiorowość
lokalna) oraz struktur III stopnia, czyli społeczeństwa globalnego (państwo).
Wpływy socjologiczne uwydatniły w kryminologii także zainteresowanie
społecznymi mechanizmami kontroli przestępczości.
Kryminologia a ekonomia:
Współcześnie kryminologia wykorzystuje pewne metody i pojęcia wykształcone
przez ekonomię do badań nad zjawiskami przestępczymi. Z biegiem
czasu pojawiła się w nauce kryminologii tzw. ekonomiczna teoria przestępczości,
o której będzie mowa w dalszej części niniejszego repetytorium.
Kryminologia a historia:
Historia, a zawłaszcza historia społeczna, stanowi niezwykle cenne źródło
wiedzy w przeprowadzaniu analizy kryminologicznej. Dzięki spojrzeniu
na pewne zjawiska w znacznie szerszym kontekście społecznym, a przede
wszystkim czasowym, możliwe jest zbudowanie dokładniejszej i bliższej rzeczywistości
analizy.
Kryminologia a prawo karne:
kryminologia:
• nauka empiryczna;
• odpowiada na pytanie: jak jest?, ponieważ
opisuje obiektywną rzeczywistość,
fakty;
• podstawowa metoda poznania – metoda
empiryczna;
• nauka neutralna wobec wartościowania;
• stwierdza fakty;
• większość doktryny uważa, że urzeczywistnia
względną koncepcję kary
– koncepcja kary celowej;
• usiłuje uczynić z przestępstwa jedynie
problem praktyczny.
prawo karne:
• nauka normatywna;
• odpowiada na pytanie: jak być powinno?;
• podstawowa metoda poznania – metoda
prawno-dogmatyczna2;
• nauka opierająca się przede wszystkim
na wartościowaniu;
• określa fundamentalne wartości, na
których opierają się ład moralny i porządek
społeczny;
• urzeczywistnia bezwzględną koncepcję
kary – jako odpłatę za popełniony
czyn.
Łącznikiem między kryminologią a prawem karnym może być polityka
kryminalna, w której elementy empiryczne łączą się z normatywnymi, tworząc
całość2.
Łącznikiem między kryminologią a prawem karnym może być polityka
kryminalna, w której elementy empiryczne łączą się z normatywnymi, tworząc
całość2.