PEDAGOGIKA SPOŁECZNA

1)Diagnostyka w pedagogice społecznej

Diagnoza-rozpoznanie, rozróżnienie

*zebranie potrzebnych danych

*krytyczne opracowanie na drodze rozumowania

Diagnoza rozwinięta:

(Ziemski dzieli ją na diagnozę cząstkową)

-aspekt identyfikacyjny (diagnoza przyporządkowująca, klasyfikacyjna lub typologiczna)

-genetyczne

-celowości

-fazy

-rozwojowa(prognostyczna)

Diagnoza w pedagogice społecznej- opis wyników badania określonego wycinka rzeczywistości, dokonany na podstawie zebranych i ocenionych danych z różnych źródeł, przy czym rozwinięte rozpoznanie obejmuje opis poszczególnego złożonego stanu i jego genezę lub przyczyny, oraz wyjaśnienie znaczenia i etapu rozwoju, a także w rozpoznaniu decyzyjnym- ocenę możliwości zmiany (lub utrzymania) w kierunku pedagogicznym pożądanym./Ziemski

Zastosowanie diagnozy:

-bezpośrednio w procesie wychowania

-w poradnictwie pedagogicznym, w doradztwie, ekspertyzie

-w działalności organizatorskiej np. w kierowaniu zespołami ludzkimi.

Cele działania zorganizowanego/ Le Chatelier

-postawienie jednego i ściśle określonego celu

-zbadanie środków i warunków, które trzeba zastosować aby osiągnąć cel

-przygotowanie środków i warunków

-urzeczywistnienie

-kontrola otrzymanych wyników i wyciąganie z nich wniosków

Diagnoza decyzyjna-opis wyników badania określonego wycinaka rzeczywistości, zawierający elementy, które są istotne z punktu widzenia działania praktycznego.

Techniki diagnozy:

• Metoda indywidualnych przypadków i rodzin: wywiad środowiskowy, obserwacja, analiza dokumentów urzędowych

• Metoda grupowa: wywiady, obserwacja, techniki socjometryczne

• Metoda środowiskowa: lustracja społeczna

-1-

2)Podstawowe środowiska wychowawcze

1. Rodzina (opis dalej)

2. Środowisko lokalne (opis dalej)

3. Grupy rówieśnicze (opis dalej)

4. Środowisko szkolne

W organizacji procesu wychowania decydującą rolę odgrywają cztery różne, ale ściśle ze sobą powiązane czynniki:

-wychowawca

-wychowanek

-cel

-sytuacja wychowawcza

5. Organizacje i stowarzyszenia społeczne w środowisku lokalnym

Dążenie do realizowania określonych, wspólnych celów, z własna strukturą organizacyjną i funkcjonariuszami z ustalonymi lub usankcjonowanymi sposobami postępowania i zachowania/Kamiński

Typologia:

-lokalne- rada sołecka, komitet rodzicielski

-ponadlokalne- Towarzystwo Przyjaciół Dzieci

Funkcje/ Kamiński

-afiliacyjne (sąsiedztwo z wyboru)

-integracyjne

-ekspresyjne

Wyróżniamy funkcje:

-dośrodkowe „wewnętrzna”- zaspokojenie potrzeb, zainteresowań

-odśrodkowa „zewnętrzna” - potrzeby pierwotne i wtórne

Dziedziny aktywności:

-nauka (aktywność poznawcza)

-aktywność kreatywna

-aktywność rekreacyjna

-aktywność społeczno-użyteczna

-aktywność o charakterze opiekuńczym

ORGANIZACJE SPOŁ. I STOWARZYSZENIA

STYMULACJA

KOREKCJA KOORDYNACJA

INSTYTUCJONALIZACJA

WSPÓŁDZIAŁANIE

6. Zakłady pracy

Funkcje:

-produkcyjne(marketing, reklama, wytwarzanie)

-socjalne (zaspokajanie potrzeb psychospołecznych pracowników)

-dydaktyczne (organizowanie kształcenia w formach szkolnych i pozaszkolnych)

-wychowawcze (kształcenie cech, poglądów, postaw)

Etapy adaptacji:

-przyjmowanie do pracy

-wprowadzenie w środowisko pracy

-wzajemne przystosowanie

Kultura pracy:

-wiedza, umiejętności, nawyki i doświadczenie zawodowe

-relacja między pracownikami

-fizyczne warunki pracy

-stosunek pracowników do środków pracy

-2-

3)Rodzina we współczesnym społeczeństwie - jej istota i znaczenie

1. industrializacja i urbanizacja a rodzina

podniosła się stopa życia, poziom zdrowotności, usprawniono funkcjonowanie gospodarstw domowych, rozwój środków masowego przekazu, emancypacja rodziny małej, wzrost liczby rozwodów

2. postęp naukowo-techniczny a rodzina

rozwój działalności usługowej, wspomagającej rodzinę, zaspakajający potrzeby jej członków- materialne i pozamaterialne.

Rozwój informatyki, wymieszanie kulturowe powoduje atomizację społeczną.

3. postęp medyczny a rodzina

-wzrost skuteczności leczenia chorób kiedyś uważanych za nieuleczalne

-opanowanie chorób epidemiologicznych

-przyśpieszenie leczenia wielu chorób

-środki antykoncepcyjne - zmniejszenie naturalnego przyrostu

-rodzina stała się mniej dzietna

4. rodzina a autonomia jednostki

-narastające dążenia osobiste jednostki w stosunku do interesów i celów grupowych

-dążenie jednostki do autonomii i niezależności

-„brak granic” wyrywa jednostkę z tradycyjnych kręgów wspólnoty

-rozwój techniki umożliwia spędzanie czasu wolnego w atrakcyjny sposób w samotności

-należy uważać aby indywidualizm nie przerodził się w egoizm.

5. autonomia człowieka wobec otoczenia

1)naród -malejący patriotyzm, ludzie są coraz mniej skłonni do poświęceń dla narodu i coraz mniej cenią poświęcenie innych

2)społeczność lokalna -maleje identyfikacja jednostki ze społecznością lokalną, jednostka w swoim miejscu zamieszkania staje się coraz bardziej autonomiczna, zaabsorbowana własnymi sprawami

3)mikrogrupy -dezintegrują się kręgi sąsiedzkie, maleją więzi wspólnotowe, maleje zakres zobowiązań i zakres świadczeń mikrogrup na rzecz jednostki

4)rodzina -nie liczenie się z innymi w trakcie realizacji swoich indywidualnych celów, jednostka może liczyć jedynie na siebie

6. praca a rodzina

zaszły 3 podstawowe zmiany

-mąż „wychodzi” z domu do pracy najemnej w pozarodzinnych instytucjach pracy

-to samo czyni zona

-dzieci „wychodzą” do szkoły

Owe wyjścia z obrębu poza domowego środowiska, które wypełniają znaczną część ich życia, są źródłem specyficznych doświadczeń dla poszczególnych członków rodziny.

Wzrasta autonomia jednostek wewnątrz rodziny, zwiększa się ich możliwość decydowania o sobie i swoim losie.

-3-

7. hierarchia celów rodziny

-satysfakcja z życia małżeńskiego i rodzinnego (długotrwała miłość)

-indywidualizacja

-wzrost wymagań co do jakości życia rodzinnego

Obecnie obserwujemy w skali międzynarodowej:

-wzrost liczby konfliktów małżeńskich i rozwodów

-wzrost zatrudnienia kobiet z pobudek ekonomicznych

-zmniejszenie wartości posiadania dzieci dla rodziców

-indywidualizacja form aktywności w rodzinie i zainteresowań

-zanik norm i wartości

FUNKCJE RODZINY:

-seksualna

-materialno-ekonomiczna

-kontrolna

-socjalizacyjno-wychowawcza

-emocjonalno-ekspresyjna

KIERUNKI PRZEMIAN

-autonomizacja członków rodziny

-ich egalitaryzacja

-malenie spójności i dezintegracja rodziny

-patologizacja społeczna i psychospołeczna jednostek

-4-

4)Grupa rówieśnicza jako środowisko wychowawcze.

Jest to organizm społeczny wyróżniony spośród innych, nie ze względu na cechę demograficzną- wieku, ale ze względu na typ więzi, bliskie, nacechowane wzajemna aprobatą uczestnictwo.

Wspólnota- grupa pierwotna, powstała w sposób naturalny bez integracji człowieka (rodzina, społeczność lokalna, grupa rówieśnicza)

Stowarzyszenie- (grupy, środowiska)-intencjonalne, celowe organizowane przez człowieka dla realizacji konkretnych zadań.

Typy grup rówieśniczych/ Kowalski

-dziecięce grupy zabawowe, bandy

-młodzieżowe paczki, kliki

-młodzieżowe grupy dewiacyjne (gangi, bandy przestępcze)

Struktura grup społecznych:

-układ hierarchii wewnątrz grupy

-układ decyzji i systemów kanałów komunikacyjnych

-układ i rodzaj więzi między członkami grupy

Pokolenie odwróconych pleców- pokolenie odwróconych tyłem, nastawione niechętnie lub wrogo do panującego systemu.

Właściwości związków rówieśniczych:

GRUPY PIERWOTNEJ	GRUPY CELOWEJ
1.członkostwo jest spontaniczne, nacechowane poczuciem aprobującego uczestnictwa	1.członkowie pochodzą z rekrutacji formalnej
2.dominują więzi osobowe i powszechna identyfikacja wzajemna osobista	2.dominacja więzi rzeczowych i stosunków organizacyjnych
3.powyższe określa niewielkie rozmiary grupy pierwotnej	3.możliwe wielkie grupy o rozgałęzionej strukturze organizacyjnej i terenowej
4.członkowie mają poczucie przynależności i odrębności wobec otoczenia	4.struktura wewnętrzna sformalizowana z układem hierarchicznym
5.grupa ustala świat wartości i wzorców o różnorodnych implikacjach dla członków i organizacji grupy	5.istnienie własnych celów i interesów dominujących nad interesami indywidualnymi
6.istnieje umowny system kontroli i doraźnie określone sankcje	6.posiadanie formalnych wzorów zachowań egzekwowanych formalnymi sankcjami
7.grupę cechuje zmienność i okazjonalność celów	7.tendencje do centralizacji decyzji, koordynacji działalności
8.przywództwo wynika z cech osobowych i aprobaty grupy	8.wyspecjalizowane kierownictwo i wyalienowani przywódcy

-5-

5)Środowisko lokalne -struktura, funkcje, przemiany

W środowisku lokalnym mieszczą się 2 typy zbiorowości /Tonnies

-celowe (stowarzyszenia)

-spontaniczne (wspólnoty)

Środowisko lokalne- gromadzi ludzi zamieszkujących ograniczone i względnie izolowane terytorium, posiadających i ceniących wspólną tradycje, wartości i symbole, instytucje usługowe i kulturowe, świadomych jedności, odrębności i gotowość do wspólnotowego działania, żyjących w poczuciu przynależności i wewnętrznego bezpieczeństwa

Cechy konstruktywne środowiska lokalnego:

-tożsamość etnicza, religijna, kulturowa

-zasada odrębności, izolacji, kontroli grupy nad jednostką i powszechnej identyfikacji członków

-jednolitość (względnie) ekonomiczna i zawodowa

Więź społeczna- zorganizowany system, stosunków, instytucji, środków kontroli społecznej; skupiający jednostkę, podgrupy i inne elementy składowe zbiorowości, w całość zdolną do trwania i rozwoju/ J. Szczepański

Identyfikacja określonej zbiorowości jako społeczeństwo lokalne:

-aprobująca świadomość uczestnictwa/ Ossowska

-intencjonalne działanie/ Znaniecki

-„siła społeczna” / Radlińska

Warunek istnienia więzi społecznej:

-styczność przestrzenna- postrzeganie obecności innego człowieka jako pewnej stałej, postrzeganie jego „przypisania” do naszej przestrzeni życiowej

-łączność psychiczna- aprobując uczestnictwo

-6-

6)Metody organizowania środowiska

-studium indywidualnego przypadku, etap rozpoznania-diagnoza

Kamiński rozróżnił wąskie i szerokie rozumienie pojęcia metody środowiskowej.

W wąskim rozumieniu

- na użytek głównie pomocy socjalnej uruchamiamy akcję cykliczną lub stałą

-gdy przedmiotem zainteresowania lub działania jest jedna grupa społeczna

-gdy działania i przedsięwzięcia środowiskowe prowadzone są przez jedną grupę osób lub instytucję

Te działania nie rozwiązują wszystkich problemów( w sposób trwały)

Szeroki sens metody:

-całościowe rozumienie środowiska lokalnego

-pełna rejestracja problemów

-kompleksowy system działań

-trwałe usuwanie zagrożeń i niepożądanych zjawisk (rozwój ku celom idealnym)

-dominacja pozytywnego sensu działalności społecznej nad negatywnym(ratownictwo, usuwanie zagrożeń)

Celem zasadniczym organizowania środowiska jest wspomaganie rozwoju.

Wtórne cele organizacji środowiska to cele opiekuńcze oraz wyrównywanie braków <kompensacja>

Celem samym w sobie a w istocie odrębnym od metody środowiskowej jest tworzenie wspólnoty, przełamywanie izolacji i osamotnienia, budowanie więzi emocjonalnej.

To eliminowanie anonimowości i obojętności.

Warunkiem powodzenia i skuteczności organizowania środowiska jest rozbudzenie sił społecznych czyli ochotniczych organizatorów życia zbiorowego.

-7-

7)Animacja społeczno-kulturowa

Animacja:

-ożywić coś, dawać życie czemuś, wprawiać w ruch, nadawać żywotność

-ożywiać kogoś, zachęcać, skłaniać do działania

Animacje można odnieść:

-celu- ożywianie, pobudzanie, motywowanie jednostki i grupy do ujawnienia i rozwijania swych utajonych zdolności i możliwości

-metody- motywowanie i inicjowanie i rozwijanie jednostek oraz aktywności grup społecznych

-procesu-ożywianie, doradzanie, prowadzenie działalności społeczno-kulturowej

-działań- w zakresie aktywizowania i koordynowanie

Cel animacji społeczno-kulturowej

-stymulacja przemian w dziedzinie systemów wartości

-wykształcenie selektywnej postawy wobec nowych idei, wzorów zachowań

Bariery animacji społeczno-kulturowej

-dezintegracje społeczne i kulturowe małych wsi i miasteczek, rodziny, grup sąsiedzkich

-zanik autorytetów lokalnych

-humanistyczna koncepcja człowieka- zakłada nieintegrację, samorealizację, samorozwój jednostki

-pozorne społeczności lokalne

Fazy- etapy animacji społeczno-kulturowej w społeczności lokalnej

I faza- znajomość środowiska od strony funkcjonowania systemu społ-kult (diagnoza społ)

i wiedza o brakach w życiu społecznym, gospodarczym, kulturalnym; czynności diagnostyczne mają przynieść wiedze dotyczącą potrzeb środowiska, sił tkwiących w środowisku materialnym jak i sił tkwiących w ludziach.

II faza- planowanie treści, form, dokładne sprecyzowanie celów podejmowanych działań animacyjnych

III faza- informacyjno- stymulacyjna, pobudzanie do działania bez nacisku

IV faza- czynności realizacyjne- ulepszanie życia społeczności lokalnej, koordynacja, eliminowanie błędów uczestników, zachęcanie do samokontroli.

V faza-pomiar efektywności

Skutki animacji;

-przyrost wiedzy

-rozwój umiejętności

-zmiana postaw

-zmiana hierarchii wartości

-zmiana wzorów kulturowych

Animator- to ten który spontanicznie lub z racji pełnionych funkcji ożywia środowisko, przekazuje inicjatywę innym osobom, rozbudza pożądanie wiedzy, wpływa na rozwój różnorodnych zainteresowań, rozumie wagę nauczania i wychowania w życiu jednostki i społeczeństwa, oraz rolę jaką winien spełniać/ Żebrowski

-8-

8)Poradnictwo w teorii i praktyce

Poradnictwo-informowanie, dawanie rad, rola diagnostyczno-terapeutyczna

Doradztwo- działanie o charakterze informacyjno-instruktażowym

Cel poradnictwa-optymalizacja stanu rzeczy

Cele pośrednie-usuwanie zaburzeń i trudności, profilaktyka, diagnoza

Poradnictwo nastawione jest na:/cele

-doskonalenie procesu przygotowania jednostki do aktywnego życia przy wykrywaniu i korygowaniu braków rozwojowych, rozwijanie zdolności, rozbudzanie nowych zainteresowań i dążeń

-optymalizowanie procesu przygotowania do pracy zawodowej, ukazywanie perspektyw, stymulowanie rozwoju aspiracji i motywacji

-przygotowanie do spędzania czasu wolnego i aktywnego uczestnictwa w kulturze, rozwijanie własnej osobowości i twórczości kulturalnej przez wskazywanie możliwości samokształcenia i wszechstronnego doskonalenia się w zakresie:

*udoskonalenia procesu wychowania jednostki poszukując odpowiednich środków

*udoskonalenie procesu wychowania jednostki i optymalizacji pracy instytucji wychowawczych

*udoskonalenie procesu wychowania jednostki ale głównym zadaniem jest poprawa funkcjonowania systemów społecznych

Interakcyjny model poradnictwa:

-dwa podmioty działania(doradca i radzący się)

-przedmiot(problem do rozwiązania)

-czynności poradnicze

-metody i środki działania

-wyniki działania

Poradnia psychologiczno-pedagogiczna

Funkcje:

-poradnictwo dydaktyczne

-poradnictwo wychowawcze

-poradnictwo opiekuńcze

Powinno uwzględnić:

-profilaktykę

-diagnozę

-pomoc

-9-

9)współczesne problemy i zjawiska społeczne- bezrobocie, bezdomność, bieda- istota, mechanizmy i skutki

Ubóstwo absolutne- stan niezaspokajania minimalnych biologicznych potrzeb organizmu ludzkiego, niezaspokojenie potrzeb uznanych w danym społeczeństwie i w danym czasie za minimalne.

B. R. Schiller 3 stanowiska przyczyn ubóstwa

-teoria skażonych charakterów-naturalny rezultat indywidualnych defektów(brak aspiracji, umiejętności)

-teoria ograniczonych możliwości-ubożenie społeczne może być rezultatem sił pozostających poza kontrolą jednostki (nie równy dostęp do szkół)

-teoria wielkiego brata-generalnie winę składa się na rząd za zniszczenie bodźców do umocnienia niezależności ekonomicznej rodziny

Przyczyny ubóstwa w Polsce

-występowanie alkoholizmu w rodzinie

-wielodzietność

-przeludnienie mieszkań

-podeszły wiek i emerytura starego portfela

-inwalidztwo

-pozostawanie w kręgu subkultury ludzi ubogich

Funkcje rodziny a bezrobocie

-f. ekonomiczno-konsumpcyjna

-f. opiekuńczo-wychowawcza

-f. emocjonalno-ekspresyjna

-f. socjalizacyjna

-f. prokreacyjna

Psychologiczne aspekty bezrobocia:

-bezrobocie a zdrowie

-destabilizacja życia rodzinnego

-kryzys tożsamości

-zaburzenia struktury czasu

-ograniczenie kontaktów społecznych

-bezrobocie chroniczne

Przeciwdziałanie bezrobociu:

-inicjowanie i finansowanie szkoleń

-inicjowanie organizacji dodatkowych miejsc pracy i udzielanie pracodawcom pomocy finansowej

-inicjowanie i finansowanie prac interwencyjnych i robót publicznych

-udzielanie pożyczek z funduszu pracy na podjęcie działalności na własny rachunek

-przyznawanie i wypłata zasiłków

-aktywizacja bezrobotnych w ramach programów specjalnych i zajęć w klubach pracy

Bezdomność-względnie stała sytuacja człowieka pozbawionego dachu nad głową albo nie posiadającego własnego mieszkania

-10-

Bezdomność:

- z wyboru

- z konieczności

Bezdomność sensu stricte (rzeczywista, jawna)-brak mieszkania, ekstremalna postać bezdomności

Bezdomność w sensie largo (utajona, społeczna)-lokum nie spełnia kryteriów mieszkania

(brak minimalnych standardów)

10) zaburzenia przystosowania społecznego

Nie znalazłam

Wszystkie zawarte informacje w tych notatkach pochodzą z książki :

Pedagogika społeczna pod redakcją Tadeusza Pilcha i Ireny Lepalczyk

---