Pytania w coachingu:

1. „Co chcesz mieć zamiast tego?”

To pytanie zazwyczaj zadaję, gdy osoba, z którą prowadzę coaching opowiada mi o tym, czego w życiu nie chce. Ważne jest, aby nie koncentrowała się na problemie, ale na rozwiązaniu, dlatego to pytanie zmienia obszar jej koncentracji na pozytywne rozwiązania. Kierowanie uwagą w ten sposób to klucz do efektywnej zmiany.

2. „Jak się będziesz czuł, gdy już osiągniesz swój cel?”

To pytanie ma zaprosić osobę, której pomagasz, do doświadczenia rzeczywistości, w której problem już nie istnieje. Jest to kontynuacja procesu rozpoczętego w ostatnim pytaniu. Ważne jest, aby umysł tej osoby miał nie tylko typowo racjonalne odniesienie (które powstaje zazwyczaj w pytaniu z pierwszego punktu), ale również kinestetyczne (emocjonalne). Warto zachęcić osobę, której pomagasz aby rozwinęła swoją odpowiedź - gdy więc powie, że będzie czuć spokój, zapytaj: „Czym jest dla Ciebie spokój? Jak odczuwasz spokój?”.

3. „Gdybyś miał mnie nauczyć jak [problem], jak miałbym to robić?”

Przykładowo: „Gdybyś miał mnie nauczyć jak mam się stresować, jak miałbym to robić?”. To doskonałe pytanie po pierwsze - uczy, że stres to nie jest coś co można mieć lub nie mieć (usuwa tzw. nominalizację, czyli zamianę czasownika w rzeczownik), tylko jest to trwający proces (mam stresa vs. stresuję się), dzięki czemu łatwiej jest z tym pracować. Po drugie - oddaje osobie odpowiedzialność za ten proces (stresuję się vs. ja tworzę stres), dzięki czemu ona zdaje sobie sprawę, że ma nad tym kontrolę.

4. „Gdybyś wiedział, co by to było?”

To pytanie to tzw. rama „jak gdyby”. Często ludzie nie będą znać odpowiedzi na pewne pytania, które im zadasz. Na przykład, gdy zapytasz ich „Co Ci nie pozwala poczuć się lepiej?” mogą odpowiedzieć po prostu „Nie wiem”. Mimo to istnieje bardzo duże prawdopodobieństwo, że gdzieś na głębszym poziomie znają odpowiedź, tylko nie mają do niej bezpośredniego dostępu.

10 pytań dobrego coacha. Część 1

 

Photo by blentley

Nie musisz wykonywać zawodu coacha, aby pełnić jego funkcje - prawdopodobnie robisz to częściej, niż Ci się wydaje. Komunikując się z ludźmi często przedstawiasz im swój punkt widzenia, chcąc im pomóc, coś poradzić lub zaproponować.

Aby robić to skutecznie, szybko umożliwiając ludziom znalezienie potrzebnych im zasobów i rozwiązań, warto abyś stosował odpowiednie pytania. Często jedno pytanie jest dużo więcej warte niż godziny wyjaśnień. W tym dwuczęściowym artykule poznasz w sumie 10 takich perełek - wraz z opisem i przykładami wykorzystania w praktyce.

 

Prawdopodobnie miałeś okazję znaleźć się w sytuacji, w której nie do końca wiedziałeś co powiedzieć, aby pomóc osobie, która nie może poradzić sobie z jakimś problemem. Być może nawet dziwiłeś się, jak to jest możliwe, że mówienie najbardziej sensownych i przydatnych rzeczy w żaden sposób jej nie pomaga.

Pracując indywidualnie z ludźmi podczas coachingów nauczyłem się, że dopóki osoba sama sobie czegoś nie uświadomi w efekcie wewnętrznego procesu zrozumienia, nie ma szans aby nawet najlepsze teorie wykładane z moich ust jej pomogły. W coachingu chcesz, aby druga osoba zaczęła myśleć - sama dokonując odkryć i zmian w postrzeganiu swojej rzeczywistości.

Najlepiej nadającym się do tego narzędziem są pytania. Oddają one odpowiedzialność za proces osobie, której pomagasz. Umiejętność zadania dobrego pytania w odpowiednim momencie to najcenniejszy zasób coacha.

Nawet jeśli nie jesteś nim na co dzień - prawdopodobnie są sytuacje, w których pomagasz koleżance wybrać najładniejsze buty w sklepie, przyjacielowi podjąć najważniejszą w jego życiu decyzję, znajomemu wyjść z dołka po poniesionej porażce lub bliskiej osobie osiągnąć ważny dla niej cel.

Pytania, które poznasz poniżej pomogą Ci sprawić, że ktoś będzie czuł się lepiej - a to pomagając drugiemu człowiekowi będzie dla Ciebie źródłem największej satysfakcji. Oto pierwsza piątka pytań, które w moim doświadczeniu są bezcennym narzędziem w skutecznym coachingu:

 

1. „Co chcesz mieć zamiast tego?”

To pytanie zazwyczaj zadaję, gdy osoba, z którą prowadzę coaching opowiada mi o tym, czego w życiu nie chce. Ważne jest, aby nie koncentrowała się na problemie, ale na rozwiązaniu, dlatego to pytanie zmienia obszar jej koncentracji na pozytywne rozwiązania. Kierowanie uwagą w ten sposób to klucz do efektywnej zmiany.

Gdy więc ktoś mówi „Nie chcę już czuć się niepewnie przy nowo poznanych osobach”, ja od razu pytam: „Co chcesz mieć zamiast tego?”. Zazwyczaj otrzymuję odpowiedź typu „Chcę czuć luz i spokój, aby móc cieszyć się rozmową”. I to jest odpowiedź, której szukam - pozytywnie sformułowany cel. Ludzie zbyt często skupiają się na tym czego nie chcą, zamiast na tym, czego chcą.

Co ciekawe, dla wielu osób to pytanie jest dość sporym wyzwaniem, bo nigdy wcześniej w ten sposób nie myśleli. Musisz również uważnie słuchać odpowiedzi, bo nawet jeśli osoba zacznie mówić o swoim celu w sposób pozytywny, po chwili może znowu zacząć mówić o tym, czego nie chce. Wtedy przypomnij jej zadane pytanie, lekko „uśmiechniętym” tonem głosu zaznaczając, że znowu zboczyła z wyznaczonego kierunku.

 

2. „Jak się będziesz czuł, gdy już osiągniesz swój cel?”

To pytanie ma zaprosić osobę, której pomagasz, do doświadczenia rzeczywistości, w której problem już nie istnieje. Jest to kontynuacja procesu rozpoczętego w ostatnim pytaniu. Ważne jest, aby umysł tej osoby miał nie tylko typowo racjonalne odniesienie (które powstaje zazwyczaj w pytaniu z pierwszego punktu), ale również kinestetyczne (emocjonalne). Warto zachęcić osobę, której pomagasz aby rozwinęła swoją odpowiedź - gdy więc powie, że będzie czuć spokój, zapytaj: „Czym jest dla Ciebie spokój? Jak odczuwasz spokój?”.

Takie pytania pozwolą osobie poczuć emocje płynące z życia w świecie bez trapiącego ją problemu. Tutaj masz za zadanie uważnie obserwować niewerbalną komunikację tej osoby - później na tej podstawie będziesz mógł określić czy idziesz w dobrym kierunku. Jeśli więc osoba zmieni postawę na bardziej wyprostowaną odpowiadając na to pytanie, później taka zmiana fizjologii będzie dla Ciebie sygnałem, że jesteś na dobrej drodze.

 

3. „Gdybyś miał mnie nauczyć jak [problem], jak miałbym to robić?”

Przykładowo: „Gdybyś miał mnie nauczyć jak mam się stresować, jak miałbym to robić?”. To doskonałe pytanie po pierwsze - uczy, że stres to nie jest coś co można mieć lub nie mieć (usuwa tzw. nominalizację, czyli zamianę czasownika w rzeczownik), tylko jest to trwający proces (mam stresa vs. stresuję się), dzięki czemu łatwiej jest z tym pracować. Po drugie - oddaje osobie odpowiedzialność za ten proces (stresuję się vs. ja tworzę stres), dzięki czemu ona zdaje sobie sprawę, że ma nad tym kontrolę.

Po trzecie, w odpowiedzi na to pytanie osoba, której pomagasz nagle wejdzie w rolę „nauczyciela” i będzie miała za zadanie odkryć swoją własną strategię tworzenia problemu. Uważnie słuchaj tego co powie, bo bardzo Ci się to przyda w dalszej pracy nad osiągnięciem Waszego celu.

 

4. „Gdybyś wiedział, co by to było?”

To pytanie to tzw. rama „jak gdyby”. Często ludzie nie będą znać odpowiedzi na pewne pytania, które im zadasz. Na przykład, gdy zapytasz ich „Co Ci nie pozwala poczuć się lepiej?” mogą odpowiedzieć po prostu „Nie wiem”. Mimo to istnieje bardzo duże prawdopodobieństwo, że gdzieś na głębszym poziomie znają odpowiedź, tylko nie mają do niej bezpośredniego dostępu.

Gdy więc zadasz to pytanie, w większości przypadków okazuje się, że coś im wpada do głowy. I zazwyczaj jest to bardzo trafna odpowiedź. Ważne jest, abyś zadając to pytanie miał dobry raport z rozmówcą. Możesz też rozszerzyć swoje pytanie mówiąc coś w stylu: „Tak, masz rację, nie jest łatwo znaleźć odpowiedź na takie pytanie, ale gdybyś wiedział, to co by to było?”. Pierwszą częścią tej wypowiedzi potwierdzasz ich rzeczywistość sprawiając, że rozmówca będzie bardziej otwarty na współpracę.

 

5. „Co byś zrobił gdybyś wiedział, że nie możesz ponieść porażki?”

Gdy osobę, której pomagasz powstrzymuje strach przed porażką, trudno jej będzie uzyskać dostęp do zasobnych zachowań i decyzji. To pytanie daje im możliwość odłożenia tego strachu na chwilę na bok, dzięki czemu osoba opowie Ci o jej postępowaniu, którego by się podjęła gdyby nie bała się porażki.

6. “Jaki jesteś gdy jesteś najlepszym sobą?”

To pytanie umożliwia ludziom uzyskać szybki dostęp do zasobów, które do tej pory były schowane za pewnymi ograniczeniami. Rozpoczęcie sesji z miejsca, w którym osoba ma dostęp do pozytywnych stanów i przekonań to ułatwi jej dalsze radzenie sobie z kwestiami, które chce zmienić.

7. “Czy coś złego może się stać gdy pozbędziesz się tego problemu?”

Mogłoby się wydawać, że takie pytanie jest niepotrzebne, ale nic bardziej mylnego! Niejednokrotnie ludzie czerpią korzyści z tego, że posiadają problem. Do alternatywnych korzyści może należeć na przykład opieka rodziny, gdy osoba choruje. Albo łatwiejsze rozwiązywanie konfliktów, gdy ktoś używa złości i krzyku w relacji. Dopóki ta osoba nie znajdzie innego sposobu na spełnienie tej pozytywnej intencji (czyli odpowiednio czucie się kochanym oraz rozwiązywanie konfliktów), trudno będzie jej pozbyć się niechcianego zachowania.

8. “Gdy już będziesz mieć X, co Ci to da?”

Odkrywanie łańcucha celów to coś, o czym być może już czytałeś ucząc się o Core Transformation. To świetny sposób na znalezienie tej najważniejszej wartości, która stoi za danym celem osoby. Gdy usłyszysz:

- „Chcę wreszcie dostać ten awans”, zapytaj:

- „Gdy już dostaniesz awans, co Ci to da?”

- „Będę zarabiać więcej pieniędzy”

- „Gdy już będziesz zarabiać więcej pieniędzy, co Ci to da?”

9. “W jaki sposób się blokujesz?”

To pytanie warto zadać, gdy osoba, z którą pracujesz powie coś w stylu „Coś mnie blokuje”. Taka struktura lingwistyczna to informacja dla Ciebie, że osoba zrzuca odpowiedzialność na „coś”. Nie jest to do końca korzystna sytuacja w momencie, gdy chcecie się pozbyć tej blokady, bo w podświadomości tej osoby blokada jest na zewnątrz, a to oznacza ograniczoną kontrolę.

10. “W jaki sposób X powoduje Y?”

Strzał w dziesiątkę! Jedno pytanie i już wiesz, w którym kierunku iść dalej. Ludzie często używają struktury „X powoduje Y” i niejednokrotnie za tym chowają się ograniczające przekonania. Tutaj jest to „Jestem od niego gorsza”. Gdybyś od razu zaczął pracować z emocjami irytacji mógłbyś nie zauważyć tego ważnego przekonania, które oczywiście jest do zmiany.

Możesz pójść dalej, pytając „W jaki sposób jego przemądrzałe teksty oznaczają, że jesteś gorsza?”. Być może w odpowiedzi uzyskasz coś w stylu „Bo to mi pokazuje, że czegoś nie wiem”. Masz więc kolejne przekonanie do zmiany: „Gdy czegoś nie wiem, jestem gorsza”.

1. Jakie myśli przebiegają Ci przez głowę w takiej sytuacji?

Taka refleksja pomaga osobie trenowanej w zakresie rozwoju osobistego w uświadamianiu sobie i rozpoznawaniu negatywnych myśli powiązanych z kontrproduktywnymi zachowaniami (przynoszącymi skutek przeciwny do zamierzonego), niemiłymi odczuciami i wrażeniami. Możliwe, że podopieczny odpowie na to: „Nie wiem”. Często wynika to z faktu, że trener niedostatecznie pomaga podopiecznemu w możliwie jasnym wyobrażeniu sobie danej sytuacji. Po uczynieniu tego zazwyczaj dochodzi do pobudzenia myśli i uczuć.

2. Co powstrzymuje Cię przed… (realizacją określonych działań)?

Jest to pytanie korygujące, w celu rozpoznania przeszkód na drodze do zmian i ustalenia, jakie czynniki wstrzymują podopiecznego - np. szybkie zniechęcanie się („To za trudne i żmudne”) albo źle pojmowany perfekcjonizm. Klient może odpowiedzieć: „Tego nie jestem pewien”. W

3. Jakie są krótko- i długoterminowe koszty i korzyści ze zmian?

Niektórzy trenowani mogą odpowiedzieć: „Mnóstwo korzyści”, lecz zmian nie wprowadzają. Bywa, że wynika to z koncentrowania się na nieokreślonych korzyściach takich zmian („Obawiam się, że wszystko może pójść nie tak”), przy wychwalaniu ich korzyści na użytek rozmówcy. Taką „ukrytą” przeszkodę trzeba odkryć i przeanalizować.

4. Jaki jasny i konkretny cel chcesz osiągnąć?

Chodzi o uściślenie myślenia osoby trenowanej na temat wybranego celu i skontrowanie mglistych deklaracji w rodzaju: „Chcę być szczęśliwszy” albo „Chcę stać się bardziej pewna siebie”. W jakim określonym kontekście podopieczny chce prezentować większą pewność siebie i co to właściwie oznacza?

5. Jaki problem tkwi u źródła popełnianych błędów i ponoszonych niepowodzeń?

Typowa odpowiedź brzmi: „Ja tego nie lubię”. W trakcie dalszej analizy klient często kojarzy wartościującą samoocenę z własnymi niepowodzeniami, co ma znacznie głębszy i bardziej nieprzyjemny rezonans w porównaniu ze zwyczajną niechęcią do czegoś.

6. Jakiej rady udzieliłbyś komuś zmagającemu się z identycznym problemem?

To zachęta do odejścia od tematu i bardziej obiektywnego jego przemyślenia. Często jednak podopieczny zaznacza, że „sam nie zastosowałby się do takiej porady”. Taki komentarz zdradza pewną dwuznaczność: okazywanie współczucia i zrozumienia innym, za to surowości i bezwzględności wobec siebie, co wymaga dodatkowego przedyskutowania.

7. Jakie powinny być pierwsze konkretne kroki ku osiągnięciu celu?

Po sprecyzowaniu źródła trosk klienta i uzgodnieniu wytyczonego celu trzeba podjąć określone działania, zamiast zadowalać się ogólnikowym wyrażeniem zamiaru: „Lepiej wezmę się za załatwienie tej sprawy”.

8. Skąd będziesz wiedział, że poczyniłeś postęp na drodze do osiągnięcia celu?

Na ogół odpowiedź brzmi tak: „Moje samopoczucie zmieni się na lepsze”. Wtedy osobę trenowaną należy poinformować, że dla oceny czynionych postępów wymagane jest konkretne świadectwo, odnoszące się do zmiany zachowań, a nie tylko subiektywna reakcja.

9. Jakie najcenniejsze idee i techniki wyniosłeś z coachingu?

Jeśli podopieczny twierdzi, że „dało mu to bardzo dużo” (lub nie :), coach powinien skłonić go do skonkretyzowania odpowiedzi.

 

10. Jak rozwiniesz cenne umiejętności, nabyte w efekcie coachingu, w autotreningu rozwoju    osobistego?

„Przypuszczam, że będę kontynuował/a robienie tego, co teraz” - nieraz pada na to taka niepewna odpowiedź. Opracowanie specyficznego i szczegółowego planu przyszłych działań przypomina podopiecznemu, że autotrening powinien stać się sposobem na życie, jeżeli dotychczasowe postępy nie mają zostać zaprzepaszczone.

 Czego już próbowałeś?

 Wyobraź sobie, że problem został rozwiązany. Co byś widział, słyszał i czuł?

 Co przeszkadza w osiągnięciu tego idealnego stanu?

 Jaką ponosisz odpowiedzialność za to, co się dzieje?

 A co dobrego dzieje się w tej sprawie?
Bez względu na to, jak beznadziejna jest sytuacja, zawsze istnieje coś, co działa dobrze. Zidentyfikowanie tego elementu i budowanie na nim jest częścią procesu zmiany i naprawy.

 Wyobraź sobie, że jesteś u szczytu swych możliwości. Co byś sobie powiedział na temat tego problemu?
W tym pytaniu kryje się przeświadczenie, że pod warstwą naszego zagubienia, na głębszym poziomie, wiemy, co powinniśmy zrobić.

 Jakie istnieją możliwości działania?

 Jakich kryteriów użyjesz do oceny tych możliwości?
Typowe kryteria to: praktyczność, koszt, dopasowanie do wartości, czas itp.

 Które rozwiązanie wydaje się najlepsze wg tych kryteriów?

 Jaki będzie następny/pierwszy krok?
Może to być zdobycie większej liczby informacji, porozmawianie z kimś lub podjęcie ważnej życiowej decyzji.

 Kiedy to zrobisz?

1. Jakiej największej zmiany oczekujesz, gdybyś miał wszystko co potrzebujesz do tej zmiany?

2. Jak widzisz siebie za klika lat?

3. O czym marzysz a tego nie robisz? Co powoduje opór przed zaczęciem?

4. Jak zdefiniujesz sukces dla siebie w obecnej fazie zycia?

5. Jakie masz teraz trzy najwieksze wyzwania?

Przed pierwszą sesją, pomyśl proszę:

1. Co teraz w twoim życiu absorbuje Cię najbardziej? Co pragniesz zmienić, dodać?

2. Jaki cel pragniesz osiągnąć w ciągu 30 dni?

3. Jaki długoterminowy cel pragniesz osiągnąć?

4. Jakich zmian potrzebujesz dokonać, aby osiągnąć ten cel?

5. Co potrzebuję wiedzieć o Tobie, aby lepiej Cię rozumieć i wspierać?

6. Skąd czerpiesz energię? Co Cię motywuje w życiu?

7. Skąd będziesz wiedzieć czy coaching jest efektywny?

8

---