3. RODZAJE BADAŃ I RODZAJE PRAC DOKTORSKICH

Możemy wyróżnić trzy podstawowe rodzaje badań naukowych na potrzeby rozprawy doktorskiej:

1. badania teoretyczne;

2. badania empiryczne;

3. badania metodologiczne.

Zastosowany rodzaj badań decyduje o charakterze pracy doktorskiej.

W związku z powyższym możemy mówić, że praca ma charakter teoretyczny, empiryczny, bądź metodologiczny. Coraz częściej zdarza się, że praca ma charakter mieszny (prace teoretyczno-empiryczne oraz prace empiryczno-teoretyczne).

FUNKCJE BADAŃ NAUKOWYCH:

teoretyczna - konfrontowanie aktualnie funkcjonujących teorii, korygowanie ich, konstruowanie na ich podstawie nowych teorii i praw naukowych

metodologiczna - rozwijanie dotychczasowych procedur i metod prowadzenia badań naukowych, opracowywanie nowych

praktyczna - budowanie modeli badawczych weryfikowanych empirycznie i przygotowanie ich do wdrożenia do praktyki

1. BADANIA TEORETYCZNE

W pracach kwalifikacyjnych o charakterze teoretycznym oraz w rozdziale teoretycznym prac empirycznych przedstawiane są efekty teoretycznych dociekań badawczych doktoranta.

Ogólnie praca doktoranta polega na:

• Wyszukaniu;

• Uporządkowaniu;

• Przetworzeniu;

• i twórczym wykorzystaniu różnych zbiorów informacji, służących:

1. opisaniu wycinka rzeczywistości, istniejących w nim faktów, procesów i zjawisk;

2. wyjaśnieniu mechanizmów rządzących daną rzeczywistością, tzn. ukazanie przyczyn zaistnienia tych faktów, procesów i zjawisk;

3. przewidywanie kierunków zmian tych procesów i zjawisk;

Ogólnie możemy przyjąć, że badania o charakterze teoretycznym mają na celu uzyskanie odpowiedzi na postawione i zawarte w koncepcji pytania problemowe, potwierdzenie lub obalenie przyjętych hipotez oraz formułowanie tez, mających wartość poznawczą bądź praktyczną.

2. BADANIA EMPIRYCZNE

Badania empiryczne od teoretycznych różnią się zastosowanymi technikami i narzędziami badawczymi oraz metodą badań.

Dla doktoranta piszącego pracę o charakterze empirycznym, empiria (doświadczenie) jest jednym z podstawowych źródeł informacji zdobywanych, przetwarzanych i weryfikowanych na potrzeby rozprawy doktorskiej.

Informacje zdobywamy poprzez wykorzystanie odpowiednich technik i narzędzi badawczych, właściwych dla tego rodzaju badań. Również przetwarzanie i weryfikowanie danych empirycznych i zbiorów informacji odbywa się za pomocą specyficznych dla badań empirycznych, odpowiednich technik i narzędzi badawczych.

Prace empiryczne mają zwykle charakter prac: deskryptywnych, eksplanacyjnych i replikacyjnych.

• Prace deskryptywne - przedstawiają strukturę i mechanizmy funkcjonowania zjawisk. Pytania problemowe zaczynają się od partykuły: jaka? jaki? która?

• Prace eksplanacyjne - ujmują badania związków i zależności przyczynowych między określonymi zjawiskami. W badaniach stosuje się przeważnie pytania rozstrzygnięcia: czy ?

• Prace replikacyjne - mają charakter prac odtwórczych (podejmują problemy badane wcześniej). Rozszerzają uprzednie badania lub są przeprowadzane innymi metodami. Zmierzają do znalezienia potwierdzenia lub różnic w badanym uprzednio zjawisku. Stosowane są w nich zarówno pytania dopełnienia jak i rozstrzygnięcia.

3. BADANIA METODOLOGICZNE

Prace o charakterze metodologicznym należą do rzadkości. Wymagają nie tylko większego zakresu ogólnej wiedzy metodologicznej, ale również dużego doświadczenia badawczego. Praca o charakterze metodologicznym praktycznie przedstawia efekty „badań naukowych nad badaniami”.

Klasyfikacja badań:

- teoretyczne, (poznawcze) - gdy rezultatem jest wzbogacenie i uporządkowanie wiedzy,

- praktyczne (utylitarne) - gdy ich wyniki są wykorzystane w zastosowaniach

praktycznych.

Motywem prowadzenia badań naukowych jest powstanie sytuacji problemowej.

---