KOBIETA Z SAMOS
Kobieta z Samos to według znawców jedna z najstarszych komedii Menandra, powstała w latach 321 - 319.
Jest to komedia o dobrze zarysowanej intrydze miłosnej, której akcja toczy się w Atenach. Głównym wątkiem jest uwodzenie dziewczyny i narodziny nieślubnego dziecka. Wokół tego wątku toczą się akcje poboczne, a jednoczesne dowiedzenie się o dziecku dwóch dziadków, czego skutkiem jest szereg niecodziennych zachowań wytwarza nastrój komizmu.
W Kobiecie z Samos mamy do czynienia z bogatą galerią postaci. Demeas nie dopuszcza do siebie myśli, że jego przybrany syn może cokolwiek przeskrobać, a gdy tak się staje zrzuca jego winę na innych. Drugi z ,,dziadków” Nikeratos to porywczy starzec, dopóki, dopóty nie zobaczy swojej córki karmiącej dziecko. Wtedy to szybko zmięknie. Moshion bezwstydnie, mimo dobroci ojca uwodzi córkę sąsiada, jednocześnie toleruje związek ojca z ladacznicą z Samos (stąd tytuł komedii). Według Menandra główną rolą kobiet jest ,,być kochanymi”, dlatego to Plangon uwiedziona przez Moschiona jest tylko tłem i postacią niemą. Tak samo jest z żoną Nikeratosa pojawiającą się tylko w rozmowach mężczyzn.
W sztuce komedii istotną rolę odgrywa prolog. W Kobiecie z Samos wygłasza go Moschion. Przedstawia w nim sytuację domu ojca oraz swoją własną. Co ważne, nie zapowiada akcji, mówi tylko tyle, ile sam wie.
Na czym więc polegał komizm tej komedii? Ateńska komedia wieku IV p.n.e. sięgnęła po bardziej subtelne środki bawienia widza, rezygnując przykładowo z wulgarnego żartu. Ważnym elementem komicznym Kobiety z Samos są awantury, kłótnie, ucieczki oraz wyraźne akcentowanie charakterów postaci ( chociażby wybuchowości Niekeratosa czy dumy Moschiona). Najlepszy jednak skutek komiczny otrzymał Menander posługując się metodą nagromadzenia nieporozumień. I tak: Demeas najpierw jest niezadowolony, że Chrysis ma dziecko, potem na podstawie źle podsłuchanej informacji, że to dziecko Moshona, zaczyna przypuszczać, że syn przyprawił mu rogi, potem z kolei współczujący mu Nikeratos potępia Moschiona, aby się nagle zorientować, że jego własna córka jest matką nieślubnego dziecka i musieć ratować sytuację przez przyjęcie za zięcia Maschiona. Ostatecznie po trudach i znojach dochodzi do pojednania i wesela, które łączy dwa mieszczańskie domy o podobnym statusie majątkowym.