Anatomia 6
Okolica środkowa brzucha (regio abdominis media)
Okolica boczna brzucha (regio abdominis lateralis)
Dół przylędźwiowy (fossa paralumbalis)
Stratygrafia
Mięsień poprzeczny brzucha
Powięź poprzeczna
Otrzewna ścienna
Ściana jamy brzusznej jest najcieńsza w kącie pomiędzy brzegiem mięśnia skośnego zewnętrznego brzucha a zębatym grzbietowym tylnym, za ostatnim żebrem (skóra, powięź tułowia, powięź piersiowo-lędźwiowa, mięsień poprzeczy brzucha, powięź poprzeczna i otrzewna ścienna)
Znaczenie kliniczne
Nakłucie żwacza (rumenocentesis) w przypadku wzdęcia (tympania)
Wzdęcie grubo i drobno bańkowe
Przy drobnobańkowym = piana, cząsteczki zatykają trokar; podawać środki przeciwpienne (oleje silikonowe, powodują łączenie małych baniek w duże; alkohol)
Ostrze na przeciwległy - prawy - guz łokciowy
Nakłucie do jelit (enterocentesis) - u koni po stronie lewej okrężnicę dogrzbietową lewą, po stronie prawej okrężnicę dogrzbietową prawą lub głowę jelita ślepego (cecocentesis) w przypadku wzdęć
Pobranie wycinka nerek do badań (biopsia renis)
Otwarcie jamy brzusznej (laparotomia)
Nacięcie żwacza (rumenotomia), po stronie lewej
Poprzez żwacz można dojść do różnych narządów
Przy usuwaniu ciał obcych z czepca
Skręt i przemieszczenie trawieńca
Kwasica/zasadowica żwacza w celu usunięcia gnijącej treści pokarmowej
Nacięcie jelit (enterotomia)
Stany chorobowe (wgłobienie, zatkanie, zapętlenie)
Ciała obce (często u psów)
Nacięcie okrężnicy (colotomia)
Nacięcie jelita ślepego (cecotomia)
Cięcie cesarskie (sectio cesarea) - u zwierząt dużych w okolicy przylędźwiowej, u kotek, suk przypośrodkowo lub w linii białej
Okolica fałdu boku (regio plicae laterialis)
Znaczenie kliniczne
Wstrzyknięcie podskórne
Otwarcie jamy brzusznej w celu
Nacięcia jelit
Wykonania cięcia cesarskiego
Węzły chłonne podbiodrowe badanie przy każdym badaniu klinicznym (oglądanie, omacywanie) lub przy badaniu nadzwyczajnym poubojowym
U koni
Po stronie lewej nakłucie okrężnicy dobrzusznej lewej
Nakłucie do jelita czczego
Po stronie prawej nakłucie do okrężnicy dobrzusznej prawej
OKOLICA PĘPKOWA (regio umbilicalis)
Leży pomiędzy okolicami bocznymi brzucha lewą i prawą, od przodu graniczy z okolicą chrząstki mieczykowatej, od tyłu z okolicą łonową
W miejscu występowania sutków okolicę tę nazywamy okolicą sutków brzusznych
U lochy, 3-4pary
U suki i kotki 2 pary
Znaczenie kliniczne
Nakłucia w celu pobrania płynu otrzewnowego do badań
W stanie zapalnym: włóknik, krew; czerwony
W stanie niezapalnym: jasny, słomkowy
Podanie leków dootrzewnowo (nakłucia dootrzewnowe - paracentesis abdominis) - bocznie od pępka/ nawadnianie zwierząt
u dużych zwierząt na szerokość dłoni w bok od pępka
u małych na granicy pomiędzy okolicami pępkową i łonową bocznie na szerokość palca od linii białej
żeby nie nakłuć narządów wewnętrznych można zwierzę podnieść do góry za tylne kończyny
otwarcie jamy brzusznej (laparotomia)
zwierzę leży na grzbiecie
laparotomia diagnostyczna
OKOLICA DOOGONOWA BRZUCHA
Okolica pachwinowa
granice: od przodu graniczy z pępkową, z dołu z uda przyśrodkową, przyśrodkowo przylega do okolicy łonowej
u ogiera i samców przeżuwaczy wyodrębnia się w tej okolicy okolicę mosznową (regio scrotalis) - WMA należy do okolicy miednicznej.
znaczenie kliniczne
badanie kanału pachwinowego - przed trzebieniem samca - badanie pierścieni pachwinowych
pierścień pachwinowy zewnętrzny
pierścień pachwinowy wewnętrzny - per rectum
gdy za szerokie przy trzebieniu trzeba zwęzić wyrostek pochwowy
sprawdzić czy jest dostatecznie wąski
przed trzebieniem ogiera należy wykonać badania wstępne
przepukliny
mosznowa (hernia scrotalis) - jelita przez pierścień pachwinowy trafia do worka mosznowego
pachwinowa (hernia inguinalis) - jelita trafiają obok wyrostka pochwowego
udowa (hernia femoralis) - worek przepuklinowy trafia na przyśrodkową stronę uda przez lacuna vasorum i musculorum
u suk przepuklina - zawartość worka - róg macicy
Okolica łonowa
lezy po obu dstronach linii pośrodkowej dobrzusznej w tylnej części okolicy doogonowej brzucha. Od przodu łączy się z okolicą pępkową a po bokach z okolicą pachwinową lewą i prawą
u samców - napletkowa (regio preputalis)
u samic - sutków pachwinowych (regio mammaria inguinalis) - locha, suka, lub wymienia (klacz, przeżuwacze)
okolica łonowa właściwie występuje pod ta nazwą u kotki i kocura
znaczenie kliniczne
okolica napletkowa
urazy mechaniczne, schorzenia żołędzia i napletka (balanopostitis), wypadnięcie prącia (prolapsus penis)
długotrwały wzwód powyżej 4h - priapizm
wykrzepianie krwi w ciałach jamistych
zadzierzgnięcie prącia (ogiery)
złamanie prącia - pęknięcie torebki białej lub przegrody łącznotkankowej prącia
okolica sutków pachwinowych - obejmuje obszar i sąsiedztwo ostatniej pary sutków u lochy i suki
badanie węzłów chłonnych sutkowych u świń w badaniu poubojowym nadzwyczajnym (skupisko 4-6 węzłów o długości 5-8cm leżące pomiędzy ścianą brzucha a gruczołami)
Okolica wymienia (regio uberis)
wymię (uber, mastos) zajmuje okolicę łonową i sąsiednie okolice pachwinowe
znaczenie kliniczne
badanie wymienia
badanie węzłów chłonnych sutkowych (nadwymieniowych)
u krowy 1-3 węzły leżące pomiędzy podstawą wymienia a miednicą w tylnej części podstawy wymienia, jeden zawsze większy, osiąga 6-8cm
badanie węzłów chłonnych nadwymieniowych po uboju bydła ZAWSZE, u klaczy i lochy w badaniu nadzwyczajnych
resekcja gruczołu mlecznego, pojedynczych pakietów, listwy mlecznej w przypadku nowotworów u zwierząt towarzyszących
przy matitis terenowy odczyn komórkowy (TOK)
podawanie leków dowymieniowo
urazy mechaniczne strzyków - łatwo u krów wysokoprodukcyjnych
POŁOŻENIE NARZĄDÓW
WĄTROBA (hepar, jecur)
Bydło: w wewnątrzpiersiowej części jamy brzusznej, niemal całkowicie po stronie prawej, tylko dobrzuszny brzeg wykracza na lewo od płaszczyzny pośrodkowej. Tylna granica wątroby po stronie prawej przebiega skośnie (wypukły łuk) od VI-tej chrząstki żebrowej do 1/3 górnej żebra XIII. Płat prawy z wyrostkiem ogoniastym mogą wystawać poza żebro XIII. Do badania klinicznego wątroba jest dostępna po stronie prawej w górnej części odcinków przestrzeni międzyżebrowych od X do XII (obszar wielkości dłoni)
pęcherzyk żółciowy wystaje poza krawędź dolną wątroby. Rzut dna pęcherzyka leży po prawej stronie w dolnej części przestrzeni międzyżebrowej X (miejsce nakłucia)
nakłucie
do wątroby: w okolicy podżebrowej prawej w przestrzeni międzyżebrowej XI lub XII na linii przechodzącej przez guz biodrowy.
Igła na głębokość 4-5cm, kierujemy ją na lewy guz łokciowy (zależy od stanu odżywienia zwierzęcia)
Świnia: położenie w większości po stronie prawej. Tylna granica na prawej ścianie jamy brzusznej przebiega na wysokości bliższych końców żeber XIII i XIV (przedostatniego i ostatniego, często świnia ma 15 par żeber!), potem wypukłym łukiem osiąga stawy żebrowo-chrząstkowe X i XI. Po stronie lewej granica ta pokrywa się z żebrem IX. Dolna część płatów osiąga dno jamy brzusznej. Pęcherzyk żółciowy jak u bydła (wystaje poza dolną krawędź wątroby)
Konie: leży w wewnątrzpiersiowej części jamy brzusznej. Tylna granica po stronie prawej w XV PM. Od XV stawu chrząstkowo-żebrowego granica ta przechodzi pod kątem prostym do PM VI i dalej w brzeg odbrzuszny wątroby. Po stronie lewej od X PM do kolana żeber VI-VII
BRAK PĘCHERZYKA ŻÓŁCIOWEGO
Pies: wewnątrzpiersiowo. Tylna granica po stronie prawej od kręgosłupa wzdłuż XIII żebra. W 1/3 dolnej tego żebra biegnie przednio dolnie do żebra IX. Po stronie lewej tylny brzeg wątroby leży na wysokości VI-VIII PM. Położenie wątroby zależy od stanu napełnienia żołądka!
Pęcherzyk żółciowy na wysokości VII-VIII zebra, lub IX chrząstki międzyżebrowej, nieco na prawo od płaszczyzny pośrodkowej
Trudna do badania ze względu na dużą ruchomość.
Nakłucia pęcherzyka: pomiędzy wyrostkiem mieczykowatym a łukiem żebrowym po stronie prawej
Nakłucie do wątroby: w linii białej tuż za wyrostkiem mieczykowatym. Igłę kierujemy do góry i do przodu nieco na lewo (od płata lewego)
Na prawo istnieje prawdopodobieństwo nakłucia woreczka żółciowego
TRZUSTKA (pancreas)
NIEMOŻLIWE BADANIE ZEWNĘTRZNE! NAKŁUĆ SIĘ NIE POWINNO ROBIĆ. Lekkie nakłucie może spowodować zapalenie trzustki (u ludzi 50% przypadków śmiertelnych)
Bydło: nieregularny czworobok w krezce dwunastnicy po stronie prawej. Przylega do wątroby, prawej nerki, odnóg przepony, żyły głównej doogonowej
Świnia: tylnie od żołądka na wysokości dwóch ostatnich kręgów piersiowych i dwóch pierwszych lędźwiowych
Koń: poprzecznie, w górnej części jamy brzusznej, większość po stronie prawej, na wysokości XVII-XVIII kręgu piersiowego, pomiędzy żołądkiem, a głową jelita ślepego
Pies: płat lewy w płaszczyźnie pośrodkowej w połowie wysokości jamy brzusznej na prawo od żołądka osiągając koniec doczaszkowy lewy nerki na wysokości XI-XIII kręgu piersiowego. Leży w fałdach sieci dużej (żołądkowo-trzustkowych). Płat prawy od wrót wątroby, od tyłu wzdłuż dwunastnicy (przy wątrobie , przeponie) sięga do zgięcia doogonowego dwunastnicy
ŻOŁĄDEK (ventriculus, gaster)
Bydło: ¾ objętości jamy brzusznej
Pojemność: 135-180l u średniej wielkości bydła do 240l u bydła ras dużych mięsnych
13-23l u małych przeżuwaczy
Żwacz - 80%, czepiec - 5%, księgi - 7-8%, trawieniec - 7-8%
Ruchy żwacza (10-14 u dużych przeżuwaczy, 7-16 u małych na 5 minut)
Żwacz: 100-150l
Położenie od VII do VIII PM aż do wpustu przedniego do jamy miednicznej
Od góry żwacz jest przymocowany od górnej ściany jamy brzusznej za pomocą otrzewnej (od przepony i mięśni lędźwiowych na przestrzeni od ujścia przełyku do kręgu lędźwiowego IV; tylna część jest wolna)
Położenie żwacza zmienia się w okresie ciąży: część górna nie zmienia swego położenia; macica wpada pod żwacz;
Jedyny narząd, który pozostał po lewej stronie: śledziona
Dostęp do zwacza:
W dole przylędźwiowym lewym (nakłucie, otwarcie żwacza, badanie palpacyjne - mierzenie częstotliwości ruchów)
Per rectum: worki ślepe lub powierzchnia trzewna
Zgłębnikowanie żwacza - sonda żołądkowa
Po otwarciu żwacza możemy uzyskać dostęp do badania „przez żwaczowego” innych narządów (wątroba, śledziona, trzustka, inne przedżołądki)
Czepiec (reticulum)
Leży w wewnątrzpiersiowej części jamy brzusznej na lewo od płaszczyzny pośrodkowej
Rozciąga się od VI do VIII PM
Pojemność: 1-2l u małych, 6-12 u dużych przeżuwaczy
Powierzchnia przeponowa styka się przeponą i wątrobą, 2-4cm przed przeponą jest osierdzie
Dostęp przez żwacz (w przypadku ciała obcego i urazowego zapalenia sąsiednich narządów)
Przedsionek żwacza leży tuż nad ujściem żwaczowo-czepcowym. Wszystkie ciężkie rzeczy spadają do czepca. Ostry przedmiot może przebić ścianę - zapalenie urazowe czepca (reticulitis traumatica). Przez przebitą ścianę czepca może perforować do wątroby. Często przebijana jest przepona i worek osierdziowy - pericarditis traumatica może dojść do urazowego zapalenia m. sercowego - myocarditis traumatica
Księgi (omasum, psalterium)
Pojemność 7-18l u dużych, 0,3-0,9l u małych
Leżą na prawo od płaszczyzny pośrodkowej pomiędzy VII żebrem a XI-tym (bydło) lub VII a X (owce, kozy), odległość ksiąg od jamy brzusznej wynosi 3-5cm
Dostęp za pomocą igły w IX PM na wysokości linii poziomej przechodzącej przez staw ramienny. Wkłucie na głębokość od 6 do 8cm, najczęściej w celu podania płynów do nadmiernie zagęszczonej treści w celu jej rozwodnienia
Trawieniec
Pojemność 10-20l u bydła 1,75-3,3l owce kozy
Położenie: na dnie jamy brzusznej pomiędzy łukami żebrowymi. Część przednia trawieńca leży na wysokości ok. chrząstki mieczykowatej, trzon pomiędzy żwaczem a księgami; położenie zmienne
Dostęp 1/3 przednia odległości pomiędzy wyrostkiem mieczykowatym a pępkiem. Wkłucie na głębokość 10cm - w przypadku podania leków lub pobrania treści do badan
Dół przylędźwiowy prawy (w przyp. skrętu trawieńca torsio), wzdęcia, lub wykonania nacięcia
ŚWINA
Duży - 6-8l
Położenie: od przodu osiąda VI lub VII PM od tyłu granica to płaszczyzna przechodząca przez ostatni krąg piersiowy
Odźwiernik..