Imperitia culpae adnumeatur - brak doświadczenia zalicza się do winy
Accesio cedit principali - przyrost przypada temu co główne
Acquisitio hereditatis - nabycie spadku
Actio in factum concepta - skarga oparta na fakcie
Actio in ius concepta - skarga oparta na prawie
Actio in personam - powództwo osobiste
Actio in rem dicitur vindicatio - skarga rzeczowa nazywa się windykacją
Actione teneri - nie rodzi zobowiązania, tworzy podstawy do actio
Actor sequitur forum rei - powód idzie za sądem pozwanego
Actori incumbit probatio - dowód obciąża powoda
Aditio hereditatis - przyjęcie spadku
Aetas - wiek
Ambulatoria est voluntas testatoris usque ad mortem - zmienna jest wolna testatora aż do śmierci
Audiatur et altera pars - niechaj będzie wysłuchana i druga strona
Aurea mediocritas - złoty środek
Aut enim re contrahitur obligatio, aut verbis, aut litteris, aut consensu - zobowiązanie zaciąga się przez wręczenie rzeczy, albo przez słowa, albo przez pismo, albo przez porozumienie
Beneficium abstinendi - dobrodziejstwo powstrzymywania się
Bis de eadem re ne sit actio - dwa razy w tej samej sprawie skarga nie przysługuje
Casum sentit dominus - właściciel ponosi skutki przypadkowego zniszczenia rzeczy
Casus a nullo praestarur - za przypadek nikt nie odpowiada
Casus nocet domino - przypadek szkodzi właścicielowi
Clausula rebus sic stanibus - zastrzeżenie, że umowa obowiązuje tylko w danych warunkach
Cogitationis poenam nemo patitur - nikt nie ponosi kary za swoje myśli (za sam zamiar)
Cognitio extra ordinem - postępowanie ekstraordynaryjne
Commodum eius esse debet, cuius est periculum - korzyść (zysk) powinien być tego kto ponosi ryzyko
Compensatio est debiti et crediti inter se contributio - potrącenie jest wzajemnym połączeniem długu i wierzytelności
Condemnatio certa - zasądzenie na z góry określoną sumę
Condemnatio incerta - zasądzenie na z góry nieokreśloną sumę
Condemnatio pecuniaria - zasądzenie pieniężne
Cui usus relictus est, uti potest, frui non potest - komu pozostawiono służebność użyczania ten może rzecz używać ale nie pobierać z niej korzyści
Culpa in concreto - prowadzi cudze sprawy gorzej niż własne
Culpa in faciendo - wina polegająca na działaniu
Culpa in non faciendo - wina polegająca na zaniechaniu
Culpa lata - ciężkie niedbalstwo
Culpa lata dolo aequiparatur - ciężkie niedbalstwo porównywane jest ze świadomym działaniem na szkodę drugiej osoby
Culpa levis - lżejsze niedbalstwo
Damnum aut casu aut culpa fit - szkoda powstaje albo z przypadku albo z winy
Dare - dawać
Delatio hereditatis - powołanie do spadku
Delatio hereditatis ab intestato - powołanie do spadku beztestamentowe
Delatio hereditatis contra tabulas - powołanie do spadku przeciwtestamentowe
Delatio hereditatis secundum tabulas - powołanie do spadku na mocy testamentu
Derogatio legi - uchylenie ustawy
Dies a quo - termin początkowy
Dies ad quem - termin końcowy
Dies interpellat pro homine - termin wzywa zamiast człowieka
Distractio bonorum - egzekucja majątkowa syngularna (sprzedaż części majątku do zaspokojenia żądań wierzycieli)
Do ut des - daję abyś dał
Do ut facias - daję abyś czynił
Dominium non potest esse in pendenti - własność nie może pozostawać w zamierzeniu
Dura lex, sed lex - twarde prawo ale prawo
Ei incumbit probatio, qui dicit, non ei qui negat - dowód spoczywa na tym kto twierdzi a nie na tym kto neguje
Eius est nolle qui potest velle - tylko ten może nie chcieć kto może chcieć
Erga omnes - w stosunku do wszystkich
Et non facere facere est - zaniechanie działania jest działaniem
Ex nuda pacto inter cives Romanos actio nascitur - z samego pactu między obywatelami rzymskimi skarga nie powstaje
Excipiendo reus fit actor - w zarzucie pozwany staje się powodem in exceptione
Facere - czynić
Facio ut des - czynię abyś dał
Facio ut facias - czynię abyś czynił
Fraus est fraudem celare - ukrywanie oszustwa jest oszustwem
Fur semper in mora - złodziej zawsze w zwłoce
Furtum est fraudulosa contrectatio rei lucri faciendi gratia - kradzieżą jest nieuczciwe dotknięcie cudzej rzeczy w celu osiągnięcia z tego korzyści
Furtum in flagranti - kradzież na gorącym uczynku
Furtum manifestum - kradzież jawna, oczywista
Furtum nec manifestum - kradzież nie oczywista
Furtum possessionis - kradzież posiadania
Furtum rei - kradzież rzeczy:
Furtum sine affectu furandi non committitur - nie popełnia się kradzieży bez zamiaru jej dokonania
Furtum usus - kradzież używania rzeczy
Generaliter iniuria dicitur omne quod non iure fit: specialiter contumelia - ogólnie terminem iniuria określa się wszystko co jest czynione niezgodnie z prawem: szczególnie zniewaga
Genus perire non censetur - uważa się że gatunek nie ginie
Habitatio - uprawnienie do zamieszkania w cudzym budynku
Heredes extranei - dziedzic zewnętrzny
Heredes necessarii - dziedzic konieczny
Heredes sui - dziedzic własny
Heredes voluntarii - dziedzic dobrowolny
Heredis institutio caput et fundamentum totius testamenti est - ustanowienie dziedzica jest początkiem i podstawą całego testamentu
Hereditas nihil aliud est, quam successio in universum ius quod defunctus habuerit - spadkobranie nie jest niczym innym jak wejście w ogół praw jakie posiadał zmarły
Ignorantia iuris nocet - nieznajomość prawa szkodzi
Impossibilium nulla obligatio - nie ma zobowiązania do rzeczy niemożliwych
In dubio pro reo - w razie wątpliwości orzekać na korzyść pozwanego
In fraudem creditorum - działanie na szkodę wierzycieli
In iure cessio - oświadczenie woli w obecności określonego urzędnika
In maleficiis voluntas spectatur non exitus - w przestępstwach patrzy się na zamiar nie na wynik
In pari causa melior est conditio possidentis - w równej sytuacji lepsza jest pozycja posiadającego
Indivisa est causa pignoris - niepodzielna jest podstawa zastawu
Infitiando lis crescit ad duplum - sprzeciw w sporze powoduje wzrost zasądzenia na wartość podwójną
Infitiatio - bezpodstawne zakwestionowanie zasadności egzekucji
Ipso iure - na mocy prawa
Is fecit cui prodest - ten uczynił komu przyniosło korzyść
Ius disponendi - prawo do dysponowania
Ius est ars boni et aequi - prawo jest sztuką stosowania tego co dobre i słuszne
Ius possdendi - prawo do posiadania
Ius quod ad actiones pertinet - prawo, które dotyczy powództw
Ius quod ad personas pertinet - prawo, które dotyczy osób (osobowe)
Ius quod ad res pertinet - prawo, które dotyczy rzeczy (rzeczowe)
Ius utendi et fruendi - prawo do używania i pobierania pożytków
Ius vitae ac necis - prawo życia i śmierci
Lex est, quod populus iubet atque constituit - ustawą jest to co lud nakazuje i ustanawia
Lex lege tollitur - ustawa znosi ustawę
Lex non obligat nisi promulgata - ustawa nie obowiązuje jeżeli nie została ogłoszona
Lex retro non agit - prawo nie działa wstecz
Libelli, preces, supplicationes - pisemne prośby o rozstrzygnięcie sporu
Libera esse debent matrimonia - małżeństwo powinno być wolne (rozwiązywalne)
Lis pendens - zawieszenie sporu (litispendencja)
Mala fides superveniens non nocet - zła wiara późniejsza nie szkodzi
Mancipatio, agere per aes et libram - oświadczenie woli w ściśle określonych gestach, przy użyciu wagi i spiżu
Mancipatio-imaginaria quaedam venditio - mancypacja-pozorna sprzedaż
Mandatum nisi gratuitum nullum est - zlecenie jeśli nie jest bezpłatne jest nieważne
Mater semper certa est, pater quem nuptiae demonstrant - matka zawsze jest pewna, ojciec to ten na którego wskazuje małżeństwo
Mora debitoris perpetuat obligationem - zwłoka dłużnika przedłuża zobowiązanie
Mora trabit periculum - zwłoka pociąga za sobą ryzyko
Nasciturus pro iam nato habetur, quotiens de commodis eius agitur - dziecko poczęte uważa się za już urodzone ilekroć dotyczy to jego korzyści
Ne eat iudex ultra petita partium - niech sędzia nie wychodzi poza żądania strony
Necessitas frangit legem - konieczność łamie prawo
Neglegentia culpa est - zaniedbanie jest winą
Nemini res sua servit - nie można mieć służebności na rzeczy własnej
Nemo alterii stipularii potest - nikt nie może stypulować w zastępstwie drugiej osoby
Nemo plus iuris ad alium transferre potest quam ipse habet - nikt nie może przenieść więcej prawa na drugą osobę niż sam posiada
Nemo pro parte testatus, pro parte intestatus decedere potest - nie można umierając zostawić testament co do jednej części majątku a do drugiej nie
Nemo prudens punit, quia peccatum est, sed ne peccetur - nikt rozważny nie karze ponieważ popełniono przestępstwo, ale aby nie popełniano
Nihil aliud est actio quam ius quod sibi debeatur iudicio persequendi - niczym innym jest actio jak prawem sądowego dochodzenia tego co się komu należy
Non concubitus sed consensus facit nuptias - nie fakt współżycia ale porozumienie czyni małżeństwo
Novatio est prioris debiti in aliam obligationem transfusio atque translatio - nowacja jest przelaniem i przeniesieniem dawnego długu w inne zobowiązanie
Noxa caput sequitur - szkoda postępuje za głową
Nuda pactio obligationem non parit, sed parit exceptionem - same pactum nie stwarza zobowiązania ale stwarza podstawę do zarzutu procesowego
Nulla poena sine lege - nie ma kary bez ustawy
Nullum crimen sine lege - nie ma przestępstwa bez ustawy
Obligatio est iuris vinculum - zobowiązanie jest węzłem prawnym, który zmusza nas do świadczenia czegoś zgodnie z prawem
Obligatione teneri - rodzi zobowiązanie
Obligationes ex variis causarum figuris - zobowiązania z różnych innych przyczyn
Obligationes quasi ex contractu - tak jakby z contractu
Obligationes quasi ex delicto - tak jakby z deliktu
Occasio facit furem - okazja czyni złodzieja
Omnes actiones vel in simplum conceptae sunt, vel in duplum, vel in triplum, vel in quadruplum - wszelkie skargi opiewają na wartość pojedynczą, podwójną, potrójną lub poczwórną
Omnes homines aut liberi sunt aut servi - wszyscy ludzie są podzieleni albo na wolnych albo na niewolnych
Omnis definitio in iure civili periculosa est - każda definicja w prawie cywilnym jest ryzykowna
Omnis enim obligatio vel ex contractu, vel ex delicto nascitur - każde bowiem zobowiązanie albo z kontraktu albo z deliktu powstaje
Operae servorum vel animalium - uprawnienie do korzystania z cudzych niewolników i zwierząt
Pacta sunt servanda - umów należy dotrzymywać,
Pactum de non petendo - umowa o nie pozywanie
Periculum est emptoris - ryzyko ponosi kupujący
Periculum in mora - niebezpieczeństwo w zwłoce
Personae alieni iuris - osoby podlegające władzy naczelnika rodziny
Personae sui iuris - osoby nie podlegające władzy naczelnika rodziny
Pluris petitio re, tempore, loco, causa - nadmierne żądanie co do rzeczy, czasu, miejsca, causa
Possessio res facti, non iuris est - posiadanie jest rzeczą stanu faktycznego nie prawa
Praescriptum - przepis
Praestare - świadczyć
Praestare oportere - świadczenie wraz z rodzajem zachowania, do którego człowiek był zobowiązany
Praesumptio iuris - domniemanie prawne
Pretium certum esse debet - cena powinna być oznaczona
Pretium in numerata pecunia consistere debet - cena powinna być wyrażona w kwocie pieniężnej
Prior tempore potior iure - pierwszy w czasie lepszy prawem
Privatorum conventio iuri publico non derogat - porozumienie osób prywatnych nie uchyla prawa publicznego
Proprietas est plena in re potestas - własność to pełne władztwo nad rzeczą
Qui tacet consentire videtur - kto milczy wydaje się, że się zgadza
Quod attinet ad ius civile, servi pro nullis habentur - co dotyczy prawa cywilnego, niewolnicy uważani są za nic
Quod sine die debetur statim debetur - jeśli nie ma określonego terminu wydania rzeczy możemy żądać w każdej chwili
Quot generationes tot gradus - ile urodzeń tyle stopni pokrewieństwa
Rei commodatae et possessionem et proprietatem retinemus - w stosunku do rzeczy użyczonej zachowujemy i posiadanie i własność
Rei depositae proprietas apud deponentem manet - własność rzeczy zdeponowanej pozostaje przy deponencie
Rei vindicatio - (rewindykacja) - powództwo nie posiadającego właściciela przeciwko posiadającemu nie właścicielowi o wydanie rzeczy
Res corporales - rzeczy materialne
Res in iudicium deducta, lis pendet - sprawa oddana do sądu, spór ulega zawieszeniu
Res incorporales - rzeczy niematerialne
Res iudicata - sprawa rozstrzygnięta wyrokiem
Res nullius cedit primo occupanti - rzecz niczyja przypada pierwszemu kto ją zawłaszczył
Rescripta - odpowiedź pisemna
Restitutio in integrum - przywrócenie do stanu poprzedniego
Revocatio ad duplum - zasądzenie do wartości podwójnej
Semel heres semper heres - raz spadkobierca zawsze spadkobierca
Separata esse debet possessio a proprietate - posiadanie od własności powinno być oddzielone
Servi aut nascuntur aut fiunt - niewolnikiem albo się rodzi albo staje
Servile caput nullum ius habet - niewolnik nie posiada żadnego prawa
Servitus in faciendo consistere nequit - służebność nie może polegać na działaniu
Servitus praedio utilis esse debet - służebność powinna przynosić korzyści gruntowe
Servitus servitutis esse non potest - służebność nie może istnieć na służebności
Servitutes personarum - służebności osobiste
Servitutes praediorum - służebności gruntowe
Servitutibus siviliter utendum est - ze służebności należy korzystać w sposób oględny, jak najmniej uciążliwy
Servitutis causa debet esse perpetua - podstawa służebności powinna być trwała
Si preces veritate nituntur - jeśli sytuacja przedstawiona jest zgodna z prawdą
Societas leonina - lwia spółka
Solus consensus obligat - samo porozumienie stwarza węzeł obligacyjny
Species perit ei cui debetur - rzecz oznaczona indywidualnie przypada temu komu się należy
Stipulatio est verboum conceptio, ad quam quis congrue interrogatus respondet - stypulacja jest sformułowaniem słownym, na które ktoś zapytany w wyniku uzgodnienia odpowiada
Stipulatio quae verbis fit, nisi habeat consensum, nulla est - stypulacja, która zachodzi przy pomocy słów jest nieważna
Stipulatio, acceptilatio - oświadczenie woli w ściśle przypisanych słowach (formułki)
Stricto iure - ściśle według prawa
Sui heredes aut instituendi aut exheredanti sunt - spadkobierca własny powinien być albo ustanowiony albo wydziedziczony
Superficies solo cedit - to co znajduje się na powierzchni gruntu przypada gruntowi
Testis unus testis nullus - jeden świadek to żaden świadek
Traditionibus et usucapionibus dominia rerum non nudis pactis transferuntur - własność rzeczy przenosi się przez wręczenie i zasiedzenie a nie wskutek samej umowy
Tres faciunt collegium - trzy osoby tworzą zespół
Ubi eadem legis ratio, ibi eadem legis dispositio - gdzie taki sam sens ustawy tam takie samo postanowienie
Ultima ratio regum - ostatni argument królów
Ultra posse nemo obligatur - nikt nie jest zobowiązany ponad swoje możliwości
Usus - używanie
Usus fructus est ius alienis rebus utendi fruendi salva rerum substantia - użytkowanie jest prawem używania cudzych rzeczy i pobierania z nich pożytku przy zachowaniu substancji rzeczy
Ususfructus - użytkowanie
Venditio bonorum - sprzedaż całego majątku dłużnika
Vim vi repellere licet - wolno odeprzeć siłę siłą
Vis maior, cui humana infirmitas resistere non potest - siła wyższa (zdarzenie), któremu człowiek nie może się przeciwstawić
Volenti non fit iniuria - chcącemu nie dzieje się krzywda