Chirurgia W 2
Rana - uszkodzenie skory oraz tkanek leżących głębiej pod wpływem urazu
Rodzaje ran:
Kryterium podziału głębokości rany:
Otarcia i zadrapania
Rany powierzchowne
Rany głębokie
Kryteria podziału mechanicznego uszkodzenia tkanek i kształt rany:
→ otarcia i zadrapania i kształt rany: uszkodzeniu ulega jedynie naskórek i powierzchowne warstwy skory właściwej i są bolesne
→ rany cięte powodują silne krwawienie: brzegi i ściany rany są równe, dlatego proces gojenia przebiega szybko
→ rany klute: mogą drążyć do jam ciała, powodując groźne następstwa (krwotok wewnętrzny, zapalenie otrzewnej, odma opłucnej)
→ rany tłuczone: najczęściej powstaje na twardym kostnym podłożu (np. głowa), maja nieregularne brzegi, mogą powodować uszkodzenie okolicznych tkanek
→ rany miażdżone: występuje rozlegle uszkodzenie tkanek otaczających ranę, krwawienie z rany, zwykle niewielkie; duże niebezpieczeństwo zakażenia
rany szarpane: w wyniku działania urazu rozrywający tkanki, brzegi ściany rany szarpanej są nierówne; mogą występować dodatkowo zranienia okolic tkanek
rany płatowa: posiadają ranę wlotowa, najczęściej niewielka i ranę wylotowa, która jest większa, ma nierówne brzegi z ubytkami skory; rany często powodują groźne dla życia obrażenia wewnętrzne
rany kąsane: rany trudno gojące, o nierównych brzegach, poszarpane
rany zatrute: powstają po ukąszeniach żmij i owadów, okolica rany jest bolesna, zaczerwieniona i obrzęknięta
amputacja: w wyniku urazu dochodzi do całkowitego oddzielenia obwodowych części ciała, zwykle części kończyn górnych i dolnych, części nosa, uszu
Kryteria podziału zakażenia rany:
Rany czyste (rany po operacjach bez skażenia)
Rany czyste skażone (świeże rany urazowe, rany po operacjach np. przewodu pokarmowego)
Rany skażone (rany pooperacyjne z dużym skażeniem pochodzącym z organizmu chorego)
Rany o dużym skażeniu - zwane brudnymi
POSTEPOWANIE:
Pierwsza pomoc
Oczyszczanie skory wokół brzegów rany środkiem dezynfekcyjnym
Założenie na ranę jałowego opatrunku przylepcem lub opaska
Jeśli współistnieje krwawienie - tamowanie poprzez przyłożenie jałowego opatrunku bezpośrednio na ranę i uciśniecie
Unieruchomienie uszkodzonej części ciała, np. złamania
Zabezpieczenie oderwanych, bądź amputowanych części ciała - jeśli to możliwe zabezpieczyć sterylnej gazie, w wilgoci i chłodzenie (nie wolno zamrozić!)
Jeśli w ranie widoczne są narządy wewnętrzne, np. jelita, to nie wolno ich odprowadzać do jamy brzusznej, a tylko zabezpieczyć jałowa wilgotna gaza
Jeśli w ranie widoczne są tkwiące przedmioty nie wolno ich usunąć (można spowodować bardzo silne krwawienie - rany należy zabezpieczyć bez uciskowym jałowym opatrunkiem)
Etapy chirurgicznego postępowania z raną:
Ocena ogólnego stanu chorego i leczenie zagrażających życiu zaburzeń np. wstrząs - postępowanie ABC
Dokładna ocena rany:
wywiad: jak?, gdzie?, kiedy?
Badania zakwalifikowania rany: wielkość, rodzaj, głębokość
Badania dodatkowe: rtg, bad. Krwi
Umożliwić jak najlepsze warunki operacyjne - jałowość
Odpowiednie znieczulenie, leki p/ bólowe
Opanowanie krwawienia
Dokładne oczyszczenie i chirurgiczne opatrzenie rany
Dokładne oczyszczenie rany stanowi najlepsza profilaktykę zakażenia:
Oczyszczenie skory wokół rany
Usuniecie z rany skrzeplin, ciał obcych, tkanek martwych, wypłukanie ran
Zaopatrzenie (zeszycie) uszkodzonych naczyń, nerwów, ścięgien
Zeszycie tkanek miękkich, w zależności od stanu czynności rany
Zasady zamykania rany:
Założenie szwów stanowi dodatkowa bliznę (szybkie usuniecie szwów)
Unikanie zbyt mocnego dociskania szwów - zaburzenia dopływu krwi
Zamkniecie rany nieczyszczonej spowoduje rozwój zakażenia
Zamykanie rany z pozostawionym pod skora tzw. martwej przestrzeni doprowadzi do powstania krwiaka
Gojenie rany - to proces polegający na wypełnieniu ubytku przez tkankę łączna
Etapy gojenia rany
Ostry odczyn zapalny: przekrwienie tkanek, wysiłek i eliminacja martwych tkanek
Okres rozrostu (odrost nabłonka, naczyń krwionośnych i chłonnych) - powstanie ziarnicy
Okres regeneracji - pojawiają się włókna kolagenowe i tkanka łączną - tworzy się blizna
Czynniki wpływające na gojenie rany
Miejsce, rodzaj, ukrwienie, umiejscowienie, technika zamykania rany
Ogólnoustrojowe: stan odżywienia, cukrzyce
Na proces gojenia się rany w dużym stopniu wpływ ma zakażenie rany