DIAGNOZA PSYCHOLOGICZNA (DZIECI I MŁODZIEŻ)
Mgr Mirosława Niewiarowska
e-mail: miraniewiarowska@gazeta.pl
Diagnoza psychologiczna dzieci i młodzieży
Ćwiczenia
III rok, studia zaoczne
Rok akademicki 2005/2006, semestr zimowy
Liczba godzin: 24
I Cele zajęć.
Celem zajęć z diagnozy psychologicznej dzieci i młodzieży jest:
-poznanie procesu diagnozy psychologicznej,
-poznanie specyfiki procesu diagnozowania dzieci i młodzieży,
-przegląd najczęściej wykorzystywanych przez psychologów metod oraz praktyczne zapoznanie się z niektórymi z nich,
-poznanie obszarów wykorzystywania diagnozy psychologicznej,
-umiejętność doboru metod w zależności od problemu.
II Warunki zaliczenia zajęć i zasady wystawiania oceny.
Ocena końcowa wystawiana jest po drugim semestrze (letnim). Ocena z pierwszego semestru jest oceną c z ą s t k o w ą, ma wpływ na ocenę końcową.
Stopnie zawierają się w przedziale 6,0 (celujący) do 2,0 (niedostateczny).
Na stopień kończący I semestr zajęć z diagnozy psychologicznej składają się:
-obecność na zajęciach,
-aktywna praca na zajęciach,
-jakość pracy pisemnej, przygotowanej na zaliczenie,
-wyniki ewentualnych kartkówek.
Szczegółowe kryteria.
Ocena wystawiona na koniec I semestru zależeć będzie od liczby punktów, uzyskanych w trakcie trwania semestru:
26 pkt. celujący
23-25pkt. bardzo dobry
22 pkt. dobry plus
18-21pkt. dobry
16-17pkt. dostateczny plus
14-15pkt. dostateczny
13 pkt. niedostateczny.
Na punktację składają się: obecność na zajęciach (6pkt.), aktywność na zajęciach (5pkt.), praca pisemna (15pkt.).
Zasady uzyskiwania punktów.
Obecność na zajęciach-maksymalnie 6pkt., każda obecność to 1pkt., każda nieobecność 0pkt; możliwe są maksymalnie 2 nieobecności; powody nieobecności nie mają wpływu na uzyskaną ocenę. Obecność na zajęciach oznacza przebywanie na nich przez cztery godziny lekcyjne, dopuszczalne spóźnienie wynosi 15 min.
Aktywność na zajęciach-maksymalnie 5pkt.
5pkt. aktywność na 6 zajęciach
4pkt. na 5 zajęciach
3pkt. na 4 zajęciach
2pkt. na 3 zajęciach
1pkt. na 2 zajęciach
0pkt. brak aktywności lub aktywność tylko na 1 zajęciach w ciągu semestru.
Przez aktywną pracę na zajęciach rozumiem:
-znajomość literatury, obowiązującej na spotkanie,
-udział w ćwiczeniach i dyskusjach.
Praca pisemna, do przygotowania na zaliczenie-maksymalnie 15pkt.
Szczegóły pracy pisemnej zaliczeniowej omówione zostaną w trakcie zajęć. Istnieje możliwość uzyskania dodatkowych punktów za interesujące wnioski i spostrzeżenia, twórcze wykazanie się znajomością literatury dodatkowej oraz dojrzałym rozumowaniem diagnostycznym, pod warunkiem poprawności merytorycznej całości oddanej pracy pisemnej.
Kartkówki odbywać będą się tylko w przypadku, gdy prowadzący uzna, że brak przygotowania do zajęć uniemożliwia ich przeprowadzenie. Pytania odnosić się będą tylko do materiału obowiązującego na danych zajęciach. Ocenianie kartkówek: +1pkt (kartkówka zaliczona), -1pkt (kartkówka niezaliczona).
Nie ma możliwości poprawiania prac pisemnych w formie odpytywania, itp. Również zaliczanie dodatkowe na konsultacjach nie jest przewidywane. Opuszczenie trzech zajęć (12 godzin lekcyjnych) skutkuje nie zaliczeniem zajęć, bez względu na przyczyny nieobecności oraz uzyskaną w trakcie semestru liczbę punktów.
Na ocenę celującą wymagana jest obecność na wszystkich zajęciach, aktywność na wszystkich zajęciach oraz uzyskanie w pracy pisemnej maksymalnej ilości punktów.
III Plan pracy.
Planowanych jest sześć spotkań, po cztery godziny lekcyjne każde.
Niektóre zagadnienia mogą zająć więcej czasu, niż jedno spotkanie. Będzie to ustalane na bieżąco.
IV Metody pracy.
Dyskusja, ćwiczenia w małych grupach, omawianie przypadków diagnostycznych.
V Treści programowe.
1.Definicje diagnozy psychologicznej. Kontekst diagnozy psychologicznej. Specyfika diagnozy psychologicznej dzieci i młodzieży.
Wywiad i obserwacja jako elementy procesu diagnostycznego.
Literatura obowiązkowa:
Goodman R., Scott S. (2000). Psychiatria dzieci i młodzieży. Wrocław: Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner (s.14-19 o zbieraniu wywiadu od rodziców, dziecka, nauczycieli)
Przesmycka-Kamińska J. (oprac.) (2004). Diagnoza psychologiczna dzieci z trudnościami w porozumiewaniu się werbalnym. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego (s.119-134 o rozmowie klinicznej o dziecku)
Sęk H. (red) (2005). Psychologia kliniczna. Warszawa: PWN (s.181-192 rozdz. Modele diagnozy psychologicznej)
Szustrowa T. (red) (1987). Swobodne techniki diagnostyczne. Wywiad i obserwacja. Skrypt dla studentów psychologii. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego (s.5-41 o kontakcie interpersonalnym w wywiadzie diagnostycznym, s.85-93 o obserwacji swobodnej).
Literatura dodatkowa:
Zalewska M. (1998). Dziecko w autoportrecie z zamalowaną twarzą. Psychiczne mechanizmy rozwoju tożsamości dziecka głuchego i dziecka z opóźnionym rozwojem mowy. Wyd J. Santorski & CO (s.159-228 o kontakcie, rozmowie i obserwacji).
2.Psychologiczna ocena rozwoju dziecka. Zaburzenia rozwoju.
Metody oceny rozwoju dziecka (przegląd): Skala Brunet-Lezine, Monachijska Funkcjonalna Diagnostyka Rozwojowa. Rozwojowa Skala Inteligencji Terman-Merill.
Obserwacja interakcji rodzice – dziecko jako element diagnozy psychologicznej niemowląt i małych dzieci. Diagnoza rozwoju więzi.
Literatura obowiązkowa:
Bee H. (2004). Psychologia rozwoju człowieka. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka (s.128-321 rozwój od wieku niemowlęcego do 12. r.ż.)
lub (do wyboru)
Harwas-Napierała B., Trempała J. (red) (2004). Psychologia rozwoju człowieka. Tom 2. Warszawa PWN (s.47-156 od wczesnego dzieciństwa do późnego dzieciństwa).
Literatura dodatkowa:
Kielin J. (2002). Profil osiągnięć ucznia. Przewodnik dla nauczycieli i terapeutów placówek specjalnych. Gdańsk: GWP.
3.Badanie inteligencji. Skala Inteligencji D. Wechslera Dla Dzieci (WISC-R). Test Matryc Ravena. Inne skale (przegląd): Skala Dojrzałości Umysłowej Columbia, Międzynarodowa Skala Wykonaniowa Leitera.
Diagnoza dysfunkcji organicznych. Czynniki uszkadzające o.u.n.
Testy (przegląd): Wzrokowo – Motoryczny Test Postaciowania L. Bender, Test Pamięci Wzrokowej A. Bentona.
Literatura obowiązkowa:
Greenspan S. I. (2000). Rozwój umysłu. Emocjonalne podstawy inteligencji. Poznań: Dom Wydawniczy REBIS (s.9-54 o emocjonalnej architekturze umysłu)
Materiały przygotowane na podstawie: Heubrock D., Petermann F. (2000). Lehrbuch der Klinischen Kinderneuropsychologie. Goettingen: Hogrefe - Verlag
Nęcka E. (2003). Inteligencja. Geneza – Struktura – Funkcje. Gdańsk: GWP (s.31-34 o inteligencji płynnej i skrystalizowanej, s.166-191 o wybitnych uzdolnieniach i niepełnosprawności umysłowej, s.192-209 o inteligencji w praktyce).
4.Wybrane zagadnienia metod projekcyjnych. Pojęcie projekcji. Problemy trafności i rzetelności metod projekcyjnych. Wykorzystanie testów projekcyjnych w badaniu osobowości człowieka.
Metody projekcyjne (przegląd): Test zdań niedokończonych Rottera, Test rysunku rodziny, Test „Narysuj człowieka” Goodenough-Harrisa, Test „Narysuj osobę” Machover, Technika „Dom-drzewo-osoba” oraz Test Drzewa K. Kocha, Test Apercepcji Tematycznej Dla Dzieci (CAT).
Diagnoza rodziny.
Literatura obowiązkowa:
Frydrychowicz A. (1996). Rysunek rodziny. Warszawa: Centrum Metodyczne Poradnictwa Psychologiczno-Pedagogicznego
Kostrubiec B., Mirucka B. (red) (2004). Rysunek projekcyjny w badaniach obrazu siebie. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL (s.33-48 o diagnozowaniu trudności emocjonalnych)
Łaguna M., Lachowska B. (red.) (2003). Rysunek projekcyjny jako metoda badań psychologicznych. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL (s.13-28)
Oster G.D., Gould P. (2001). Rysunek w psychoterapii. Gdańsk: GWP. (s.27-69, rozdz. Zastosowanie rysunku w procesie oceny osobowości).
Literatura dodatkowa:
Braun-Gałkowska M. (2002). Metody poznawania systemu rodzinnego. Lublin: KUL
Łaguna M., Lachowska B. (red) (2003). Rysunek projekcyjny jako metoda badań psychologicznych. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL (s.87-94 o projekcji niepokoju, s.97-122 o projekcji agresji)
Kostrubiec B., Mirucka B. (red) (2004). Rysunek projekcyjny w badaniach obrazu siebie. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL (s.13-23 o projekcji osamotnienia, s.25-30 o projekcji życzliwości, s.109-124 o projekcji procesu żałoby).
5.Osobowość i temperament. Kwestionariusz Osobowości Eysencka (EPQ-R), Kwestionariusz Temperamentu EAS.
Literatura obowiązkowa:
Bee H. (2004). Psychologia rozwoju człowieka. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka (s.362-400 rozdz. Rozwój społeczny i rozwój osobowości w okresie dorastania)
Strelau J. (2002). Psychologia temperamentu. Warszawa: PWN (s.75-91 o teorii PEN Eysencka, s.105-115 o interakcyjnej teorii temperamentu Thomasa i Chess, s.116-145 rozdz. Współczesne teorie temperamentu, s.298-362 rozdz. Metody badań temperamentu. Zagadnienia diagnostyczne i metodologiczne).
6.Diagnoza psychologiczna w zaburzeniach okresu dzieciństwa i adolescencji. Dobór metod w zależności od problemu. Podsumowanie zajęć.
Literatura obowiązkowa:
Kendall P. C. (2004). Zaburzenia okresu dzieciństwa i dorosłości. Gdańsk: GWP (s.49-59 o diagnozowaniu i klasyfikacji zaburzeń wieku dziecięcego)
Szewczyk L., Kulik A. (2001). Wybrane zagadnienia z psychologii klinicznej i osobowości. Psychosomatyka. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL (s.7-12 o mechanizmie zaburzeń psychosomatycznych, 53-66 o zmęczeniu psychicznym u nastolatków).