Autor: Zygmunt Krasiński

Tytuł: Nie – Boska komedia

Pierwsze wydanie: pierwsze wydanie Nie – Boskiej komedii ukazało się w marcu 1835 roku nakładem 250 egzemplarzy, było anonimowe opatrzone notatką: „Zaczęte w Wiedniu na wiosnę, skończone w Wenecji w jesieni 1833r.”; reedycje: 1837 i 1858; Dzieło z personaliami twórcy pojawiło się w I tomie Poezji Zygmunta Krasińskiego, wydanym w Lipsku 1863 roku.

Rodzaj literacki: dramat.

Gatunek literacki: dramat romantyczny.

Bohaterowie: Fantastyczni: Anioł Stróż, Chór Złych Duchów, Dziewica, Głos Skądśiś, Głosy szaleńców w szpitalu dla obłąkanych – Głos zza prawej ściany, Głos zza drzwi, Głos spod podłogi, Głos znad sufitu, Głos zza lewej ściany, Głos spod posadzki, Głos z lewej , Mefisto, Ogromny czarny Orzeł Chór Duchów z Lasu, Duchy w lochach zamkowych; Realistyczni: Panna Młoda – Hrabina – Maria – Żona – żona Hrabiego Henryka, Orcio – Jerzy Stanisław – syn Hrabiego Henryka i Marii, Goście obecni na chrzcie Orcia – określani jako Pierwszy gość, Drugi Gość, Jeden z Gości, Trzeci gość; Ojciec Beniamin, mamka, Ojciec Chrzestny, Słudzy w domu Hrabiego Henryka i Hrabiny, Żona Doktora, Doktor, Lekarz, krewni; Rewolucyjny tłum składający się z ubogich, chłopów, mieszczan, rzemieślników, artystów, myślicieli, wyzwolonych dziewcząt i kobiet – hrabianek, hrabin, księżniczek Chór, Pankracy, Reprezentanci: Chór lokai – Pierwszy lokaj, Drugi lokaj, Kamerdyner, Chór Rzeźników, Bianchetti, umierający Rzemieślnik, Chór Chłopów, Przechrzta, Chór Przechrztów, Leonard, Chór Kapłanów, Dziewice, Syn Słynnego Filozofa – Herman, Chór Filozofów, Chór Artystów, dzieci: dziecko z szydłem, dzieci proszące o głowę arystokraty. Arystokraci: Panowie, Senatorzy, Dygnitarze, Baronowie, Hrabiny, Hrabiowie (między innymi: Hieronim, Krzysztof, Władysław, Aleksander), Baronowie, Książęta, Księżniczki, lud modlący się w kaplicy, żołnierze walczący w Okopach Świętej Trójcy, sługa Jakub, Arcybiskup, Chór kapłanów.

Czas i miejsce akcji: - nie są sprecyzowane. Wydarzenia nie rozgrywają się ani na określonym terenie, ani w konkretnym czasie historycznym. Autentyczne są tylko Okopy Świętej Trójcy na Podolu, gdzie niegdyś bronili się konfederaci barscy. W dramacie czas to przestrzeń kilkudziesięciu lat: Pan Młody bierze ślub, rodzi się mały Orcio, umiera Maria, Orcio jest dzieckiem, dojrzewa, w Części II ma początkowo dziesięć lat (wizyta na cmentarzu) , a potem około piętnastu (wizyta lekarska), nawiązania do faktów historycznych np. Wielka Rewolucja Francuska (1789 – 1799), powstanie listopadowe (1830 – 1831).

Kompozycja: Nie – Boska komedia składa się z czterech części, a każdą z nich poprzedza wstęp; Wstęp Części I adresowany jest do Poezji, Części II do małego chłopca. Część III zapoczątkowana jest apelem „Do pieśni – do pieśni!”, prezentuje również tłum rewolucjonistów, wstęp Części IV ukazuje Okopy Świętej Trójcy. Poszczególne epizody rozgraniczają didaskalia dotyczące zmieniającej się scenerii i wizerunku bohaterów, nie ma podziału na akty, sceny, odsłony.

Temat: problematyka rewolucji, poezji, motyw miłości i rodzinnego szczęścia.

Zarys fabuły: Głównym bohaterem jest hrabia Henryk (Mąż). 1 i 2 część przedstawia jego życie osobiste, 3 i 4 - jego udział w wydarzeniach społecznych i historycznych. Henryk reprezentuje arystokrację, Pankracy natomiast jest przywódcą obozu rewolucyjnego, pragnącego przejąć władzę i realizować własne plany. Rewolucja wg hrabiego Henryka to wszystkie stare zbrodnie świata, ubrane w szaty świeże; nie jest ona w stanie wprowadzić nowego porządku - jedynie zmianę ról. Także pozwala uciśnionym na realizację zemsty. Podobną opinię na ten temat wydaje się mieć autor dzieła. W części 4. następuje starcie dwóch obozów. Arystokraci skupieni w Okopach Św. Trójcy okazują się tchórzliwi i egoistyczni. Odbywa się nad nimi sąd kierowany przez triumfujących rewolucjonistów. Wtedy też ich dowódcy ukazuje się wizja Chrystusa. Pankracy ginie, wypowiedziawszy: Galilejczyku, zwyciężyłeś!

Mini opis: Nie-Boska komedia – dramat romantyczny Zygmunta Krasińskiego napisany w 1833. Został wydany w 1835 w Paryżu (później kilkakrotnie wznawiany). Początkowo utwór miał nosić nazwę Mąż i być częścią 1. trylogii. Nazywany jest także Niedokończonym poematem. Tytuł, inspirowany dziełem Dantego (Boska Komedia), może być interpretowany dwuznacznie: określa historię jako dzieło ludzkości lub ukazuje komedię dziejącą się bez boskiej interwencji, przeczącą planom boskim. Jak uważał autor, działania człowieka są względne i ostatecznie poddane woli Boga. Tak więc dwie skrajnie odmienne racje w utworze tracą na swym znaczeniu w obliczu interwencji racji uniwersalnej, Absolutu. Najważniejszym problemem poruszanym w dziele Krasińskiego jest konflikt polityczno-społeczny czyli, jak pisał, walka arystokracji i demokracji. W utworze zawarta jest także krytyka typowo romantycznego nastawienia do rzeczywistości. Akcja dramatu rozgrywa się w przyszłości. Pisząc go, autor korzystał z wiedzy o wydarzeniach rewolucji francuskiej: walkach jakobinów, sektach i nowych doktrynach (m. in. saintsimonizm) i in. Utwór interpretowany i omawiany przez Adama Mickiewicza w Literaturze słowiańskiej. Był poddawany także, często sprzecznym, analizom. Różnie rozumiano zakończenie dramatu pod względem literackim i teatralnym.