Opracowała: s. Anna Wzięch

Scenariusz zajęć : Przygotowanie do życia w rodzinie

Temat: Rodzina w życiu człowieka.

Wstęp:

Wszyscy do pewnego stopnia cierpimy, że nie jesteśmy takimi ludźmi, jakimi możemy się stać. Nie potrafimy w pełni żyć prawdą naszej tożsamości. Tymczasem cud dwojga ludzi zakochujących się w sobie i zawierających małżeństwo jest ukrytym źródłem Bożej miłości, która wypełnia ich wnętrza, przelewając się na dzieci, na lokalną wspólnotę i rodzinę świata. Dzisiaj, gdy życie rodzinne jest tak bardzo zagrożone, dostrzegamy wielką potrzebę formowania świadomości skoncentrowanej na pozytywnej wizji rodziny. Nie można być prawdziwie rodziną dopóki świat się nią nie stanie.

Wielu ma do tego stopnia negatywne doświadczenie życia rodzinnego, że nie jest w stanie uchwycić prawdy o nim.. Niektórzy ludzie mowę o rodzinie odbierają, jako echo zamierzchłych czasów, albo jako kategorię dla grupy ludzi zależnych od siebie w sposób ścisły, czy też pozbawiony wolności. Wielu ludzi potrzebuje uzdrowienia za pomocą tego, co kryje w sobie pamięć przechowana w naszym doświadczeniu rodziny. Mogłoby to przypomnieć nam o pokoju i bezpieczeństwie albo o bólu i straszliwym odrzuceniu. . Mogłoby przywieść nam na myśl relacje,
za którymi zawsze tęsknimy.

Słowo Rodzina często dziś słyszymy w kontekście jej rozpadu, albo kryzysu. Niektórzy ludzie próbują odstawić słowo to na półki przeszłości, ale na szczęście większość widzi konieczność „odbudowy rodziny” jako żywego elementu społeczności.

Wszyscy możemy się zgodzić, że nikt nie lubi być samotny. Jeśli ktoś ma tendencje do izolowania, to często dzieje się tak z powodu zranienia, lub braku poczucia akceptacji. Każdy człowiek bez względu na to, czy przyznaje się do tego, czy nie, jest stworzeniem społecznym, potrzebującym i pragnącym drugiej osoby,
a przede wszystkim osób bliskich, spokrewnionych, będących jego rodziną.

Każdy człowiek, który przygotowuje się do założenia własnej rodziny staje wobec pytania: co zrobić, aby jego małżeństwo było źródłem szczęścia. Wydaje się że odpowiedź jest prosta. Trzeba głosić piękno życia rodzinnego, trzeba działać na rzecz dobra rodziny. W czasach dzisiejszych takiego działania wymagają zwłaszcza dzieci, które mają wykrzywiony obraz własnej rodziny. W tym celu należy uczyć dzieci troski o dobre więzi z rodzicami. Warto rozmawiać z mamą i tatą o życiu, wartościach, małżeństwie i wzajemnych relacjach. Rodzice mają nie tylko większe doświadczenie od swoich dzieci. Oni je kochają, nawet wtedy, gdy we własnym życiu popełnili jakieś błędy to zawsze pragną szczęścia dla swoich dzieci.

Rodzina jest tak ważnym fundamentem szczęścia każdego człowieka, tak że nikt nie może go odrzucić bez konsekwencji. Ważne aby ten fundament budować na skale.

TEORETYCZNE UJĘCIE PROBLEMU

Rodzina jest podstawową komórką społeczeństwa., jest więc instytucją naturalną, wspólnotą osób. Ma ona wymiar społeczny, każde bowiem społeczeństwo, naród, państwo, składają się z rodzin. Rodzina jest zatem miejscem historii człowieka, ale i miejscem historii społeczeństwa, narodów.

To pierwsze środowisko, które kształtuje człowieka. Klimat miłości zatroskania, albo w jakimś bolesnym przypadku klimat zaniedbania lub odrzucenia stanowią elementarne podłoże, w którym rozwija się każde dziecko i młody człowiek .Poprzez codzienny kontakt w rodzinie można zaobserwować, jak rozwija się wzajemne zaufanie, ale i zamknięcie w sobie, szczerość, ale i wprowadzenie w błąd, autentyczne wsłuchiwanie się w różnorodne problemy dzieci i młodzieży, ale
i niezrozumienie i obojętność. ¹ W stwierdzeniach tych zawiera się prawda, o tym, że we wspólnocie rodzinnej najpełniej zaspokajana jest potrzeba bezpieczeństwa, mająca podstawowe znaczenie w życiu każdego człowieka. Rodzina pomaga człowiekowi odnaleźć własną tożsamość i realizować się jako osobie – wolnej, niepowtarzalnej, obdarzonej własną godnością. Wreszcie w rodzinie człowiek najlepiej uczy się współżycia z innymi ludźmi. To ona kształtuje osobowość dziecka, które bardzo wcześnie, zanim jeszcze zacznie rozumieć sens skierowanych do niego słów odczuwa atmosferę domu rodzinnego, okazywane mu uczucia pozytywne, lub negatywne. Rodzina stanowi pierwsze i najważniejsze pole doświadczenia, czy jest się akceptowanym. Człowiek, który nie ma dostatecznie ugruntowanego poczucia własnej wartości, ma zaniżoną samoocenę, łatwo wpada w kompleksy, frustracje, często jest przewrażliwiony na punkcie tego, co o nim powiedzą inni. ²

Potrzeba autonomii, która bardzo mocno zaznacza się w młodym wieku, popycha w kierunku poszukiwania nowych sposobów znalezienia wspólnego języka
z rodzicami, z braćmi i siostrami, ze starszymi, obecnymi w rodzinie. Mogą się więc zdarzyć nieporozumienia i trudności na tym odcinku, ale pomimo zewnętrznych przejawów buntu młody człowiek potrzebuje bardzo uczucia i bliskości swoich rodziców. Momenty konfliktowe mogą służyć wszechstronnemu wzrostowi.³ Młodzi ludzie powinni wiedzieć, że mówiąc źle o rodzicach, podcinają korzenie własnego bezpieczeństwa i własnej wartości. Od tych korzeni człowiek nie jest wstanie całkowicie się odciąć, a problemy pozostają zawsze na całe życie. Fundament dla zdolności kochania drugiego człowieka kształtuje się już od dzieciństwa poprzez relację między rodzicami i rodzeństwem. Już dzieci powinny wiedzieć, że mają wpływ na budowanie tych relacji. Mogą one w swoich rodzinach zrobić wiele dobrego, ale mogą też uczynić wiele zła. Należy je więc uczyć odpowiedzialności za innych
i poczucia troski o dobro tych najbliższych, z którymi łączy nas więź rodzinna.

Ponadto rodzina pomaga każdemu człowiekowi zaakceptować jego miejsce
w społeczeństwie i dobrze wypełniać związane z nim zadania. Czyni to w odniesieniu do ról, które są udziałem każdego z nas, określonych przez płeć, wiek i miejsce
w rodzinie( rodzice, kuzyni, osoby samotne – zaprzyjaźnione, będące pod opieką itp. )

Oczekiwania dziecka w stosunku do matki i ojca są faktycznie odmienne i to niezależne od tego, czy mówimy o wczesnym dzieciństwie, czy o wieku młodzieńczym. Doświadczenie potwierdzone różnymi badaniami pokazuje, że gdy następuje pomieszanie ról matki i ojca, nikt z nich nie spełnia właściwie swojej roli
i dzieci przez to cierpią. Właściwe przygotowanie do roli ojca i matki otrzymane w domu rodzinnym ma ogromne znaczenie dla szczęścia dzieci w ich późniejszym, samodzielnym życiu. Wzrastanie w domu rodzinnym stwarza na co dzień wiele sytuacji, które wymuszają pewną elastyczność, rezygnowanie z własnych zamiarów
i dostosowanie się do bliskich, pomaga w zrozumieniu odrębności otaczających ludzi

SCENARIUSZ ZAJĘĆ

Cele i zadania:
1. Uświadomienie uczniom roli rodziny w życiu człowieka.
2. Wzmocnienie poczucia więzi z rodziną.
3. Zrozumienie przez uczniów własnego miejsca w rodzinie.
Cele operacyjne:

• zajęciach uczeń

pamięta :

• pojęcie (definicję ) rodziny

• typy rodzin ze względu na ich tradycje i pochodzenie

rozumie :

• rolę rodziny w życiu społecznym człowieka

• korzyści płynące ze współżycia wielu pokoleń w rodzinie

• niezbędność roli rodziny i jej nadrzędnej roli w uzyskaniu

własnego szczęścia , samoakceptacji i samorealizacji

potrafi :

• prawidłowo operować pojęciem rodziny

• dokonać podziału na typy i rodzaje rodzin

• wyrobić u siebie przekonania o prawidłowym funkcjonowaniu rodziny

• wyszczególnić warunki niezbędne do tworzenia wspólnoty rodzin

W trakcie zajęć uczeń kształci umiejętności uniwersalne

• budowanie więzi międzyludzkich

• twórcze rozwiązywanie problemów

• promowanie roli rodziny w oparciu o trwałe związki

• efektywne współdziałanie w zespole

• umiejętność świadomego kreowania własnej osobowości

• planowanie i organizowanie samodzielnego dorosłego życia

• kształci poszanowanie i prawidłowe funkcjonowanie w rodzinie

Treści:
1. Pojęcie rodziny - role pełnione przez poszczególnych jej członków. Dzieci jako niezbędny element pełnej rodziny.
2. Sytuacje i zjawiska łączące członków rodziny - wspólne zamieszkanie, atmosfera w domu, wspólnie wykonywane czynności, itp.
3. Znaczenie rodziny w życiu człowieka: zapewnienie bytu jej członkom, urodzenie i wychowanie dzieci, wzajemne obdarzanie miłością, pomoc i opieka, nauka życia we wspólnocie, przekaz kultury i tradycji.

Metody i formy pracy z uczniami:
1. Praca w grupach: uczniowie w grupach na kolorowych karteczkach wypisują jakie role pełnią w rodzinie poszczególni jej członkowie (matka, ojciec, dzieci, dziadkowie itp.), oraz relacje między nimi.
2. W grupach uczniowie budują z tych karteczek strukturę domu rodzinnego przyklejając je na plakacie - rysunku domu-szczególne zwrócenie uwagi na relacje pozytywne, negatywne trafiają do kosza.
3. Przedstawiciele grup omawiają swoje prace-dyskusja na temat czym jest rodzina w życiu człowieka.
4. Podsumowanie.

Środki dydaktyczne:
1. Kolorowe karteczki samoprzylepne.
2. Duże arkusze papieru.
magnetofon + kaseta z nastrojową muzyką

• tablica szkolna +kreda

• wcześniej przygotowane karteczki dla uczniów

• 2 plansze z nazwami rodzin ze względu na ich przebieg

• kartki z „typami” rodzin do odegrania przez uczniów

Osiągnięcia:
Uczeń uświadomi sobie znaczenie słowa „rodzina”, pozna podstawowe funkcje rodziny, zrozumie jak ważne są relacje między jej członkami.

PRZEBIEG LEKCJI

I.WPROWADZENIE

Nauczyciel robi mini wykład

- treść wykładu

Rodzina jest podstawowym środowiskiem życia człowieka. Z rodziną jesteśmy związani

biologicznie, uczuciowo i kulturowo. Do posiadania własnej rodziny dąży

większość ludzi wraz z osiągnięciem pełnoletności. Jest to specyficzny „mikroświat”

w którym nakładają się na siebie wzory indywidualnych zachowań i dążeń oraz upodobań i

nawyków.

Aktywizacja:

Teraz w grupach, z kolorowych gazet, które otrzymaliście zróbcie plakat przedstawiający model wzorowej i kochającej się rodziny.

Opiszcie z jakimi uczuciami kojarzy się wam słowo „Rodzina”.

Puenta: Rodzina jest wspólnotą, w której człowiek wzrasta, kształtuje się i do której zawsze wraca. W rodzinie czujemy się bezpieczni, kochani.

II. ROZWINIĘCIE

Zastanówmy się teraz jaką rolę w rodzinie pełnią poszczególni jej członkowie.

Aktywizacja:1. Uczniowie w grupach na kolorowych karteczkach wypisują jakie role pełnią w rodzinie poszczególni jej członkowie (matka, ojciec, dzieci, dziadkowie itp.), oraz relacje między nimi.

Puenta:

Każdy ma stosowne do wieku prawa i obowiązki, gdzie zachodzi konieczność współpracy i współdziałania jej członków dla dobra wszystkich przy poszanowaniu praw każdego, gdzie codzienność wymaga nieraz ofiarności i wyrzeczenia.

2.Aktywizacja : W grupach uczniowie budują z tych karteczek strukturę domu rodzinnego przyklejając je na plakacie - rysunku domu-szczególne zwrócenie uwagi na relacje pozytywne, negatywne trafiają do kosza.

Mini wykład:

Ludzie chcą być ze sobą- ale nie zawsze jest to łatwe. Życie rodzinne obfituje w sytuacje różne, nie wszystkie są przyjemne i odpowiadają naszym oczekiwaniom. Mimo wszystko niezależnie od trudnych sytuacji osoby tworzące wspólnotę rodzinną powinny troszczyć się o wspólny dom, szanować siebie nawzajem i być dla siebie w trudnych sytuacjach.

Aktywizacja: Dokończcie zdanie :

Warunkami niezbędnymi tworzącymi wspólnotę rodzinna są:

• miłość rodziców (dojrzała i mądra) pozwalająca na zrozumienie potrzeb dzieci i

• innych domowników

• odpowiedzialność za organizacje życia i ład w rodzinie

• poszanowanie godności każdego członka rodziny

• gotowość każdego i wszystkich do zrozumienia, tolerancji, przebaczenia i pojednania

• współodpowiedzialność wszystkich członków rodziny

III. PODSUMOWANIE

Za pomocą metody pustego krzesła nauczyciel przeprowadza. dyskusję na temat
„ Czym jest rodzina w życiu człowieka?” - Metoda pustego krzesła.
W/g aktualnych wyników badań, współczesny Polak jako najwyższą wartość w swoim życiu podaje rodzinę. Mimo tego, że rodzina nie zawsze jest pełna, nie zawsze jest zgodna z naszymi oczekiwaniami, to jest to nasza rodzina.

Także od tego jacy my jesteśmy dla naszej rodziny zależy dobra atmosfera w niej

panująca i jak się w niej czujemy.

Ta rodzina w której jesteś, jest Twoją rodziną i właśnie w tej rodzinie masz ważną rolę do spełnienia.

Metody kontroli .

Zadanie domowe dla uczniów:

Proszę się zastanowić do następnego spotkania i dać odpowiedź na następujące

pytanie:

Co ja mogę zrobić dla swojej rodziny by była prawdziwą wspólnotą osób?

Zakończenie

W trakcie dzisiejszej lekcji staraliśmy się odnaleźć i zgłębić nasz związek
z rodziną. Mam nadzieję , że każdy z was odkrył na nowo swoje korzenie rodzinne a przez to i swoją tożsamość Pamiętajmy że nie ma idealnej rodziny i od wszystkich zależy atmosfera danego domu. Nie marnujmy czasu na spory i kłótnie. Czas ten lepiej spożytkować na budowanie dobra.

Relacja z przeprowadzonych zajęć

Treść zajęć zawiera wartości związane z rodziną, jej rolą w życiu osobistym
i społecznym człowieka. Jest to temat uniwersalny i dlatego można go proponować uczniom
z różnych kategorii wiekowych.

Temat ten przeprowadziłam w kl. VI szkoły podstawowej. Na początku lekcji wprowadziłam dzieci w temat. Następnie metodą kolaż i burzy mózgów próbowałam zainteresować uczniów tematem. Dzieci wykonywały plakat wzorowej rodziny i opowiadały o swoich uczuciach związanych ze słowem Rodzina. Uczniowie wykazywali niezwykłe zaangażowanie przy wykonywaniu ćwiczenia. Z wypowiedzi można było wywnioskować,
że pochodzą z różnych rodzin. W przyszłości polecałabym uczniom wykonanie plakatu rodziny rozbitej.

W kolejnym etapie lekcji prosiłam wypisywanie ról poszczególnych członków rodziny. Z przytoczonych wypowiedzi uwidocznił się problem roli ojca, który jak widać było często jest spychany w rodzinie na margines. Problem ten powtórzył się kiedy uczniowie mieli budować strukturę domu rodzinnego. Często jako podstawą domu jest matka. Dzieci mają pojecie o warunkach tworzenia wspólnoty rodzinnej. Jako przyczynę złej atmosfery
w domu przedstawiają kłótnie rodzinne.

Końcowa dyskusja na temat roli rodziny w ich życiu doprowadziła uczniów do uświadomienia ich związków z własną rodziną. Rodzice jacy by nie byli zawsze są dla nich kimś ważnym. Zadanie domowe miało na celu zmotywować dzieci do refleksji nad ich rolą we wspólnocie rodzinnej.

1 Komisja Episkopatu Polski ds. wychowania katolickiego, Przygotowanie do życia w małżeństwie i rodzinie, Sandomierz 1997, s 138.

2 Rodzina , jako fundament szczęścia, Warszawa 1998, s 322 – 323.

3 Komisja Episkopatu Polski ds. wychowania katolickiego, Przygotowanie do życia w małżeństwie i rodzinie, Dz. cyt. s. 139.