27. ROLA ŚWIETLICY SZKOLNEJ W WYCHOWANIU I OPIECE NAD DZIECKIEM

Świetlica szkolna jest dziś jedną z najbardziej popularnych form opieki nad dzieckiem, która jako wewnątrzszkolna instytucja wychowawcza wspomaga i uzupełnia pracę szkoły.

Jednym z głównych zadań świetlicy jest stworzenie sprzyjających warunków rozwoju, stworzenie warunków do zaspokajania potrzeb dzieci. Prawidłowa opieka polega na respektowaniu wszystkich rzeczywistych potrzeb dziecka, a więc nie tylko potrzeb WISCEROGENNYCH (jedzenie, picie, odpowiednia temperatura, ochrona przed uszkodzeniami ciała itp.), ale i potrzeb PSYCHOGENNYCH (nowych doświadczeń, bezpieczeństwa, twórczości, samourzeczywistnienia itd.) i SOCJOGENNYCH (uznania, oparcia społecznego itd.). Na czas trwania zajęć szkolnych szkoła ma obowiązek zastąpić rodziców, zapewnić opiekę wszystkim uczniom, realizować ich potrzeby, stworzyć odpowiednie warunki do nauki i wypoczynku, dbać o ich bezpieczeństwo i dobre samopoczucie.

Do zadań świetlicy szkolnej w zakresie opieki wychowawczej zaliczyć można:

1. Tworzenie optymalnych warunków rozwoju uczniów,

2. Zaspokajanie potrzeb biologicznych, psychicznych i społecznych,

3. Wzbogacanie potrzeb przez rozwijanie zainteresowań i zamiłowań,

4. Zapewnienie uczniom możliwości indywidualnego rozwoju według posiadanych możliwości,

5. Propagowanie aktywnych form spędzania czasu wolnego,

6. Wspomaganie rozwoju umysłowego, w tym prowadzenie działalności wyrównawczej,

7. Zapewnienie uczniom możliwości rozwoju społeczno-moralnego.

Do najbardziej powszechnych potrzeb psychicznych dziecka w wieku szkolnym zalicza się przede wszystkim: potrzebę aktywności i działania, potrzebę kontaktu emocjonalnego, przynależności do grupy rówieśniczej i jej uznania, akceptacji, potrzebę sukcesu, zrozumienia, samorealizacji, a także potrzeby poznawcze. W klasie szkolnej nie wszyscy uczniowie mogą zaspokoić te potrzeby, nie wszyscy potrafią zdobyć uznanie i akceptację rówieśników, osiągnąć upragniony sukces. Świetlica szkolna ze względu na duże możliwości oddziaływania na dzieci poprzez różnorodne formy pracy może stać się miejscem sprzyjającym rozwojowi dziecka, miejscem, które zaspokoi jego potrzeby psychiczne.

Rozpoczynając od preferowanej na zajęciach metody zabawowej, zaspokajającej potrzebę aktywności i działania (jednej z najważniejszych czynników rozwoju), poprzez uczestnictwo w świetlicowych inscenizacjach, konkursach (wiedzowych, "zgaduj-zgadulach", warcabach, ruchowych, czytelniczych itp.), zajęciach plastycznych, umuzykalniających, praktycznych dających duże szanse na zaistnienie w grupie rówieśników po przedstawienie działalności artystycznej dzieci na forum szkoły.

Organizując pracę w świetlicy wychowawca ma mnóstwo okazji aby rozbudzać, zaspokajać, kształtować potrzeby i zainteresowania dziecka. Ważną sprawą jest wciąganie wychowanków do współdziałania w organizowaniu zajęć i imprez, powierzanie im różnego rodzaju zadań, pomagając oczywiście w ich rozwiązywaniu, kształtowanie świadomości i postaw. Przykładem niech będzie działalność ekologiczna, która w świetlicy może przybierać ciekawe formy, między innymi poprzez konkursy - "Świetlicowy zbieracz makulatury", "Świetlicowy zbieracz żołędzi", "Świetlicowy zaopatrzeniowiec karmników" (z prezentacją list uczestników i wyników); jak również przez opiekę nad ptakami w czasie zimy, nad kwiatami i wykorzystanie na zajęciach surowców wtórnych itp.

B I B L I O G R A F I A

1. Czesław Czapów: Opieka nad dzieckiem (w:) Encyklopedia Pedagogiczna. Praca zbiorowa pod red. W. Pomykało, Warszawa 1993;

2. H. Filipczuk: Rozwój dziecka w młodszym wieku szkolnym (w:) Problemy opiekunczo-wychowawcze, 1989, nr 4, s. 104-105;

3. Irena Jundziłł: Szkoła. Opiekunczo-wychowawcze funkcje szkoły (w:) Encyklopeia Pedagogiczna. Praca zbiorowa pod red. W. Pomykało, Warszawa 1993;

4. Edmund Trempała: Opieka a wychowanie (w:) Encyklopedia Pedagogiczna. Praca zbiorowa pod red. W. Pomykało, Warszawa 1993.