WPROWADZENIE DO NAUKI SOCJOLOGII PRAWA (7.11.10r.)

*opis stosunku społecznego w nawiązaniu do porządku spolecznego:

- wszystkie potencjalne stosunki społeczne (których treść zapisana jest w normach) stanowią porzadek normatywny

- wszystkie rzeczywiste działania które realizują stosunki społeczne tworzą porządek rzeczywisty

- porządek społeczny trwa dobrze, ludzie mogą realizować swoje cele gdy pomiędzy normami regulującymi stosunki społeczne a działaniami które je realizują zachodzi relacja idiosynkretyczna

- jeśli normy kompletnie nie regulują tego co dzieje się w stosunku społecznym to on się po prostu rozpada

^ natura interakcji jest komunikacyjna

* NORMA to taki wzór zachowania, który spełnia wszystkie trzy funkcje: aksjologiczną, imperatywną, regulacyjną

*DYREKTYWA to komunikat normatywny spełniający funkcję aksjologiczną i imperatywną, ale nie spełnia funkcji regulacyjnej -> "trzeba być dobrym człowiekiem"

* WZÓR ZACHOWANIA - nie spełnia funkcji aksjologicznej, ale spełnia funkcję imperatywną i regulacyjną.

^ Im mniej dana wypowiedź normatywna spełnia funkcję regulacyjną, tym trudniej będzie mu też realizować funkcję imperatywną.

* co to jest NORMA? ->

1) zachowanie

2) przeżycie świadomości, przeżycie psychiczne -> norma istnieje w naszej świadomości (tradycja Petrażyckiego)

3) wypowiedź językowa -> tradycja lingwistyczna (musi mieć pewną strukturę)

4) znaczenie wypowiedzi językowej -> sens wypowiedzi zawartych w kodeksie

*** Norma istnieje w wielu wymiarach, jest połączeniem tych czterech rzeczy ***

- norma ontologicznie nie jest jednoznaczna, nie jest jednolita, wynika z powiązań tych czterech elementów

PROCES: NORMA -> NORMA SPOŁECZNA:

* norma dopiero w wyniku zajścia określonych procesów ma szansę stać się normą społeczną

* proce uspołecznienia

* nie każda norma może być normą społeczną

* nie wszystkie normy regulujące porządek społeczny muszą być normami społecznymi

USPOŁECZNIENIE

-ustalenie się normy

- utrwalenie się normy

*USTALENIE SIĘ NORMY:

1) ustalenie się wiedzy o normie -> treści o tym co mówi ta norma, czego wymaga

2) ustalenie się przekonania o tym, że dana norma obowiązuje

- norma ustaliła się w danej społeczności w sytuacji, w której większośc ludzi posiada więdzę o treści normy i społeczeństwo jest przekonane o obowiązywaniu tej normy

- przekonanie o obowązywaniu -> ludzie mogą być przekonani w różnym stopniu o tym, że jakaś norma obowiązuje, to przekonanie jest gradacyjne, mogą być normy mocne, słabe, imperatywne

- w wypadku prawa nie ma takiej gradacji, norma obowiązuje albo nie

- specyfika norm prawnych (to że obowiązują formalnie) prowadzi do tego, że jakaś norm prawna ustaliła się w danym społeczeństwie, ale ona już formalnie nie obowiązuje, ale ponieważ ludzie są cały czas przekonani że norma obowiązuje to będą działać cały czas zgodnie z ta normą

- normy prawne obowiązują formalnie, ale też społecznie (ludzie są przekonani, że norma obowiązuje)

* na jakiej podstawie można być przekonanym że norma obowiązuje?

1) czasami mamy przekonanie że norma obowiązuje, ale my wcale nie zgadzamy się z tą normą

2) mamy przekonanie, że norma obowiązuje i chcemy żeby ta norma obowiązywała

^ POJĘCIA

* internalizacja normy -> uwewnętrznienie, w wyniku zajścia procesu internalizacji ja uznaję że jakaś norma jest moją normą np. dlatego że mi się to opłaca, podstawą internalizacji może być strach przed sankcją, inny pomysł: internalizuję jakąś normę dlatego że zgadzam się z wartościami, które ta norma chce chronić (najsilniejsza forma internalizacji)

*asocjacja aksjologiczna -> zgodność aksjologiczna, taka forma internalizacji która opiera się na uzgodnieniu wartości, jedna z możliwych form internalizacji

*dysocjacja aksjologiczna -> można powiedzieć, że ta norma nie obowiązuje, nie mam poczucia obowiązywania tej normy bo ta norma chroni wartości z którymi ja się nie zgadzam, chroni moje "antywartości"

*eksternalizacja normy -> w wyniku tego procesu, my mówimy "ta norma mnie nie obowiązuje, ale was obowiązuje", eksternalizacja obowiązywania

* odrzucenie normy -> w wyniku procesu odrzucenia uznajemy, że norma nie obowiązuje mnie ale innych też nie obowiązuje, mogę znać jej treśc ale i tak ją odrzucam, przyczyn odrzucenia może być bardzo dużo (m.in. dysocjacja aksjologiczna)

^^^ Pałecki pisząc o ustaleniu się normy mowi, że trzeba opisywać ten proces ilościowo i jakościowo ->

*horyzontalnie - ilościowo - ile ludzi, jaki procent populacji ma wiedzę o treści normy i jest przekonanych o tym że norma obowiązuje

*wertykalnie - jakościowo - jakość tych procesów, rzecz w tym żeby ludzie mieli wiedzę o treści norm, ale żeby do tego ich przekonanie o obowiązywaniu miało podłoże asocjacji aksjologicznej (im głębsza internalizacja tym bardziej jest to rzeczywiste, wpływające na porządek społeczny)

- Gdy dokona się proces ustalenia normy wykształca się "świadomość normatywna".

UTRWALENIE SIĘ NORMY:

- norma może się ustalić, ale wcale nie musimy jej realizować (wiemy za czym iść, nawet się z tym zgadzamy, a mimo to tego nie realizujemy)

- "wiem czym jest dobro, a mimo tego idę za grzechem" (św. Paweł)

- gdy dokona się proces utrwalenia norm ludzie będą mieli juz jakąs "twardą, stałą" tendencję realizacji danej normy

1) materializacja normy -> norma utrwaliła się wtedy gdy zmaterializowała się w danym społeczeństwie (zmaterializowała - przyjęła jakąs zobiektywizowaną formę, jakąs formę intersubiektywnie postrzeganą przez ludzi), jeśli jakaś norma się zmaterializowała to znaczy że w dużym stopniu się ustaliła, ta norma istnieje w świadomości ludzi a materializacja to potwierdza

2) wykształcenie się postaw pronormatywnych -> norma utrwaliła się w danym społeczeństwie jeśli ludzie mają w stosunku do tej normy postawę pronormatywną,

*postawa normatywna - trwała gotowość do działania zgodnie z normą lub sprzecznie z normą

* postawa pronormatywna - manifestowalna gotowośc do spełnienia normy

* postawa antynormatywna - manifestowalna gotowość do nierealizacji normy

- postawa to jest już coś takiego z czego możemy wnioskować jak człowiek się zachowa

3) częsta realizacja normy w praktyce -> ludzie przestrzegają normy, realizują ją

NORMY:

- spontaniczne

- celowe - intencjonalne korzystanie z norm by osiągnąć jakieś skutki społeczne

Normy -> procesy komunikacyjne -> wiedza o treści normy

*proces komunikacyjny - jeśli chodzi o małe społeczności, ten proces się często udaje, ludzie znają treść danej normy (normy religijne, zwyczajowe itp), w wielkich społeczeństwach problem komunikacji nabiera fundamentalnego znaczenia

Normy -> procesy komunikacyjne -> wiedza o treści normy -> oceny tej normy

*ocena normy: (negatywne aspekty)

1) ocenę normy podejmujemy czasami z małą wiedzą

2) wiedzy o treści normy nie oceniamy -> proces wyłączenia

*jakie mogą być oceny?

- konformistyczne -> oceniamy jakąś normę, tak jak oceniają ją inni

- nonkonformistyczne -> oceniamy normę na przekór innym ludziom

- przeniesione -> przeniesienie norm prawnych ze względu na podmiot, który je wydał (m.in), szczególnie częste są w prawie

- sytuacyjne -> pod wpływem konkretnych okoliczności dokonujemy ocen sytuacyjnych danej normy

- zasadnicze -> porównujemy jakiś obiekt (treść normy) z naszą aksjologią, naszym systemem wartości

Normy -> procesy komunikacyjne -> wiedza o treści normy -> oceny tej normy -> motywacje

*świadomość normatywna - wiedza o treści normy + oceny tej normy + motywacje

- norma ustaliła się w danym społeczeństwie gdy ludzie mają wiedzę o treści normy, oceny normy są pozytywne i wykształciły się motywacje pronormatywne

- norma ustaliła się w danym społeczeństwie kiedy wykształciła się w społeczeństwie świadomość normatywna

Normy -> procesy komunikacyjne -> wiedza o treści normy -> oceny tej normy -> postawy pronormatywne

Normy -> procesy komunikacyjne -> wiedza o treści normy -> oceny tej normy -> postawy pronormatywne -> zachowanie które realizuje normę

- pomiędzy normą a zachowaniem które realizuje normę powinna zachodzić relacja idiosynkretyczna (stabilny porządek społeczny)

*wykształcenie postaw pronormatywnych + zachowania które realizują normę = skutki procesu UTRWALENIA SIĘ NORMY

*czym zajmuje się dogmatyka prawnicza? -> opisem norm prawnych

- próba opisu systematyzacji norm prawnych

N -> komunik -> W -> O -> M -> Pp -> Z

*ten proces jest złożony, rozciągnięty w czasie