Filozofia gospodarowania-sytuuje się w obrębie makroetki koncentrując się na zagadnieniu normatywnych założeń organizacji

porządku społecznego. Ujmuje praktykę gospodarczą jako szczególnie ważny fragment praktyki społecznej i w takim całościowym

konekscie ja postrzega. Filozofie gospodarowania interesują te przekonania ktore odnosza sie do gospodarki. Jednym z elementów

określonej koncepcji filozoficznej jest opis regul porzadkujacych sfere gospodarowania oraz ustalajacych sposob uczestnictwa

jednostek w procesie gospodarczym.Opis tej sfery gopodarczej zawiera objasnienie jakiego typu dzialania prowadza do osiagniecia

pozadanych celow.Do tego opisu dołaćzony jest układ przekonań wartościujących który wskazuje społeczne wyroznione nadrzedne

wartosci swiatopogladowe (dobro wspolne,sprawiedliwosc spol,wolnosc i rownosc jednostki)Filozofia gospodarowania posiada

trzy koncepcje ktore mozna wyroznic-liberalna,socjaldemokratyczna,chrzescijanska mysl spoleczna.Charaktrystyczne dla nich

wszystkich jest przyjecie wspolnego punktu wyjscia tj nieuchronnosci uznania kapitalistycznego systemu organizacji

gospodarki za najskuteczneijszy pod wzgledem ekonomicznym.Doktryna socjoekonomiczna-szereg rozstrzygnieć filozoficznych

socjologicznych i ekonomicznych konstytuujacych okreslona wizj swiata spolecznego w ktorej rekonstrukcja ponadindywidualnie

rspektowanych kulturowych regul gospodarowania uzyskuje aksjologiczne uprawomocnienie w okreslonym swiatopogladowym systemie

przekonan. Doktryny te dostarczaja uprawomocnienia aksjologicznego preferowanych sposobow organizacji calej sfery zycia spol,

a zwlaszcza instyt gospod i polit. Neoliberalizm- dzieli sie na liberalizm polityczny,gospodarczy i filozofie liberalna. trzy

wymienione watki wspolczesnie traktowane sa lacznie jedna krozwijaly sie one jako odrebne nurty myslenia.liberalizm pojmowany

jest jako okreslona koncepcja filozofii spolcznej.najwazniejszym swiatopogladowym zalozeniem doktryny liberalnej jest

przsadzenie nadrzednosci wartoci wolnoci jednostki.poszanowanie wolnosci we wszystkich trzech obszarach zycia spolecznego:

politycznym gospod i swiatopogladowym uznaje sie za warunek mozliwyosci urzeczywistnienia sie liberalnego modelu porzadku

spolecznego.w liberalizmie przyjmuj sie tzw negatywna koncepcje wolnosci.wolnosc ta jest rozumiana jako brak ingerencji innyh

ludzi w dzialania jednostki. szczegolna sfera wolnosci liberalnej jest wolnosc gospodarcza. liberalowi dowodza ze wolnosc w

tej sferze jest najwaznijszym warunkiem umozliwiajacym ogolnospoleczny rozwoj gospodarczy.rownie wazna jest liberalna norma

indywidualizmu. u podstaw go zalozenia tkwi silne przekonanie ze nie mozna uzyskac niczgo pozytywnego dla spoleczesntwa jezeli

doazenie do tego naruszaloby prawa jednostki. kolejnym elementem doktryny liberalnej jest egalitaryzm. wszyscy maja rowne tak

samo wazne prawo. wszyscy ludzie sa rowni.Liberalowie twierdza ze system gospodarki jest najlepszy gdy:pozwala na wzrost

zamoznosci wszystkich podmiotow uczestniczacych w grze rynkowej., zapewnia stabilny rozwoj gospodarczy. wszelkie proby interwencji

w tak ustanowiona normatywnie gospodarke zdaniem libralow pogorszaja jej wydajnosc.wolny rynek wykazuje sie zatem nie tylko wysoka

wydajnoscia ekonomiczna ale ma zdaniem liberalow wbudowany sytem etyczny: sprawiedliwie traktuje wszystkich uczestnikow praktyki

gospod. zgodnei z idea "od bogactwa jednostki do dobrobytu spol " umozliwia calej spolecznosci korzystanie z osiagniec gospod

indywidualnych podmiotow.Koncepcja sprawiedliwości J.Rawlsa.Koncepcja sprawiedliwości skłoniła J.Rawlsa do opracowania innego,

bardziej satysfakcjunującego ujęcia tej normy.Przyjęty przez J.rawlsa bezwzględny priorytet sprawiedliwości oznacza koniecznośc

respektowania zasady, iż idea sprawiedliwosci ma odgrywac rolę regulatora etycznego instytucji politycznych i gospodarczych.Rawls

nadaje pojeciu sprawiedliwosci rangę wartości społecznej.Jej przedmiotem jest sposob w jaki glownie instytucje spoleczne rozdzielaja

zasadnicze prawa i obowiazki oraz okreslaja podzial korzysci plynacych ze spolecznej kooperacji.Instytucje spoleczne takie jak

prawna ochrona wolnosci przekonan kourencyjny rynek,prywatna wlasnosc srodkow produkcji,monogamiczny model rodziny, saelementami

calosciowego systemu i jako takie wywieraja zasadniczy wplyw na zycie jednostek. Ustalenie jakie warunki powinny byc spelnione aby

mogly byc dotrzymane liberalne deklaracje dotyczace praw wolnosci i rownosci wymaga przyjecia postawy bezstronnosci.Wypracowanie w

sytuacji pierwotnej zasady sprawiedliwosci przybieraja postac nastepujacych wskazan:1."kazda osoba winna miec rowne prawo dostepu do

jak najszerszego calosciowego systemu rownych podstawowych wolnosci,dajacego sie pogodzic z podobnym systemem wolnosci dla wszystkich"

2."urzadzenie spolecznych i ekonomicznych nierownosci winno byc takie by (a) bylo z najwieksza korzyscia dla najmniej uprzywilejowanych

i zeby (b) nierownosci te byly zwiazane z pozycjami i urzedami otwartymi dla wszystkich w warunkach autentycznej rownosci mozliwosci.

Komunitaryzm Komunitaryzm jest formułowanym w filozofi politycznej i filozofii prawa stanowsikiem uznajacym pojecie wspolnoty za

pierwotne w stosunku do pojecia jednostki.Koncepcja komunitaryzmu wyrasta podobnie jak J.Rawlsa-z krytyki filozofii liberalnej.

Głownym przedmiotem sporu miedzyliberalami a komunitarianami jest wyrazana przez komunitarian negatywna ocena waznego dla liberalow

przekonania, iz punktem wyjscia wszelkich podejmowanych w obszarze etyki spolecznej rozwazan powinno byc pojecie jednostki.Komunitaryzm

przyjmuje bowiem , iz to pojecie wspolnoty jest najwazniejsza wartoscia, wokol ktorej powinna sie koncertowac dyskusja dotyczaca

wartosciowan w sferze zycia spolecznego.W komunitaryzmie pojawia sie przekonanie , iz niektorzy czlonkowie spolecznosci potrzebuja

wsparcia ze strony wspolnoty, bez ktorego nie sa w stanie korzystac z przyslugujacych im praw.Komunitaryzm przyjmuje ze jednostke nalezy

traktowac przede wszystkim jako czlonka grupy i wspolnoty.Nadawanie wartosciom jednostkowym charakteru nadrzednego oraz brak wskazania

wspolnych celow sa przyczynami poglebiajacej sie izolacji jednostek co powoduje postepujaca dezintegracje wspolnoty i tradycjy.Za taki

stan rzeczy odpowiada nie tylko filozofia liberalna ale rowniez kapitalistyczny system gospodarczy, odwolujacy sie do wartosci, ktore:

1) przyczyniaja sie do antagonizowania jednostek uczestniczacych w praktyce gospodarczej.2)powoduja szybkie narastanie syndromu

dezintegracji wspolnoty.Komunitaryzm sytuuje sie w opozycji zarowno do liberalizmu jak i socjalizmu.

SocjaldemokratzymWspolczesny nurt socjaldemokratyczny majacy swoj punkt oparcia w programach partii w calej Europie jest obok

liberalizmu druga znaczaca teoretycznie i praktycznie koncepcja spoleczna.Dobra spoleczne, przyjmowane w kotrynach socjoekonomicznych

jako narzedna wartosc spoleczna, powinno byc zgodnie z idea socjaldemokratyzmu, pojmowane ponadindywidualnie.Pojecie sprawiedliwosci

spolecznej w rozumieniu socjaldemokratow, domaga sie zapewnienia wszystkim mozliwosci realizacji ich szans zyciowych, przynajmniej w

odniesieniu do tych podstawowych wartosci.W nurcie socjaldemokratycznym nie podwaza sie na ogol ani prawa wartosci prywatnej ani

zasadnosci obecnosci mechanizmow rynkowych w zyciu gospodarczym.Nie uznaje sie jednak leseferystycznego ujecia tych zalozen zgodnie

z ktorymi nadrzednym celem gospodarowania jest maksymalizacja korzysci indywidualnych podmiotow gospodarczych a prawa rynku traktuje

sie jako wylaczna "wladze ekonomiczna".Wybitnym przedstawicielem socjaldemokratyzmu jest J.K Galbraith.Przedmiotem rozwazan Galbraitha

nie jest doktryna gospodarcza neoliberalizmu ale ekonomia neoklasyczna.Podwazajac adekwatnosc ekonomi neoklasycznej, neguje on tym

samym skutecznosc filozofii liberalnej w podtrzymywaniu porzadku,ktory tak naprawde jego zdaniem juz nie istnieje.Zaproponowany przez

J.K Galbraitha porzadek spoleczny(nowy socjalizm). Reformy maja koncentrowac sie na:1)wspieraniu rozwoju sektora rynkowego

2)kontrolowaniu sektora planujacego3)wlaczeniu trzeciego sektora opartego na wlasnosci spolecznej ktorego zadnaiem byloby zagospodarowanie

wylaczonych z sektorow rynkowego i planujacego dziedzin o szczegolnym znaczeniu spolecznym.

Ordoliberalizm.Poczatki tej znaczacej wspolczesnie filozofii gospodarczej siegaja lat 30. XX w.W kregu tzw. szkoly freiburskiej jeszcze

przed wybuchem II wojny swiatowej pojawila sie idea ordo, tj. ładu spolecznego budowanego na fundamencie wartosci: wolnosci, sprawiedliwosci

spolecznej , odpowiedzialnosci osobistej, solidarnosci.Idea ordo integruje wszystkie dziedziny zycia spolecznego przez wyznaczeenie wspolnych

niejako dla tych dziedzin celow-wartosci.Przez to z jednej strony zapewnia odpowiedniosc respektowanych w roznych strefach zycia regul

okreslajacych pozadany sposob dzialania, z drugiej strony domaga sie podporzadkowania tym wartosciom, min. w odniesieniu do sfery

gospodarowania, swoistych dla niej regul, tzw. zasad ekonomi.Ordoliberalizm uznajac relaktywnie wysoka efektywnosc ekonomiczna gospodarki

rynkowej oraz respektujac zalozenia normatywne okreslajace warunki funkcjonowania tego systemu podwaza jednak jego zdolnosc do samoregulacji.

Proponowane w ordoliberalizmie rozstrzygniecia cechuje pewien dualizm.Pomimo jednak narastajacych w zwiazku z tym trudnosci dotyczacych

koniecznych uzgodnien pomiedzy dwiema roznymi tendencjami: prorynkowa i prospoleczna, doktryna ta w sferze myslowej wydaje sie psojna i

dobrze opracowana.W praktyce zycia spolecznego natomiast spoleczna gospodarka rynkowa poszukuje nieustannie punktu rownowagi pomiedzy

ujeciem liberalnym a socjaldemokratycznym.Katolicka doktryna spoleczna.Poczatki formowania sie nowoczesnej katolickiej mysli spolecznej

datowane sa na polowe XIX w. i wiaza sie z nazwiskami dwoch wybitnych nowatorw w tej dziedzinie- W. von Kettelera i H. Pesha.Rozpoczeta

w polowie XIX w. debata nie ograniczala sie do krytycznych wypowiedzi pod adresem liberalizmu i kapitalizmu, traktowanych jako zrodlo

negatywnie ocenianych zjawisk spolecznych, ale obejmowala takze proby sformułowania pewnytch alternatywnych wobec kapitalizmu i neogowanego

socjalizmu rozwiazan kwestii socjalnej.Sformułowane zostaly idee solidaryzmu i korporacjonizmu, porzucone jednak po latach na rzecz

zrefofmowanego (ale jednak) kapitalizmu.W roku 1891 w dyskusji zabral glos najwyzszy autorytet w Kosciele - papiez Leon XIII oglaszajac

encyklike Rerum novarum.Za podstawe spolecznego nauczania Kosciola uwaza sie odwieczne prawo Boze objawione w Pismie Swietym.Szczegolnie

wazne sa ty zatem stwierdzenia antropologii chrzescijanskiej przyjmujacej za mysl zrodlowa ze "czlowiek zostal stworzony na obraz i

podobienstwo Boze". Akceptacja tej idei domaga sie uznania ze czlowiek jest bytem wyroznionym, istotnie wyodrebniajacym sie w swiecie

ozywionej i nieozywionej materii.Zgodnie z przyjmowana tu idea personalistyczna czlowiek ujmowany jest jako obdarzona godnoscia osoba

ktorej przysluguja okreslone niezbywalne prawa.

ETYKA – nauka filozoficzna formułująca ogólne zasady moralne oraz szczegółowe normatywy ludzkiego działania za pomoca wrodzonych

człowiekowi zdolnosci.to filozof normatywna teoria moralnej powinnosci czlowieka.jest dyscyplina filoz i ma swoje korznie w

starożytnosci.-filozoficzna – źródłem poznania etyki jest rozum(pozwala tworzyć pojęcia, zasady oraz je uzasadniać) i doswd.

(czyli tresc moralnych przezyc czlowieka) -normatywna –czyli system norm i ich uzasadnień. Wypowiedzi w etyce mają charakter

wartościujący, normatywny.Etyka próbuje odp na pytanie:-jak żyć?-co należy czynić?(powinność moralna)-dlaczego to należy czynić?

(uzasadnienie powinności moralnej)-etyka ma charakter ściśle praktyczny(chodzi o ludzkie życie)-etyki zawodowe pytaja o to jak

postępować w dzialalności profesjonalnej.Dyskusja-rozgrywana wg regul logiki konfrontacja przkonan w ktorej kazda ze stron ma rowne

prawa uzytkowania drugiej i rowny obowiazek poddawania sie krytyce.to zorganizowana wymiana mysli i pogladow na dany temat.dyskusja

posiada najczesciej problem do rozwiazania.Szczegolna odmiana dyskusji toczona z samym soba to myślenie. Założenia dobrej dyskusji:sens

dyskusji jest wtedy gdy nie toczy sie ona pod haslem "ja musze miec racje ty musisz byc w bledzie" lecz "ty mozeszmiec racje ja moge byc

w bledzie". jesli stajemy do dialogu to powinnismy miec choc szczytpe zwiatpienia we wlasne stanowisko.krytyka i dyskusja sa cenne w

kazdej dziedzinie ze wzgledu na niedostatkiludzkich umysłow.Cele dyskusji: pozytywne:poznanie prawdy i jej dochodzenie,podjecie decyzji

przez grupę wyprowadzenie rozwiazania.poznanie roznych opinii, zapobiganie ewentualnym konfliktom.wynikiem jest gra kooperacyjna czyli

zysk dla obu stron gdyz obie rozpatruja jeden problem.negatywne:wykazanie wlasnej wyzszosci,zdobycie poklasku w oczach publicznosci,

ponizanie ,upokorzanie drugiej osoby,dyskusja traktowana jet wtedy jako gra konkurencyjna czyli wyniki bedzie zyskiem dla jednego

gracza zas drugi straci.Zasady dyskusji:nie stosujemy bezpodstawnych upokorzen, nie popartych faktami i argument. unikamy niejasnosci

dwuznacznosci i przewleklosci. szanujemy godnosc kazdego czlowieka nie atakujemy personalnie osob ale dyskutujemy merytoryczni o ich

dzialaniach i wypowiedziach.przeszkody dyskusji:emocje,irytacja wobec pogladow odmiennych,przywiazanie do swojego pogladu,nie liczenie

sie z rzeczywistoscia,CECHY WIEDZY POTOCZNEJ:-fragmentaryczność –wiedza nie jest pełna i wystarczająca-przeplatanie się ocen z opisem

-tendencja do stosowania podziałów dychotomicznych-stosowanie pochopnych uogólnień-istnienie stereotypów-powszechność nawyków, emocji,

nastawień i uprzedzeń WIEDZA NAUKOWA:-budowa teorii wyjaśniających rzeczywistość-istnienie regół i narzędzi badawczych-rozróżnienie opisu

od wartościowania-własny język – odpowiednie nazywanie zjawisk-dążenie do obiektywizmu PRZEDMIOT ETYKI:a)przedmiot materialny-działanie

ludzkie(decyzja, czyn ,postępowanie)-postawa(z niej wypływają czyny i ją te czyny utrwalają)-człowiek-osoba(jako działacz moralny i

sprawca czynu) b)przedmiot formalny(działanie ludzkie, postawa, człowiek jako podmiot działania odniesione do normy moralności.

Prościej ujmując to czyn w aspekcie dobra i zła) Podstawowe rodzaje sądów w etyce:-sądy wyrażające powinność moralną działania(normy moralne)

-sądy wyrażające wartość moralną działania(oceny moralne)ETYKA OPISOWA(deskryptywna)-to nauka czysto opisowa np opisuje jak funkcjonują

normy moralne w danej społeczności(socjologia moralności).NORMA-to pewna reguła postępowania – zasada odpowiada na pytanie jak nalezy potepowac.

SANKCJA – to konsekwencja dzialania,najczesciej reakcja spoleczenstwa w postaci kary lub nagrody.SYSTEMY NORMATYWNE:-zwyczajowy(źródło)to

tradycja(np)ocepiny, noc poślubna(przykład sankcji) niezadowolenie, rozwód -prawny/władza/nie zabijaj/więzienie,mandat-moralny/godność

osoby/nie kradnij/wyrzuty sumienia,wykluczenie ,samosąd-religijny/Bóg, Absolut/post,modlitwa,udział w mszy/piekło, wyrzuty sumienia

EUDAJMONIZM-czyn jest moralnie dobry jeśli przyczynia się do szczęścia podmiotu Mankamenty:1)eudajmonizm nie respektuje bezinteresowności

–powinnośc dzialanie bezinteresownego polega na nie liczeniu się z własnymi pragnieniami i dążeniami- bezinteresowność – nie ważne czyje interesy wchodzą

w grę lecz jakie są to interesy (bezinteresowność może oznaczać że należy mi się wszystko)2)eudajmonizm nie jest kategoryczny

-to prowadzi do zmienności i stosowalności zasad moralnych w zależności od tego czy mnie uszczęśliwią (w eudajmoniźmie nie ma stałych norm)

*przykłady eudajmonizmu – uczucia nie śa w stanie poprowadzić człowieka do celu tak jak wola i rozumDEONTONOMIZM-czyn jest moralnie dobry jeśli

jest zgodny z nakazem odpowiedniego autorytetu.-zachowana jest kategorycznośc – podporządkowuje się niezależnie od własnych dążeń, jest (może być )

także bezinteresowność-deontonomizm może być heteronomiczny-autorytet normotwórczy znajduje się poza podmiotem dzialani-deontonomizm może być

autonomiczny-autorytet normotwórczy znajduje się w podmiocie działania (akcent jest położony na wolność człowieka)Argumenty: za slusznoscia:istnije

kategorycznosc co pozwala uniknac sytuacji w ktorych w zaleznosci od maszego samopoczucia decydujemy co jst moralne a co nie.-czesto wiele osob

jest podporzadkowanych autorytetowi dzieki czemu moga sie rozwijac i poszerzac zakres ktory obejmuje ten autorytet. przeciwko: nie kazdy autorytet

jest pozytywny,zatracenie wlasnego zdania i wlasnej osobowosci,fanatyzm religijny zamachowcow samobojcow.,opieranie sie na niektorych autorytetach

moze powodowac brak tolerancji a nawt przemoc. Mankamenty:-deontonomizm ignoruje racjonalność:*powinnośc moralna musie mieć uzasadnienie

(nie slepe posłuszenstwo innym lub sobie)-deontonomizm prowadzić może do relatywizmu etycznego :*nie istnieje jedna moralność – istnieje wiele moralnych

standardów, *to co dobre dla jednj osoby nie musi być db dla wszystkich,* wszystkie przekonania moralne należy uważac za równie prawomocne,* moralność

jest względna i zależna od upodobań, gustów człowieka.Normy są elementami umowy.-wolnośc może łatwo zamienić się w samowolę:*rozum musi więc znać

granice swojej kompetencji *sumienie nie jest nieomylnePERSONALIZM-czyn jest moralnie db przez to że wyraża afirmację należną komuś lub czemuś z racji

przysługującej mu wsobnej wartości(w przypadku osoby zwanej godnością).*Personalizm domaga się czynuktóry jawi się podmiotowi jako powinny niezależnie

od warunków jakim jest pragnienie osiągnięcia własnego szczęścia.*człowieka nie można traktować w sposób instrumentalny czyli traktować go jako środek do

realizacji własnych celów – osoba ludzka posiada godność która jest wartością wsobną tj wartością wartości*w personaliźmia traktujemy czlowieka jako cel

sam w sobieMankamenty:-personalizm jest wymagający ale czy to oznacza że nie należy dążyć do jego realizacji?-konflikt bd miał miejsce gdy w gre

wchodzić bd 2 identyczne wartości/osoby-w ujęciu gospodarczym generalnie nie sa potrzebne heroiczny czyny lecz zwykła przyzwoitość

GODNOŚĆ OSOBY(OSOBOWA):-wartość antyczna, wrodzona i trwała-wartość niezbywalna i jednocześnie zobowiązująca

-wartość wartości, uniwersalna, centralna, a nawet absolutna/niezniszczalna-metafizyczno aksjologiczna cecha każdego człowieka

-osoby i rzeczy dzieli coś nieskończonego-przepaść -godność nakłada ta nań obowiązek jej respektowania tj życia na miarę tego kim człowiek jest

GODNOŚĆ OSOBOWOŚCIOWA:-jest ona nabywana i wynika z działań człowieka -jest rozumiana jako doskonałość wynikająca z czynów moralnych

i jest utrwalona w osobowości człowieka-można ją osiągnąć przez wychowanie,pracę nad sobą czy wpływ środowiska społecznego

-nie jest wrodzona lecz osiągana przez poszczególne osoby w różnym stopniu-mozna ją tracić w wyniku moralnie zlego zachowania-mozna ją nazywac

godnością kulturowąGODNOŚĆ OSOBISTA(SPOŁECZNA):-związana jest z poczuciem własnej wartości i honorem-wiązana jest z funkcją pelnioną

przez dana osobę w społeczeństwie -ma charakter relatywny a jej rozumienie bliskie jest ujęciom socjologów, psychologów wg których są one cechami

osobowości, potrzebę poczucia własnej tożsamości, samoakceptację jako prestiz, honor i szacunek wobez siebie samego i okazywany ze str innych.

WYMIARY/KRYTERIA OCENY CZYNU:-przedmiot materialny – konkretna decyzja biznesowa,lekarska i inna.-ocena tej decyzji może mieć charakter

(prawny, prakseologiczny tj efektywnościowy), etyczny i estetyczny.Czyn możemy badać w aspekcie jego zgodnośc lub niezgodności z normą prawną, normą

prakseologiczną, normą moralną i normą estetyczną.CZYN I ODPOWIEDZIALNOŚĆ MORALNA:Działanie ludzkie(czyn ludzki, actus humanus)-rozumne

(świadome) i wolne działanie osoby – sprawcy.Należy rozróżnić:-działanie(czyn ludzki)-zaniechanie – odpowiedzialność moralna nastąpi gdy spełnione są warunki:

*nasze zaniechanie doprowadziło do zła*byliśmy w stanie to zrobić(mieliśmy mozliwości czasem cos poprostu nie leży w naszych możliwościach

*powinniśmy byli to robićEFEKTY ZEWNĘTRZNE I WEWNĘTRZNE CZYNU:-przechodniość czynu – to jego efekty zewn:

*uratowanie komuś życia*śmierć sadhu w wyniku zaniechania-nieprzechodniość czynu – to jego efekty wewnętrzne, to co zostaje w czlowieku

w wyniku działania:*satysfakcja, poczucie uczynienia czegoś db, wyrzuty sumienia*udoskonalenie przedmiotu w swym postępowaniu np jako

złodzieja, wolontariusza*poczucie winy, a z czasem może już przzyzwyczajenie i brak wyrzutów sumienia za towarzyszący lęk przed zdemaskowaniem

OCENA MORALNA ZAWIERAĆ POWINNA:-cel podmiotowy czynu-dlaczego czynią to co czynią(intencje)-cel przedmiotowy

-jak czynią to co czynią-konsekwencje czynu-jakie są konsekwencje czynu(lub jego braku)WŁADZE CZŁOWIEKA:

-umysłowa wladza poznawcza-rozum, intelekt-umysłowa władza pożądawcza –wola-cielesna władza poznawcza-zmysły-cielesna władza

pożądawcza-uczuciaTe władze ze soba współpracująCZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA PEŁNĄ MORALNA ODPOWIEDZIALNOŚĆ:

-gdy czyn jest w pełni wolny-w pełni świadomy Ograniczenie obu lub 1 władz czlowieka zmniejsza stopień odpowiedzialności moralnej za czyn

(świadomość i olność czynów est stopniowalna).PRZESZKODA CZYNU LUDZKIEGO-ogół czynników ktore oddziaływując na określony akt ludzki

bądź utrudniają normalne funkcjonowanie rozumu lub woli bądź całkowicie je uniemożliwiają Rodzaje przeszkód czynu ludzkiego:

-aktualne-związane są z daną sytuacją są to przejściowe stany psychofizyczne(niewiedza, przymus, uczucia)-habitualne-tkwią w podmiocie=A:

NIEWIEDZA(IGNORANTIA)-przeszkoda aktualna :*odnosi się do rozumu(brak należytego poznania, określonego przedmiotu, braku wiedzy o

czymś, w sprawie czego ma się błędne mniemanie)*niewiedza może być zawiniona lub niezawiniona *w krancowym wypadku może być niewiedza z

premedytacji (celowo ktoś chce tkwić w niewiedzy by zwiększyć swobodę swego działania) PRZYMUS(VIOLENTIA)-przeszkoda aktualna;

*odnosi się do woli – ma miejsce gdu dana osoba spelnia czynność pod fizycznym naciskiem ze str innej osoby wbrew własnej woli

UCZUCIA(PASSIONES)-przeszkoda aktualna:*przeżycia zadowolenia lub przykrości doznane w zmysłowych władzach człowieka

*silne uczucia mogą prowadzic do utraty panowania nad sobą i mogą wplynąć na naszą odpowiedzialność *typowy przykład to strach i działania pod

jego wpływem =H:-UPRZEDZENIA I BŁĘDNE OPINIE(PERSUASIONES FOLSAE OPINIONES)-przeszkoda habitualna:

*odnosi się do rozumu-czlowiek nosi w sobie fałszywe opinie które ograniczają go w dokonywaniu prawidłowych decyzji

*uprzedzenia mogą być wynikiem wychowania lub wpływu środowiska lub efektem oddziaływania fałszywych deologii

-WRODZONE SKŁONNOŚCI I NAŁOGI:-przeszkody habitualne:*odnosza się do woli – przymus wewn w kierunku określonego działania

*należą tu nawyki wynikające z częstego spełniania określonych aktów, mogą byc db(cnoty moralne) i złe(wady moralne). Skala odpowiedzialności łączy się tu

ze zdaniem sobie sprawy z przyszlych następstw swego postępowania. Mamy nawyki organiczne(pijaństwo, rozpusta) i duchowe(kłamstwa, kradzież)

CHOROBY PSYCHICZNE(MORBI PSYCHICI)-przeszkoda habitualna:*odnoszą się do rozumu i woli – niektóre choroby całkowicie znosza

odpowiedzialnośc a niektóre ja ograniczają.