Wyższa Szkoła
Humanistyczno – Ekonomiczna
w Łodzi
Nr albumu
ANALIZA, OPIS
PRZYPADKÓW ZARZĄDZANIA
KOMPETENCJAMI BEHAWIORALNYMI
W TEORII I PRAKTYCE.
Przedmiot:
Wykładowca:
Zarządzanie jest sztuką osiągania zamierzonych rezultatów poprzez innych ludzi. Zarządzający (menedżerowie) osiągają cele organizacji przez organizowanie pracy innych, a nie przez wykonywanie zadań osobiście.
We wszystkich fazach procesu zarządzania podejmowane są liczne i różnorodne decyzje kierownicze, dotyczące m. in. wyborów: strategii, celów organizacyjnych, sposobu działania, czyli organizacji struktur i procesów delegowania uprawnień, doboru ludzi, oceny rezultatów działania, stosowania nagród i kar, inicjowania i wprowadzania w życie zmian. Dlatego też proces zarządzania bywa definiowany także jako proces podejmowania decyzji. Proces ten ma charakter sekwencyjny: poprzednie decyzje stwarzają nowe sytuacje i przyczyniają się do powstawania nowych warunków, które wymagają podjęcia decyzji.
Zarządzanie polega na świadomym i racjonalnym kształtowaniu zależności między elementami systemu organizacyjnego. Zbiór kompetencji behawioralnych, czyli sprawnego zarządzania, zapewniającego nie tylko skuteczność, ale i ekonomiczność realizacji celów organizacyjnych, próbuje się ostatnio interpretować w kategoriach teorii „równowagi organizacyjnej”. Polega ono mianowicie na utrzymaniu równowagi między systemem organizacyjnym a jego otoczeniem oraz między wszystkimi elementami jego systemu.
Utrzymywanie równowagi wewnętrznej polega na takim operowaniu różnych elementów organizacji, które zapewnia ich harmonijne współdziałanie, a tym samym efektywne funkcjonowanie instytucji.
Styl zarządzania odnosi się do wzorca, który jest wykorzystywany, praktykowany ze strony przełożonych w bezpośrednim kontakcie z podwładnymi z racji posiadania przez tych przełożonych całego wachlarza funkcji kierowniczych.
Przyjęcie stylu zarządzania zależy od cech osobowości kierownika. Zależy też od cech charakteryzujących pracowników, np.: poziomu wykształcenia, umiejętności zawodowych, pochodzenia społecznego, struktury środowiskowej. Innym czynnikiem decydującym o właściwym dostosowaniu kompetencji behawioralnych są: warunki charakteryzujące pracę, role oraz zadania organizacji pracy i stopnia jej zautomatyzowania.
Wybór metody zarządzania dokonywany jest ze względu na efektywność społeczno – ekonomiczną organizacji. Gdy spotyka się z pozytywną oceną, to dokonano właściwego wyboru, a gdy ocena jest negatywna, to oznacza, że trzeba zmienić styl zarządzania.
Wyróżniamy 3 główne typy osobowości menedżerów ze względu na określone przypadki stylów zarządzania.
Możemy określić kierownika autokratę, z tego względu, iż dokładnie określa działania pracowników traktowanych przez niego jak podmiot. Sam osobiście podejmuje różnego rodzaju decyzje. Jeśli motywuje, to posługuje się bodźcami negatywnymi, tj.: kary, nagany itp. Wzbudza mało sympatii wśród pracowników, natomiast budzi strach wokół robotników. Pracownicy unikają z nim kontaktów, on też ich nie nawiązuje. Utrzymuje daleko idący dystans z pracownikami. Surowy autokrata nie znosi sprzeciwu, nie dopuszcza swych podwładnych do dyskusji. Decyzje jego są bezwzględnie słuszne, rządzi „żelazną ręką”.
Życzliwy autokrata natomiast przypomina swym zachowaniem surowego ojca, uważa, że jest moralnie zobligowany odpowiedzialnością za powodzenie organizacji, że moralnie odpowiada za swój zespół, stara się zapewnić dobre warunki pracy – awans, wyższe płace, ale z własnego punktu widzenia. Występuje także autokrata, który łatwo ulega impulsom zewnętrznym, wzbudza postrach, bo nie można przewidzieć jego reakcji, jest niezrównoważony i niestały emocjonalnie.
Przeciwwagą cech autokraty jest osobowość demokraty. Taki kierownik, to doradca, partner, zwierzchnik i kolega. Jest jednym decydentem i dysponentem systemu sankcji. Nie stara się trzymać na dystans z pracownikami, ale próbuje zająć pozycję centralną i chce służyć pomocą. Skłonny jest do podejmowania dyskusji poprzedzającej podjęcie decyzji. Nakreśla zadania i oczekiwane rezultaty. Traktuje ludzi podmiotowo, umożliwia im kreatywność. Dzieli się władzą w ten sposób, że część kompetencji deleguje, odsyła kierownictwu niższego szczebla. Jest członkiem otwartym na wszelkie propozycje.
Trzecim typem osobowości kierowniczej jest kierownik liberał. Unika on angażowania się w bezpośrednie wykonywanie funkcji kierowniczych, unika podejmowania decyzji, a nawet kontaktów z pracownikami. Swą pozycję traktuje w sposób reprezentacyjny. Chętnie organizację przedstawia na zewnątrz.
Styl autokratyczny jest bardziej efektywny od demokratycznego w tych przypadkach, gdy opisana przy pomocy tego modelu sytuacja organizacyjna charakteryzowana jest ocenami skrajnymi, np.: dobrze/źle, duży/mały. Jeśli sytuacja organizacji jest opisana ocenami pośrednimi, to bardziej efektywny byłby styl demokratyczny.
Jeżeli organizacja nastawiona jest na osiąganie wyników ilościowych, a jej wytwory mają charakter standardowy, wieloseryjny, o stosunkowo niskich parametrach jakościowych, to bardziej efektywny będzie styl autokratyczny, a gdy jest odwrotnie i organizacja nastawiona jest na jakość, wtedy najlepszym stylem gwarantującym efektywną realizację celów i zadań organizacji jest styl demokratyczny zarządzania.
Kompetencje behawioralne przejawiają się w formie sposobów, metod, technik, standardowych procedur działania – sposobów rozumowania w określonej sytuacji – dający się zaobserwować w zachowaniu pracownika doświadczonego zawodowo, dla którego bazą są zdolności, cechy osobowości, predyspozycje oraz zdobyta wiedza i obraz samego siebie.
Nie można jednoznacznie zaklasyfikować teorii zarządzania kompetencjami behawioralnymi do nauk praktycznych. Jest to dyscyplina służąca praktycznie i ze względu na swój punkt widzenia nie uciekająca od formułowania sprawnościowych wytycznych i postulatów, ale równocześnie jest też dyscypliną teoretyczną, służącą poznawaniu i objaśnianiu rzeczywistości organizacyjnej.
„Wprowadzenie do psychologii” Podstawowe zagadnienia / Gerd Mietzel
przełożyła Ewa Pankiewicz, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 1998 r.
„Psychologia” Psychologia pod redakcją Tadeusza Tomaszewskiego,
Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1982 r.
„Elementarne pojęcia pedagogiki społecznej i pracy socjalnej” Redakcja naukowa Danuta Lalak i Tadeusz Pilch, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 1999 r.
„Podstawy Zarządzania, Zachowania Organizacyjne” Bogusław Kaczmarek i Czesław Sikorski, Przedsiębiorstwo Specjalistyczne „Absolwent” Sp. Z o.o., Łódź, 1999 r.
„Organizacje - istota, struktury, procesy” Marcin Bielski, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, 1997 r.