Młoda Polska - WYKŁAD 12 (21.05.2014)

Co dzieje się w literaturze w latach: 1905-14/18?

• (Burek: 1905 – koniec wieku Młodej Polski, do 1914 jest taka przerwa w epoce – międzyepoka)

• 1905 – rok wybuchów niepokojów społecznych, burza wokół problemów socjalnych, wypełniony manifestami partii lewicowych, ujawnił się mocniej secesjonizm. Rok, który w badaniach PRL-owskich był wskazany jako wyraźna cezura młodej polski. W tym roku nie zmienia się świadomość epoki, jakość światopoglądowa, ale dochodzi nowa problematyka z racji rozruchów społecznych, rozkręcanych przez partie ludowe, lewicowe. Emancypacja klasy robotniczej. Stanisław Brzozowski (powtórzone za Grzegorzem Glassem) : w 905 r. Młoda Polska posiwiała w jedną noc – nowa problematyka, tematyka – czyli rewolucji, dostrzeżenie grup robotników, najbiedniejszych warstw społecznych – nazywano go III, IV powstaniem

• (Ozimina – scena w której cała grupa idzie na uliczną demostracje– dopełnia rozmowy o polskiej narodowości
  końcowa scena: będą prawdopodobnie skazani na wyjazd na Syberię.)

• XIX w. rewolucjonista - bojownik walski o wolność polski, wyznający poglądy radykalne, nie zwolennik pewnej partii politycznej, ale walki radykalnej, nie czekanie na przemiany, ale aktywną zmianę rzeczywistości. Rewolucjonistów nazywano też powstańców.

• 905 jako kolejne powstanie narodowe dlatego owocuje nową problematyką rewolucjonistyzczną – portrety wydarzeń ulicznych, podziemnych bojowników i odnowienie problematyki polskości.

• Wpisuje się w przemiany, które dokonały się w wewnętrzne przemiany cezury – od pesymizmu do optymizmu, próba zanegowania pesymizmu.

• Dochodzi nowa tematyka – z jedenej strony rewolucyjna, dochodzi także tematyka narodowościowa. Najważniejszy temat rewolucji – Sen o szpadzie, Nocturn, Nagi Bruk, Ludziwe rewolucji – opowiadania, W miłości i boju, powieści: Michalik z PPSu, (ZAD: jak wyrasta z technik natralistycznych), Płomienie : Reportaż z konstytucyjnych dni.

• Obok tego pojawia się nurt utworów – prozą nonkonformizu społecznego (ZAD: wyjaśnić pojęcie) – refleksja o tym, czym jest społeczeństwo, czym są ferwory, które nakłada na ludzi społecznego, czym są stereotypy społeczne.

• Obok tematów ewolucjonistycznych pojawiają się tematy aksjologiczne (Pałuba pokazuje jak konwencje myślenia potrafią zniszczyć życie człowieka) – z jednej strony moralność i odpowiedzialność, z drugiej kwestia odpowiedzialnośc za schematy i stereotypy myślenia, które szlachta ustanawia. (Dziecko salonu 906r. Janusza Korczaka, Ludwika Licińskiego – Halucynacje 905 i z pamiętnika włóczęgi 908r.)

• Powieści antyutopie społeczne (ok. 1910r.) (Trylogia Żóławskiego, Memoriał Doktora Czang Lu Li (w zbiorze opowiadań, Ofiara królewny) – pozytywiści byli utopistami, ich wizja była utopijna bo była niemożliwa, chociaż z góry zakładali, że jest niemożliwa, ewolucja jako proces samodoskonalenia się natury, praca u podstaw i organiczna – co miało powodować, że Polacy dostaną się na pewien etap ewolucyjny a natura dalej zrobi swoje. Ewolucja samodoskonalenie się natury. Ale ten proces przemian społeczny usytuowali w nieokreślonej przyszłości. Młodopolanie uznali, że cywilizacja jest w fazie starzenia się, uznali, że wszystko się skończyło i nie można już niczego projektować, to co ktoś już zaprojektował uznali, że jest to niemożliwe, utopijne. Antyutopizm – może działać wstecz – nie u źródeł, tylko ewolucja zamiast tworzyć, niszczy – w związku z czym nie ma perspektywy osiągnąć siły społecznej.

• Żóławski ukazuje jak cywilizacja niszczeje, nawet poszukiwania proroka nie jest w stanie im zapewnić ratunku.

• Nietoda Księga Tatr, Xsiądz… Ozimina!!!, Zakopanoptikon, Uroda życia, powieści reportaże z polskiego współczesnego życia, pokazują wielość polskich idei, środowisk, które są twórcze w zakresie tych idei.

• Ludzie rewolucji – często inteligenci działający na rzecz zbiorowości robotniczej

• (mit eleuzyński )

• Powieści historyczne –

• Powrót problematyki społecznej, rewolucyjnej, panoramy współczesnego życia uruchomiło refleksje nad historią. Trauma 1896, po 905 r. zaczyna się rozładowywać, być likwidowana. Wierna Rzeka czyli klechda domowa (obraz powstania, rannego powstańca, którego ratuje szlachcianka, kobieta nie dająca się kupić przez matkę powstańcza, świadomość własnej kobiecości i niezależności, gdy go znajduje jest pełna żalu do tych, którzy walczą, którzy ją zostawili, w domu ją straszą duchy przeszłości, żyje w traumie postyczniowej, że historia ich przerosła, są przez nią zdominowani, wydobywa się poprzez miłość do Kondradowicza, w końcu otwiera drzwi od salonu za którym straszyło, pozbywa się traumy, czas rozliczyć się, uwolni siebie, narodową świadomość od presji historii – Burek. – historia to narzucanie schematu, który porządkuje nasze życie.). Ojcowie nasi, Kryjaki.

• Nie dokonał się rozrachunek powstania

• Kategorie wartościowania nie zmieniły się – indywidualność, kwestia wew. przewartościowań