1.DEFINICJE I ISTOTA ZABURZEŃ ZACHOWANIA:

Zaburzenia zachowania to zaburzenia psychiczne występujące w okresie dzieciństwa i dorastania (adolescencji). Zaburzenia zachowania mogą być diagnozowane, kiedy symptomy utrzymują się przynajmniej sześć miesięcy. Do objawów należą:

• powtarzające się naruszanie praw innych ludzi oraz norm i zasad społecznych

• tyranizowanie, straszenie (grożenie) i agresywne zachowania względem ludzi i zwierząt

• zamierzone niszczenie czyjejś własności

• oszustwa, kradzieże

Zachowania te mają negatywny wpływ na życie społeczne, szkolne, zawodowe.

Zaburzenia zachowania są powiązane z (zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia):

• przedwczesną inicjacją alkoholową oraz seksualną

• uzależnieniem od substancji psychoaktywnych

• wyższymi wskaźnikami depresji, większą ilością myśli i prób samobójczych oraz samobójstw

• złymi relacjami z rówieśnikami i dorosłymi

• częstszymi wydaleniami ze szkoły i problemami z prawem.

Charakterystyka zachowań eksternalizacyjnych i internalizacyjnych:

• Zachowania eksternalizacyjne: rozwiązanie swoich problemów na zewnątrz. Agresja, opór, destrukcja. Charakteryzuje się słabą kontrolą przeżywanych problemów. Np. kłamie lub oszukuje, nie czuje się winny gdy coś zrobi złego, kradnie, przeklina, fizycznie atakuje innych, niszczy rzeczy, grozi, dokucza innym.

• Zachowania internalizacyjne: rzutowanie swoich problemów do wewnątrz. To zachowania nadmiernie kontrolowane wyrażające się w wycofaniu, dysforii, lęku. Np. woli być sam niż z innymi, skryty, nieśmiały, mało aktywny, płaczliwy, smutny, wystraszony.

Typologia niedostosowania wg Stotta:

• Zachowanie wrogie: to postawy wrogie. Wrogość- agresywność, przemoc. Wrogość to niezaspokojone potrzeby, frustracje. Zachowania mogą być przenoszone z konkretnej osoby na szersze środowisko.

• Zachowanie bierne (zahamowanie): lęk lub unikanie nowych sytuacji, duże napięcie w sytuacji ekspozycji społecznej. Nadmierne poczucie kontroli prowadzi do bezradności i zależności.

• Zachowania niekonsekwentne: zaburzenia uwagi, koncentracji, nadpobudliwości, niekonsekwencja w działaniu oraz natychmiastowa reakcja na bodźce co skutkuje nieprzemyślanymi zachowaniami.

• Zachowanie aspołeczne: jednostki aspołeczne odznaczają się dużym okrucieństwem i brakiem przestrzegania elementarnych norm, są uczestnikami podkultur dewiacyjnych. Efekty resocjalizacyjne są w tym wypadku znikome.

2. PROCES SOCJALIZACJI I JEGO ZABURZENIA:

Definicja socjalizacji:

Socjalizacja: to proces nabywania przez jednostkę systemu wartości, norm, wzorów zachowań obowiązujących w danej zbiorowości.

Elementy procesu socjalizacji:

• System wartości- wartością jest cynizm, wykorzystywanie innych

• Normy- sprawować kontrolę, gdy nie wprowadza się norm może prowadzić do patologii, traci poczucie zaufania

• Postawy- uprzedzenia: poznawczy, emocjonalny, behawioralny

• Wzorce zachowań negatywne: modelowanie, naśladownictwo; postępuje tak jak chce, nie kontroluje swojego zachowania

• Autorytet- sprzyjają socjalizacji

• Młodzież psychopatyczna- nie pojawia się sumienie, uczucia wyższe

• Młodzież opóźniona w rozwoju

• Młodzież niedojrzała społecznie czy emocjonalnie

• Instytucje socjalizujące- rodzina

3. PSYCHODYNAMICZNE TEORIE FUNKCJONOWANIA JEDNOSTKI I GRUPY:

Przyczyny zaburzenia w ujęciu Z. Freuda i E. Eriksona (etapy rozwoju):

Struktura osobowości Freuda: id, ego, superego. W każdym okresie życia pojawiają się specyficzne potrzeby. Jeśli nie zostaną zaspokojono to przerzucą się na dalszy etap życia. Gdy w jakiejś fazie rozwoju nie jest zaspokojona przyjemność z danej sfery lub przyjemność ta jest dana w nadmiarze może dojść do zafiksowania na tej fazie.

• Faza oralna

• Faza analna

• Kompleks Edypa- chłopiec nieświadomie pragnie matki, lęk przed ojcem

• Typ falliczny

• Typ narcystyczny- potwierdzić męskość, mieć dużo kobiet, dużo dzieci lub nagromadzić majątek

• Kompleks Elektry- córka nie potrafi konfliktować się z matką, będzie chciała nadmiernie być z kobietą

• Stadium latencji- rozwija się ego, człowiek radzi sobie z popędami

Teoria osobowości Eriksona:

• Kryzys ufność/ nieufność- poczucie bezpieczeństwa, gdy go nie dozna pojawia się zaburzenia np. snu, odżywiania

• Kryzys autonomia- jeśli nie jest rozwiązany- wstyd i zwątpienie. Wykształca się kontrola nad własnym ciałem

• Kryzys inicjatywa- poczucie winy, dziecko musi podporządkować się dorosłym

• Kryzys produktywność- poczucie niższości- motywem jest uznanie rodziców za wykonanie zadania.

Typologia postaw według K. Horney: grupy postaw w relacjach społecznych

• Ku ludziom- bycie osobą nadmiernie zależną od innych osób, jest się nadmiernie zazdrosnym

• Przeciw ludziom- miłość traktowana jest jako trofeum, nie tworzą prawdziwych relacji, boją się wchodzić w kontakty bliskie

• Od ludzi- unikanie innych osób w obawie przed utratą niezależności

Przyczyny zaburzeń w koncepcji psychologii egzystencjalnej (Frankl) i humanistycznej:

• Zaburzenie Frankla: brak poczucia sensu życia, brak możliwości zrealizowania sensu życia. Są osoby, które nie mają sensu życia z dobrobytu.

• Koncepcja Maslowa: przyczyną zaburzeń jest trwałe niezaspakajanie potrzeb

4. ZABURZONE FUNKCJONOWANIE JEDNOSTKI W TEORIACH UCZENIA SIĘ: KLASYCZNEGO, INSTRUMENTALNEGO I SPOŁECZNEGO:

Teoria społecznego uczenia się w ujęciu A. Bandury, cechy modela:

Uczenie się następuje gdy obserwator świadomie przygląda się jakiemuś zachowaniu i następnie umieszcza efekt obserwacji w pamięci długotrwałej. Bez względu na to, jak długo wspomnienie jest przechowywane, obserwator wie co należy zrobić.

• Skierowanie uwagi na kluczowe elementy, tego czego ma się nauczyć

• Zapamiętać dane zachowanie

• Powtórzyć dane zachowanie lub je wykonać

Zewnątrzsterowność i wewnątrzsterowność:

• Zewnątrzsterowność- Człowiek może być kierowany poprzez czynniki zewnętrzne, tj.: nacisk społeczny, rozkazy, sugestie, wskazówki innych ludzi, nagrody, kary. Osoba zewnątrzsterowana jest zwykle podporządkowana, zwykle jest lojalna wobec tych, którzy nią kierują; niezwykle posłuszna wobec władzy ale jednocześnie mało twórcza.

• Wewnątrzsterowność- człowiek wewnątrzsterowny kieruje swoim zachowaniem samodzielnie. Jest aktywny, niezależny od innych ludzi, zdolny do podejmowania decyzji i brania za nie odpowiedzialności.

Wyuczona bezradność jako model wyjaśniający patologię zachowań:

Wyuczona bezradność- nie ma związku przyczynowego pomiędzy zachowaniem lub właściwościami jednostki a otrzymywanymi nagrodami lub karami

• Płaszczyzna poznawcza- pojawia się przekonanie, że nie ma sytuacji, której możnaby kontrolować

• Deficyty motywacyjne- osłabia się motywacja do działania

• Deficyty emocjonalne- niski nastrój, depresja, smutek, apatia, lęk

Teorie roli społecznej:

• Rola niejasna- nie wie jak ma postępować

• Przeciążenie rolą- nie może sobie poradzić z obowiązkami, bądź są one za trudne

• Role wzajemnie wykluczające się- z jednej strony mówią to…. A z drugiej to….

• Role sprzeczne do cech osobowości lub wyznaczonych wartości- zmiana z osoby twardej w odpowiedzialną

Teoria naznaczenia społecznego: Zmierza do wyjaśnienia, dlaczego dane jednostki trwają w przestępczości oraz wynikiem jakiego procesu jest uznawanie przez społeczeństwo pewnych zachowań jako przestępczych. Według tej teorii to kontrola społeczna prowadzi do powstania dewiacji- zbłądzenie, odejście od właściwego kierunku.

5. INTERAKCYJNY MODEL FUNKCJONOWANIA SPOŁECZNEGO:

Zaburzenia komunikowania:

• Styl niepartnerski- narzuca się własny punkt widzenia drugiej osobie

• Poziom otwartości komunikowania się- wykorzystywanie wiedzy przez innych np. sekty

• Zaprzeczanie- występuje z obawy przed zignorowaniem, ośmieszeniem

• Usunięcia- ujawnianie części prawdziwych, usuwanie niewygodnych

• Ekspresja zastępcza- wyrażanie uczuć i potrzeb wobec osób z którymi czujemy się bezpiecznie

• Komunikaty niespójne- niespójność pomiędzy słownym wyrażaniem komunikatów a mową ciała

Grupa- dwie lub więcej osób wchodzi w bezpośredni kontakt, cel, normy i strukturę

Cechy grupy:
- wszyscy członkowie dążą do jakiegoś określonego celu
- każdy członek zajmuję określoną pozycję społeczną
- każda jednostka ma określone role i funkcje
- każdy z członków grupy posiada odrębność od innych grup czy zbiorowości
- grupa ma swoje miejsce skupienia (miejsce przebywania członków grupy)

Dynamika procesów grupowych:

• Konformizacja- podporządkowanie się wartościom, poglądom, zasadom i normom postępowania obowiązującym w danej grupie społecznej

• Rozproszenie odpowiedzialności- grupa ma tendencję do podejmowania skrajnych decyzji niż indywidualna osoba

• Syndrom myślenia grupowego: własną grupę ocenia się lepiej niż swoją grupę; złudzenie, że większość członków myśli podobnie, wiara w moralność grupy prowadzi do nadmiernego optymizmu

• Depersonalizacja- poczucie utraty własnej tożsamości.

• Alienacja- wyobcowanie, poczucie utraty więzi z bliskimi, poczucie obcości w stosunku do siebie

• Anomia- w społeczeństwie, w którym jednostka żyje jest chaos norm, załamanie struktur społecznych, prowadzi do wyobcowania

• Bezrefleksyjne posłuszeństwo- podporządkowanie się normom społecznym bez refleksji nad ich sensem i celowością

6. WPŁYW SYTUACJI TRUDNYCH NAZACHOWANIE CZŁOWIEKA:

Rodzaje sytuacji trudnych:

• konflikty: konflikt interpersonalny- między sobą oraz konflikt intrapersonalny- wewnątrz

• zagrożenia: utracenie potrzeb, wprowadza emocje negatywne, stres

• straty: utrata wartości

• frustracje: osiągnięcie, zablokowanie jakiegoś celu

• brak zaspokojenia potrzeb: potrzebuje czegoś ale nie może jej zaspokoić

• stres przewlekły: potrzeby zaspokojone, poczucie posiadania

• przymus: wywieranie presji, zaburzony rozwój społeczny człowieka

7. PSYCHOPATIE:

Osobowość antyspołeczna to zaburzenie struktury osobowości o charakterze trwałym. Zaburzenie to wiąże się z obecnością trzech deficytów psychicznych: lęku, uczenia się i relacji interpersonalnych. Osoby zwykle nie potrafią cierpliwie czekać na zaspokojenie swoich potrzeb, nie uznają autorytetów.

Źródła psychopatii:

• biologiczne

• psychofizjologiczne

• niedostatecznie awersyjne pobudzenie emocjonalne

• deficyty emocjonalne, psychospołeczne

Obraz kliniczny psychopatii:

• Nieadekwatny rozwój sumienia

• Zachowanie nieodpowiedzialne i impulsywne

• Odrzucenie autorytetów

• Nieumiejętność utrzymywania więzi

• Płytkość emocji

• Zaburzenia woli

• Brak odpowiedzialności wobec innych

Rodzaje psychopatii:
-Psychopatia- genetyczne
-Charakteropatia- zmiany organiczne mózgu
-Socjopatia- wychowanie

Rozwój psychopatii:

• Nieadekwatny rozwój sumienia- brak poczucia winy w sytuacjach gdy przekroczy się normy, brak poczucia strachu, nie okazuje litości, współczucia

• Zachowania impulsywne i nieodpowiedzialne- pogarda dla innych, brak odpowiedzialności za swoje czyny, brak realistycznych celów, życie teraźniejszością

• Brak autorytetów- nie potrzebują nikogo ani wzorców, oni żądzą swoimi regułami

• Bardzo dobra umiejętność wykorzystywania i manipulowania innych

• Nie umiejętność utrzymywania bliskich więzi z innymi- nie tworzą przyjaźni, wykorzystują innych

8. PSYCHOLOGICZNE WYZNACZNIKI PRZESTĘPCZOŚCI:

Przestępczość- zbiór czynów zabronionych ustawowo pod groźbą kary, a popełnionych na obszarze danej jednostki terytorialnej. Stanowi zagrożenie dla obowiązującego porządku prawnego oraz wyraża się we wzroście liczby osób, które popełniły przestępstwa w stosunku do ogółu ludności

Czynniki biopsychiczne w genezie zachowań przestępczych:

• Organiczne uszkodzenia mózgu

• Temperament

• Korelaty osobowościowe

• Psychopatie

• Konflikty wewnętrzne lub rodzinne

Teoria kontroli W.C. Reckless`a:

Poczucie kontroli. „żeby stać się przestępcą trzeba być nieodpornym na pokusy”. Stopień odporności na pokusę- możliwość zarażenia się przestępczością.

• Zewnętrzna: normy społeczne, kary, sankcje, oczekiwania społeczne, liczba przestępców zależy od kontroli zewnętrznej.

• Wewnętrzna: wartości i normy, cele, plany życiowe, odporność na stres, poziom aspiracji

Teoria zintegrowanej przestępczości:

Ludzie nie potrafią kontrolować swojej impulsywności, rozumianej jako zespół cech charakteru. Charakter- cechy kształtowane w procesie socjalizacji np. impulsywność- czyli potrzeba natychmiastowego zaspokojenia swoich pragnień.

9. SAMOBÓJSTWA:

Samobójstwo: akt celowego, świadomego odebrania sobie życia.

Uwarunkowania:

• Cechy psychologiczne: depresja, uraz psychiczny, nienawiść do siebie samego, zaburzenia osobowości

• Czynniki społeczne: zagubienie, niepewność

Charakterystyczne cechy samobójstw młodzieży:

• Rozwód, separacja rodziców

• Doświadczenie samotności

• Brak poczucia bezpieczeństwa

• Odizolowanie

• Wyobcowanie ze społeczeństwa

• Wczesne doświadczenie stresów

• Brak celu w życiu

Sygnały ostrzegawcze:

• Groźby samobójcze

• wypowiedzi ujawniające pragnienie śmierci

• poprzednie próby samobójcze

• nagłe zmiany w zachowaniu (izolacja, apatia, zmienność nastroju)

• depresja (płacz, bezsenność, brak apetytu, poczucie beznadziejności)

• kończenie załatwiania spraw (np. rozdawanie osobistej własności)

• brak entuzjazmu, energii lub motywacji

• poczucie smutku lub beznadziejności

• poczucie zagubienia i pustki wewnętrznej, trudność z podejmowaniem decyzji

• obniżenie poziomu osiągnięć szkolnych

• niska samoocena lub poczucie winy

• nadużywanie substancji psychoaktywnych

• brak autorytetów

• poczucie niepokoju lub fobii

• perfekcjonizm, niepokój

Interwencja kryzysowa:

• Przedyskutuj to otwarcie i szczerze

• Wykaż się zainteresowaniem i wsparciem

• Uzyskaj profesjonalną pomoc

10. ZJAWISKO SUBKULTUR:

Subkultura: określona grupa ludzi odznaczająca się odrębnością od dominującej kultury w zakresie norm i pewnych wartości.

Koncepcja Clowarda i Ohlina:

• Podkultura przestępcza: powstaje tam gdzie już jest przestępczość, wartości dewiacyjne są normą dla danego obszaru, ludzie młodzi wiedzą w jaki sposób osiągnąć sukces, ale nie mają wzorców. Podczas napadów kradzieży nabywają umiejętności przestępczych.

• Konfliktowa: hooliganie, nie chcą zaakceptować rzeczywistości w której są, nie mają wzorców pozytywnych do rozwiązywania problemów. Cechuje ich siła, brutalność, agresja, ból. Działają pod wpływem alkoholu lub narkotyków.

• Wycofania: dla tych gdzie jest słaba kontrola, jest najniżej oceniana. Są to ludzie przegrani, w grupie uczą się jak zażywać narkotyki, wymieniają się informacjami. Wartością jest bycie, doświadczanie euforii.

Koncepcja Millera:

Subkultury wynikają z tradycji warstw społecznych, w których są pewne wartości do których trzeba dążyć. Np.:

• Niezależność- odrzucenie wszelkich autorytetów

• Przeznaczenia- zrzucanie odpowiedzialności na siły np. pech

• Przeżywanie emocji- ryzykanctwo

• Spryt- umiejętność manipulowania innymi

• Twardość- siła, odwaga, odporność na ból, pogarda dla emocji

Koncepcja Cohena:

Ludzie, którzy mają problemy dogadują się ze sobą, oddziałowywują na siebie, stosują mechanizm obronnej prowokacji. Zachowują się w taki sposób, że wywołują krytykę społeczeństwa co potwierdza w nich przekonanie, że wszyscy są wobec nich wrodzy.

Cechy subkultury chuligańskiej:

• Grupowa solidarność

• Bezwzględne posłuszeństwo wobec sposobu postępowania oraz przywódcy

• Wulgarny język

• Wygląd zewnętrzny

• Sposób zachowania się

• Odcięcie się od obowiązujących norm moralnych i prawnych oraz brak poczucia winy w przypadku ich naruszania

• Wspólne zainteresowania i dążenia

• Narzucone czy ustalone normy

• Więzi regionalnej, religijnej, klasowej czy etnicznej

• Preferowanie wzorów odmiennych

11. UZALEŻNIENIA:

Uzależnienie: nabyta silna potrzeba wykonywania jakiejś czynności lub zażywania jakiejś substancji.

Kryteria zespołu uzależnienia:

• Tolerancja na substancję psychoaktywna- zwiększa ilość przyjmowanej substancji

• Osoba przyjmuje więcej i częściej substancje niż początkowo zamierzała

• Potrzeba zaprzestania przyjmowania środka

• Kontynuowanie używania środka pomimo świadomości problemów z tym związanych

• Poświęca dużo czasu i energii na zdobycie środka

• Porzuca lub ogranicza dotychczasową aktywność

Przyczyny uzależnień w ujęciu psychoanalizy, psychologii behawioralnej, poznawczej:

• Modele psychologiczne: nieświadome i niezrozumiałe treści (konflikty, wydarzenia) wyparte do nieświadomości i ujawniające się na zewnątrz w postaci symbolicznej

• Behawioralne: nagrody i kary. Alkohol-dobre samopoczucie- łatwość w nawiązywaniu kontaktów

• Poznawcze: kładą nacisk różne sposoby zachowania

Uzależnienie jako wyuczony wzór zachowania nawykowego, warunki środowiskowe wywołujące i podtrzymujące nadużywanie alkoholu:

Koncepcja Marlotta Gordona- uzależnienie to nawyk albo wyuczone zachowanie niedostosowania, ważne tu jest środowisko z jakiego się człowiek wywodzi, sytuacja w jakich znajduje się osoba ( w sytuacjach, w których osoba sobie nie radzi), ważna jest relacja otoczenia na picie i zachowania otoczenia po wypiciu. [gdy chłopak wraca do domu to ważna jest reakcja bliskich czy poniesienie za to jakiejś konsekwencji; to ma on przyzwolenie jakby na picie, później jak sytuacja się powtarza, wtedy pojawia się problem] Przekonanie o niskiej skuteczności własnych działań i przekonanie, że alkohol pomoże poradzić sobie w różnych sytuacjach.

Znaczenie procesów poznawczych i oczekiwań wobec alkoholu:

Procesy poznawcze kładą nacisk na różne sposoby zachowania jakie daje alkohol: pozytywne- chęć do działania, towarzyskość; negatywne- łagodzi cierpienie, ucieczka od problemów.
Oczekiwania: brak umiejętności interpersonalnych( asertywności, określenie planów, celów życiowych), brak umiejętności intrapersonalnych ( umiejętności wyrażania swoich uczuć i potrzeb).

Koncepcja Montiego:

Jest skutkiem nie radzenia sobie ze stresem, utrwalone i niekonstruktywne radzenie sobie ze stresem, stres traktowany jest jako nieumiejętność sprostowania oczekiwaniom społecznym czy brakiem możliwości.

Uwarunkowania uzależnień- współwystępowanie czynników biologicznych, psychologicznych i środowiskowych:

• Uszkodzenia organizmu i choroby

• Osobowość (niska samoocena)

• Destrukcyjna orientacja życiowa

• Deficyt umiejętności życiowych

• Złe wyniki w szkole

• Trwałe uszkodzenie ważnych relacji społecznych

• Sytuacje stresu

• Konflikt z rodzicami

• Brak poczucia sensu życia

• Brak zaangażowania religijnego

• Ograniczenie poczucia odpowiedzialności

Systemy kontrolowania funkcjonowania u osoby uzależnionej:

• Mechanizm nałogowej regulacji emocji: osoba, która pije doświadcza różnych stanów emocjonalnych, pojawia się pragnienie alkoholu; są odporne na stres, z emocjami nie dają sobie rady, wysokie poczucie cierpienia i bólu; wyuczyły się że alkohol daje pozytywne i przyjemne emocje.

• Mechanizm iluzji i zaprzeczenia: uświadamianie sytuacji- negatywne emocje- regulacje emocji- picie- pozytywne emocje

• Mechanizm rozproszenia i rozdwojenia JA: słabe i mocne strony Ja. Przed alkoholem widzi słabe, po spożyciu alkoholu tylko te dobre

Fazy uzależnienia od substancji psychoaktywnych:

• Eksperymentowanie z substancjami psychoaktywnymi

• Używanie okazjonalne

• Nawyk- regularne branie narkotyków, potrzeba, brak kontroli brania narkotyków

• Uzależnienie- bycie na Halu, brak systemu wartości

Społeczne aspekty zaburzeń występujące u dzieci alkoholików (DDA):

• Pozbawione poczucie bezpieczeństwa

• Lęk, chroniczne napięcie, stres

• Brak stabilności porządku i ładu życiowego

• Brak kontroli nad swoim życiem

• Stałe poczucie niższej wartości i obniżone poczucie szacunku do siebie samego

• Nadmiernie czujne, wpadają w depresje

• Utrata kontaktu z rzeczywistością gdy powracają sceny z dzieciństwa

• Zamknięcie w sobie, nie rozpoznanie uczuć, silne poczucie winy

Objawy współuzależnienia:

• Nadmierne opiekowanie się osobą pijącą

• Nadmierna kontrola daje poczucie bezpieczeństwa

• Poczucie winy

• Zaniedbywanie siebie

• Nadmierna zależność od osoby uzależnionej

• Duża tolerancja na nieprawidłowe relacje z innymi

12. SEKTY- PUŁAPKA ADOLESCENCJI:

Sekta: to grupa, w której sprawowany jest kult, nie zawsze religijny. Członkowie tej grupy podczas rekrutacji nowych wyznawców zostają istotne informacje o swej organizacji, posługując się oszustwem i stosując techniki manipulacyjne.

Uwarunkowania przynależności do grup kulturowych:
- studenci
- osoby samotne
- osoby sławne, bogate
- ci, którzy poszukują wartości duchowych
- kryzys w kościele np. molestowanie dzieci
- zjawisko alienacji i anomii

Rodzaje kontroli w sektach (psychomanipulacje):

• Kontrola zachowania- jeżeli jest się w sekcie to ma się wszystko dawkowane, nie ma intymności, nie można zasnąć, manipulowanie przez kary, lęki, odżywianie

• Kontrola informacji- wpierw są przekazywane informacje, które uniemożliwiają jasną ocenę sytuacji. Prawdę o sekcie poznaje się później. Na początku dostaje się książki, filmy, informatory, przerobione Biblie

• Kontrola myśli- sekta wyrabia określone nawyki myślowe- tylko my jesteśmy prawdą, stosowanie hipnozy, naśladowanie Guru, medytacje

• Kontrola uczuć- sekta zubaża świat uczuć, uniemożliwia zachowanie równowagi emocjonalnej. Z jednej strony bombarduje miłością co skłania do poświęceń, a z drugiej odwołuje się do poczucia winy i strachu

• Kreowanie tożsamości członka sekty- zmiana imienia, nazwiska, zmienia system wartości, przekonań, poglądów, norm

Stadia kontroli:

• Fascynacja czy „miodowy miesiąc”- rozmiękczanie, deprywacja lub przeciążenie psychiczne

• Niszczenie poczucia bezpieczeństwa- kreuje się nową tożsamość, system nagród i kar, awansu, przeżyć mistycznych, indywidualnych spotkań z mistrzem

• Budowanie nowej tożsamości- wycofanie się z normalnego życia, zerwanie kontaktu z rodziną, zmiana pracy czy też miejsca pobytu

Metody działania sekt:

• Reżyserowana spontaniczność- spotykający się z członkami sekty ma wrażenie swobodnego kontaktu, poznawania nowych przyjaciół, tymczasem druga strona świadomie prowadzi werbunek

• Manipulacja prawdą- grupa kultowa nie dopuszcza werbowanego do pełnej informacji o sobie, a nawet potrafi podsuwać fałszywe informacje

• Bombardowanie miłością - wszyscy jesteśmy powołani do istnienia we wspólnocie miłości, a sekty potrafią imitować takie warunki, by uzależnić i skłonić do uznania doktryny grupy

• Imitowanie doświadczenia mistycznego- stosując hipnozę, narkotyki czy oszustwo można wywołać w człowieku silne przekonanie o rzeczywistym kontakcie z bogiem danej grupy

• Indoktrynacja - zmasowane i przekraczające zdolności kontrolne ofiary, przekazywanie doktryny sekty, w atmosferze absolutnej pewności racji grupy i totalnego błędu jej przeciwników

• Niszczenie dotychczasowych wartości i relacji - łączących werbowanych z nie kultowym światem, przez oczernianie, nieuczciwą krytykę, doktrynalne obrzydzanie normalnych ludzkich spraw

Problemy psychiczno-duchowe, społeczne i fizyczne byłych członków kultów destrukcyjnych:

• Psychiczno-duchowe- w sferze emocji zmiany nastroju, depresje, nerwowość, apatia, smutek, bezradność, rezygnacja, bezsilność, brak motywacji do działania, bierność

• Społeczne- rozbite rodziny, niechęć do państwa, społeczności

• Fizyczne- choroby weneryczne, gruźlice, choroby nie leczone. Jest zakaz interwencji medycznych

13. PRZYSTOSOWANIE SIĘ CZŁOWIEKA DO ŚRODOWISKA WIĘZIENNEGO:

Cechy sytuacji więziennej:

• Ściśle przestrzegana hierarchia - członkowie grupy nieformalnej, którzy nie zajmują w grupie znaczącej pozycji są ściśle podporządkowani panującym w grupie zwyczajom, a wypełnianie poleceń ludzi z wyższych szczebli hierarchii jest ich obowiązkiem, nawet jeśli uważają je za bezsensowne

• Podział na "ludzi" czyli grypsujących i "nieludzi" czyli całą resztę

• Istnieje przywódca czyli "prowodyr"

• Prowadzą działania destrukcyjne wobec zarządzeń administracji więziennej i działań resocjalizacyjnych

• mają wyraźnie wrogi stosunek wobec funkcjonariuszy służby więziennej

Sposoby przystosowania się do sytuacji więziennej:

• wycofanie

• bunt

• zadomowienie- pełne przystosowanie stosują ja więźniowie, dla których izolacja więzienna nie jest sytuacją wywołującą lęk i zagrożenie

• konwersja

• zimna kalkulacja

Psychologiczne następstwa izolacji więziennej:

• Stygmatyzacja- daje się jednostce do zrozumienia, że należy bądź może należeć do przestępczej mniejszości społecznej

• Standaryzacja- podlegają wszystkie bez wyjątku osoby skazane na karę pozbawienia wolności. Wynika on bezpośrednio z zawartych w regulaminie więziennym form postępowania ze skazanymi. Nakazują one uniformizację ubioru określają szczegółowymi przepisami ilość i rodzaj mienia prywatnego więźnia oraz przewidują dla wszystkich jednakowy sposób zaspokajania potrzeb podstawowych

• Degradacja-człowiek pozbawiony wolności staje się przedmiotem degradacji tak ze strony administracji, jak i silniejszych więźniów. Na proces degradacji składają się sytuacje poniżenia, upokorzenia i znieważenia godności własnej

• Depersonalizacja- konsekwencje izolacji, jak: zawieszenie na przyszłość planów osobistych dotyczących życia rodzinnego czy zawodowego, pozbawienie możliwości podejmowania dobrowolnej decyzji i brak potrzeby planowania działań codziennych, które formułuje ściśle administracja zakładu. Depersonalizacja oznacza ostatecznie mniej lub bardziej trwałe zmiany w osobowości więźniów, które dotyczą głównie obrazu samego siebie.

• Prizoniazacja- skazany nabywa w miarę czasu trwania izolacji coraz większej wiedzy na temat specyficznych norm i wartości obowiązujących w społeczności więźniów i wykazuje coraz wyższy stopień ich przyswajania. Więzień uczy się specyficznych dla środowiska więziennego postaw i sposobów zachowania, rytuałów i zwyczajów dotyczących jedzenia, ubierania się, pracy czy odpoczynku, języka więziennego i sposobu zorganizowania zakładu karnego

Zaburzenia w zachowaniu się więźniów:

• Emocjonalne

• Nerwice

• Choroby psychiczne

• W sferze emocjonalnej