Socjologia – wykład z dnia 08.11.2010r
Współczesna socjologia teorie mako i mikropoziomowe
Makropoziomowe koncentrują się na organizmie społecznym. Szukają prawidłowości, czynników decydujących o porządku społecznym.
Mikropoziomowe zajmują się mniejszymi strukturami ( grupami, parami itp.) badają interakcje między jednostkami.
Mieszane
Teorie makrooziomowe: ujęcie strukturalistyczno- unkconalistyczne - struktura istnieje ponieważ spełnia jakąś funkcję; w wyjaśnieniu zjawisk, struktur najważniejsza jest funkcja. W ludzkich społecznościach wszystko wiąże się z funkcjami narzuconymi przez kulturę.
- system- wszystko w społeczeństwie jest z sobą związane, współzależne. Każda część systemu pełni określone funkcje. Dotyczy to grup, organizacji, instytucji itp. System społeczny jest w stanie dynamicznej równowagi. Napięcia istnieją, ale są rozwiązywane- zmiany przebiegają stopniowo, ewolucyjnie. Czołowi funkcjonaliści: Parsons, Merton.
Talcon Parsons
społeczeństwo żyje w stanie względnej równowagi, jego członkowie zgadzają się co do jego podstawowych wartości oraz określonej hierarchii. Każda gwałtowna zmiana wytrąca ten stan równowagi toteż przyjmowana jest niechętnie. Chyba że dochodzi do niej powoli. Wyróżnia się trzy fazy ewolucji społeczeństwa: pierwotna, przejściowa, nowoczesna ( w zależności od stopnia zdolności do adaptacji i form kontroli społecznej oraz tworzenia nowych systemów wartości, przystosowanych do coraz bardziej złożonych stosunków). Społeczną kontrolę nad ewolucją społeczną zapewnia kultura ( pismo, prawo).
Robert Merton
udoskonalił funkcjonalizm Persons’a poprzez wykazanie dwóch rodzajów funkcji: jawne, ukryte.
jawne są oczekiwane, ukryte nie albo niezamierzone. Są też dysfunkcje struktury czyli konsekwencje negatywne, oraz eufunkcje – pozytywne. Jedna konsekwencja może być zarówno dysfunkcją jak i eufunkcją (np. bezrobocie czy władza jednej opcji). Są też funkcje niekonieczne, podobnie jak struktury w zamian których przyjmuje się równoważniki.
Teorie makropoziomowe:
teoria konfliktu.
Konflikt – pojęcie pozytywne; nie jest prawdą że niszczy, jedynie że nikt nie chce zmian.
Przedstawiciele: Marks, Coser
K. Marks- istota współzawodnictwa, konfliktu, walki klas;
etapy rozwoju:
- wspólnota pierwotna,
- niewolnictwo,
- feudalizm,
- kapitalizm,
- komunizm.
Teoria konfliktu ma swych wyznawców współcześnie. Wskazuje się na konflikty między grupami rasowymi, etnicznymi, na konflikty płci itp.
Lewis Coser – 1913-2003r funkcjonaliści traktują konflikt jako patologię – nie mają racji, bo konflikt jest wręcz funkcjonalny! Spełnia pozytywne i weryfikuje wartości, daje odczuć siłę, rodzi więzi i tożsamość grupową, zwiększa możliwości adaptacyjne. Warunek: nie może być zbyt gwałtowny. Poziom stabilizacji zapewnia jednoczesna przynależność do różnych grup/opcji (nie ma podziału czarne – białe).
Teoria modernizacji:
Zmiany są nieodwracalne i nieuchronne. Podążają nią wszystkie kraje i społeczności (jest to ta sama ścieżka). Proces modernizacji prowadzi do powszechne poprawy jakości życia społecznego. Kierunek; od tradycjonalizmu do nowoczesności, czyli wzrost ekonomiczny gwarantujący regularność produkcji i konsumpcji, uczestnictwo w życiu publicznym;
- ujednolicenie procesu,
- najważniejsze czynniki wytwórcze: wiedza i informacja,
- rozdzielenie funkcji gospodarczej od rodziny,
- dyferencjacja zawodowa,
- wysoka mobilność społeczna,
- likwidacja analfabetyzmu,
- rozwój kultury masowej,
- szkoła jako instytucja stanowiona przez państwo,
- kontrola społeczna – przewaga racjonalnego prawa nad obyczajami.
Opozycja – teoria zależności oraz systemów-światów.
- bogate państwa bogacą się kosztem ubogich – eksploatują je jak kolonie; różnice w poziomie rozwinięcia są wynikiem stosunków ekonomicznych panujących pomiędzy państwami;
- systemów-światów w dłuższym okresie historii kraje rozwinięte mogą przemienic się w kraje rozwijające się i vice versa;
Krytyka:
- czy zmiana zawsze jest nieoczekiwana;
- konflikt nie jest jedynym zjawiskiem w życiu społecznym, jest szereg elementów jednoczących , budujących, bez konfliktu;
- konsekwencje konfliktu często niweczą jego oczekiwane rezultaty;
- każda teoria ma swoje mocne i słabe strony.
Teorie mikropoziomowe
Interakcjonizm symboliczny
- podstawowym procesem społecznym jest interakcja; odbywa się przy użyciu symboli – obrazów, umówionych znaczeń; ważne są nie obiekty materialne, ale idee, symbole;
- w toku interakcji powstaje poczucie tożsamości, uznajemy wspólne znaczenie, rozumiemy się; na ludzi najsilniej działają inni ludzie – przyciągają się, odpychają;
- istotą interakcji jest komunikacja.
Interakcja:
- ludzie stale na siebie oddziaływają;
- koalicja – strategia dziel i rządz
-wspólna sytuacja interakcyjna to działanie łączne – zgromadzenie,
- współcześnie mówi się o sieci interakcyjnej
Dystans interpersonalny:
- dystans intymny – od 1 od 1,5 stóp (stopa ok. 30,48cm);
- dystans osobisty – od 1,5 od 4 stóp;
- dystans socjalny, społeczny – od 4 do 12 stóp;
- dystans publiczny – pow. 12 stóp
Ujęcie dramaturgiczne
- ludzie kierują się w działaniu jedynie celem, chcą wywrzeć na innych wrażenie; ciągle więc grają nie zawsze liczą się z wymiernym zyskiem; każdy ma tzw. jaźń odwróconą – jest się kimś kogo się zobaczyło w oczach innych;
- pierwsze uruchomieni jaźni pociąga za sobą mechanizm samorealizującej się przepowiedni.
Etnometodologia
- nie zakłada wspólnych znaczeń, ale je przyjmuje; bada procesy w których znaczenia te się tworzą i rozprzestrzeniają; bada w jaki sposób widzimy prządek w świecie;
- przestrzega przed braniem porządku świata za pewnik;
- jaki jest porządek świata? Dowiemy się gdy go zburzymy.
Teoria wymiany
- życie społeczne to proces handlu i wymiany;
- interakcja jest podtrzymywana jeśli się opłaca
-bada związki trwałe i przejściowe;
- w życiu ważne są relacje jakie tworzymy;
- nowsza odmiana – teoria racjonalnego wyboru.