13. Rola i znaczenie Stanów Zjednoczonych na arenie międzynarodowej po upadku bipolarnego układu stosunków międzynarodowych
Po rozpadzie ZSRR, jedynym supermocarstwem pozostało USA. 1991 rok był prawdziwym kataklizmem, ponieważ po rozpadzie, na terenac byłych republik pozostał arsenał jądrowy, a nie wiadomo było jakie będa władze w poszczególnych krajach. Obawiano się szaleńców i dyktatorow, którzy mogliby wykorzystać broń atomową.
Na szczęście do tego nie doszło. USA zaczeło działac jako globalny szeryf, powstrzymujący konflikty. Przykładem tego była interwencja w Somalii. Doktryna USA mówi o niesieniu pokoju i demokracji w każdy zakątek świata. Wojska USA biorą udział w rozmaitych misjach na calym świecie. Kreują się na "mesjasza narodów" co było mocno widoczne w przemówieniach G.W. Busha. Co widać po tzw Narodowych Strategiach.
Orędzie o stanie państwa wygłoszone przez prezydenta George’a Busha 29 stycznia 1991 roku – pierwszy dokument polityki zagranicznej USA po zakończeniu zimnej wojny. Wydarzeniem mającym wpływ na działanie administracji prezydenta był kryzys w Zatoce Perskiej. Skłoniło to Busha do sformułowania koncepcji nowego ładu światowego. Zapowiadała ona zapoczątkowanie nowej ery, w której kluczową rolę będzie odgrywać współpraca różnych podmiotów stosunków międzynarodowych i ich dążenie do osiągnięcia uniwersalnych wartości tj.: pokój, bezpieczeństwo, wolność. Dominującą rolę w nowym systemie miały odgrywać USA.
Narodowa Strategia bezpieczeństwa: zaangażowanie i rozszerzenie z lutego 1996 r.- przyjęta przez Billa Clintona. Zawierała ona stwierdzenia o konieczności podjęcia przez USA roli globalnego przywódcy, gdyż tylko one jako największe gospodarcze i wojskowe mocarstwo świata mogą doprowadzić do stworzenia stabilnych stosunków politycznych oraz wolnego handlu. Za główne cele USA uznano: umacnianie bezpieczeństwa (zadania amerykańskich sił wojskowych), wspieranie narodowego dobrobytu i promocja demokracji.
Narodowa Strategia bezpieczeństwa na nowy wiek z października 1998 - uzupełnienie Strategii z 1996 r.
Rolą USA jest takie niby dalsze powstrzymywanie "Osi zła" w postaci Rosji, Iranu, Korei i wszystkich innych państw dyktatorskich. Prestiż USA podupadł w zwiazku z ostatnimi aferami (wikileaks, szpiegowanie w internecie, brak dowodów na broń jądrową w Iraku).
Idąc dalej za Ziębą, Priorytetem stała się walka z terroryzmem. Wszystko to złożyło się na powstanie Doktryny Busha. Jej założenia zostały zamieszczone w Strategii z 2002 r. Najważniejszym celem było zapewnienie światu pokoju, dzięki wyeliminowaniu terrorystów (chodzi o tzw. państwa zbójeckie), ze względu na ich radykalizm i dążenie do zdobycia broni masowego rażenia.
27 maja 2010 r. sformułowano Strategię Bezpieczeństwa Narodowego Baracka Obamy. Jest to dokument imponujący, na ponad 60 stronach („doktryna Busha” liczyła nieco ponad 30 stron) wyłożono coś, co należy uznać za prezentację nie tylko strategii w zakresie bezpieczeństwa, ale przede wszystkim celów i charakteru amerykańskiej polityki zagranicznej.
Już we wstępie pojawia się wątek dominujący: „strategia naszego bezpieczeństwa narodowego musi koncentrować się na odbudowie amerykańskiego przywództwa”, nadszarpniętego w poprzednich latach, także „bezpieczeństwo globalne zależy od silnego i odpowiedzialnego przywództwa amerykańskiego”.
nacisk postawiono na umacnianie pozycji Ameryki jako państwa o unikalnych, narodowych walorach odbudowującego ową „soft power”, przez ostatnie dziesiątki lat. Odwołanie do „miękkiej siły” znajdujemy i w tych fragmentach dokumentu, gdzie mowa o posłannictwie Stanów Zjednoczonych: promowaniu w świecie demokratycznych wartości i zasad. Inaczej widziała to administracja Busha, która nie wykluczała krzewienia demokracji siłą, prezydent Obama mocno podkreśla, że najlepszą drogą promowania wartości będzie ich przestrzeganie we własnym kraju.
Choć Stany Zjednoczone pozostają najpotężniejszym państwem w świecie, to jednak nie są w stanie podołać wszystkim, tak zróżnicowanym wyzwaniom globalnym. Dlatego dialog i dyplomacja stały się atrybutem administracji Obamy. Znalazło to potwierdzenie w Strategii, gdzie czytamy: „Dyplomacja stanowi fundament naszego bezpieczeństwa narodowego i naszych zdolności obronnych”. Podkreślono więc, że współpraca ma obejmować zarówno instytucje międzynarodowe, jak i „naszych bliskich przyjaciół i sojuszników w Europie, Azji, Amerykach i na Bliskim Wschodzie”. Wspomina się również - silniej niż dotąd - o konieczności budowy „głębszego i bardziej skutecznego partnerstwa z innymi kluczowymi i wpływowymi centrami, w tym Chinami, Indiami i Rosją”.
W odniesieniu do Rosji widzimy ciąg dalszy „resetowania” stosunków. Czytamy zatem o woli „pogłębienia partnerstwa” i budowaniu relacji „opartych na wspólnocie interesów”. Za najważniejszą kwestię uznano negocjacje rozbrojeniowe i działania na rzecz nieproliferacji oraz ograniczenia broni nuklearnej.
Niezmienne pozostaje przekonanie, że Stany Zjednoczone muszą zachować przewagę militarną, pozostać najsilniejszym w świecie mocarstwem militarnym, gdyż stanowi to podstawę bezpieczeństwa Ameryki, jej sojuszników oraz partnerów, jest ważne dla stabilizacji różnych regionów świata.
Silnie podkreśla się niebezpieczeństwa związane z bronią masowego rażenia, jej proliferacją, wyzwania związane z programami nuklearnymi Iranu i Korei Płn. Z kolei Afganistan i Pakistan zostały uznane za „epicentrum zbrojnego ekstremizmu uprawianego przez Al Kaidę”. Zagrożeniem jest tez cyberterroryzm i zagrożenia asymetryczne(Bociek o tym mówił, zamachy itp).