1Mate si kwalifikowany-wytwarzany w hodowli zachowawczej lub pochodzi ze specjalnie prowadzonych plantacji rozmnożeniowych i przy właściwym przebiegu produkcji i rzetelnym nadzorze jest mat pełnowartościowym o stwierdzonej tożsamości odmianowej przez upoważnioną jednostkę.W obrębie msk wyróżnia się stopnie kwalifikacji które odpowiadają kolejnym rozmnożeniom materiału hodowcy.Dla roślin rolniczych są to:mat hodowcy MM;elitarny:- przedbazowy PB 3,2 rozmnożenie przed nasionami kwalifikow;- bazowy(dla odmian ustalonych B; dla komponentów rodzicielskich odmian mieszańcowych Ro,RM);materiał kwalifikowany:- dla odmian ustalonych (K1;K2);- dla odmian mieszańcowych F1.M standardowy od kw różni się tym że tożsamość odmiany stwierdza jej hodowca a nie IORiN.Dotyczy tylko rośl warzywnych i jest odpowiednikiem ostatniego stopnia kwalifikacji nie podlega dalszej reprodukcji.kolory etykiet:- przedbazowy(biały z fioletowym przekątnym paskiem);kwalifiko I rozm(niebieski);kwalifik II rozmn(czerwony);-handlowy(brąz);mieszany(zielony);standardowy(żółty).Ocena polowa polega na sprawdzeniu dokumentacji i jednej lub kilkakrotnej ocenie zasiewów wykonanej na podstawie specjalnych szczegółowych przepisów.Wyniki oceny wpisuje się do arkusza o.p. Jeśli plantacja zostanie zakwalifikowana kwalifikator wydaje świadectwo kwalifikacji polowej które jednak nie uprawnia do traktowania uzyskanego m siewnego jako mat kwalifikowanego.Konieczna jest jeszcze kwalifikacja samego m siewnego.Organoleptyczna ocena nasion.Cel:ogólna ocena badanego m siewn zwłaszcza stwierdzenie czy nasiona nie wykazują wad które mogłyby ujść uwadze przy wykonywaniu analiz szczegółowych.Oceny przeprowadzane są 2x.Obejmuje*sprawdzenie ogólnego stanu i jednolitości partii z której mają być pobrane próbki do badań*oznaczenie barwy,połysku i wyglądu nasion*spr zapachu* obecności szkodników i pozostałości po nich,porażenia nasion przez choroby*orientacyjne określenie wilgotności,czystości.Ocena orga nie polega na dokładnych badaniach,wprawny pracownik przeprowadza ją szybko znajdując wady na które będzie trzeba zwrócić szczególną uwagę.Oznac zapachu nasion. Pewne zapachy mogą świadczyć o wadach masy nasiennej:spichrzowy(rozkład pyłu mącznego lub nasiona są silnie uszkodzone)stęchły (spirytusowy, słodowy, drożdżowy)procesy fermentacji-dymu(n nieprawidłowo suszone);czosnku (n zanieczyszczone cebulkami dzikiego czosnku);pleśni (rozwój grzybów pleśniowych);miodowy (obecność rozkruszka mącznego)Oznaczenie zapachu na sucho- nabrać na dłonie dużą ilość nasion ogrzewa się je przez kilkakrotne mocne chuchanie i wącha z bliska.na mokro-nasiona wsypać do zlewki napełnić do połowy, następnie nalać wody o temp 60-70°C tak by nasiona były przykryte. Nakryć płytką szklaną. Po 3-5 min odlać wodę zamieszać nasiona i powąchać z bliska..5.Partia nasion to określona ich ilość, jednorazowo przygotowana i przechowywana, złożona z jednego gatunku i jednej odmiany. Partia nasion może zawierać nasiona z jednej plantacji lub zawierać nasiona połączone z różnych plantacji.Nr p nasion-1pole rok produkcji (3),2pola kod województwa (28), jedno z czterech pól to kod przedsiębiorcy(1111), jedno z czterech pól to kod własny(C123) np. 3281111/C123.Przed przystąpieniem do pobierania próbek należy sprawdzić w dokumentacji partii:gat,odmianę,stopień kwalifikacji,ciągłość kwalifikacji (jeśli nasiona są kwalifikowane);- deklarację jednolitości partii;- prawidłowość opakowania oraz etykietowania zgodnie z obowiązującymi przepisami.6.Makrosporogeneza:zalążki wyst w zalążni zaw.kom.macierzystą makrospor,która po podziale redukcyjnym tworzy4hapl makrospory.3zanikaja4 dzieli się mitotycznie tworząc woreczek zalązkowyzawiera on8hapl jader,wśród których jądrow kom jajowej i2j biegunowe(zlewające się we wtorne jadro w.zalązk)biora bezpośredni udział w zapłodnieniu.7. Nasiono składa się z zarodka, łupiny nasiennej i tkanki spichrzowej.8. Wilgotność kondycjonalna- stan wilgotności której górny poziom nie intensyfikuje procesów życiowych w nasionach.zalezy od składu chem nasion,W krytyczna- próg wilgotności którego przekroczenie powoduje gwałtowny wzrost procesów życiowych w nasionach na skutek pojawienia się w nich wody wolnej.W.równoważna ustalona wilg nasion podczas przechowywania w stałych warunkach,zależna od względnej wilg powietrza w magazynie i od jego temp.9 Metoda suszarkowaSON. Próbkę o znanej masie suszy się w ściśle określonych warunkach nie powodujących strat innych subst oprócz wody swobodnej różnica masy przed i po suszeniu jest masa odparowanej wody którą wyraża Się w% w stosunku do pierwotnej świeżej masy próbki.Wilg oznacza się w2 powtórzeniach gdyż nawet drobna niedokładność w wykonaniu badania może znacznie zniekształcić wynik.Oznaczać tego samego dnia lub następnego dnia po otrzymaniu próbki.Nasion pozostałych po badaniu się nie przechowuje.Wyróżnia się2 metody:niskiej stałej i wysokiej stałej temp. niskiej stałej stosowana do nasion zaw lotne subst lub u których na skutek utleniania lub rozkładu może dojść do zmiany masy nie związanej z odparowaniem wody.Obejmuje:gat rośl cebulowych, gorczyc,kapustnych,len,lniankę,rzepak,soja,nasiona drzew.suszy się w temp.103°Cprzez 17h*wysokiej stałej temp obejmuje pozostałe nasiona,które suszy się w temp133°C przez 4h dla kukurydzy.2h-zboża,1h-pozostałe gat.Nasiona duże przed suszeniem zmielić.10 MTN stanowi bardzo ważny wskaźnik jakości i dorodności nasion.zależy od gat,odmiany,stosunkowo stabilna mimo modyfikującego wpływu czynników klimatycznych i środowiska.Znajomość tego wskaźnika jest niezbędna do ustalenia właściwego zagęszczenia rośl w polu a więc ilości wysiewu. Oznaczanie MTN.policzyć wszystkie nasiona w próbce analitycznej.Po liczeniu próbkę zważyć.MTN oblicza się: T=m*1000/L,gdzie T- MTN,m-masa nasion czystych w próbce anali,L-liczba n w próbce a.Druga metoda polega na losowym wydzieleniu z próbki a8 powtórzeń po100n,obowiązuje obliczenie wariancji,odchylenia standard,współczynnika zmienności.Jeśli wyliczony współ zmienn<4% oblicza sięMTNmnożąc wyliczoną średnią MTN/ 10. 11. Oznaczanie tożsamości gatunkowej i odmianowej nasion. badania mają na celu określenie w jakim stopniu oceniana próbka nasion odpowiada deklarowanemu gatunkowi i odmianie. Tożsamość odmianową i gatunkową stwierdza się w badaniach laboratoryjnych podczas oceny organoleptycznej. W zależności od gatunku i odmiany ocenę przeprowadza się na:- nasionach;- siewkach lub bardziej rozwiniętych roślinach rosnących w laboratorium, szklarni, komorze wegetacyjnej lub na poletkach.Morfologia siewek ma niewielkie znaczenie w identyfikacji odmian. Najczęściej dotyczy:- zabarwienia koleoptyli siewek;- zabarwienia hypokotyli buraków, przydatnego do rozróżnienia form cukrowych, pastewnych i ćwikłowych;- flouroscencji siewek w celu rozróżnienia życic trwałej i wielokwiatowej;- zabarwienia siewek życic potraktowanych amoniakiem w świetle UV.12. Oznaczanie zdrowotności i uszkodzeń nasion. zdrow n związana z obecnością lub brakiem org chorobotwór w masie nasiennej,jak grzyby,bakterie, wirusy,szk zwierzęce.Cecha ta może obejmować także stan fizjolog nasion.Badanie występowania szkodników w masie nasiennej, zasiedlania nasion sprawcami chorób oraz uszkodzeń nasion powinno się przeprowadzać z kilku względów:- nasiona chore lub uszkodzone często kiełkują nienormalnie a rośliny z nich wyrosłe są słabsze niż rośliny wyrosłe z nasion całych i zdrowych.Ocena zdrowot n uzupełnia ocenę kiełkowania lub wschodów polowych;- nasiona zasiedlone grzybami mogą przenosić choroby na rośl potomne i zmniejszać wartość handlową zbioru;-określenie zdrowot n odgrywa znaczną rolę w międzynarodowych przepisach kwarantanny i obrocie mat siewnym.Zapobiega to rozprzestrzenianiu się chorób do nowych regionów;-uszkodzone n podczas przechowywania łatwiej są zasiedlane chorobami i porażane przez szkodniki;-szk żerują na przechowywanym mat siewnym a w wyniku ich oddychania i nagromadzenia się wydzielin może dochodzić do wzrostu wilg i temp nasion, wtórnie zaś do rozwoju grzybów,bakterii,roztoczy,co prowadzi do dużych strat ilościowych i jakościowych mat siewnego.Badania nasion bez inkubacji obejmują:-badania bezpośrednie (w wydzielonej próbce określa się występowanie przetrwalników sporyszu lub innych sklerocjów, torebek śnieci,owadów,roztoczy i objawów chorobowych lub szk na nasionach lub zanieczyszcz oraz odbarwień i uszkodzeń);- badania napęcznianych nasion(w celu lepszej widoczności objawów chorobowych lub szk oraz ułatwienia uwalniania się zarodników.Napęczniałe n badane powierzchniowo lub wewnętrznie przy użyciu mikroskopu stereoskopowego);- badanie org usuniętych z nasion przez płukanie(próbkę nasion wytrząsa się w wodzie z dodatkiem czynnika zwilżającego lub alkoholu.Powoduje to usunięcie zamieszanych lub przyczepionych do nasion zarodników grzybów, strzępek grzybni i nicieni itp.Pozostały po filtrowaniu, wirowaniu, lub odparowaniu roztworu materiał jest badany pod mikroskopem).Inkubacja polega na utrzymaniu nasion w warunkach środowiska sprzyjającego rozwojowi patogena lub objawów chorobotwórczych. Po określonym czasie inkub próbka anal jest badana na obecność org chorobotw lub symptomów porażenia,szk lub zmian fizjologicznych na lub w nasionach.Do inkubacji3 rodzaje podłoża:bibuła, piasek, płytki agarowe.13.uszkodzenia wywołane mechanicznie:*makro(n połamane,bez zarodka,części bielma,okrywy nasiennej)*mikro(pęknięcia,szczeliny i rysy różnych cz nasienia) w procesach zbioru i uszlachetnianai przez maszyny młocące,czyszczace,transportery lub przez szkodniki,ukryte.Metody wykrywania badanie na wyrosłych z nich roślinach,testy serologiczne.14.Wigor nasion jest sumą tych właściwości które determinują poziom aktywności i zachowanie się nasion w czasie kiełkowania i rozwoju siewek. Utrata wigoru nasion jest związana z ich fizjologicznym starzeniem się. Końcową fazą tych uszkodzeń jest ostateczne zamieranie nasienia. Nasiona zanim stracą zdolność kiełkowania tracą wigor dlatego partie o podobnej wysokiej zdolności kiełkowania mogą się różnić zdolnością do wschodów i wzrostu siewek w polu.Test przyspieszonego starzenia(AA)został opracowany na potrzeby przechowalnictwa nasion w celu zobiektywizowania wyboru partii nasion do magazynowania.Dobra korelacja wyników testu ze wschodami polowymi sprawiła,że został zaadoptowany do oceny wigoru nasion.Istota testu jest poddanie nasion skrajnie niekorzystnym warunkom przechowywania(wysoka wilg,temp)porównanie zdolności kiełkowania ocenianej przed i po przetrzymywaniu nasion w warunkach stresowych pozwala ocenic ich wigor i wartość przechowalniczą

1.Współczynnik rozmnożenia:stosunek plonu nasion netto z jednostki powierzchni do masy nasion wysianych na te powierzchnie5Żywotność nasion. M biochemiczne polegają na stwierdzeniu w poszczególnych nasionach czy dostateczna część tkanek zarodka jest żywa aby mogło nastąpić skiełkowanie. Metody biochemiczne są stosowane dla gatunków z głębokim spoczynkiem pożniwnym wykazujących powolne kiełkowanie lub gdy jest potrzebna szybka ocena potencjału kiełkowania. Mogą one być również stosowane do oznaczania żywotności pojedynczych nasion przy końcu testu kiełkowania, wykrywania porostu i różnych typów uszkodzeń powstałych w trakcie żniw lub ich uszlachetniania jak również do rozwiązywania problemów występujących w teście kiełkowania.Oznaczanie żywotności nasion metodą tetrazolinową TT.W żywych tkankach zarodka poddanych działaniu tetrazoliny następują procesy redukcji i indykator przyjmuje wodór od dehydrogenaz. Tetrazolina przekształca się w czerwono zabarwiony nie ulegający rozkładowi trójfenyloformazan. Obecność formazanu umożliwia rozróżnienie zabarwionych na czerwono żywych części od niezabarwionych martwych. Farmazon nie dyfunduje do sąsiednich martwych komórek. Z nasion pszenicy czystych wymoczonych w wodzie przez 18h odlicza się 2 razy po 50 sztuk. Preparuje się z ziarniaków zarodki. Muszą być nieuszkodzone bez bielma i okrywy. Następnie trzyma się je 3 h w ciemni w 1% roztworze tetrazoliny w 30°C. potem myje się wodą i rozdziela na żywe i martwe. Wykonuje się 4 powtórzenia a wynik to średnia.Oznaczenie żywotności nasion metodą kwaśnej fuksyny.Z ziaren pszenicy czystych namoczonych w wodzie przez 18h odlicza się 2 razy po 50 sztuk. Przecinamy wzdłuż, jedną połówkę się odrzuca. Resztę się przemywa wodą potem zalewa się na 15-20 minut roztworem 0,1% kwaśnej fuksyny i znowu się przemywa wodą. Kwaśna fuksyna barwi tylko komórki martwe do żywych się nie przedostaje. Oblicza się ziarna nie zabarwione. Wykonuje się dwa powtórzenia i oblicza średnią. Zdolność kiełkowania nasion – jest najwyższa w czasie pełnej dojrzałości fizjologicznej. Następnie utrzymuje się na tym samym poziomie przez pewien okres zależny od warunków przechowywania, po czym następuje starzenie się nasion i stopniowy spadek zdolności kiełkowanie. Sezonowa rytmika zdolności kiełkowania występuje u roślin uprawnych rzadko i to w niewielkim stopniu. Kiełkowanie przeprowadza się w specjalnych kiełkownikach różnych typów albo na płytkach Petriego, kuwetach czy tackach umieszczonych w kontrolowanych warunkach. Np. kabinach lub pokojach do kiełkowania. Jako podłoże stosuje się bibułę, piasek, lub glebę. Podłoże powinno dobrze utrzymywać wodę i łatwo ją oddawać kiełkującym nasionom, powinno być chemicznie naturalne o pH obojętnym 6-7,5 , wolne od pleśni i grzybów. Piasek jako podłoże musi być przemyty i wyprażony a kiełkowniki odkażone. Stopień nawilżania powinien wynosić 50-60% pojemności wodnej, a powietrze otaczające nasiona powinno mieć wilgotność względną 90-95%. Zakres temperatur waha się od 10-35°C.Zawartość pośladu w ziarnie:odważyć ziarno przesiać przez sito Vogla,po odsianiu zważyć z dokładnością do0,01g oddzielnie ziarno które pozostało na sicie,i które nie przeszło tjpoślad.Zawartośc pośladu podać w% pierwotnej masy oznaczonej próbki. Próbka pierwotna-jest to określona ilość nasion pobranych jednorazowo próbobierzem, pojemnikiem lub szufelką lub ręką. W celu uzyskania reprezentatywnej próbki ogólnej a z niej średniej należy próbki pierwotne pobrać losowo z różnych miejsc pryzmy, pojemnika czy worków.Próba ogólna to połączenie wszystkich próbek pierwotnych pobranych z jednej partii. Wielkość jej powinna być taka aby wystarczała do pobrania wszystkich egzemplarzy próbek średnich które mają być przygotowane do badań.Średnie próbki wydzielane z próbki ogólnej po starannym wymieszaniu. Przeznaczone są do oznaczenia wartości siewnej, wilgotności, samej zdolności kiełkowania, tożsamości i czystości odmianowej.Próbki analityczne wydziela się z laboratoryjnej próbki średniej. Służą do oznaczeń poszczególnych cech materiału siewnego np. czystości, obecności nasion innych roślin. Pobieranie próbki i przygotowanie do wysyłki. Z partii nasion składającej się z dwóch worków o masie 50kg pobiera się komplet próbek średnich i przygotowuje się do wysyłki do stacji oceny nasion. Próbki pierwotne pobiera się próbobierzem zgłębnikowym z różnych miejsc worka. Próbki do oznaczania wartości siewnej i wilgotności trzeba wydzielić mechanicznym rozdzielaczem. Trzeba zmieszać próbkę ogólną przepuszczając 3 krotnie przez rozdzielacz łącząc za każdym razem otrzymane dwie części. Potem dzielimy wymieszaną próbkę tyle razy aż dostaniemy odpowiednią ilość nasion. Potem robi się komplety próbek średnich pakuje się i znakuje.Wydzielenie próbek analitycznych.metodą rozdzielacza mechanicznego. Próbkę średnia dokładnie zmieszać przepuszczając ja trzykrotnie przez rozdzielacz i łącząc otrzymane części. Następnie próbkę przepuścić przez rozdzielacz odrzucając każdorazowo połowę aż do otrzymania potrzebnej lub nieznacznie wyższej ilości nasion.metodą szufelkową. Próbkę średnią wysypać na tacę i dokładnie wymieszać. Za pomocą szufelki i łopatki do przytrzymywania nasion na szufelce pobrać losowo z co najmniej 5 miejsc małe ilości nasion. Metoda jest stosowana do sypkich i drobnych nasion.

Oznaczanie innych nasion:znajdujące się w materialne siewnym nasiona rośl obcych i chwastów.wydzielić nasiona obce z próby(wg gat)policzyc je.przeliczyc liczbę nasion obcych 2najliczniejszych gat na 1kg materiału s.Materiał elitarnyrodzaj materiału siewnego kwalifikowanego obejmujący kategorie nasion przedbazowych i bazowych dla odmian ustalonych oraz komponenty do odmian mieszańcowych. Czystość materiału siewnego –wskaźnik ten jest% udziałem nasion czystych w całej masie badanej próbki a tym samym reprezentowanej przez nią partii. Jest to bardzo ważna cecha jakościowa mat siewn służy do korygowania ilości wysiewu. Różnice między 100% a procentową zawartością nasion czystych stanowią: - nasiona innych roślin ( domieszki szkodliwe, gdyż SA one źródłem zachwaszczenia plantacji); - zanieczyszczenia (organiczne i nieorganiczne określa się jako szkodliwe). Oznaczenie czystości nasion metodą ręczną próbę analityczną nasion wsypać na czystą gładka powierzchnię za pomocą rozgarniacza przesuwać nasiona pojedynczo lub wąskim strumieniem rozdzielając je na 3 grupy. Zawartość każdej grupy zebrać oddzielnie i zważyć. Obliczyć czystość nasion wg Wzoru: c= M-(Z1+Z2)*100/M gdzie: c- czystość nasion, M- masa próbki analitycznej, Z1 – nasiona innych roślin, Z2 – zanieczyszczenia organiczne i nieorganiczne.Nasiona bazowe:B-bezpośrednie rozmnożenie mat siewnego przedbazowego.2.Sposoby przełamywania spoczynku nasion do oznaczania zd kiełkowaniaSp nasion- wszelkie formy zahamowania wzrostu zarodka bez względu na przyczyny. wocenie nasion dotyczy stanu w którym nasiona nie kiełkują w optymalnych warunkach, kiełkują z opóźnieniem lub kiełkują tylko w warunkach specyficznych1pszenice elitarnąE – Pszenica elitarna: odmiany elitarne pszenicy są bardzo odporne na porastanie, charakteryzują się też najlepszą wartością przemiałową, a ich wartość wypiekowa wskazuje na możliwość polepszenia wartości wypiekowej słabszych odmian. Dlatego mąka tych odmian stosowana jest jako plepszacz. Obecnie w Polsce nie ma zarejestrowanych odmian elitarnych pszenicy ozimej.A – Pszenica jakościowa: odznacza się dużą odpornością na porastanie, dobrą wartością przemiałową i bardzo dobrą jakością wypiekową.B – Pszenica chlebowa: jakość tych odmian pozwala na wykorzystanie ziarna do przemiału i wypieku. W tym zakresie ziarno ma wartość określaną jako dobrą i dość dobrą i nie wykazuje podwyższonej aktywności amylolitycznej (obniżonej liczby opadania).K – Pszenica ciasteczkowa: odmiany te spełniają wymagania przemysłu cukierniczego, a więc odznaczają się przede wszystkim mniejszą zawartością białka oraz niską aktywnością enzymów proteolitycznych i amylolitycznych, czyli wysoką liczbą opadania, słabym rozmiękczeniem i niską energią ciasta.C – Pszenica pozostała, w tym paszowa: wszystkie odmiany, które nie zostały zakwalifikowane do grupy E, A, B, K.