Doustne środki przeczyszczające

Doustne środki przeczyszczające przyspieszają przesuwanie zawartości jelit i wywołują szybkie wypróżnianie.

Leczenie farmakologiczne zaparć o złożonym podłożu etiologicznym prowadzić może tylko lekarz. Zaparcia, których podłożem są czynniki dietetyczne lub zmiana warunków życia, mogą być regulowane/korygowane przez działania samodzielnie podejmowane przez pielęgniarkę. Poniżej zostaną przedstawione środki i leki, które ze względu na powszechne ich zastosowanie oraz dostępność mogą być wykorzystane w praktyce pielęgniarskiej.

1. Środki pęczniejące lub rozmiękczające kał

Jest to grupa środków przeczyszczających najczęściej podawanych w zaparciach przewlekłych ze względu na swoje niewielkie działanie uboczne i znaczną efektywność działania. Spożyte, zwiększają objętość treści pokarmowej i rozszerzają jelita, wzmagając ruchy robaczkowe. Środki te są bardzo pomocne w przywróceniu prawidłowego odruchu defekacji i prawidłowej funkcji jelit. Przeciwwskazaniem do stosowania środków pęczniejących jest zwężenie przełyku i dalszych odcinków przewodu pokarmowego.

Preparaty:

1. Powidła tamaryndowe – zagęszczony miąższ strąków owocowych podzwrotnikowego drzewa Tamaryndinus indica (dawka dla dorosłych 20-50g)

2. Powidła śliwkowe, figowe i bzowe (dawka 30-80g)

3. Miód – zawiera dużo fruktozy i glukozy, działa czyszcząco przez wpływ osmotyczny na jelita. Do celów leczniczych używany jest miód oczyszczany (dawka 100-300g)

4. Cukier mlekowy (Lactosum) – łagodny środek przeczyszczający, stosowany najczęściej u dzieci w dawce 4-10g

5. Nasiona lnu – pije się je rano na czczo i/lub przed snem 1 szklankę 8-10% zawiesiny wraz z nasionami. W tym celu łyżkę nasion lnu zalewa się szklanką wody przegotowanej, ochłodzonej do temperatury pokojowej. Tak przygotowany len pije się dopiero po kilku godzinach, gdy nasiona napęcznieją.

1. Środki torujące

1. Parafina płynna (Paraffinum liquidum) – nie wchłania się i nie drażni śluzówki jelit. Podana doustnie, pokrywa warstwą ochronną ściany jelita, tworzy zawiesinę z treścią jelitową i ułatwia jej przesuwanie do niższych odcinków przewodu pokarmowego. Hamuje zwrotne wchłanianie wody w dolnych odcinkach jelita grubego i rozmiękcza masy kałowe. Podczas długiego stosowania zmniejsza wchłanianie witamin A, D, K, wstawanie guzków zwanych parafinoma w węzłach limfatycznych krezki i jelita grubego (dawka 1-3 łyżeczki stołowe na noc i/lub rano na czczo).

2. Olej rzepakowy – środek mający podobne zastosowanie jak parafina, podawany w tych samych dawkach.

1. Zioła

1. Mieszanki ziołowe działające przeczyszczająco (wg Janicki K., Rewerski W., 1994, s.378):

Mieszanka I:

• liść melisy 50 g

• ziele dziurawca 20 g

• kora kruszyny 20 g

• korzeń lukrecji 20 g

• kwiat nagietka lekarskiego 10 g

• kwiat bzu czarnego 10 g

Mieszanka II:

• kwiat krwawnika 20 g

• koszyczek rumianku 20 g

• kwiatostan lipy 20 g

• kwiatostan kocanki 20 g

• ziele szanty 20 g

• liść pokrzywy 80 g

W aptekach dostępne są gotowe mieszanki ziołowe działające przeczyszczająco, np. Normosan, Normowit, także leki ziołowe w tabletkach np. Alax, Altra, Boldaloin, w formie syropu: np. Rhelax, lub w granulkach: np. Neonormakol, Normit

Działają one przeczyszczająco głównie dzięki zawartości w ich składzie kory kruszyny, kłącza rzewienia i alony, surowców roślinnych z których w organizmie powstają emodyny. Charakterystyczne dla środków emodynowych jest to, że po pobudzeniu perystaltyki występuje długi okres „bezruchu” jelit. Chory chcąc oddawać stolec codziennie, przyjmuje następnego dnia kolejną dawkę środka trafiając na okres osłabienia ruchów robaczkowych. Lek nie działa, dlatego chory zwiększa dawkę. Środki emodynowe podane w dużej dawce powodują przekrwienie jelita grubego, a na drodze odruchowej również macicy. Dlatego nie mogą być stosowane w zaparciu przewlekłym, ponieważ często zażywane powodują przewlekły nieżyt jelit. Nie mogą ich stosować kobiety w ciąży, ponieważ istnieje niebezpieczeństwo poronienia.