Mitochondria
główny ośrodek produkcji RFT:

• mitochondrialny łańcuch oddechowy

• kompleks I i III – gł. źródło RFT

• pozostałe miejsca powstawania RFT

- kompleks II

- dehydrogenaza glicerolo-3-fosforanowa

- MAO

- akonitaza

- kompleks dehydrogenazy 2-oksoglutaranowej

- syntaza tlenku azotu

RFT a lipidy błonowe

• utlenianie kw. tłuszcz. → tworzą się nadtlenki (tzw. peroksydacja lipidów)

• proces: wolnorodnikowy, łańcuchowy, fizjologiczny

• nadmierna ekspozycja na RFT → ↑ peroksydacji, nie jej inicjacja

• nadtlenki lipidów a białka błony i białka cytozolowe

RFT a białka komórkowe

• utlenianie białek → zmodyfikowane reszty aa → pęknięcie łańcuchów polipeptydowych → fragmentacja, agregacja → modyfikacja grup prostetycznych/tworzenie kowalencyjnych dimerów białek (Cys, Tyr)

• proces niełańcuchowy

• wzbudzone cząsteczki białek obniżają poziom puli niskocząsteczkowych buforów redoks

(np. glutation, askorbinian)

RFT a DNA komórki

• peroksydacja wolniejsza (tylko ^●OH)

• uszkodzenie zasad → rozerwanie wiązań fosfodiestrowych → pęknięcie łańcuchów DNA/RNA

• wolnorodnikowa teoria starzenia się organizmu

RFT a transdukcja sygnałów

• pożądane działanie

• przekazywanie sygnału

- w obrębie komórek i tkanek

- RFT pochodzą z mitochondrium,

[źródeł zew.kom.], [innych źródeł wew.kom.]

- przekaźniki I i II rzędowe

• skutki

- zmiana metabolizmu

- aktywacja czynników transkrypcyjnych

(zmiana ekspesji niektórych genów)

- programowana śmierć komórki

1. Wolny rodnik a RFT – cechy wspólne i różniące.

2. Wymień pozytywne i negatywne skutki działania RFT na organizm człowieka.

3. Omów pozytywne skutki działania RFT.

4. Omów peroksydację lipidów będącą skutkiem działania RFT.

5. Omów peroksydację białek będącą skutkiem działania RFT.

6. Omów peroksydację innych elementów subkomórkowych będącą skutkiem działania RFT.

7. Wymień źródła RFT w komórce. Która organella komórkowa jest głównym źródłem RFT? Dlaczego?

8. Wymień enzymy antyoksydacyjne i ich funkcję.

9. Omów w jaki sposób organizm broni się przed atakiem RFT bez udziału specjalnych enzymów.

10. Omów jaki sposób człowiek może chronić się przed skutkami nadmiernej produkcji RFT.

11. Wymień choroby których etiopatogenezę upatruje się m.in. w nadmiernej produkcji/ekspozycji na RFT.

Glikoproteina P (MDR₁)

• Budowa:

-1280 aa, 170 kDal

- 12 segmentów transbłonowych

- zewnątrzbłonowy fragment glikozylowany

- 2 miejsca wiążące ATP

• Rola:

aktywny transport leku poprzez błonę poza komórkę

• Mechanizm:

  • Etap I – bezpośrednie wiązanie leku przez białko

  • Etap II – przeniesienie wbrew gradientowi na zew. komórki (ATP)

Glikoproteina P
ulega nadekspresji
w około 55% wszystkich ludzkich nowotworów

Sprzęganie- mechanizm

Etap I

• aktywacja jednego z substratów

• niezbędna energia (ATP, UTP)

Etap II

• przeniesienie zaktywowanego ugrupowana na drugi substrat

• udział transferaz