„Rynek finansowy” Irena Pieka – książka do kupienia w budynku A 20 zł.

RYNEK FINANSOWY

Rynek pieniężny (cechy) :

• regulowanie płynności finansowej różnych podmiotów rynku

• przedmiotem obrotu są instrumenty krótkoterminowe o okresie ważności do 1 roku

• zaspokojenie krótkoterminowego zapotrzebowania na pieniądz i umożliwienie lokowania czasowo wolnych nadwyżek pieniądza (podmiot który chce uzyskać środki pieniężne – regulowanie płynności finansowej, a 2 podmiot dysponuje czasowo wolnymi środkami pieniężnymi – chce ulokować na krotki okres i chce wrócić do tego pieniądza)

• wykorzystanie mechanizmu w realizacji polityki pieniężnej i zabezpieczeniu równowagi monetarnej

Pyt. na egz.: Scharakteryzuj udział sektora bankowego w transakcjach międzybankowych. Odp. są 3 rodzaje transakcji : bank centralny, rynek międzybankowy, niezależne transakcje banków komercyjnych.

Rynek pieniężny jest rynkiem dealerskim co oznacza ze trzon rynku stanowią dealerzy

tj. podmioty które we własnym imieniu i na własne ryzyko dokonują transakcji na rynku

co zapewnia ciągłość transakcji w obrocie wtórnym.

Instrumenty rynku pieniężnego :

• bony skarbowe (papier wartościowy o ryzyku zerowym) sprzedawane z dyskontem, agentem emisji jest Narodowy Bank Polski, sprzedaż w ramach przetargu poprzez dealerów skarbowych (DSP W) wybieranych przez Ministra Finansów

• bony komercyjne, sprzedawane z dyskontem

• bony pieniężne NBP instrument regulacji obiegu pieniądza w gospodarce (sprzedaż na przetargach przez dealerów rynku pieniężnego DRP wyznaczanych przez NBP)

• certyfikaty depozytowe, zbywalny instrument finansowy wystawiany przez bank komercyjny, ze stałą lub zmienna stopa procentowa (wg stopy referencyjnej i marzy) lub sprzedawany z dyskontem. Certyfikat depozytowy stwierdza, że inwestor złożył w banku określony depozyt na z góry zadeklarowany czas i procent.

Dealer skarbowy – musi otworzyć konto w rejestrze papierów wartościowych i powinien mieć swój rachunek bieżący w Centrali NBP.

Bony skarbowe – sprzedaż ich jest realizowana w ramach przetargu gdzie ustala się cena przetargowa. Regulują bieżącą płynność finansową

Bony komercyjne – (commercial papers)- emitentem są banki oraz przedsiębiorstwa. Bony komercyjne stanowią pisemne zobowiązanie remitentów do zwrotu ich nabywcom nominalnych kwot pieniężnych, zapisanych na bonach, w ustalonym terminie wykupu. Sprzedaż bonów następuje z dyskontem , którego wysokość zależy od terminu wykupu , ogólnej sytuacji na rynku pieniądza i wiarygodności kredytowej (ratingu) emitenta.

Bony pieniężne – emitentem jest NBP i wprowadza je do obrotu na rynku pieniężnym kiedy będzie chciał regulować działalność kredytową banków komercyjnych, będzie chciał kontrolować ilość pieniądza w obiegu.

Podstawowe instrumenty rynku pieniężnego to : bony skarbowe, bony komercyjne, bony pieniężne NBP i certyfikaty depozytowe

Szczególnym instrumentem rynku pieniężnego to weksel (krótkoterminowy papier wartościowy) może występować w 2 postaciach:

1. weksel handlowy – w obrocie gospodarczym jako potwierdzenie kredytu handlowego przez sprzedawcę

2. weksel finansowy – jako forma potwierdzenia i zabezpieczenia pożyczki handlowej

Rynek międzybankowy – transakcje dokonywane pomiędzy bankami.

I Segment

BANK CENRALNY – główny podmiot rynku pieniężnego odpowiedzialny za emisję pieniądza gotówkowego i politykę pieniądza państwa, centralna instytucja monetarna:

• bank emisyjny

• bank państwa

• bank banków

Bank emisyjny :

• wyłączne prawo tworzenia pieniądza gotówkowego

• kreacja pieniądza bezgotówkowego

• organizacji gospodarki znakami pieniężnymi

Bank państwa :

• prowadzenie rachunków budżetu państwa

• obsługa kasowa budżetu państwa

• emisja w imieniu państwa skarbowych papierów wartościowych

• centralna instytucji dewizowa (zabezpieczenie stabilności kursu walutowego)

• współdziałanie w zarządzaniu długiem publicznym

• zaciąganie i spłata w imieniu państwa kredytów zagranicznych

Bank banków :

• regulacja płynności i wypłacalności banków

• regulacja wielkości kreacji pieniądza kredytowego

• organizowanie rozliczeń pieniężnych

• zapewnienie stabilności i organizacji systemu bankowego

NBP działa w oparciu o ustawę o NBP.

Banki komercyjne działają oparciu o Prawo Bankowe – działają jak przedsiębiorstwa, są samodzielne, samofinansujące się, nastawione na zysk.

Pyt. Czy te 2 szczeble działają niezależnie? Odp. Nie

NBP w ramach polityki pieniężnej wykorzystuje 3 instrumenty :

• Rezerwy obowiązkowe (część depozytów banków kom. które muszą być przekazane do NBP – czym większe rezerwy obowiązkowe tym większe ryzyko, że banki komercyjne będą miały mniejszą płynność finansową)

• Operacje otwartego rynku (skup i sprzedaż papierów wartościowych proponowanych bankom komercyjnych przez NBP)

Pyt. Jakie papiery wartościowe wykorzystywane dla realizacji operacji otwartego rynku? Odp. Bony skarbowe, bony pieniężne NBP

Kupno i sprzedaż papierów wartościowych

Jeżeli NBP proponuje zakup papierów wartościowych (wg określonego kursu) to NBP chce zwiększyć ilość pieniądza w obiegu, rozszerzenie akcji kredytowej

Jeżeli NBP proponuje sprzedaż papierów wartościowych i wykorzysta bony pieniężne to NBP chce zmniejszyć ilość pieniądza w obiegu i ograniczyć akcję kredytową.

Wtedy w aktywach banku komercyjnego pojawią się papiery wartościowe.

Polityka stóp procentowych – wykorzystanie stóp dla regulowania transakcji finansowych

Stopa redyskontowa - Bank Centralny ustala poziom stopy redyskontowej : NBP będzie nabywał weksle z portfela banków komercyjnych. Wpływa pośrednio na cele pieniądza na rynku pieniężnym.

Stopa lombardowa – stopa procentowa, która wiąże się z kredytem pod zastaw papierów wartościowych pieniężnych

Stopa referencyjna – minimalna stopa oprocentowania na rynku pieniężnym

Stopa refinansowa – rzadko stosowana stopa %. Stopa lombardowa zastąpiła tą stopę

Minimalna cena pieniądza dotyczy stóp : lombardowej, referencyjnej i refinansowej.

II segment

Rynek międzybankowy

Rynek lokat międzybankowych obejmuje transakcje związane z zapotrzebowaniem na pieniądz przez banki komercyjne i lokowaniem czasowo wolnych środków pieniężnych przez banki komercyjne i zgłaszanie zapotrzebowania na pieniądz przez banki komercyjne które czasowo tracą zdolność finansową.

Na tym rynku kształtują się 2 stopy:

WIBOR i WIBID

Pyt. Od czego zalezą stopy % rynku międzybankowego ? Odp. 3 elementy :

1/ Stopy % banku centralnego- wyznacza ona minimalną stopę pieniądza

2/ Popyt i podaż na pieniądz

3/ Wiarygodność podmiotów rynku

Pyt. Co gdy jest rozbieżność między tymi cenami WIBID a WIBOR? Odp. Jeżeli jest duży popyt i cena którą zaakceptują banki będzie wyższa to dobrze dla banków które będą chciały udzielić kredytu. Albo jedni zyskają albo 2 muszą zapłacić więcej za dostęp do pieniądza.

Banki komercyjne na rynku pieniężnym mogą działać na rynku międzybankowym i też emitować swoje własne papiery wartościowe czyli certyfikaty depozytowe.

Certyfikaty depozytowe mogą być emitowane w ramach czynności biernych banków komercyjnych zgodnie z przepisami prawa bankowego. Nabywcą tych papierów wartościowych może być każdy podmiot który zainteresowany jest lokowaniem nadwyżek pieniądza w sektorze banków komercyjnych. Certyfikat depozytowy stanowi więc alternatywę lokat zwykłych bankowych o ustalonym terminie zapadalności. Korzyścią dla inwestora jest fakt funkcjonowania wtórnego rynku certyfikatów depozytowych, który pozwala inwestorom na szybszy dostęp do pieniądza bez utraty oczekiwanej stopy zwrotu. Cena sprzedaży tego papieru wartościowego na rynku wtórnym zależy od sytuacji na tym rynku tzn. kształtowania się popytu i podaży na ten papier wartościowy

Certyfikaty depozytowe cechuje :

1/ Zbywalność tych papierów wartościowych tzn. wysoki stopień płynności tej formy lokowania papierów wartościowych

2/ Bezpieczeństwo finansowe tzn. emitentami tych papierów wartościowych najczęściej są wiarygodne banki

3/ Anonimowość bo jest to papier wartościowy na okaziciela

4/ Możliwość uzyskania wyższej stopy zwrotu w tym również dodatkowej stopy zwrotu w sytuacji dużego popytu na ten papier wartościowy na wtórnym rynku obrotu tymi papierami wartościowymi

Te papiery wartościowe najczęściej są oprocentowane stałą lub zmienną stopą procentową lub mogą być sprzedawane z dyskontem.

Jeżeli % jest zmienne to marża będzie stała ale zmieni się stopa referencyjna.

Jeżeli % jest stale to przez cały okres i ustalana jest przez bank (jest neutralna).

Bony komercyjne

Krótkoterminowe papiery wartościowe stanowią alternatywę dla innych sposobów pozyskiwania kapitału (np. krótkoterminowego kredytu bankowego). Dają możliwość uzyskania środków bez wymogów stawianych przez bank. Ten sposób finansowania jest elastyczny, co do okresu płatności i stopy procentowej. Istnieje możliwość odnawiania emisji (realizacji zobowiązań poprzez nowe emisje). Mechanizmy „rolowania” emisji sprawiają, że te papiery wartościowe mogą być wykorzystane do finansowania zadań długoterminowych.

Krótkoterminowe bony komercyjne emitowane są w ramach programu emisji (obsługiwanych przez banki komercyjne) co oznacza, że możliwa jest regularna emisja nowych papierów wartościowych.

Jest to odnawianie emisji lub rolowanie papierów wartościowych

W warunkach emisji krótkoterminowych papierów wartościowych następuje zmiana relacji przedsiębiorstw z bankiem. Bank pełni rolę :

• pośrednika w emisji papierów wartościowych (agenta emisji)

• organizatora emisji w obrocie pierwotnym i wtórnym (bony pieniężne nie mają rynku wtórnego, ale bony skarbowe i bony komercyjne mają rynek wtórny)

• gwaranta zabezpieczającego pełną realizację potrzeb kapitałowych emitenta do

• wysokości uzgodnionej w programie emisji

Pyt. co to znaczy ze bank komercyjny jest gwarantem?

• nabędzie papiery wartościowe które nie znajdą nabywcy na rynku

np. Zawieram z bankiem umowę za gwarantowanie emisji, a bank kom. będzie gotowy do ich kupna (zobowiązuje się ze nabędzie te papiery wartościowe, które nie znajdą nabywcy na rynku)

• Inwestora lokującego swoje rezerwy płynności

• Kredytodawcy w warunkach braku pełnej realizacji emisji lub trudności w spłacie pożyczki (możliwość uruchomienia otwartej linii kredytowej)

Pyt. Dlaczego zarabiamy więcej na bonach komercyjnych niż skarbowych? Bo jest większe ryzyko.

Pyt. na egz. otwarte : Jaką rolę pełni bank kom. na rynku pieniężnym?

Bank komercyjny może funkcjonować na rynku międzybankowym, może emitować swoje papiery wartościowe pozyskując środki pieniężne na prowadzenie działalności,

Czynności banku mogą być:

• Aktywne (bank będzie kupował papiery wartościowe na rynku pieniężnym),

• Pasywne (bank będzie sprzedawał papiery wartościowe na rynku pieniężnym)

• Pośredniczące (będzie agentem emisji) a bank zarobi na prowizji i opłatach.

Jeżeli emituje certyfikaty depozytowe to jest to pozycja pasywna bierna i bank na tym straci. Jeżeli kupi to będzie to pozycja aktywna i bank na tym zarobi

Proces wprowadzania papierów wartościowych do obiegu obejmuje :

• wybór bankowej oferty (uwzględniając m.in. wartość programu)

• zwarcie transakcji inicjującej, określającej pap metry przyszłej emisji (jaka będzie wartość nominalna i ograniczenia czasowe)

• zawarcie umowy programowej (bezterminowej lub ograniczonej czasowo)

• uruchamianie kolejnej fazy transzy papierów wartościowych

Bony komercyjne podobnie jak skarbowe czy certyfikaty depozytowe sprzedawane są z dyskontem tzn. ze wartość nominalna tego papieru wartościowego jest > od ceny emisyjnej (ceny sprzedaży na rynku pierwotnym). Ta różnica wyznacza dyskonto.

Stopa dyskontowa (faktyczne oprocentowanie tego papieru wartościowego) będzie podstawą do wyznaczenia stopy zwrotu tego papieru wartościowego (z góry wyznaczona) będzie wymagała przeliczenia na stopę zwrotu aby dokonać transakcji.

O wysokości stopy dyskontowej dla bonów komercyjnych (decydującej o stopie zwrotu dla inwestora i koszcie kapitału dla emitenta) decyduje :

1. sytuacja na rynku pieniężnym i oczekiwania inflacyjne

2. Rentowność konkurencyjnych lokat głównie bonów skarbowych o analogicznym okresie wykupu (jako pap.wart. z ryzykiem zerowym)

Pyt. Poniżej jakiej stopy nie można zejść? Poniżej % bonu skarbowego.

1. Wiarygodność emitenta – bo ona wyznaczy ryzyko jakie musimy zaakceptować.

Stopa zwrotu – stopa po upływie transakcji (z dołu).

Na rynku pierwotnym :

Każdy papier wartościowy ma swoją wartość nominalną, która oznacza ze emitent będzie musiał wg tej wartości wykupić ten papier

Cena emisyjna oznacza dla emitenta wysokość pozyskanych środków (zobowiązania z tyt. zwrotu pozyskania kapitału)

Dla inwestora cena emisyjna będzie to wysokość wydatku kapitałowego, a wartość nominalna dla inwestora wpływ pieniądza w momencie wykupu długu.

Ten który emituje papier wartościowy to znaczy ze chce pożyczyć. Jak jest tylko dyskonto to oznacza różnicę między wartości nominalną a ceną emisyjną. Znajdzie się to w kosztach finansowych w rachunku zysków i strat. Dla inwestora im wyższa jest różnica tym więcej na tym zarobi.

SZANSE I ZAGROŻENIA WYKORZYSTANIA KRÓTKOTERMINOWYCH PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH PRZEDSIĘBIORSTW:

Dla emitenta:

Szanse

Zagrożenia

Niższe koszty pozyskania kapitału (wykorzystanie instrumentu długoterminowego finansowania według kosztu kapitału krótkoterminowego) Szybkość dostępu do środków finansowych Pozyskanie dowolnie dużych kwot (bez ograniczeń wynikających z limitów kredytowych) Duża dyspozycyjność kapitału Wzrost elastyczności finansowej (indywidualne dopasowanie terminu spłaty do potrzeb emitenta) Umocnienie pozycji na rynku finansowym

Brak możliwości negocjowania przesunięcia terminu spłat Bariery popytu ograniczające możliwości finansowania zobowiązań Ryzyko utraty płynności w momencie zakończenia programu emisji

Dla inwestora:

Szanse	Zagrożenia
Wyższa płynność i stopa zwrotu instrumentu finansowego Wykorzystanie papierów komercyjnych w ustaleniu optymalnego portfela lokat Dywersyfikacji ryzyka finansowego Możliwość wykorzystania papierów komercyjnych do sterowania płynnością finansową	Niższa płynność wtórnego rynku papierów komercyjnych Ryzyko niewypłacalności emitenta (konieczność indywidualnej egzekucji należności) Niewłaściwa ocena indywidualnej marży za ryzyko

Bony komercyjne przedsiębiorstw (wyznaczenie kosztu kapitału)

$$Cs = Wn\left( 1 - \frac{a_{r}t}{365 \times 100} \right)$$

Wszystkie parametry rynku pieniężnego są wyznaczane na okres roczny i przeliczane na okres ważności danej transakcji.

$$a_{r} = \frac{\left( Wn - Cs \right)365}{\text{Wnt}} \times 100$$

Na egzaminie może być zadanie

Ustal cenę sprzedaży dla bonu komercyjnego ............ to zastosujemy ten wzór

Jest to stopa w okresie rocznym

$$\frac{d_{r}t}{365} = \frac{Wn - Cs}{\text{Cs}} \times 100$$

Stopa zwrotu (oprocentowania) zawsze jest relacją korzyści w stosunku do zarobionego kapitału.

$$Cs = \frac{Wn \times 100}{100 + \frac{d_{r}t}{365}}$$

Pokazuje związek między ceną sprzedaży a oczekiwaną stopą zwrotu.

$$d_{r} = \frac{Wn - Cs}{\text{Cs}} \times \frac{100 \times 365}{t}$$

Legenda:

a – stopa dyskonta

d – stopa zwrotu (koszt kapitału)

r – okres roczny

Cs – cena sprzedaży

Wn – wartość nominalna

Jak chcemy kupić bon komercyjny to wychodzimy od stopy zwrotu. Cena sprzedaży musi odpowiadać oczekiwanej stopie zwrotu i ta cena wyznaczy minimalna stopę dyskontową która decyduje o cenie sprzedaży.

Inwestor na rynku bonów kom. wyznacza minimalną oczekiwaną stopę zwrotu która powinna wyznaczyć na rynku minimalna stopę dyskontową i maksymalną cenę sprzedaży.

Dla emitenta – będzie to pozyskanie kapitału, ta stopa wyznaczy mu koszt kapitału.

Emitent będzie wyznaczać maksymalny koszt kapitału co mu wyznaczy maksymalną cenę dyskontową i minimalną cenę sprzedaży.

Bony skarbowe wyznaczają minimum oprocentowania bonów komercyjnych.

Przykład

Jak kupujemy bon komercyjny na rynku wtórnym na 3 miesiące, ale po 2 miesiącach chcemy się pozbyć bonu. Ile zarobimy na tym bonie. Dla nas transakcja była 60 dniowa

Wartość minimalna 100

Cena sprzedaży 95

Sprzedaję na rynku wtórnym po 2 miesiącach.

Cena rynkowa ukształtuje się na poziomie 98 to nie będzie korzystne to dla inwestora który kupił.

Ile faktycznie zarobił ten inwestor korty sprzedał ten papier wartościowy: 98-95 = 3 – zarobił tylko tą różnicę

Ten kto kupi ten papier wartościowy: 100-98 = 2

RYNEK KAPITAŁOWY

Na rynku kapitałowym wyróżnić należy 2 grupy papierów wartościowych:

1. Papiery wartościowe o charakterze pożyczkowym – reprezentantem tych papierów jest obligacja

2. Papiery wartościowe typu własnościowego – reprezentantem tych papierów jest akcja

Obligacja jako instrument rynku kapitałowego.

Obligacja – pożyczkowy papier wartościowy w którym emitent stwierdza, że jest dłużnikiem wobec nabywcy (posiadacza) tego papieru wartościowe zwanego obligatariuszem i zobowiązuje się wobec niego do: wykupu papierów wartościowych wg wartości nominalnej w wyznaczonym okresie i do realizacji dodatkowych świadczeń o charakterze pieniężnym lub niepieniężnym zgodnie ze swoimi deklaracjami.

Emitentami tych obligacji mogą być :

• skarb państwa (skarbowe),

• przedsiębiorca (obligacje przedsiębiorstw lub korporacyjne)

• instytucje samorządowe (komunalne),

• bank komercyjny (korporacyjne)

Obligacje przedsiębiorstw na rynku kapitałowym – w zależności od korzyści majątkowych dla inwestora można podzielić na kilka form :

1. Tradycyjne formy obligacji – obligacje kuponowe

2. Obligacje zero kuponowe

3. Obligacje hybrydowe (złożone) z którymi wiąże się kilka korzyści dla inwestora

Formy obligacji przedsiębiorstw na rynku kapitałowym

Tradycyjne formy obligacji pozwalają wyróżnić głównie obligacje kuponowe (zwykłe), gdzie głównym źródłem dochodu dla inwestora są płatności odsetkowe wg stałej lub zmiennej stopy procentowej (nominalna stopa procentowa; odsetki zawsze płacone do wartości nominalnej; Sprzedaż z dyskontem - cena sprzedaży niższa od wartości nominalnej; zmienna stopa będzie zróżnicowana, powiązana z innym papierem wartościowym)

Obligacje ze zmienną stopą procentową zróżnicowaną w poszczególnych okresach stosunku pożyczkowego dostosowują dochodowość papier wartościowy do zmieniającej się sytuacji gospodarczej i rynkowej.

Inwestor wybierając obligacje zwykłe jako przedmiot lokaty kapitałowej będzie dokonywał indywidualnie ich wyceny, ustalając wartość wewnętrzną obligacji i porównując ją z ceną rynkową. Porównanie to pozwala ocenić czy przy wymaganej przez inwestora stopie zwrotu warto nabyć daną obligację.

Pyt. Z czym może być związana zmienność stopy procentowej? Odp. Ze zmianą rynkowej stopy procentowej. Ze zmianą kursu walutowego. Ze zmianą stopy zwrotu na rynku akcji

Jeżeli kupuje obligację zwykłą to ta stopa % zagwarantowana przez emitenta będzie zawsze odnosić się do wartości nominalnej niezależnie po jakiej cenie kupujemy.

Wartość obligacji wyznacza się (Po) wyznacza się w oparciu o formułę wartości zaktualizowanej, która przyjmuje postać :

$$\text{Po} = \sum_{t = 1}^{n}{\times \frac{C_{1}}{(1 + r)^{t}} + \frac{\text{Wn}}{{(1 + r)}^{n}}}$$

Jest on wykorzystywany to obliczenia za jaką cenę mogę kupić ten papier wartościowy na rynku wtórnym.

Gdzie:

C₁ – odsetki płacone na koniec okresu t (muszą być zdyskontowane)

r – stopa dyskontowa (wymagana stopa zwrotu z obligacji)

n – liczba okresów do terminu zapadalności

Wn – wartość nominalna obligacji

Jeżeli tak ustalona wartość wewnętrzna obligacji przewyższa jej cenę rynkową to oznacza, że warto ją nabyć, a faktyczna stopa zwrotu przewyższy jej poziom oczekiwany.

Wartość obligacji w kolejnych latach dla różnych oczekiwanych stóp zwrotu (nominalna stopa = 10% wartość nominalna = 100)

	Wartość obligacji
Liczba lat do terminu według wykupu	Stopa zwrotu 8%
4	106,62
3	105,15
2	103,57
1	101,85

Pyt. Jeżeli rynkowa stopa % jest > od nominalnego oprocentowania obligacji to będzie spadek czy wzrost ceny rynkowej? Odp. na następnym wykładzie lub sama sobie odpowiedz!!!

Wprowadzenie zmiennej stopy procentowej ma na celu stabilizację na rynku wtórnym.

Pyt. charakterystyka tradycyjnej obligacji, podać sposób wyceny wartości wewnętrznej (oczekiwanej) wartości obligacji.

Jeżeli stopa nominalna będzie wyższa od oczekiwanej stopy zwrotu to ceny akcji będą: rosnąć czy maleć ?

Cena do wykupu będzie w miarę rosnąć a w którym przypadku spadać ?

Czy wraz ze zbliżaniem się do okresu wykupu ta cena będzie rosnąć czy spadać

Katalist – rynek z którym związany jest obrót obligacjami.