Rehabilitacja ruchowa jako forma uczestnictwa w kulturze fizycznej

1. Grabowski H.: Teoria wychowania fizycznego. AWF Kraków 1994.

2. Bukowiec M.: Wypisy do ćwiczeń z teorii wychowania fizycznego. AWF Kraków, 1995.

Waldemar Skowroński

Łaciński termin rehabilitare znaczy

• Przywracać do stanu pierwotnego

• Odnosi się np. do dobrego imienia, praw publicznych, zdrowia itp.

Współcześnie pod pojęciem rehabilitacji rozumie się działanie zmierzające do zachowania lub przywrócenia normalnych ról społecznych osobom okresowo lub na stałe niepełnosprawnym psychofizycznie:

• Kompleksowe państwa i społeczeństwa

• Służby ochrony zdrowia

• Opieki społecznej

• Nauki, oświaty i kultury

• Organizacji społeczno-politycznych

W zakresie zdrowia rehabilitacja odnosi się do :

• Kompleksowego odziaływania na osoby okresowo niepełnosprawne

• Przywracania optymalnej sprawności psychofizycznej i zdatności społecznej

Sylwetka fizjoterapeuty i cele fizjoterapii

• Fizjoterapeutów czasami nazywa się: „nauczycielami gimnastyki leczniczej”.

Oprócz wiedzy specjalistycznej, zdobywają oni wiedzę z zakresu nauk medycznych: anatomii, fizjologii, biomechaniki, patologii, a także pedagogiki i kultury fizycznej ze specjalnym uwzględnieniem leczniczych form kultury fizycznej – kinezyterapii.

• Po ukończeniu szkoły fizjoterapeuta jest specjalistą w zakresie:

kinezyterapii, masażu, fizykoterapii

Fizjoterapeuta powinien charakteryzować się między innymi takimi cechami, które można objąć wspólnym terminem postawy prospołecznej:

• życzliwość,

• chęć niesienia pomocy,

• uczciwość w realizacji zadań zawodowych,

• poczucie odpowiedzialności

• umiejętności współpracy.

Do pożądanych cech fizycznych i psychofizycznych kinezyterapeuty należy zaliczyć wysoki i bardzo wysoki stopień:

• wytrzymałości i odporności na zmęczenie

• siły, zręczności i koordynacji wzroku, rąk i nóg oraz szybkości reakcji ruchowych

• czucia kinestetycznego i zmysłu równowagi

każdy fizjoterapeuta podejmujący pracę w zawodzie powinien charakteryzować się:

• łatwością kontaktu z ludźmi

• umiejętnością postępowania z ludźmi

• gotowością niesienia pomocy potrzebującym

• opiekuńczością

Uzyskanie pozytywnych rezultatów wpływu fizjoterapeutów na kształtowanie wśród pacjentów zdrowego stylu życia i korzyści z walorów aktywności fizycznej wymaga spełnienia szeregu warunków.

Jednym z nich jest posiadanie przez fizjoterapeutów:

• dobrej wiedzy teoretycznej o wychowaniu fizycznym i zdrowotnym

• odpowiednich umiejętności praktycznych.

Jakie umiejętności powinien posiadać fizjoterapeuta?

• Powinien umieć konstruować ćwiczenia oraz znać fachowe nazewnictwo ćwiczeń

• Rozumieć sens ćwiczenia fizycznego z punktu widzenia anatomicznego, fizjologicznego i psychologicznego

• Znać wszechstronny zasób ćwiczeń i umieć je dobrać w określone zestawy przydatne do realizacji różnych zadań leczniczych i profilaktycznych

• Umieć dobrać poszczególne ćwiczenia oraz metodycznie ich uczyć, stopniując natężenie wysiłku fizycznego

• Dobierać i proponować właściwe ćwiczenia dla pacjenta, w zależności od jego problemów zdrowotnych i potrzeb

• Znać problematykę i zasób ćwiczeń korekcyjnych stosowanych w trakcie lekcji korygujących wady postawy

• Umieć dobierać i stosować ćwiczenia dla osób z różnymi możliwościami lokomocji i wykonywania wysiłków fizycznych

• Umieć prowadzić naukę jazdy na wózkach inwalidzkich w różnych warunkach

• Orientować się w problematyce niektórych dyscyplin sportowych dla osób zdrowych i dotkniętych inwalidztwem,

• Umieć organizować zajęcia na turnusach rehabilitacyjnych

• Znać pojęcie kultury fizycznej, jej krótką genezę oraz lecznicze formy, a także podstawowe różnice między kulturą fizyczną, medycyną i rehabilitacją ruchową

• Umieć rozwiązywać problemy, które napotyka w pracy, z korzyścią dla psychofizycznego zdrowia ćwiczących

Być w swoim środowisku propagatorem walorów zdrowotnych i leczniczych kultury fizycznej

Rozwój rehabilitacji w XX w.

Upowszechnienie szkolnego wychowania fizycznego.

Ella Bjorksten / 1870-1954/ zwalczanie wadliwych postaw dzieci i młodzieży po przez wychowanie fizyczne. Dominowała Szwecja, Dania i Finlandia.

J. Lindbard w szczegółowej teorii gimnastyki - nowy podział ćwiczeń fizycznych, zwłaszcza skrzywieniom kręgosłupa, ruch kompleksowy.

Ellin Falk /1873-1951/ Szwedka wychowanie fizyczne dzieci –gimnastyka korektywna wyrównawcza /zajęcia śródlekcyjne/.

Postęp w chirurgii i ortopedii – inne podejście do kalek przygotowanie ich do samodzielnego życia – rehabilitacja kompleksowa. Pionierskie prace teoretyczne w dziedzinie leczenia ruchem “Ćwiczenia w wychowaniu i w medycynie” Filadelfia 1909; Leczenie żołnierzy rekonwalescentów za pomocą ćwiczeń fizycznych 1916, ich autorem był lekarz Robert Tait McKenzie /1867-1938/ Pensylwania. W USA Szkoła Reedukacji i Rehabilitacji Inwalidów Wojennych. Przy Amerykańskim Zrzeszeniu Medycznym powołano do życia w 1925 r. Radę Terapii Fizycznej w 1932 r. ukazał się Podręcznik fizycznej terapii, w 1950 r. Podręcznik medycyny fizycznej i rehabilitacji. Były to pierwsze dzieła o rehabilitacji.

W Niemczech prof Rudolf Klapp / 1873-1949/ opracował metodę ćwiczeń w pozycjach niskich na czworakach i przez czołganie / skrzywienia kręgosłupa/. W Rosji od 1925 r. wprowadzono obowiązek ćwiczen fizycznych w sanatoriach i uzdrowiskach. Powstał Moskiewski Instytut Kultury Fizycznej z Katedrą Gimnastyki Leczniczej, oraz Centralny Instytut Medycyny Uzdrowiskowej. Utrwalenie rehabilitacji z chirurgią i ortopedią. Zainteresowanie kinezyterapią w internie, kardiologii i pediatrii.

Wyodrębnienie się medycyny sportowej w 1928 r. wpłynęło na rozwój rehabilitacji. Sport dla głuchoniemych. Stanisław Kopczyński / 1873-1933/ twórca higieny szkolnej i wf dla korekcji wad postawy u dzieci. Ćwiczenia fizyczne dla leczenia płaskostopia w Polsce – Jan Krelinger. Leczenie ruchem wad postawy u dzieci. Powołanie w 1923 r., w Poznaniu pierwszej kliniki ortopedycznej Ireneusz Wierzejewski /1887-1930/ pierwszy kierownik, od 1945 r. prof W. Dega. Tworzono kursy gimnastyki leczniczej, podobne w Warszawie. Tworzono związki sportowe dla inwalidów.

W latach międzywojennych powstało pojęcie rehabilitacji kompleksowej. Po wojnie przybyło 160 mln kalek, epidemie choroby Heinego Mediny ich przysporzyły. W USA w Nowym Yorku w 1947 r. pierwszy Oddział Rehabilitacji i Medycyny Fizykalnej. W 1951 r. opracowano w Kalifornii metodę proprioreceptywnej nerwowo – mięśniowej reedukacji. W Anglii opisano ćwiczenia bloczkowe z ciężarkami dla poszczególnych mięśni i stawów.

Od 1960 r. najważniejsze Międzynarodowe Towarzystwo Rehabilitacji Inwalidów w Nowym Yorku. Międzynarodowy ruch sportowy inwalidów, paraolimpiady. Współpraca medycyny z kulturą fizyczną, celem uzyskania właściwej rehabilitacji ruchowej.

Zastosowania rehabilitacji ruchowej

• Początkowo tylko w chorobach i dysfunkcjach narządu ruchu

• Obecnie środek leczniczy w większości schorzeń niezależnie od wieku pacjenta

• Cztery główne aspekty rehabilitacji:

• 1) Podstawowy środek leczniczy,

• 2) Przyspieszanie procesu rekonwalescencji

• 3) Przygotowanie do zabiegów operacyjnych

• 4) Utrwalanie skutków leczenia

Najważniejsze zalety rehabilitacji:

• Brak skutków ubocznych tak jak bywa w farmakoterapii

• Dodatni wpływ na stan psychiczny pacjenta, wynikający z osobistego, świadomego udziału w procesie usprawniania chorego narządu lub organu.

O miejscu rehabilitacji ruchowej w kulturze fizycznej świadczy jej gimnastyczny rodowód i liczne powiązania ze wszystkimi pozostałymi formami uczestnictwa w tej dziedzinie.

Związki rehabilitacji z wychowaniem fizycznym:

• Czerpie podstawy i metody ćwiczeń fizycznych

• Wdraża w proces usprawniania fizycznego

• Dostarcza wniosków o funkcjach prawidłowych na podstawie dysfunkcji

• Współpraca w zakresie wad postawy oraz teorii i metodyki wychowania fizycznego specjalnego

Związki rehabilitacji ze sportem:

• Czerpie techniki ćwiczeń sportowych i wdraża je w ćwiczeniach leczniczych

• Wykorzystywane w sporcie osób niepełnosprawnych

• Profilaktyka i leczenie rehabilitacyjne sportowców

• Wykorzystywanie oddziaływania sportu na psychikę - siła woli, cierpliwość, wytrwałość

Związki rehabilitacji z rekreacją fizyczną:

• Silne przenikanie się

• Profilaktyczne działanie rehabilitacji

• Terapeutyczne działanie rekreacji

• Granica działań zależna jest od funkcjonalnego stanu danego człowieka

Cecha charakterystyczna różnic pomiędzy rehabilitacją i innymi formami uczestnictwa w KF:

REHABILITACJA:

• Indywidualny osobnik

• Większa liczba kadry specjalistów

• Małe powierzchnie pomieszczeń

WF, SPORT, REKREACJA:

• Raczej oddziaływania grupowe

• Inna organizacja tych dziedzin

Definicja RR (Strzyżewski)

Rehabilitacja ruchowa jest tą postacią rehabilitacji zdrowotnej, a zarazem formą uczestnictwa w kulturze fizycznej, której celem jest przywracanie lub kompensacja utraconych w następstwie choroby lub kalectwa funkcji psychomotorycznych i ubytków somatycznych za pomocą fizycznych środków, a zwłaszcza ruchu.

Dalszy rozwój ilościowy i jakościowy rehabilitacji związany będzie ze wzrostem:

• Liczby chorób przewlekłych

• Liczby urodzeń dzieci defektywnych

• Liczby chorób z niedostatku ruchu

• Kolizje komunikacyjne

• Wzrost poziomu świadomości wobec niepełnosprawności

• Wydłużenie życia i starzenie się społeczeństw