BARIERA NASKÓRKOWA, SKÓRA SUCHA. 27.10.2010

WODA W SKÓRZE

- warstwa rogowa naskórka jest dla organizmu podstawową barierą ochronną,

- ochrania przede wszystkim przed nadmierną utratą wody,

- większość związków chemicznych nie potrafi przedostać się przez barierę naskórka, w tym woda.

BARIERA NASKÓRKOWA

- skład warstwy rogowej: 15% woda, 70% białka, 15% lipidy,

- warstwa rogowa zbudowana jest z korneocytów „cegieł” i spajającej je „zaprawy lipidowej”,

- „cegły” to obszary hydrofilowe

- „zaprawa” jest hydrofobowa.

CEMENT MIĘDZYKOMÓRKOWY:

- ceramidy 40%

- sterole i pochodne 25%

- kwasy tłuszczowe 18%

- węglowodory 11%

- inne 6%

NMF – NATURAL MOISTRUIZING FACTOR

- mieszanina niskocząsteczkowych związków o właściwościach hydrofilnych

- dzięki zdolności do wiązania wody naskórek utrzymuje prawidłowe nawilżenie,
posiada elastyczność i odporność na uszkodzenia

- ilość NMF w zdrowym naskórku 15%-30% całkowitego ciężaru warstwy rogowej

NMF – SKŁAD

- wolne aminokwasy 40%

- kwas piroglutaminowy 12%

- mleczany 12%

- cukry 8,5%

- mocznik 7%

- chlorki 6%

- sód, wapń, potas, magnez – 9%

NMF – FUNKCJE

- znajduje się w korneocytach i obszarach wodnych cementu

- zawiera związki hydrofilowe, silnie wiążące wodę

- jest systemem buforowym stabilizującym pH

SKŁADNIKI NMF

w kosmetykach nawilżających wykorzystuje się odpowiednio skondensowane mieszaniny poszczególnych składników NMF jak i pojedyncze jego komponenty.

Hydrofilowe aminokwasy: glicyna, seryna, alanina:

- wiążą wodę, działają nawilżająco,

- w niewielkim stopniu wnikają w warstwę rogową, stosowane sporadycznie.

Mocznik:

- wnika w warstwę rogową, przenika do korneocytów,

- ma działanie keratoplastyczne,

- ułatwia wnikanie innych składników,

- stosowany zazwyczaj w stężeniach od 3% - 10%,

- w większym stężeniu ma działanie keratolityczne, 30% - 50%,

- wykazuje działanie przeciwświądowe i odkażające,

- rozkłada korneodesmosomy, ułatwiając usuwanie warstw rogowych

- działa nawilżająco

BARIERA NASKÓRKOWA

Płaszcz lipidowy naskórka:

Związki lipidowe łoju mieszają się na powierzchni
z lipidami cementu, resztkami NMF i wydzieliną
gruczołów potowych

Na powierzchni naskórka powstaje emulsja typu
W/O (woda/olej), zawierająca 10% wody

Następuje zmniejszenie gradientu stężenia wody i
hamowanie wysychania warstwy rogowej.

BARIERA NASKÓRKOWA
Podczas każdego mycia częściowo usuwamy płaszcz

Wodno lipidowy skóry sprzyjając wysychaniu warstwy rogowej.

ZADANIA KOSMETYKÓW

- okluzja ciągła: po kosmetykach zawierających wosk i węglowodory
o wysokiej temperaturze topnienia, trój glicerydy

- charakter warstwy okluzyjnej może być związany z jej grubością
(gruba warstwa kremu)

Okluzja ciągła – nieprzepuszczalny film na Okluzja nieciągła – film na powierzchni skóry
powierzchni skóry tylko częściowo hamuje odparowywanie wody

znaczne zmniejszenie TEWL – zahamowanie zmniejszenie TEWL – (wskaźnik epidermalnej
odparowywania wody utraty wody)

zaburzenia syntezy lipidów i procesów keratynizacji synteza lipidów i proces keratynizacji nie ulegają
zaburzeniom.

NOWOCZESNE KOSMETYKI

- zawierają związki „dziurawiące” okluzję, co daje w efekcie okluzję nieciągłą

- są to ciekłe woski, estry alkoholi niskocząsteczkowych, silikony

- tylko tak działające preparaty zapewniają skuteczne nawilżanie bez negatywnego
wpływu na procesy zachodzące w warstwie rogowej

EMOLIENTY

• TRADYCYJNE: NOWE:

- oleje roślinne - ciekłe woski

- tłuszcze zwierzęce - ceramidy i pseudoceramidy i silikony

- naturalne woski: wosk pszczeli, lanolina

- węglowodory: olej parafinowy, wazelina

- alkohole tłuszczowe

- glicerydy

SKÓRA SUCHA

Stan patologii skóry charakteryzujących się:

- nadmiernym złuszczaniem naskórka

- tendencją do pękania naskórka

- zaczerwienieniem

SKÓRA SUCHA – ETIOLOGIA

Czynniki zewnątrzpochodne:

- klimatyczne

- związane ze środowiskiem zawodowym

- niedobory pokarmowe

- stosowanie niektórych leków

- nieodpowiednia pielęgnacja skóry

Czynniki wewnątrzpochodne:

- predyspozycje genetyczne związane z zaburzeniami budowy i czynnościami naskórka

- choroby ustrojowe

- schorzenia którym towarzyszą nieprawidłowe wydzielanie potu i łoju

- chronologiczne, endogenne starzenie się skóry

- zmiany związane z zaburzeniami gospodarki hormonalnej u kobiet

SKÓRA SUCHA – PRZYCZYNY

- zanieczyszczenie środowiska

- łatwy dostęp do ciepłej wody, codzienna kąpiel w gorącej wodzie

- kosmetyki do mycia

- wydłużenie średniego wieku życia

- rozpowszechnienie schorzeń alergicznych

- uszkodzenie bariery naskórkowej

- zbyt wysoki gradient stężenia wody

- fizykochemiczne uszkodzenie struktur cementu

- podwyższenie pH skóry

- wymycie NMF

SKÓRA SUCHA – ZAKŁÓCENIA W ODNOWIE BARIERY NASKÓRKOWEJ

- wiek – starzenie się endogenne i egzogenne

- choroby skóry

- trwałe podwyższenie pH skóry

SKÓRA SUCHA – METODY DIAGNOSTYCZNE

- obraz kliniczny

- aparatura – metody pomiarowe

- dolegliwości subiektywne

SKÓRA SUCHA – PIELĘGNACJA

Nawilżanie i natłuszczenie poprzez:

- regenerację uszkodzonej bariery naskórkowej

- tworzenie na powierzchni skóry okluzyjnej warstwy zabezpieczającej

przed ucieczką wody

Usunięcie przyczyny:

- promieniowanie UV

- dym tytoniowy

- agresywne czynniki środowiskowe

- mróz, upał, suche powietrze

- leczenie choroby podstawowej

SKÓRA SUCHA – SKŁADNIKI CZYNNE

- składniki NMF – mocznik, glukoza, aminokwasy hydrofilowe

- składniki uzupełniające strukturę lipidową skóry- ceramidy, WNNKT, cholesterol, skwalen

- składniki wiążące i utrzymujące wodę w naskórku – gliceryna, glicerol, sorbitol

- białka o budowie włókienkowej przenoszące wodę do głębszych warstw naskórka – elastyna

- kolagen

- glikozoaminoglikany – kwas hialuronowy

- witaminy regulujące gospodarkę wodną i tłuszczową naskórka – witamina A, E, H, prowitamina B5

ATOPOWE ZAPALENIE SKÓRY (AZS)

Suchość skóry może być istotnym objawem AZS

AZS – PATOGENEZA

- schorzenie uwarunkowane genetycznie

- defekt budowy bariery naskórkowej

- rozregulowanie miejscowej i ogólnej odpowiedzi immunologicznej

AZS

- przewlekła, nawrotna choroba skóry

- dotyczy 10 – 20% populacji

- rozpoczyna się zwykle przed 2 rokiem życia

- w 3/3 przypadków zmiany skórne utrzymują się przez całe życie

AZS – CECHY CHARAKTERYSTYCZNE

- uszkodzenie bariery naskórkowej

- wzmożona przez naskórkowa utrata wody

- wyższe pH naskórka

AZS – OBJAWY

- skóra sucha, szorstka, mało elastyczna, pobruzdowana

- przebarwienia wokół oczu

- przerzedzenie zewnętrznych części brwi

- objaw lakierowanych paznokci

- biały demorgrafizm

AZS – FAZY CHOROBY

- faza ostra –

• grudki obrzękowe i pęcherzyki na rumieniowym podłożu, nadżerki, strupy

- faza przewlekła –

• proces zliszajowacenia, zgubienie naskórka i skóry, ciemniejsze zabarwienie

- pogłębione poletkowanie

AZS – KRYTERIA GŁÓWNE

- świąd

- typowa lokalizacja – twarz, zgięcia

- przewlekły i nawrotowy charakter

- w wywiadzie istnienie atopii

AZS – KRYTERIA DODATKOWE

- suchość skóry

- rybia łuska

- rogowacenie przymieszkowe

- nawrotowe zapalenie spojówek

- przebarwienia powiek i skóry wokół oczu

- skłonność do niespecyficznego stanu zapalnego dłoni i stóp

- rumień twarzy

- zapalenie brodawek sutkowych, zapalenie czerwieni wargowej

AZS – KRYTERIA

Rozpoznanie 3 głównych kryteriów i 3 dodatkowych wskazuje na atopowe zapalenie skóry

SKÓRNE WYKWITY CHOROBOWE

Patologiczne zmiany skórne będące reakcją skóry na różnorodne bodźce. Mogą być bezpośrednim objawem

choroby skóry – wykwity pierwotne, lub powstałe na podłożu już istniejących zmian – wykwity wtórne.