1.Podstawowe definicję związane z rekreacją:
REKREACJA-pochodzi od łacińskiego słowa rekreo=przywrócić do życia, wzmocnić, pokrzepić, stworzyć na nowo
Rekreację rozpatruje się z 3 punktów widzenia:
*jako zespół zachowań, które człowiek realizuje w swoim czasie wolnym
*utożsamia się ją z wypoczynkiem
* jako dynamiczne rozwijające się zjawisko społeczno- kulturowe
Rekreacja to aktywność, dobrowolność, odmienność, bezinteresowność, zabawa i rozrywka.
REKREACJA RUCHOWA (fizyczna)-wszystkie zajęcia o treści ruchowo-sportowej, którym człowiek oddaje się z własnej chęci w czasie wolnym, dla przyjemności, odpoczynku, rozwoju własnej osobowości.
Jest to dbałość o własne zdrowie, samopoczucie, sprawność i kondycję fizyczną. Rekreacja to aktywność, dobrowolność, odmienność, bezinteresowność, zabawa i rozrywka. Rekreację dzielimy na: bierną i czynną
SPORT DLA WSZYSTKICH –utożsamiany jest w Polsce z rekreacją fizyczną. Regeneracja sił psychicznych i fizycznych nadwyrężonych w życiu codziennym. sport powszechny, prozdrowotny, w którym uczestniczyć powinni wszyscy, od najmłodszych po seniorów. Uczestnikami takich zajęć powinni być nie tylko ludzie młodzi, sprawni fizycznie, utalentowani ruchowo, ale także ci których trzeba specjalnie pozyskiwać, zjednywać, przekonywać, którzy są przeciętnie lub mniej sprawni, także ludzie starsi i niepełnosprawni. Tak rozumiany sport dla wszystkich powinien stać się elementem Stylu Życia, codzienności, a nie jako coś odświętnego, z czego korzysta się od czasu do czasu.
FUNKCJE I ZALETY REKREACJI RUCHOWEJ: *kompensuje brak ruchu *neutralizuje stresy i przeciążenia psychiczne *regeneruje siły psychiczne i fizyczne *kształtuje ciało i osobowość *rozwija zainteresowania *zaspokaja potrzeby *zapobiega powstawaniu wielu chorób i dolegliwości np. chorobom metabolicznych (miażdzyca, cukrzyca,otyłość), chorobom serca i naczyń krwionośnych, chorobom narządu ruchu, nerwicy i chorobom psychosomatycznym, chorobom wynikającym z obniżonej zdolności odpornościowej ustroju
POTRZEBY ZASPOKAJANE PRZEZ REKREACJĘ:
*wypoczynku i relaksu * aktywności psychofizycznej (ruchu, rozładowania nadmiaru energii)
*zmiany trybu środowiska życia *kontaktu z naturą * emocji i przyjemnych wrażeń
*obniżenia samokontroli( swoboda , spontaniczność) * kontaktów z innymi ludźmi
*osiągnięć ( uznania , wyróżniania się ) * współzawodnictwa * nowych doświadczeń, wiedzy, umięjętności
BARIERY UCZESTNICTWA W REKREACJI RUCHOWEJ:
*bariera poznawcza : -poziom wiedzy –stan upowszechniania wiedzy –społeczna recepcja wiedzy
*bariera psychologiczna: -nietrwała motywacja – niedorozwój potrzeb – skromne aspiracje –lęk przed urazem bądź ośmieszeniem
*bariera kulturowa: -historyczne wzorce zachowań w społeczeństwie - brak tradycji aktywnego spędzania wolnego czasu
- negatywne postawy w stosunku do kultury fizycznej
* bariera ekonomiczna: - niski poziom warunków życia - wzrost kosztów usług sportowo-turystycznych
- wysokie ceny sprzętu sportowo – rekreacyjnego
*bariera ideologiczna: -uznanie sportu wyczynowego za najważniejszą część kultury fizycznej -preferencje finansowe
- trudności organizacyjno- materialne - niski prestiż zawodowy specjalisty od rekreacji
2.Czas wolny: definicja, rodzaje, funkcje, determinanty zachowań wolnoczasowych.
Czas wolny – czas, którym dysponuje człowiek po wykonaniu obowiązków takich jak nauka, praca, czynności związane z codziennym życiem.
RODZAJE CZAU WOLNEGO:
W czasie wolnym organizacja i rodzaj zajęć zależy między innymi od:
- preferencji, zainteresowań, przyzwyczajeń danej osoby
- wieku
- rodzaju wykonywanej pracy
- innych obowiązków
ilości dostępnego czasu (dzień powszedni, weekend, urlop, wakacje)
- możliwości finansowych
Ze względu na okres, w jakim rozpatrywany jest czas wolny, mówimy o:
- czasie wolnym krótkim – w ciągu jednego dnia;
- czasie wolnym średnim – w ciągu tygodnia;
czasie wolnym długim – w ciągu roku.
FUNKCJE CZASU WOLNEGO:
1. funkcja regeneracyjna (wypoczynkowa)
2. funkcja rozrywkowa
3. funkcja rozwojowa
DETERMINANTY ZACHOWAŃ WOLNOCZASOWYCH:
1. czynniki biologiczne:
· stan zdrowia
· poziom sprawności fizycznej
· typ budowy somatycznej
2. czynniki psychiczne:
· osobowość
· temperament
· inteligencja
· wartości, zainteresowania, potrzeby
3. czynniki społeczno-demograficzne:
· płeć
· wiek
· wykształcenie
· pozycja społeczna
· styl życia
4. czynniki gospodarczo-ekonomiczne:
· sytuacja materialna
· dochody
· ilość czasu wolnego
· dostępność do urządzeń rekreacyjnych
3.Kultura fizyczna: definicje, elementy kultury fizycznej.
Kultura fizyczna – to ogół zachowań przebiegających według przyjętych w danym środowisku społecznym reguł i norm postępowania a mających na celu dbałość o zdrowie człowieka, o poprawę jego postawy, prawidłowy rozwój psychofizyczny oraz rezultaty tych zachowań.
4.Animator czasu wolnego, charakterystyka pożądanych cech
KOMPONENTY STRUKTURY ZAWODOWEJ PRACOWNIKA REKREACJI I TURYSTYKI:
Intelektualny: -wiedza o zawodzie i czynnościach zawodowych
- wiedza o człowieku; podmiocie oddziaływania
- wiedza o środowisku pracy i jego funkcjonowaniu
b) Emocjonalny : - uczuciowe ustosunkowanie do wykonywanego zawodu
- identyfikacja z zawodem
- poczucie satysfakcji
c) Motywacyjno- działaniowy :
-pozytywna i trwała motywacja
- umiejestność wykonywania czynności związanych z odgrywanymi rolami
PREDYSPOZYCJE OSOBOWOŚCIOWE PRACOWNIKA TURYSTYKI I REKREACJI:
-organizatorskie, kierownicze, partnerskie, przewodnika i doradcy, przywódcze, predyspozycje do współpracy
ROLE SPOŁECZNE, KTÓRE POWINIEN ODGRYWAĆ ANIMATOR:
-rola propagatora( zachowań prozdrowotnych)
-rola lidera (nieformalne przywództwa)
-rola organizatora (konkretne działanie aimatora)
CECHY OSOBOWOŚCIOWE PRACOWNIKA TURYSTYKI I REKREACJI:
-gotowość do nawiązywania kontaktów
-naturalna sympatia do ludzi; przyjazny stosunek do otoczenia
-wykazywanie entuzjazmu w działaniu
-samodzielność, zaradność życiowa
-wrażliwość uczuciowa
-odwaga w podejmowaniu uzasadnionego ryzyka
-zdolność stosowania posiadanej szerokiej wiedzy ogólnej
-wielokierunkowe umiejętności praktyczne
HUMANISTYCZNY WIZERUNEK PRACOWNIKA TURYSTYKI I REKREACJI:
-osobowe „ja „ pracownika turyst. Rekr. Stanowi szczególną wartość humanistyczną
-kompetencje merytoryczne oraz sprawność działania w obszarze turyst.i rekr. Stanowią podstawowy element wyposażenia zawodowego pracownika
-każdy pracownik „obsługujący” rekreanta lub turystę jest współtwórcą jego postawy wobec czasu wolnego
-pracownik własną postawą powinien dawać przykład
OCZEKIWANIA WOBEC PRACWONIKA WYNIKAJĄCE Z JEGO HUMANISTYCZNEGO WIZERUNKU:
-wysoki poziom wykształcenia, szerokie kwalifikacje
-podejmowanie złożonych zadań
-pełnienie wielokierunkowych funkcji
-pozytywne stymulowanie pracą
-dobre warunki życia, adekwatne do zakresu , poziomu kwalifikacji
-duży prestiż społeczny
5.Znaczenie aktywności fizycznej na różnych etapach rozwoju osobniczego
1.Do 1 miesiąca życia (faza premotoryczna =wczesno ruchowa)
-ruchy błędne, odruch chwytu , unoszenie główki
2.Okres niemowlęcy –czynności sensoryczne
(ściśle powiązanie sfery ruchowej i zmysłowej)
Od 3 miesiąca można wprowadzać zabawy ruchowe i masaż:
-aktywność ruchowa przyspiesza pozycji pionowej
-wzmaga czynności neuromotoryczne
-lepiej pracuje układ sercowo- naczyniowy
-poprawia się przemiana materii i czynniki krwiotwórcze
3.Okres poniemowlęcy ( do ok. 3 roku życia)
-zaleca się wspólną aktywność dzieci i rodziców
-aktywność fizyczna przyspiesza rozwój psychomotoryczny, koordynację wzrokowo ruchową, rozwój mowy i dostosowanie społ.
4. Okres przedszkolny ( do ok.7 roku życia) to tak zwany „złoty wiek motoryczności” i „głód ruchu”
-szybkie doskonalenie sprawności ruchowej ( można doskonalić siłę i motoryczność)
-kształtowanie zrębów postaw ciała
-tworzą się podwaliny pod rozwój układu krążenia i oddechowego oraz trwałej potrzeby bycia aktywnym fizycznie
-kształtują się zachowania społeczne
5. Okres młodszy szkolny ( od ok. 10 do 12 roku życia)
-wielka potrzeba ruchu i wyżycia się
-wyjątkowa łatwość w nauczaniu nowych ruchów
-łatwość opanowywania technik różnych dyscyplin
-można wprowadzić odpowiedni do wieku trening wytrzymałościowy (kształtowac szybkość, zwinność, gibkość)
-odpowiednio dobrana forma zajęć (zabawy, gry, wycieczki) mogą zaspokoić potrzeby emocjonalne, towarzyskie, uczyć współpracy, samowystarczalności, współżycia w grupie
6.Pokwitanie ( do ok. 17 roku życia)
-zachwianie równowagi psychicznej
-indywidualne różnice wzrastania podstawowych elementów aktywności biologicznej
-znaczne przyrosty wielkości i długości ciała, zmiany proporcji
-kryzys motoryczności ( u dziewcząt)
-podwyższenie średniej ciężkości ciała oraz nierównomierny rozrost mięśni
-zaleca się ćwiczenia kompensacyjne i korektywne łączone ze sportem lub turystyką
7.Okres młodzieńczy ( do ok. 24 roku życia)
-pod koniec tego okresu organizm osiąga szczyt swoich możliwości rozwojowych
-właściwości nie poddawane odpowiedniej stymulacji ulegają wcześniejszemu zaniżeniu
-hipokinezja prowadzi do znacznego spadku zdolności pochłaniania tlenu
-brak odpowiedniego stylu życia powoduje wejście organizmu w tak zwaną fazę regresu
- na tym etapie rozwoju można uzyskać poprawę właściwości fizycznych i sprawności ruchowej
8.Wiek dorosły i dojrzały ( od ok. 45 do 55 roku życia)
-po 40 roku życia wybitnie spada zdolność do intensywnych wysiłków
-procesy regeneracyjne ulegają wydłużeniu
-aktywność ruchowa dostosowana do rodzaju pracy
-dyscypliny o charakterze cyklicznym i dynamicznym ( ważne dla układu sercowego i naczyniowego)
9. Okres starzenia, starości
-aktywność ruchowa prowadzi do tzw. „pomyślnego starzenia się „ i zahamowania zmian inwolucyjnych
-zmniejszenie podatności na infekcje , polepszenia ukrwienia mózgu, wyrównania ciśnienia, ustępowania bólu i zawrotów głowy
-zaleca się regularne ćwiczenia w wolnym i umiarkowanym tempie
-aktywność ruchowa ma znaczenie społeczne
WG TERESY WOLAŃSKIEJ STYL ŻYCIA POZBAWIONY AKTYWNOŚCI RUCHOWEJ TO SEDYNTERYJNY STYL ŻYCIA.
6.Biologiczne funkcje aktywności ruchowej, stymulacyjna, adaptacyjna, kompensacyjna, korektywna.
Funkcja stymulacyjna kultura fizyczna jest czynnikiem stymulującym we wszystkich okresach życia człowieka. Pobudza czynności organizmu, a w konsekwencji jego rozwój. Efektem aktywności ruchowej są zmiany w całym organizmie, szczególnie w jego układach: mięśniowym, kostno-stawowo-wiezadłowym, krażeniowo-oddechowym i nerwowym. Sprawność fizyczna umożliwia bowiem uczestnictwo w zabawach, grach sportowych, stwarza możliwości nawiązywania kontaktów i wyznacza pozycje społeczna wśród rówieśników. Daje poczucie niezależności od otoczenia, co podnosi zaufanie we własne siły. Ma wpływ na czynniki intelektualne, u dzieci na wyniki w nauce.
Wraz z wiekiem występuje stopniowy spadek aktywności ruchowej. Powinno wiązać się to z dostarczaniem bodźców, które u ludzi w wieku dojrzałym będą podtrzymywać uzyskana sprawność przez jak najdłuższy okres życia; natomiast u ludzi w wieku starczym opóźni procesy inwolucyjne, co umożliwi im do późnych lat życia samodzielna egzystencje.
Funkcja adaptacyjna celem kultury fizycznej jest również adaptacja organizmu do zmieniających się warunków otoczenia, a wiec uzyskanie odporności na bodźce: mechaniczne, termiczne, ruchowe jak i odporności nerwowo-psychicznej. W tym celu należy doskonalić mechanizmy przystosowawcze. Stosowane ćwiczenia nie tylko podnoszą tolerancje wysiłkowa, odporność na bodźce, ale również przystosowują organizm do różnych położeń ciała, wysokości, kształtują nawyki, umiejętności umożliwiające swobodne poruszanie się w różnych warunkach terenowych (sporty wodne, zimowe, wspinaczkowe). Niektóre zmiany adaptacyjne zachodzą we wczesnym okresie życia, niektóre w ciągu całego życia, chociaż zdolność adaptacyjna zmniejsza się w miarę starzenia się.
Funkcja kompensacyjno-korektywna
Celem kult.fiz. w zakresie tej funkcji jest zapobieganie i leczenie skutków negatywnego oddziaływania środowiska na organizm. Do przykładów kompensacji zaliczamy: wzmacnianie mięśni utrzymujących postawę ciała ćwiczeniami antygrawitacyjnymi, wyrównywanie jednostronnych wysiłków mięśniowych w czasie pracy ćwiczeniami pozostałych mięsni; zastępowanie braku ruchu aktywnością sportowa. W przypadku, gdy dochodzi do utrwalonych zmian czego przykładem są: wady postawy, otyłość, ograniczenia ruchomości w stawach, kult. Fiz. pełni funkcje korektywna.
W okresie rozwoju funkcję korekcji i kompensacji spełnia wychowanie fizyczne. Zapobiega i koryguje odchylenia rozwojowe dotyczące: budowy i postawy ciała, przemiany materii, sprawności fizycznej i ruchowej, a także przygotowuje do samodzielnej profilaktyki i korekcji po ukończeniu edukacji.
7.Niedobór i nadmiar aktywności ruchowej oraz ich skutki.
Skutki braku lub ograniczenia aktywności ruchowej ( HIPOKINEZJA):
Dorośli:
-atrofia mięśni, narządów, tkanek
-zwiększenie wydalania wapnia, fosforu, potasu, sodu ,azotu
-zmiany objętości płynów ustrojowych
-zmniejszenie odporności organizmu
-spadek wydolności fizycznej
-wzrost częstości skurczów serca w spoczynku i po wysiłku
Dzieci i młodzież:
-pogorszenie funkcjonowania gruczołów wydzielania wewnętrznego
-zanik nerwów ,mięśni , zmniejszenie narządów wewnętrznych
-przedwczesne stany inwolucyjne
-wady rozwoju kośćca
-przewaga procesów katabolicznych (obniżenie procesów przemiany materii, zwiększenie wydalania wapnia, fosforu, potasu, azotu i sodu , gromadzenie się w tkankach substancji zapasowych)
-zmniejszenie objętości serca, pojemności życiowej i maksymalnej wentylacji płuc
Skutki nadmiaru ( HIPERKINEZJA)
-nadmierne lub jednostronne obciążenie organizmu w okresie wzrostu prowadzi do nieharmonijnego rozwoju ciała, wad postawy, a nawet kalectwa
- zbyt duży wysiłek fizyczny prowadzi do pogrubienia warstwy korowej kości oraz wybiórczego zwiekszania grubości i liczby włókien mięśni szkieletowych
-obniża się odporność organizmu , co ułatwia zapadanie na infekcje
-pogarsza się samopoczucie, rozdrażnienie, apatia, bezsenność , osłabienie apetytu
-przeciążenie organizmu może prowadzić do zawału
8.Wychowanie do aktywności wolnoczasowej :zadania rodziny, szkoły i organizacji społecznych.
RODZINA
Sport w rodzinie to zajęcia ruchowo-sportowe, którym oddaje się rodzina, ze względów rekreacyjnych, wypoczynkowych, opiekuńczo-wychowawczych. Stanowi on narzędzie oddziaływania wychowawczego.
Wychowanie do rekreacji
– kształtowanie postaw, przyzwyczajeń i nawyków, popularyzowanie wzorców, nauczanie różnych umiejętności oraz technik sportowych i turystycznych,
- kształtowanie stosunku jednostki do ćwiczeń rekreacyjnych, popularyzowanie wartościowych wzorców czasu wolnego, niwelowanie wpływu szkodliwych sposobów rozrywki i odpoczynku,
- krzewienie kultury fizycznej, kształtowanie świadomej, afirmatywnej, aktywnej postawy wobec własnego ciała i jego potrzeb; jest to nauka, jak poprawiać naturę, zmieniać obyczaje rekreacyjne i doskonalić się.
Zadania rodziny w zakresie wychowania do rekreacji:
- umiejętne kierowanie zainteresowaniami i aktywnością rekreacyjną
- czuwanie nad doborem przez dziecko towarzystwa będącego symulatorem pożądanych zachowań w zakresie rekreacji
- ochranianie przed niekorzystnym wpływem popularnych w środowisku młodzieży wzorców i postaw biernych i często destrukcyjnych;
Wartości wychowania do rekreacji w rodzinie
- wartości ogólno-wychowawcze
- grupotwórcze
- zdrowotne
- Poznawcze i kształcące
- wychowujące w kulturze fizycznej
Korzyści płynące z rodzinnej rekreacji:
- wpływanie na osobowość dziecka
- integracja w rodzinie
- poprawa stanu zdrowia, wydolności i sprawności fizycznej
- utrwalanie świadomego stosunku do higienicznego życia i racjonalnego wypoczynku
- poznawanie różnych technik i przepisów sportowych i turystycznych
Słabe strony sportu w rodzinie:
- trudności programowe
- brak odpowiedniego przygotowania kadr do prowadzenia rekreacji w rodzinnej
- burzenie dotychczasowych zasad i kanonów obowiązujących w rodzinie
- mała dyspozycyjność czasowa grupy rodzinnej
- niebezpieczeństwo przewagi jednostek silniejszych nad słabszymi, zagrażające wolności jednostki w kręgu rodzinnym.
Formy rekreacji rodzinnej:
1.
- wspólnie zorganizowana
- uzupełniająca czyli razem i oddzielnie, ale we wzajemnym porozumieniu
- niezależna, wtedy gdy członkowie rodziny działają bez porozumienia
2.
- ćwiczenia i zabawy ruchowe wykonywane w domu w ciągu całego roku
- formy rekreacji ruchowej poza domem – w trakcie roku szkolnego
- formy rekreacji ruchowej w czasie wolnym od nauki szkolnej
3.
- rekreacja z małymi dziećmi (do 7 lat)
- z dziećmi w wieku szkolnym
- z nastolatkami, z dorosłymi dziećmi
- w rodzinach trzypokoleniowych (dziadkowie z wnukami)
4.
- gry i zabawy ruchowe
- marsze, spacery, biegi po zdrowie, - jazda na rowerach
- pływanie, sporty wodne
- sporty zimowe
- uczestnictwo w festynach i imprezach sportowo-rekreacyjnych
- turystyka
SZKOŁA
Celem procesu edukacyjnego jest wszechstronny i harmonijny rozwój człowieka (sfer umysłowych, społeczno-moralnych, fizycznych), przygotowujący do samorealizacji, do życia we współczesnej cywilizacji.
Proces wychowania i edukacji do rekreacji realizowany w szkole powinien być nośnikiem wartości w następujących sferach:
1.sfera społeczna
- dzięki rekreacji ruchowej poszerza się środowisko społeczne, następuje proces integracji, współdziałanie i dopasowanie się do grupy,
- kształtuje się tolerancja, szacunek dla siebie i innych, umiejętność przyznania się do błędów, przestrzeganie zasady fair play
2. sfera intelektualna
- aktywność fizyczna wspomaga rozwój zdolności poznawczych i przystosowawczych, wdraża do samodzielności, samokontroli i odpowiedzialności,
- pobudza zainteresowania oraz zaspokaja różne potrzeby (w tym intelektualne)
Praktyczne stymulowanie uzdolnień i inteligencji może odbywać się poprzez:
- różne działania rekreacyjne (zgadywanki terenowe, naukę przepisów, pełnienie funkcji animatora, turystykę)
- stwarzanie sytuacji problemowych i samodzielne ich rozwiązywanie (survival, turystyka kwalifikowana, sędziowanie)
Umiejętności powinny obejmować:
- samodzielne, praktyczne wprowadzanie w życie zdobytej wiedzy na temat aktywności fizycznej (np. indywidualny trening zdrowotny)
- twórcze, niekonwencjonalne rozwijanie form działania rekreacyjnego (np. nowe formy, przepisy gier rekreacyjnych)
3. sfera emocjonalna
- aktywność ruchowa jest szansą na odreagowanie, odpoczynek psychiczny
- wyrabia umiejętność panowania nad sobą, nad swoimi emocjami
- sport dla wszystkich jest źródłem radości i silnych przeżyć emocjonalnych, przyjemności i życzliwych kontaktów z innymi, co wpływa na poczucie bezpieczeństwa
4. sfera moralna
- uczestnictwo w rekreacji fizycznej rozbudza potrzebę bycia lepszym, bardziej perfekcyjnym, etycznym, stosowania się do zasady fair play
- sprzyja przestrzeganiu zasad i norm moralnych takich jak np. sprawiedliwość, działanie na rzecz innych, przestrzeganie obowiązujących lub ustalonych samodzielnie zasad
5. sfera zdrowotna
- kształtowanie prawidłowej budowy i postawy ciała
- prawidłowy rozwój fizyczny, rozwijanie sprawności i wydolności fizycznej
- zwiększenie możliwości adaptacyjnych człowieka do otaczającego do środowiska
- podnoszenie odporności na szkodliwe bodźce i czynniki pochodzenia biologicznego, toksycznego, termicznego
- profilaktyka
6. sfera estetyczna
- kształtowanie wrażliwości na piękno
- umiejętność oceny wrażeń estetycznych
- zachęcanie do walki z brzydotą, niechlujstwem, bałaganem.
ORGANIZACJE ZAJMUJĄCE SIĘ UPOWSZECHNIANIEM REKREACJI RUCHOWEJ
Rola wychowawcza organizacji popularyzujących sport dla wszystkich polega na stwarzaniu warunków do regeneracji organizmu poprzez aktywny wypoczynek.
Aktywny wypoczynek w ramach organizacji społecznych powinien spełniać następujące warunki:
- kształtować postawy i przekonania
- zaspokajać zainteresowania i rozwijać wrażliwość estetyczną
- uczyć współżycia w grupie
- zapoznawać z zasadami samokontroli i samooceny własnej sprawności fizycznej.
Oddziaływanie wychowawcze dokonuje się poprzez:
- stałe zespoły ćwiczebne
- obozy letnie i zimowe
- spływy, regaty
- imprezy o charakterze masowym
Organizacje pozarządowe kultury fizycznej – multidyscyplinarne
- Krajowa Federacja „Sportu dla Wszystkich”
- Towarzystwo Krzewienia Kultury Fizycznej
- Związek Harcerstwa Polskiego
- Pałace Młodzieży
- oraz wiele innych
9.Metodyka zajęć rekreacyjnych: zasady działania (świadomości, systematyczności, przystępności, utrwalania poglądowości),
Metody ( wychowawcze, nauczania-uczenia, czynności ruchowych, kształtowania cech motorycznych), metody i formy prowadzenia zajęć.
Temat: Metodyka rekreacji
Formy rekreacji
Proces rekreacji
- programowanie
- realizacja
- ocena działań
PROGRAMOWANIE powinno uwzględniać:
- najogólniej określony cel działań
- kulturalne aspiracje środowiska społecznego
- analizę warunków pracy
- warunki czasowe prowadzenia zajęć, ich regularność i systematyczność
- możliwość wykorzystania dużej ilości form rekreacyjnych
- zaspokojenie potrzeb rekreacyjnych potencjalnych uczestników rekreacji
- tradycje i obyczaje panujące na danym terenie
- informacje dotyczące odbiorcy: wiek, płeć, wykonywany zawód, warunki materialne
REALIZACJA
1.zasady działania
- zasada świadomości określająca cel działania oraz jego praktyczne zastosowanie
- zasada aktywności (uwzględnia czynny i twórczy stosunek do zajęć)
- zasada poglądowości
- zasada systematyczności
- zasada przystępności
- zasada utrwalania
Zasady postępowania, specyficzne dla instruktora rekreacji ruchowej:
- zwrócenie uwagi na bezpieczeństwo zajęć
- potrzeba indywidualizacji zadań
- zachowanie miłej atmosfery zajęć
2. Metody rekreacji (metody pracy).
METODA – zespół czynności oraz środków stosowanych w sposób powtarzalny dla osiągnięcia zaplanowanego celu.
Metody rekreacji pozwalają osiągnąć założony cel działalności rekreacyjnej.
Funkcje metod rekreacji:
-służą doskonaleniu funkcjonowania podstawowych układów organizmu, w celu pomnażania kondycji i sprawności (fitness)
-zapewnienie utrwalenia i udoskonalenia nabytych umiejętności
-zaznajamiają z nowymi formami rekreacji ruchowej
-umożliwiają kontrolę i ocenę stopnia opanowania umiejętności i poziomu uzyskanej sprawności
Klasyfikacja metod rekreacji:
-metody wychowawcze
-metody nauczania-uczenia się czynności ruchowych
-metody kształtujące cechy motoryczne
-metody i formy prowadzenia zajęć
METODY WYCHOWAWCZE
- metoda wpływu osobistego (dostarczanie wzorów zachowań, perswazja, aprobata, dezaprobata, sugestia)
- metoda wpływu sytuacyjnego
- metoda wpływu społecznego
- metoda kierowania samowychowaniem
METODY NAUCZANIA RUCHU
- niespecyficzne (słowna, poglądowa, działania praktycznego)
- specyficzne (syntetyczna, analityczna, kompleksowa)
METODY KSZTAŁTUJĄCE CECHY MOTORYCZNE
- ciągła
- powtórzeniowa
- interwałowa
- zmienna
METODY I FORMY PROWADZENIA ZAJĘĆ
- forma ścisła
- forma zabawowa (właściwa, naśladowcza, opowieści ruchowej)
- forma improwizacji ruchowej
- forma zadaniowa (in. bezpośredniej celowości ruchu)
- forma współzawodnictwa (in. Forma sportowa)
- forma obwodowo-stacyjna
- forma wielozadaniowa
Środki rekreacji- zbiór działań, przedmiotów i urządzeń pośredniczących w osiąganiu celu związanego z rekreacją.
Środki rekreacji dzielimy na:
ćwiczenia fizyczne
urządzenia i sprzęt umożliwiający ruchowe zajęcia rekreacyjne
elementy podnoszące atrakcyjność zajęć rekreacyjnych
elementy wzmacniające efektywność zajęć rekreacyjnych
OCENA SKUTECZNOŚCI
- kontrola: kontrolowanie przez instruktora rozwoju cech fizycznych ćwiczących (przy użyciu prób i testów)
- samokontrola: ocena przez samego ćwiczącego parametrów obiektywnych (ciężar ciała, pomiary obwodów) i subiektywnych (samopoczucie, sen, nerwowość, łatwość męczenia się)
DETERMINANTY METODYCZNE ZAZĘĆ REKREACYJNYCH
wiek: dla potrzeb metodyki rekreacji wyróżnia się następujące grupy wiekowe
- dzieci w wieku przedszkolnym
- dzieci i młodzież w wieku szkolnym 7-11 lat, 12-15 lat, 16-18 lat
- osoby dorosłe: młode kobiety, młodzi mężczyźni, osoby w wieku średnim 35-40 lat, osoby w wieku starszym – powyżej 50-ciu lat
- seniorzy
1. dzieci
- przyswajają naturalne formy ruchu poprzez zabawę, socjalizację, obserwację
- nauczanie ruchu poprzez zabawy ruchowe i ćwiczenia gimnastyczne realizowane poprzez formy zabawowe, opowieści ruchowej, bezpośredniej celowości ruchu
- należy unikać ćwiczeń intensywnych, siłowych, wytrzymałościowych oraz nadmiernie wyrabiających gibkość
- ćwiczenia powinny sprawiać dzieciom radość, a jednocześnie wpływać na ich rozwój fizyczny i emocjonalny
- w okresie rozwojowym należy stosować dużą ilość ćwiczeń ogólnorozwojowych, korektywnych, gier zespołowych
2. młodzież – stałość zainteresowań, trwałość uwagi, ostateczne formowanie się postawy ciała, wzrost masy mięśniowej
- ćwiczenia wytrzymałościowe o dużym, narastającym stopniowo natężeniu
-zajęcia o charakterze ogólnorozwojowym lub ukierunkowane na technikę określonej dyscypliny
- zajęcia w grupie z możliwością kontaktów interpersonalnych
3.dorośli
- ćwiczenia kompensacyjne eliminujące ujemne wpływy pracy zawodowej
- instruktorom zaleca się dużą ostrożność w dawkowaniu wysiłku fizycznego oraz doborze form i metod pracy
- indywidualizacja ćwiczeń oraz wdrażanie uczestników zajęć do samokontroli i samooceny
4.seniorzy
- ścisła współpraca lekarza z ćwiczącym i osobą prowadzącą zajęcia
- formy ruchu uwzględniające wszechstronny wpływ ćwiczeń na organizm oraz zwiększenie zakresu ruchu w stawach
- daleko posunięta indywidualizacja zajęć
- stosowanie w zwiększonym zakresie ćwiczeń oddechowych
- pełna samokontrola i samoocena ćwiczących
- zastosowanie łatwych przyborów zmuszających do poprawnych, obszernych ruchów
- kameralna atmosfera zajęć
- najbardziej wskazane formy ruchu to – gimnastyka, pływanie, jazda na rowerze, marsze, tańce, turystyka
- nie stosuje się ćwiczeń szybkościowych, siłowych, skomplikowanych koordynacyjnie, wykonywanych w napięciu i bezdechu
- nie zaleca się szybkich zmian pozycji , ćwiczeń akrobatycznych , skoków, podporów itd.
- nie wprowadza się rywalizacji i współzawodnictwa
10. Środki uatrakcyjniające zajęcia rekreacyjne (przyrządy, przybory, urządzenia , muzyka, plener)
*przy doborze środków uatrakcyjniających zajęcia ruchowe stosuje się następujące kryteria:
-możliwości biologiczne, psychiczne i społeczne rekreantów (wiek, płeć, ilość ćw., wzajemne znajomości)
-stopień zaawansowania uczestnictwa w rekreacji
-miejsce i pora roku realizująca program
1) PRZYRZĄDY; o ich atrakcyjności decyduje:
-wielofunkcyjność
-możliwość modernizacji znanego sprzętu
-wyposażenie urządzeń w aparaturę umożliwiającą zaprogramowanie i kontrolę wykonywanych zadań
-możliwość doskonalenia w danej dziedzinie
-nowość= wprowadzenie nowej metody ćwiczeń do realizacji której konieczny jest dany przedmiot
2) URZĄDZENIA:
-infrastruktura powinna nadążać za modą i zapotrzebowaniem środowiska
3) PRZYBORY ;
-„ożywiają” i uatrakcyjniają zajęcia przy jednoczesnym egzekwowaniu poprawności wykonywania zadań
4) MUZYKA- dyscyplinuje zajęcia (narzuca tempo ćwiczeń) oraz zwieksza ich intensywność (zwiększa tempo )
-pomaga rozładować napięcie i wyciszyć emocje
5) PLENER
- zajęcia w plenerze mają walor zdrowotny, poznawczy i ekonomiczny
- nadaje się do realizacji prawie wszystkich form ruchu
- jest łatwo dostępny
ŚRODKI REKREACJI- zbiór działań , przedmiotów i urządzeń pośredniczących w osiąganiu celu związanych z rekreacją
Środki rekreacji dzielimy na :
-ćwiczenia fizyczne
-urządzenia i sprzęt umożliwiający zajęcia ruchowe
-elementy podnoszące atrakcyjność zajęć rekreacyjnych
-elementy wzmacniające efekt zajęć rekreacyjnych
11.Fitness, definicja, formy , funkcja
FITNESS –
-Programy promocji sprawności i kondycji fizycznej, ośrodki i placówki doskonalenia cech psychomotorycznych oraz formy i metody treningów ukierunkowane na doskonalenie ogólnej sprawności fizycznej służącej zdrowiu
-Z punktu widzenia psychologicznego i socjologicznego jest to dynamiczny stan (system) poszukiwań dobrego samopoczucia, w połączeniu z dążeniem do osiągnięcia maksymalnej ( dla jednostki) sprawności fizycznej – poprzez różne formy ruchowe dostosowane do możliwości, gustu, oczekiwań tej jednostki, która tym samym bierze znaczną odpowiedzialność za funkcjonalne doskonalenie własnego organizmu.
AEROBIK (powietrze, tlen, wytrzymałość, ruch) – ćwiczenia gimnastyczno-taneczne charakteryzujące się wzmożoną intensywnością wykonania przy muzyce.
- zaspokaja wewnętrzną potrzebę ruchu
- ćwiczenia wykonywane są w grupie
- wzrasta poczucie integracji ze współćwiczącymi
- kształtuje wrażliwość na piękno ruchu i muzyki
- duża ilość odmian, pozwalająca na wybór formy, najbardziej odpowiedniej dla osobowości ćwiczącego
- jeden z najkorzystniejszych środków oddziaływania na organizm, bez względu na wiek człowieka oraz wyjściowy poziom przygotowania fizycznego
Korzyści płynące z regularnego uprawiania ćwiczeń aerobowych:
-zmniejszenie ryzyka chorób serca dzięki usprawnieniu krążenia krwi, zmniejszenie możliwości ataku serca, powstania chorób przewlekłych, poprawa jakości życia, zwłaszcza ludzi starszych
-ułatwienie utrzymania ciśnienia tętniczego krwi w zakresie normy
-zwiększenie wydatku energetycznego, ułatwienie kontroli masy ciała, modelowanie sylwetki, obniżenie poziomu cholesterolu
-wzmocnienie kośćca, zapobieganie osteoporozie
-zwiększenie odporności na stres, zmniejszenie napięcia, ułatwione zasypianie, zwiększony optymizm, zmniejszona skłonność do depresji
-zwiększenie siły mięśniowej i ogólnej zdolności do pracy
-rozwijanie poczucia równowagi
-poprawa refleksu i koordynacji ruchowej
Wyróżniamy 4 grupy ćwiczeń stosowanych z zajęciach aerobowych:
Cardio – wzmacnianie układu krążenia (np. funky aerobik, , latino)
Muscle – formy rozwijające mięśnie; poprawa siły mięśniowej, elastyczności i kształtu mięśni (Abt, tbc)
Cardio i muscle – forma mieszana (step aerobik, spinning, aqua aerobik)
Cooling – formy wyciszające, uspokajające i odprężające organizm (stretching, callanetics)
FORMY AEROBIKU
HI IMPACT – dla osób o bardzo dobrej kondycji, wysoka intensywność ćwiczeń, elementy biegu, skoków, obrotów z fazą lotu, wysokie tętno, duży wydatek energetyczny, poprawa wydolności fizycznej
LOW IMPACT – proste układy ruchowe z małą intensywnością, elementy marszu, wykroków, wymachów; podnosi się poziom wydolności fizycznej, wspomagając spalanie tkanki tłuszczowej
HI-LO-COMBO – połączenie kroków zaczerpniętych z low impact z podskokami z hi impast, co daje atrakcyjne układy choreograficzne
ABT –prosta rozgrzewka, część główną stanowią ćwiczenia siłowe w pozycjach niskich (mięśnie brzucha, obręczy biodrowej, pośladków, ud)
TBC – kształtowanie siły i wytrzymałości z wykorzystaniem przyborów, pozycja wysoka oraz półmiska
STEP AEROBIK – wchodzenie i schodzenie ze stopnia specjalnej platformy, przydatne we wzmacnianiu mięśni ramion i brzucha, poprawia koordynację i gibkość
SPINING – forma treningu z wykorzystaniem specjalnie skonstruowanego roweru stacjonarnego, stosunkowo szybko dotlenia organizm, poprawia krążenie i pracę serca
STRETCHING (z ang. - rozciągać się) – zwiększanie zakresu ruchu w stawach dzięki rozciąganiu odpowiednich grup mięśniowych
AQUA AEROBIK – forma aerobiku podobna do zajęć na sali, ćwiczenia gimnastyczne w wodzie przy muzyce wykonywane w formie prostych choreografii, z przemieszczaniem się w różnych kierunkach w wodzie sięgającej klatki piersiowej /shallow water/ lub szyi /deep water/.
Ten trening wpływa na wzmocnienie i uelastycznienie mięśni, wysmuklenie sylwetki, poprawia krążenie i oddychanie, a także pozytywnie wpływa na kondycję ćwiczących, zapobiega występowaniu stresów, opóźnia wystąpienie zmęczenia, wpływa pozytywnie na poprawę samopoczucia oraz daje niesamowitą satysfakcję. Ta forma aktywności fizycznej adresowana jest do osób w różnym wieku oraz o różnym poziomie sprawności fizycznej i umiejętności pływackiej. Aqua fitness zalecany jest również jako forma usprawnienia dostępna dla wszystkich: dla osób po operacjach, otyłych, starszych, cierpiących na artretyzm, osteoporozę, mających problemy z układem kostno-stawowym, może być również z powodzeniem uprawiany przez kobiety w ciąży.
PILATES to gimnastyka przy spokojnej muzyce, w trakcie której wykonujemy powolne i precyzyjne ruchy. Są to ćwiczenia rozciągające i balansujące ciało. W PILATESIE kładzie się bardzo duży nacisk na prawidłowe ustawienie ciała, w szczególności kręgosłupa i stawów biodrowych oraz na prawidłowe oddychanie. Pełny wydech pozwala dotrzeć do najgłębszych partii mięśni brzucha. Wykonując wolne, kontrolowane ruchy i głęboko oddychając, można uaktywnić mięśnie wewnętrzne brzucha i dna miednicy.
JOGA FIT – „zjednoczenie ciała i umysłu”; Połączenie wybranych pozycji jogi (tzw. asan) z pozycjami rozciągającymi i kontrolowanym oddechem. Powoduje zmniejszenie napięcia mięśni, zwiększenie elastyczności mięśni stawów i więzadeł oraz zjednoczenie ciała i oddechu z umysłem (!)
12. Zmęczenie :przyczyny , klasyfikacja, sposoby zapobiegania.
ZMĘCZENIE – traktowane jest jako produkt pracy, fizjologiczny odruch obronny, jest nieodłącznym przejawem każdej czynności i aktywności. Towarzyszy różnym formom działalności człowieka ograniczając nieraz znacznie jego wydolność fizyczną, psychiczną, metaboliczną itd. Występuje w czasie wykonywania pracy zawodowej – umysłowej lub fizycznej. Chroni organizm przed nadmiernym zużyciem zasobów energetycznych, daje znać o potrzebie odpoczynku.
Czynniki zmniejszające odczuwanie zmęczenia lub opóźniające jego wystąpienie:
odpowiednie przygotowanie do zaplanowanej pracy
dobór obciążeń uwzględniających aktualny poziom wydolności psychofizycznej
umiejętność optymalnego rozłożenia obciążeń (t.zw. ekonomia wysiłku)
wprowadzenie przerw na wypoczynek z możliwością psychofizycznej i fizycznej regeneracji sił.
Sposoby wypoczywania:
bierne wypoczywanie: często przechodzi w stan ociężałości jako wynik całkowitej bezczynności. Najkorzystniejszą formą wypoczynku biernego jest sen.
Wypoczynek czynny: jest najchętniej zalecaną formą wypoczywania. Są to zajęcia ruchowe – najlepiej lubiane, przyjemne i przeciwstawne w swoim charakterze do wykonywanej wcześniej pracy, związane ze zmianą środowiska. Powszechną formą takiego wypoczynku jest rekreacja ruchowa.
Zalety czynnego wypoczynku:
korzystny wpływ na samopoczucie
poprawa motywacji do podejmowania pracy
przyspieszenie procesów regeneracji sił wynikające z pobudzającego wpływu dodatkowej działalności pracy mięśni, które w czasie pracy fizycznej nie brały udziału
Zmęczenie: kompleksowy proces odwracalnych zmian czynnościowych, które wystąpiły podczas pracy i w wyniku jej wykonywania, powodując okresowe zmniejszenie zdolności wysiłkowej.
Znaczenie zmęczenia jest ogólnobiologiczne i ma na celu zachowanie sprawności i życia jednostki przez niedopuszczenie do nadmiernej aktywności fizycznej, grożącej zaburzeniami a nawet śmiercią. Jest zatem swoistym „wentylem bezpieczeństwa”.
Klasyfikacja zmęczenia (wg Lisewskiej):
Ostre zmęczenie lokalne: narastająca utrata zdolności roboczej szczególnie intensywnie pracującego odcinka narządu ruchu. Stan ten łączy się z uczuciem osłabienia, sztywności i bólu w czasie wykonywania ruchów.
Przewlekłe zmęczenie lokalne: charakterystyczne dla sportów cechujących się niezmienną i jednokierunkową strukturą aktywności ruchowej (stały schemat ruchowy) danego odcinka ciała (łucznictwo, strzelectwo, tenis itp.) Ten rodzaj zmęczenia stopniowo ogranicza precyzję, koordynacją i szybkość i wytrzymałość ruchową.
Ostre zmęczenie ogólne: występuje po jednorazowych, bardzo intensywnych wysiłkach (np. bieg lekkoatletyczny, wyścig kolarski). Cecha charakterystyczna to znaczne odczyny ogólnoustrojowe o charakterze subiektywnym i obiektywnym.
Subiektywne – zmęczenie odczuwane w postaci duszności, bólów mięśni, nudności, zawrotów głowy, zniechęcenia i otępienia. Może pojawiać się również zaburzenie orientacji w czasie i przestrzeni, zamroczenie i omamy.
Obiektywne – obniżenie zdolności do pracy, koordynacji i precyzji ruchów, zmniejszona szybkość reagowania na bodźce zewnętrzne, wzrost wewnętrznej ciepłoty ciała, obfite pocenie się, znaczne przyspieszenie częstości skurczów serca i oddechów.
W skrajnych wypadkach ostrego zmęczenia ogólnego dochodzi do tzw. „załamania fizycznego” nazywanego również wyczerpaniem.
Objawy ostrego zmęczenia ogólnego mijają najpóźniej po 24 godzinach, a wyczerpania po 3 do 7 dniach.
przewlekłe zmęczenie ogólne (przemęczenie) – powstaje w wyniku niedostatecznej restytucji po pracy, przy stosowaniu zbyt krótkich przerw wypoczynkowych. Zatem przyczyną są kumulujące się w czasie (przez dni i tygodnie) pojedyncze „odczyny zmęczeniowe”. PZO powoduje: zmniejszenie zdolności do pracy, zwichnięcie równowagi emocjonalnej (tzw. gotowość konfliktowa), zmniejszenie wydajności pracy, zmniejszenie odporności organizmu na różne czynniki chorobotwórcze.
Znużenie – obiektywnie istniejący stan – fizjologiczny odruch ochronny, będący rezultatem obciążenia ustroju pracą i wyrażający się w zmianie wielu czynności, w przejściowym odwracalnym obniżeniu zdolności do pracy wysiłkowej, ale znużenie to również subiektywne odczucie powstające w świadomości, nie zawsze i niekoniecznie odpowiadające pod względem intensywności nasileniu zmęczenia fizycznego. Można więc przyjąć, że zmęczenie i znużenie mają wzajemne powiązania i często występują razem, powodując wspólne następstwa w organizmie człowieka.
Do znużenia prowadzi jednostajność form i siły bodźców. Znużenie objawia się zmniejszeniem wrażliwości, reaktywności, uwagi, chęci do pracy, stanem senności.
Monotonia – cecha środowiska lub sytuacji, właściwości czynności oraz stan psychofizyczny, który charakteryzuje człowieka narażonego na działanie monotonnego otoczenia albo monotonnych czynności.
Monotonia powoduje: senność, otępienie, obniżenie napięcia psychicznego, zmniejszenie zużycia energii i tlenu, zmniejszenie częstości tętna i ciśnienia tętniczego krwi.