Zdrowie publiczne 07.10.2011

Mgr Maria Grzegorczyk

Literatura

• Wojtczak A, zdrowie publiczne, PZWL 2009

• Kilik T.B., Latalski M. Zdrowie Publiczne, Czelej, Lublin 2002

• Sygnit M. Zdrowie publiczne. Oficyna, Warszawa 2010

Przedmiot dotyczy:

• Pojecia zdrowia

• Zasad ochrony zdrowia społeczeństwa

• Zagrożeń zdrowotnych

• Czynnikow sprzyjających zdrowiu

• Systemow ochrony zdrowia

• Dzian organizacji rzadowych na rzecz zdrowia

• Działań organizacji europejskich i swiatowych na rzecz ochrony zdrowia

Co to jest zdrowie?

Dobre samopoczucie – zdrowie . zle samopoczucie 0 choroba.

Zdrowie – równowaga wpływów środowiska, sposobu zycia i ludzkiej natury. Usuniecie przeszkod na drodze przepływu energii.

Hipokrates

• 460-377 pne.

• Lekarz grecki, ojciec medycyny, glowny przedstawiciel słynnej szkoly lekarskiej z Kos. Oparl medycyne na zasadach racjonalnych, nauke jego cechowala troska o chorego, wnikliwa ….

Platon

• 427-347 pne.

• Filozof grecki, uczen Sokrates.

• Swiat zmyslo – wiedza niedoskonala, przybizona

• Swiat idei – wiedza pelna, poznajemy rozumem, idee SA wieczne , niezmienne

• Człowiek to dusza wladajaca cialem

• Śmierć – wyzwolenie duszy

• Dusza – człowiek odczuwa milosna tęsknotę do miejsca z którego Przybyla do świata idei.

Koncepcja mechanistyczno – redukcjonistyczna zdrowia

• Tworca: Kartezjusz – dekrates Rene

Zwężanie leczenie do perfekcyjnego naprawiania zdrowia człowieka jako uszkodzonej maszyny biologicznej bez widzenia jako całość ale postep techniczny…

Koncepcja socjomedyczna zdrowia – człowiek to przede wszystkicm zespol elementow powiazanych prostymi ….

Biomedyczny model zdrowia – umysl i cialo to dwa oddzielne byty ( medyczny dualizm) . cialo jest rozpatrywane w kategoriach maszynowych. Model biomedyczny jest podejściem redukcjonistycznym skupijacym się na poszukiwaniu biologicznych przyczyn choroby przez względnym niedocenianiu społecznych i psychologicznych czynnikow. Podejście biomedyczne kladzie nacisk na wykrycie specyficznych przyczyn lezacych u podloza etiologii choroby.

Definicja zdrowia WHO - kompletny fizyczny, psychiczny i społeczny dobrostan człowieka, a nie tylko brak choroby lub kalectwa.

Inne definicje zdrowia

• To nie tylko brak choroby lub nie domagań, ale i dobre samopoczucie oraz taki stopien przystosowania biologicznego, psychicznego i społecznego, jaki jest osiągalny dla danej jednostki w najkorzystniejszych warunkach – M. Kacprzak

• Zdrowie społeczeństwa ludzieko to nie tylko brak chorob oraz dobry stan zdrowia fizycznego, psychicznego i społecznego jednostek składających się na dane społeczeństwo …

• Jest to stan lub zdolność ustroju ludzkiego do wykonania odpowiednich ….

• Genetycznie uwarunkowana zdolność do przeciwdziałania zaburzeniom homeostazy

Medycyna spoleczna – dyscyplina medycyny, ktorej przedmiotem jest:

• Stan zdrowia ludzkości

• Teoria i praktyka utrzymania i poprawy stanu ludzkości

Miejsce zdrowia w ….

Medycyna społeczna

• Epidemiologia – zajmuje się rozprzestrzenianiem chorob, niepełnosprawności, czynnikow ryzyka i przyczyn zgonow w populacjach ludzkich. Odpowiada na pytanie jaki jest stan zdrowia ludzkości i co na to wpływa.

• Higiena – zajmuje się czynnikami ryzyka w otoczeniu człowieka. Odpowiada na pytanie jakie natężenie tych czynnikow zagraza zdrowiu.

• Zdrowie publiczne – dyscyplina naukowa obejmujaca zagadnieniami zdrowia społeczeństwa, współzależność stanu zdrowia od warunkow zycia ( czynnokow środowiskowych i społecznych) oraz form troski o zdrowie, w odniesieniu zarówno do jednostki, rodziny jak i wiekszych społeczności.

Tworca pojecia zdrowie publiczne był Johan Frank, określające je jakos sztuke…..

Def. Zdrowia publicznego

Nauka i sztuka zapobiegania chorobom, przedłużania zyciai promocji zdrowia fizycznego poprzez wysiłek społeczności, higienę środowiska, kontrolę zakażen, nauczanie zasad higieny indywidualnej, organizację śluz medycznych i pielęgniarskich, ukierunkowania na zapobieganie chorobom i wczesna diagnoze, rozwoj mechanizmow społecznych zapewniających każdemu indywidualnie i społeczności warunki zycia pozwalające na utrzymanie zdrowia.

Nauka i sztuka zapobiegania chorobom, przedłużania zycia i promowania zdrowia poprzez organizacje zbiorowych wysiłków społeczeństwa. ( Acheson)

To wdrażanie medycyny zapobiegawczej do praktyki opieki zdrowotnej

WHO 1973

Termin odnoszący się do higieny środowiska i walki z chorobami zakaznymi, poszerzony o:

• Problemy dotyczące zdrowia populacji

• Stan zdrowotny zbiorowości

• Ogólne usługi zdrowotne

• Administracyjna opiekę zdrowotną

Funkcje zdrowia publicznego – działania na rzecz ogółu społeczeństwa:

• Monitorowanie stanu zdrowia i potrzeb zdrowotnych

• Zapobieganie rozprzestrzenianiu się chorób

• Identyfikacja i zwalczanie czynników ryzyka zdrowotnego

• Zapobieganie wypadkom, urazom i organizacja pomocy,

• Nadzór epidemiologiczny

• Promocja zdrowia

• Kształcenia i doskonalenie zawodowe personelu medycznego

• Regulacje prawne dotyczące systemu organizacji placówek medycznych

• Monitorowanie ilości świadczeń medycznych

• Analiza sytuacji zdrowotnej w kraju

• Zapewnienie dostępności szczepień ochronnych

• Wczesne wykrywanie i leczenie chorob zakaźnych

• Zapewnienie dostępności pomocy medycznej

• Objecie niezbędnym zakresem w pleni bezpłatnych świadczeń leczniczych wybranych chorob o znaczeniu społecznym

• Skaning i poradnictwo grup wysokiego ryzyka

• Nadzór merytoryczny i pomoc finansowa dla instytucji charytatywnych

Podzial zakresu dziana medycznych wg Logana

• Profilaktyka I fazy – zapobieganie występowaniu i szerzeniu się negatywnych zjawisk zdrowotnych.

• Profilaktyka II fazy – wczesne wykrywanie objawów chorobowych, zapobieganie rozwojowi choroby, przedłużanie okresów remisji.

• Profilaktyka III fazy – zapobieganie trwałym skutkom choroby, nieplenosprawnosci i obniżeniu jakości życia.

Co wpływa na stan zdrowia?

Czynniki warunkujące zdrowie – determinanty zdrowia

• Behawioralne – styl życia 53%

• Środowisko naturalne 21%

• Biologia człowieka 16%

• Opieka medyczna – organizacja opieki zdrowotnej 10%

Czynniki warunkujące zdrowie

Behawioralne

• Nawyki żywieniowe

• Aspekty psychospołeczne

• Aktywność ruchowa

• Skłonność do używek

• Ogólny rytm życia

Fińskie 7 zasad zdrowia

Sen 7-8h, codziennie śniadanie, niedojadanie miedzy posiłkami, BMI-/+ 5% w stosunku do normy, aktywność ruchowa, nie palenie, niepicie alkoholu,

Nawyki żywieniowe

• Regularność posiłków

• Spożycie chlorku sodu

• Bilans odżywczy

• Jakość pierwszego posiłku

• Dojadanie

Aspekty psychospołeczne

• Zainteresowania

• Zajęcia dające satysfakcje

• Presja czasu

• Przeciążenia informacyjne

• Przeciążenie odpowiedzialnością

• Poczucie satysfakcji z dokonań

Aktywność ruchowa – sport, rekreacja, aktywność podczas wypoczynku, sposób spędzania dni wolnych

Skłonność do uzywek – uzywki lagodne ( kawa, herbata); alkohol, palenie tytoniu, narkotyki, leki

Ogolny tryb zycia – czas pracy, regularność zycia codziennego, praca nocna i zmianowa, czas i jakos snu, regularnosc wypoczynku, unormowanie życia rodzinnego

Czynniki warunkujące zdrowie – środowiskowe

• Patogeny biologiczne i ich toksyny

• Celowe modyfikacje genetyczne drobnoustrojow, roslin, zwierzet

• Niezależne od człowieka czynniki fizyczne i chemiczne ( promieniowanie UVA, UVB, radioaktywne, czynniki meteorologiczne)

• Zalezne od człowieka czynniki fizyczne i chemiczne ( Halas, wibracje, spaliny, urazy)

• Czynniki fizyczne i chemiczne podwyższające standard Zycie zastosowane w nadmiarze (MV, konserwanty, pestycydy, detergenty)

Czynniki warunkujące zdrowie – biologiczne

Ewolucyjnie ukształtowany kod genetyczny, determinujący charakter przystosowania człowieka do jego środowiska bytowania ( podatność na choroby, zdolność adaptacji)

Zaburzenia i choroby psychosomatyczne

- zaburzenia somatyczne majace związek z czynnikami psychologicznymi

Szczegolna podatnosc – osobowość typu A ( duza potrzeba osiągnięcia, dominacji, agresywności)

Choroba zawodowa – choroba prawnie uznana za zwiazana przyczynowo z wykonywanym zawodem, znajduje się w wykazie chorob zawodowych odpowiednich ustaw i jest podstawa do roszczen odszkodowawczych.

Choroby związane z zawodem – choroby znajdujące się w wykazie chorob związanych z zawodem, ale nie SA uznawane prawnie, nie daja tytulu do odszkodowan.

Choroby para zawodowe – SA efektem skojarzonego oddziaływania warunkow pracy i warunkow bytowania, kiedy nie można ilościowo okreslictych składowych.

Jakość zycia ‘quality of life’ - subiektywna, sumaryczna ocean zdrowia dokonywana przez daną osobę nie zawsze wspolzalezna z rodzajem I ciezkocia choroby.

Nieludzkim jest uratowanie człowiekowi zycia, a potem pozostawienie go samemu sobie . prof. W.Dega

Niepełnosprawność – osoba niepelnosprawna to osoba o naruszonej sprawności funkcjonalnej lub aktywności zyciowej w stopniu utrudniającym wypelnianie normalnych czynności charakterystycznych dla osoby danej plci i wieku.

Upośledzenie – następstwo uszkodzenia i niepełnosprawności objawiające się niekorzystna sytuacja spoleczna, która uniemozliwia lub ogranicza wypelnianie rol i realizacje wlasnych zadan związanych z wiekiem, plcia i tradycjami kulturowymi.

Przyczyny niepełnosprawności w Polsce :

80,7% choroba , 13,9% - wypadek, uraz, zatrucie, 5,4% - wada wrodzona

Miary czesttliwosci chorob

Chorobowość – wszystkie istniejące przypadki w istniejącym punkcie czasowym

Zachorowalność – nowe zachorowania, które wystapily w analizowanym przedziale

Starzenie się – naturalny, długotrwały i nieodwracalny proces fizjologiczny, zachodzący w osobniczym rozwoju żywych organizmów, w tym także człowieka: ma charakter dynamiczny , przebiega w czasie, może ulegać przyspieszeniu lub zwalnianiu. Proces starzenia ma złożone uwarunkowania genetyczne, biologiczne i środowiskowe.

Umieraność – liczba zgonów w określonym czasie.

Finansowanie dzialu ochrony zdrowia

Obejmuje trzy obszary aktywności:

1. Opieki zdrowotnej, czyli usługi służby zdrowia adresowane do pacjentow, osob dotknietych schorzeniem. Jest to ta czesc sektora zdrowotnego, którą konwencjonalnie nazywamy medycyna naprawczą.