PRZEDM. ANTROPOL. KULTUR.
antropologia-nauka o człowieku: kulturowa - o człowieku jako twórcy kultury; przedmiot antropol. początkowo - kultury pierwotne; obecnie - wszystkie kultury;;zajmuje się czł. Jako jednostka i społecznoscia. ANTROPOLOGIA KULTUROWA- JEJ SYSTEMATYZACJA: Ze względu na cele wyróżnia się:Antropologię stosowaną (cele praktyczne): autor terminu: D.G. Brinton (1895)wyspecjalizowana działalność polegająca na zorientowanych praktycznie studiach, które prowadzą do sterowania procesami zmian społeczno-kulturowych badanych grup;wykorzystuje do tego celu wszelkie istniejące teoretyczne ustalenia oraz zebrane i opracowane dane źródłowe; Antropologię akademicką (cele poznawcze)jej systematyzacja:Claude Lèvi-Strauss: ogólność twierdzeń: etnografia, etnologia, antropologia.Edward E. Evans-Pritchard: metoda i przedmiot: badania biologiczne (antropologia fizyczna).badania historyczne (etnologia, archeologia),badania socjologiczne (antropologia społeczna).Kazimierz Moszyński: przedmiot: dziedzina kultury: etnografia, etnologia.Ewa Nowicka: przedmiot: typ społeczeństwa, antropologia społeczności pierwotnych, antr. społeczności chłopskich, antr. społeczności miejskich, antr. historyczna. Orientacje badawcze w antropologii: antropologia zorientowana historycznie (R. Linton, A.I. Hallowell), antropologia zorientowana socjologicznie (A.R. Radcliffe-Brown, B. Malinowski), antropologia zorientowana osobowościowo (R. Benedict). tresc i zakres pojęcia KULTURA ogół trwałych, materialnych i niematerial. wartości(dóbr uznaw. za szczególnie cenne), będących wytworami ludzkiej działalności ujęcie wąskie-utożsamiana z literaturą, sztuką, obyczajowoscią, ogół zachowań ludzkich KATEGORIE KULTURY 1. obejmujace działania i zabiegi techn. służące zaspakajaniu natural. Bytowych potrzeb czł. 2. kultura społeczna oznaczająca Reguowanie stosunkow, ról, układów i wzajemnych powiązań ludzkich 3.kategoria kult. rozumiana jako swiat zjawisk trnscendentnych i autotelicznych-tzn stanowiacych cel sam w sobie, manifestuja się one w sztuce, filozofii religii ;w tzw kulturze duchowej i symbolicznej TYPY KULTURY PODZIAŁ ze względu na 1.przynaleznosc do okresl. Warstw i grup społ. ( chłoska robotnicza, inteligencka)2.charakteryst. Typ gospodarowania i ukladu stosunkow między ludzmi ( kultury pasterskie, mysliwskie) 3.przynaleznosc do religii lud dystansowania się wobec niej 4.charakter aktywnosci ludzi w roznych dziedzinsach np. intelektualnej, artystycznej 5.zakres występ. Okresl. Cech kultury podzial na globalną, narodową, regionalna,6. Poziom kultury-wysokiej i masowej 7 przynależnośc do grupy wiekowej-kultura młodzieżowa i rózne subkultury 8.stosunek do obowiązuj. Polityki państwa kultura oficjalna, alternatywna i kontrkult. ELEMENTY KULTURY WARTOŚĆ idee, przekonania, ideały przedmioty uznawane przez zbiorowośc i jednostki za szczegolnie cenne, bada to aksjologia; dzieli się ze względu na:. Materie wartosci( rzeczy i idee), zasięg( uniwersalne, jednostkowe), czas(historyczne, aktualne) ,trwalosc,(trwale, chilowe) sfere zaangazowania,(uczuciowe, intelektualne), ogolną ocenę ( pozytywne, negatywne) WZORY to normy wyrastającew z syetemow wartosci, są one systememzasad postepowania ludzi ,ludzi, instytucji, np. wzor pracownika.trzy typy 1.podst. Wzory kultury 2 wzory stylu 3.wzory calosciowo-kulturowe KANON oznacza miare wzorzec, prawidlo, wspolczesnie-zasada wzor regula norma OBYCZAJ powszechnie przyjety sposob postepowanian ajczesciej utwierdzone tradycją i majace msce na okresl. Terenie, dotyczace pewnej grupy ludzi, stanowia swoisty system kontroli spolecznej; naruszenie obyczaju powoduje dezapropate, wykluczenie funkcje obyczaju regulacja życia zbiorowego, prywatnego i publicz., wyodrebnialy wazne momenty zycia czlow. Od narodzin po pochowek,ułatwiały komunikowanie się i porozumiewanie się wladzy i poddanych, zapewnialy poczucie bezpieczenstwa,ochrone przed zlem, nieznanym, podkreslaly integralnosc i odrebnosc danej spolecznosci ułatwialy postepowaniez godnie z zasadami WSPÓŁCZESNE OBYCZAJE: przepuszczanie kobiet np. w drzwiach, zdejmowanie czapki w kościele przez mężczyzn zwyczaje i obyczaje w dawnej Polsce (przykłady): żniwa np. kiedyś były bardzo hucznie obchodzone dzis to się zmieniło, swaty w dawnej Polsce dziś praktycznie sa niespotykane; czarna nalewka również dziś nie spotykana; zostało topienie marzanny chodż tez przechodzi do lamusa; święto Kupały czyli święto miłosci dzis skomercjalizowane przez zachód czyli Walentynki, serduszko zastąpiło wianek puszczany przez pannę na wode,; śmigus dygus kropelki perfum zastąpiło lanie wody z wiadra OBRZĘD uświecone tradycja zespoly czynnosci i praktyk towarzyszące uroczystosciom rodzinnym, spol. Religijnym rodzaje”:inicjacyjne( obrzezanie, chrzciny) afirmacyjne( jubileusze) współżycia (obrzedy swiat rodzinnych, ludowych, kościelnych) izolacji (porzegnanie pracownika, pogrzeb) najczesciej dzieli się je na religijne i świeckie RYTUAŁ maja symbol. Wartosc, są schematyczne zesół czynności stanowiacy forme zewn. obrzedu religijnego, uroczystosci, ceremonii rodzaje: religijne[inicjacyjne (obrzezanie, chrzest), przejścia (np. ślub), izolacyjne (pogrzeb)] i świeckie [polityczne, przejścia (np. obrona pracy dyplomowej), rozrywkowe (masowe), codzienne, cielesne (tatuaże, makijaże), zawodowe (np. inicjacja w wojsku)]funkcje: dają poczucie kontroli nad zmiennoscią, chronią przed strachem, funkcja komunikacyjna i regulacyjn ( wzmocnienie wiezi spol)funkcja obcowania z nadprzyrodxzonymi , idealnymi, tajemnymi formami i wartosciami przykłady rytuałów z uwzględnieniem ich znaczenia dla społeczności, w których są obecne: W religii jakieś sakramenty święte typu komunia, wesele no i wyjaśnić jakie mają znaczenie. Rytuałem będzie tez ozdabianie ciała czy jakieś zachowania subkultur np. środowisko kibiców piłkarskich to ma związek z przyjemnością dla nas samych np. prezenty świąteczne cos takiego. zabiegi i rytuały względem ciała: Na ludzkich ciałach dokonuje się wielu zabiegów, odsysanie tłuszczu, botoks , powiększanie piersi to tylko niektóre zabiegi które przemawiają do nas na bilbordach, stronach interentwoych itp. Przyczyna jest jedna- XX w. dziś aby być kimś należy być człowiekiem „doskonałym”. (Istnieją też zabiegi w których ludzie się oszpecają np. modne ostatnio podskórne rogi) pamiętajmy też , że istnieje wiele udowodnionych przypadków w których nastepują powikłania zdrowotne. Skutki:Niektórzy ludzie dzięki poprawieniu jakiejs części ciała czują się naprawdę szczęśliwi jednak coraz bardziej wszelkim zabiegom poddają sią osoby bez większych defektów, dojdzie to tego ze każdy kto nie będzie „ideałem” nie będzie się liczył w społeczeństwie jakby nie było zarobi na tym działa chirurgi plastycznej :P Jeśli chodzi o jedzenie, trenerów itp. Jest to wręcz wskazane każdemu z nas i nie widzę w tym nic niepokojącego, dzisiejszy świat gna w zastraszającym tempie dlatego musimy dbać o naszą kondycje oraz drowie, należy pamiętac jednak aby wszystko robić z umiarem. MIT podanie o bogach, fantastycznych zdarzeniach, wymysł, bajka; jego celem jest proba odp na pyt dotycz. Zycia i smierci, dobra i zla, pochodzenia, przeznaczenia i natury czlowieka SYMBOL znak wizualny z podsystemem znakow zastepczych bedacy substytutem okreslonego przedm. Lub pojącia, zdarzenia, wywolujący okresl. Stany psych i emocjon. Wystepuje zawsze w formie wizualnej i wystepuje w okreslonej konwencji między uzywajacymi go SYSTEMY KULTURY NAUKA: węższe znacz.-badania i wiedza nauk., szerszym proces naucz-ucz się uczenie cechy wiedzy naukowej. Jest ona uporządkowana, wspólna dla wszystkich, którzy wkładają w nią odpowiedni badawczy wysiłek; metodyczna - ułożona według odpowiedn. Progr. zasad; sformalizo wana i symboliczna - wyrażona w symbolachRELIGIA 1 kierunek akcentuje silnie status religii w ujmowaniu stos. Człow. Do sacrum, 2 kladzie nacisk na potrzeby i wartosci KULT jako zespol aktów i czynności stanowiacych wyraz czci dla sacrum, spelnia funkcje integrujace i kulturowe SZTUKA jest odpowiednik łacińskiego ars, a ten greckiego techne, a zatem pojęcia techniczny i artystyczny mają wspólny rodowód JĘZYK-KOMUNIK. Język stanowi podstawowy środek komunikacji. Tę jego funkcję, polegającą na doraźnym wzajemnym przekazywaniu treści myślowych przez uczestników wspólnoty językowej, nazywamy komunikatywną. Język odbija i utrwala w swych formach kontakty świadomości ludzkiej z rzeczywistością pozajęzykowaj determinuje w pewnym zakresie sposób widzenia świata - jest jakby zbiorowym okiem, którym każdy mówiący patrzy na świat łudząc się, że patrzy własnym PRZESTRZEŃ odspołeczna ( nie sprzyja nawiązyw. Kont. np.dworzec, duża przestrzeń) i dospołeczna ( sprzyja np. siłownia) KATEGORYZACJE PRZESTRZENI, DYSTANS 1. INTYMNY 0-45 cm dystans, w którym kochamy się, mocujemy, pocieszamy, chronimy, wyczuwalny zapach i oddech 2. INDYWIDUALNY 45-75-120cm na wyciągnięcie ręki, bezpiecz. Z koleżanką rodziną,120 znajomi, w pracy 3.SPOŁECZNY 120-360 cm. Osoba nieznajoma, ksiądz, dziekanacik , szef, zalatw. Spraw nieosobistych, formalnych 4. PUBLICZNY pow. 360 cm styl formalny, brak zaangaż. CO WPŁYWA NA TO ZE PRZESTRZEN NAM ODPOWIADA? Rozmiar kolor, komponenty, swiatlo ilosc osob swiadomosc celu przebywania, dzwięk, wiedza o przestrzeni. Kultura wysoka (elitarna): Kultura elitarna nazywana jest także kulturą wysoką. Stanowi ona najważniejszy element symbolicznej kultury jakiegoś określonego społeczeństwa. Podstawowym źródłem zasobów, jakie przez kulturę elitarną są wykorzystywane, jest kultura narodowa. Dzięki kulturze wysokiej przekazywane są kolejnym pokoleniom tradycje, a także dorobek jaki ma na swoim koncie dane społeczeństwo. Formy takiego przekazu związane są z placówkami oświatowymi i kulturalnymi, a także z działalnością środków masowego przekazu. Kultura elitarna tworzona jest przez szczególny krąg osób. Mówi się o nich jako o intelektualnej elicie. Są to osoby bardzo wykształcone. Teoretycznie kultura elitarna jest skierowana do wszystkich, jednakże w praktyce wygląda to nieco inaczej. Nie każdy bowiem jest w stanie ją zrozumieć, ponieważ wymaga to posiadania odpowiedniego zakresu wiedzy. Jej zdobycie jest z kolei procesem długotrwałym i wymagającym zaangażowania. Kiedyś za elitę uchodziła arystokracja, dziś pochodzenie o tym nie decyduje.
Kultura masowa: (kultura popularna popkultura) to typ kultury symbolicznej oparty na trzecim układzie przekazu kultury w którym treści docierają do rozproszonej publiczności dzięki środkom masowego przekazu.Według definicji G. Friedmanna: to "ogół kulturalnych dóbr konsumpcyjnych oddanych do dyspozycji publiczności w najszerszym rozumieniu tego słowa () za pomocą masowego komunikowania w ramach cywilizacji technicznej"
Z kolei Antonina Kłosowka kulturę masową definiowała jako: kompleks norm i wzorów zachowania o bardzo rozległym zakresie zastosowania Odnosi się do zjawiska przekazywania wielkim masom odbiorców identycznych lub analogicznych treści płynących z nielicznych źródeł oraz do jednolitych form rozrywkowej działalności wielkich mas.
Termin ten został wprowadzony przez Dwightsa MacDonalda w 1944r W jego teorii kultury masowej odnaleźć można postawę całkowicie odrzucającą kulturę masową Kultura popularna według niego jest zagrożeniem dla kultury wysokiej To właśnie przez nie w społeczeństwie pojawiają się bierni odbiorcy zadowalający się odgórnie narzucanymi rozrywkami normami Ten radykalizm wynika nie tylko z tła historycznego ale także tego iż sam Autor jako Jeden z pierwszych podjął się opisania problemu tzw Mass culture Kultura zachodnia jest podzielona według niego na dwie części Pierwszą z nich jest tzw Kultura Wysoka o której uczą nas szkolne podręczniki Do niej zaliczymy Mickiewicza Żeromskiego Mozarta i Matejkę Drugą częścią jest Kultura niska która zgodnie z twierdzeniem Macdonalda jest takim samym artykułem masowego spożycia jak Guma do żucia Tworzona dzięki technice nie dla wrażeń estetycznych a dla pieniędzy
Homogenizacja kultury (gr. homogenes - jednorodny) - proces ujednolicania kultury na obszarze danego społeczeństwa, w wyniku mieszania się dwóch różnych kultur, charakteryzujący się tym, iż elementy kulturowe zaczynają się do siebie całkowicie upodabniać, np. zwyczaje, moda, sposób pisania artykułów w prasie, ich treści itp.
Środki masowego przekazu inaczej środki masowego komunikowania (mass media, publikatory) - środki społecznego komunikowania o szerokim zasięgu, czyli prasa, radio, telewizja, Internet, a w szerszym znaczeniu także książka, film, plakat, kino. Środki masowego przekazu to element kultury masowej.
miejsce tradycji i przemian kulturowych w rozwoju Człowieka: Tradycja odgrywała znaczną rolę z życiu człowieka czego przykładem jest dorobek kulturowy : malarstwo, lit. Możemy stwierdzić , że w obecnych czasach mamy powoli do czynienia z zanikiem kulturowym, wszelkie wartość jakie kiedyś miały miejsce zatraciły na wartości, weźmy z przykład B. Narodzenie dawniej i dziś, powoli wszystkie rytuały związany z tym świętem przechodzą do lamusa , miejsce przygotowań świątecznych zastępuje centrum handlowe.
ciało i seksualność a religia - Znane jest powiedzenie „co kraj to obyczaj” - jest to fakt niezaprzeczalny, tak samo jest z postrzeganiem ciało oraz seksualności człowieka. I tak np. w Europie ucieleśnieniem seksualności będzie kobieta o wymiarach 90-60-90, o ponętnych kształtach, pięknej niczym nie skalanej urodzie oraz wszelkimi innymi atrybutami, jeśli chodzi o płeć męska , oczywiście ideał musi mieć wysportowane ciało niczym młody Bóg. Media nasiąknięte są wprost sexsem nawet zwykła reklama odkurzacza ocieka erotyzmem, sex stał się powszechnością ale oczywiście mówimy o Europie chodź w Stanach jest podobnie, co innego jeśli przejrzymy się bliżej kulturze arabskiej, kobieta nie ma mieć prawa odkrytych części ciała, ciało, nagie ciało winna pokazywać tylko dla swojego mężczyzny . W plemionach afrykańskich istnieją jeszcze inny stereotypy piękna np. przekuwanie sobie cześci ciała, golenie włosów itp. Przykłady takie można mnożyć. W Chinach najbardziej pociągająca częścią ciała u kobiety są stopy, jak widać co kultura to inny obraz ciała a co za nim idzie sexsualności.