OczywistoŠ w epistemologii, Filozofia, Materiały do zajęć, Epistemologia


EPISTEMOLOGIA ZNATURALIZOWANA

http://www.filo-sofija.byd.pl/userfiles/nr1_r_zieminska.PDF ( str. 301 - 306)

OCZYWISTOŚĆ W EPISTEMOLOGII

Szczególnie duże znaczenie przypisywał oczywistości Edmund Husserl, który uważał, że naoczność przedmiotu wynika z całkowitego wypełnienia intencji aktu poznawczego oraz z bezpośredniości jego ujęcia. W takim rozumieniu oczywistość to (stanowiąca kryterium prawdy) oczywistość przedmiotowa, świadomość sposobu, w jakim przedmiot dany w akcie poznania wyznacza rezultat poznawczy. Sposobów takich może być jednak wiele, wiele więc może być też rodzajów oczywistości. Ponadto w fenomenologicznym rozumieniu oczywistości wyróżnia się oczywistość podmiotową czyli kartezjańskie pojęcie bycia danym i dobieranym w sposób jasny i wyraźny.

Prócz fenomenologicznego rozumienia oczywistości istnieje jeszcze jej rozumienie pojawiające się w myśli niektórych filozofów arystotelizujących, np. Awicenny i Jacques'a Maritaina. Oczywistość przysługuje zasadom, które metafizyka klasyczna nazwała pierwszymi zasadami Bytu i myślenia - a więc zasadzie tożsamości, niesprzeczności, wyłączonego środka, racji dostatecznej, przyczynowości. W myśli arystotelików, którzy podkreślają oczywistość tych zasad, ich prawdziwość narzuca się rozumowi ludzkiemu sama z siebie - oczywistość jest więc także i tutaj kryterium prawdy.

OCZYWISTOŚĆ JAKO KRYTERIUM PRAWDY

Definicja prawdy jako spełniania przez dane twierdzenie kryterium oczywistości należy obok teorii zgody powszechnej, teorii użyteczności i teorii koherencji do głównych nieklasycznych definicji prawdy, których wspólną cechą jest to, że za prawdziwe uznają takie twierdzenia, które spełniają jakieś uznane za ostateczne i nieodwołalne kryteria. Uznawania oczywistości za kryterium prawdy dopatrywać można się przede wszystkim w filozofii Husserla i Kartezjusza, natomiast współcześnie pogląd taki nie ma wielu zwolenników. Według tych, którzy przyjmują oczywistość za kryterium prawdy, oczywistość danego twierdzenia czyni je niewątpliwym nie tylko dla głoszącej to twierdzenie osoby, ale też upewnia ją, że to oczywiste twierdzenie będzie musiał uznać za oczywiste i przez to prawdziwe każdy, kto to twierdzenie zrozumie.

Zwolennicy oczywistości jako kryterium prawdy definiowali ją różnorodnie - np. według Kartezjusza jest ona jasnym i wyraźnym przedstawieniem sobie stanu rzeczy, którego dotyczy twierdzenie, a według Heinricha Rickerta jest ona narzucającą się koniecznością odczuwaną przez podmiot poznania jako konieczność zbliżona do powinności czy obowiązku moralnego (w rozumieniu kantowskim). Rickert głosił więc, że twierdzenie oczywiste to takie twierdzenie, które czujemy się w obowiązku uznać. Twierdzenie oczywiste jest więc twierdzeniem zgodnym z transcendentalną normą, wskazuje nam na konieczność i obowiązek uznania twierdzenia, a więc pewną normę, która jest zarazem obiektywna i niezależna od poznającego podmiotu.

1



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
teoria prawdy syntaktycznej Tarskiego, Filozofia, Materiały do zajęć, Epistemologia
EPISTEMOLOGIA, Filozofia, Materiały do zajęć, Różne z innych zajęć
POZNANIE JAKO CZYNNOŽĂ ŽWIADOMA, Filozofia, Materiały do zajęć, Epistemologia
Leibniz Monadologia, Filozofia, Materiały do zajęć, Mistrzu, Zalewski
Cywilizacja multimedialna, Filozofia, Materiały do zajęć, Różne z innych zajęć
Klasyczna teoria prawdy1, Filozofia, Materiały do zajęć, Różne z innych zajęć
pow p, Filozofia, Materiały do zajęć, Różne z innych zajęć
plik 1194535698, Filozofia, Materiały do zajęć, Różne z innych zajęć
Człowiek późnej nowoczesności a cyw. multimedialna Diametros, Filozofia, Materiały do zajęć, Różne z
InstrukPraktykKomuniuk, Filozofia, Materiały do zajęć, Różne z innych zajęć
Medytacje fragm, Filozofia, Materiały do zajęć, Mistrzu, Zalewski
Karta przedmiotu Filozofia, Filozofia, Materiały do zajęć, Różne z innych zajęć
Karta przedmiotu Komunikacja społ dla filozofów 2, Filozofia, Materiały do zajęć, Różne z innych zaj
Semantyczna definicja prawdy, Filozofia, Materiały do zajęć, Różne z innych zajęć

więcej podobnych podstron