Polityka regionalna UE
WYKŁAD 4
Podział środków z Funduszy Strukturalnych w latach 2000-2006.
Cele europejskiej polityki regionalnej 2000-2006
Cel 1. – promowanie rozwoju i strukturalnego dostosowania regionów opóźnionych w rozwoju
69,7% środków funduszy strukturalnych
Region NUTS II, w których PKB na 1 mieszkańca jest mniejszy niż 75% średniej dla Wspólnoty lub regiony o wyjątkowo niskiej gęstości zaludnienia (poniżej 8os/km2)
EFRR, EFS, EFOiGR, FIWR
Polityka regionalna UE 2007-2013
(wydatki na poszczególne cele, w mln euro, ceny 2004r.)
Cel 1. – konwergencja – proces zmniejszania różnic; ukierunkowany jest na przyspieszenie konwergencji najsłabiej rozwiniętych państw członkowskich i regionów; zorientowany na obszar o niskim poziomie rozwoju społeczno-gospodarczym, mierzonego poziomem PKB na mieszkańca nie przekraczającym 75% średniej UE na poziomie regionów typu NUTS II.
Cel 2. – konkurencyjność i zatrudnienie w regionach – ukierunkowany jest na zwiększenie konkurencyjności i atrakcyjności regionów oraz zatrudnienia.
Cel 3. – europejska współpraca terytorialna – ukierunkowany jest na umacnianie współpracy transgenicznej, międzyregionalnej i międzynarodowej.
Polski dotyczy CEL 1 oraz CEL 3, który wszyscy realizują!
Cele w latach 2014-2020
Cel 1 – Inwestowanie dla wzrostu i zatrudnienia
Cel 2. – Europejska współpraca terytorialna
Rozwiązania wspólnotowe
Inicjatywy wspólnoty
„laboratoria doświadczalne” dla nowych koncepcji
Obejmowały swoim zasięgiem cała unią europejską
Opracowane przez Komisje Europejska wspólnie z krajem członkowskim i realizowane bezpośrednio przez KE
Inicjatywy wspólnoty 2000-2006
INTERREG
INTERRING III
przyczynia się do rozwoju transgranicznej, ponadnarodowej oraz międzyregionalnej współpracy, wspierającej harmonijny i zrównoważony na całym obszarze Wspólnoty
finansowana ze środków …
EQUAL
celem jest zwalczanie wszelkich form dyskryminacji i nierówności występujących na rynku pracy
finansowana ze środków EFS
URBAN
ma na celu formułowanie i wdrażanie strategii szczególnie innowacyjnych na rzecz odnowy społecznej i gospodarczej
LEADER
wspiera zrównoważony rozwój obszarów wiejskich
finansowany ze środków EFOiGR
Specjalne instrumenty wsparcia 2007-2013
Cel: lepsza skuteczność i trwałość polityki regionalnej: lepsza absorpcja funduszy UE
JASPERS Joint Assistances in Supporting Projects in European Regions
Partnerstwo miedzy Komisją, EBI I EBOiR
Celem jest lepsze przygotowanie dużych projektów (od 25 mln euro w sektorze środowiska i od 50 mln euro w sektorze transportu) współfinansowanych przez Fundusz Spójności i EFRR
Wsparcie ma charakter doradczy, nie finansowy
JEREMIE Joint European Resources for Micro to Medium Enterprises
Partnerstwo miedzy Komicja, EBI I EFI
Celem jest poprawa dostępu MŚP do finansowania
Wsparcie dla instrumentów finansowych, np. funduszy kapitałowych, na rzecz poprawy dostępu do funduszy wsparcia rozwoju małych i średnich firm, a także mikroprzedsiębiorstw w regionach
Kluczowe etapy inicjatywy JEREMIE: Bank Gospodarstwa Krajowego jest Menadżerem pięciu Funduszy Powierniczych; Dolnośląski, Łódzki….
JESSICA Joint European Support for Sustainable Investment in City Areas
Partnerstwo miedzy Komisją, EBI i Bankiem rozwoju Rady Europejskiej
Celem jest połączenie dotacji na rzecz rozwoju i odnowy obszarów miejskich lub budownictwa
W Polsce JESSICA jest…
Cele polityki regionalnej i instrumenty ich realizacji
TABELA
Cele i instrumenty polityki spójności 2007-2013 (poprzedni wykład)
EFRR: infrastruktura, innowacyjność, inwestycje itd.
EFS: rozwój zasobów ludzkich, walka z bezrobociem
Fund. Spójności: infrastruktura transportowa i środowiskowa, energia odnawialna
Nowa orientacja polityki: od redystrybucji zasobów do konkurencyjności regionów.
Ewolucja polityki regionalnej UE
1957 – utworzenie EFS i EFOiGR
1972 – powołanie EFRR
1986 – jednolity Akt Europejski
1988 – Pakiet Delorsa
1992 – Traktat z Maastricht, powołanie Funduszu Spójności i FIWR
1999 – Agenda 2000, reforma Santera
2004 – III Raport nt. spójności społecznej i gospodarczej
2006 – nowe rozporządzenia w zakresie polityki regionalnej
Dylematy polityki regionalnej
Równość czy efektywność? Czy możliwe jest ich współistnienie?
Konwergencja na poziomie krajowym czy regionalnym?
Jak wygląda polityka regionalna UE w Polsce? - początki polityki regionalnej w Polsce
Uwarunkowania rozwoju polityki regionalnej
Perspektywa i członkostwo Polski w UE i wynikające z nich możliwości wykorzystania funduszy europejskiego na realizacje programów regionalnych
Regionalizacja administracyjna Polski i powołanie podmiotów polityki regionalnej
Ustanowienie systemu polityki regionalnej poprzez wyposażenie nowych województw w kompetencje z zakresu prowadzenia polityki regionalnej oraz wyodrębnienie rozwoju regionalnego jako działu administracji rządowej
1998 – reforma administracyjna
1999 – powołanie ministra właściwego ds. rozwoju regionalnego
2000 – ustawa o zasadach wspierania rozwoju regionalnego (wprowadzenie kontraktu wojewódzkiego)
Kontrakt wojewódzki
- umowa cywilno-prawna zawierana pomiędzy Rządem RP a samorządem województwa
- podstawowe narzędzie realizacji strategii rozwoju województwa i główny instrument polityki regionalnej
Polityka regionalna UE w Polsce w okresie przedakcesyjnym 2000-2003
Fundusze unijne instrumentem realizacji polityki regionalnej w Polsce.
PHARE – w latach 1990-2003, ok. 3,9 mld euro, 30% na rozwój instytucjonalny, 70% na inwestycje w infrastrukturę.
SAPARD – najwięcej na infrastrukturę na obszarach wiejskich i poprawę przetwórstwa i marketingu artykułów rolnych.
ISPA – w latach 2000-2003, na środowisko; ok. 1,48 mld euro.
W okresie członkostwa w latach 2004-2006
Narodowy Plan Rozwoju – podstawowy dokument strategiczny; określał zadania jakie kraj sobie stawia, działania, które posłużą ich realizacji oraz kwoty, jakie należy na ten cel przeznaczyć – dokument, który przedstawiał wizję rozwoju Polski.
Cel strategiczny: rozwijanie konkurencyjnej gospodarki opartej na wiedzy i przedsiębiorczości
Podstawa prawna: Ustawa z 20 kwietnia 2004 roku o Narodowym Planie Rozwoju
Przyjęty Rozporządzeniem Rady Ministrów z 22 czerwca 2004 roku
Podstawy Wsparcia Wspólnoty – dokument określający działania polityki UE w krajach członkowskich
Ustalały następujące priorytety: rozwijanie …. ble ble
Programy operacyjne – dokumenty wykonawcze
- dokumenty wykonawcze względem strategii rozwoju
- składają się ze spójnego zestawienia priorytetów i służą wdrażaniu funduszy UE w danym kraju
Programy operacyjne - podział
Krajowe/sektorowe – obejmują swoim zasięgiem cały kraj i finansują działania w jednym obszarze tematycznym
Regionalne – finansują różnorodne działania związane z jego rozwojem
Zintegrowane – łączą w sobie cechy kilku programów lub integrują w sobie więcej niż jeden z funduszy strukturalnych
Uzupełnienie Programu Operacyjnego:
Dokument uszczegóławiający zapisy programu operacyjnego
Stanowił podstawowe wyboru projektów i realizacji programu
Przesyłane do komisji Europ dla celów informacyjnych
Osie rozwoju NRP i instrumenty ich realizacji
TABELA
W latach 2004-2006 finansowanie NRP wynosiło 12,8 mld ze środków unijnych oraz 4,5 mld euro z publicznych środków księgowych.
Największy i najważniejszy program: ZPORR (główny program realizujący politykę regionalną w latach 2004-2006)
EFRR i EFS finansowały ten program.
WYKŁAD 5
Najwięcej zrealizowano projektów dotyczących modernizacji infrastruktury drogowej, budowy sieci kanalizacyjnych oraz zakup infrastruktury z zakresu ochrony zdrowia.
Duży nacisk kładziono na budowę i modernizację infrastruktury kulturalnej, sportowej itp.
Sektorowe programy operacyjne:
SPO WKP – innowacyjność, przedsiębiorczość, małe i średnie przedsiębiorstwa
SPO RZL – rozwój zasobów ludzkich
SPO Transport
SPO ROL – rolnictwo
SPO RYBY – rybołówstwo
Inicjatywy wspólnotowe:
IW EQUAL – inicjowanie zmian sposobów udzielania pomocy grupom dyskryminowanym na rynku pracy
IW INTERREG – wspieranie współpracy przygranicznej, międzyregionalnej, międzynarodowej
62% - infrastruktura w okresie 2004-2006
Lata 2007-2013
Dokumenty:
Strategiczne Wytyczne Wspólnoty dla spójności – dokument UE
- przygotowywany i przyjmowany przez organy UE
- dokument strategiczny, który wskazuje priorytety polityki spójności
- przyjęte przez Radę UE 06.10.2006r.
Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia – dokument Polski
- przygotowuje go kraj członkowski
- po przyjęciu przez Komisję Europejską jest podstawą realizacji polityki spójności w ramach poszczególnych Programów Operacyjnych
- dokument funkcjonuje pod nazwą „Narodowa Strategia Spójności”
Narodowa Strategia Spójności
- dokument strategiczny określający priorytety, obszary wykorzystania i sposoby wdrażania
- zaakceptowany przez rząd i KE
- otrzymaliśmy: 85% (67,3 mld €) – UE
15% (11,9 mld €) – Polska
Uszczegółowienia Programów Operacyjnych
Programy Operacyjne
- programy operacyjne zarządzane przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego
- regionalne programy operacyjne (16)
Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej
PO Kapitał Ludzki
PO Innowacyjna Gospodarka
PO Europejskiej Współpracy Terytorialnej
PO Infrastruktura i Środowisko: 27,9 mld € - największy program
PO Innowacyjna Gospodarka: 8,3 mld €
59% - infrastruktura
26% - środowisko produkcyjne
15% - zasoby ludzkie
System wdrażania:
I poziom – koordynacja – Minister Rozwoju Regionalnego
II poziom – zarządzanie – Minister Rozwoju Regionalnego
III poziom – wdrażanie
Koordynacja w województwie – Zarząd Województwa
Zarządzanie w województwie – Zarząd Województwa
Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko
cel: podniesienie aktywności inwestycyjnej Polski i jej regionów przez rozwój infrastruktury technicznej, przy równoczesnej ochronie środowiska
łączna wartość: 27,9 mld €
- Fundusz Spójności – 22,2 mld €
- Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego – 5,7 mld €
Projekty realizowane w ramach POIŚ są wspierane przy pomocy ich projektowania przez JASPERS.
71% - transport
18% - ochrona środowiska
6% - energetyka
2% - kultura
1% - zdrowie
2% - szkolnictwa wyższe
Program Operacyjny Kapitał Ludzki
cel: wzrost zatrudnienia i spójności społecznej, wsparcie zatrudnienia, podniesienie wykształcenia społeczeństwa, modernizacja systemu edukacji, wzmocnienie administracji, promocja zdrowia
EKS w Polsce
2004-2006
SPO Rozwój Zasobów Ludzkich
ZPORR – Priorytet Z
IW EQUAL
2007-2013
PO Kapitał Ludzki
Środki finansowe: 11,5 mld €
Komponent centralny: 3,89 mld €
Komponent regionalny: 7,10 €
WYKŁAD 6
Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka
cel: rozwój polskiej gospodarki w oparciu o innowacyjne przedsiębiorstwa
- wzmocnienie pozycji konkurencyjnej przedsiębiorstw
- zwiększenie wpływu sektora nauki na gospodarkę
- tworzenie miejsc pracy w nowoczesnej gospodarce
- wzmocnienie powiązań międzynarodowych polskiej nauki i gospodarki
- wzrost wykorzystania technologii informacyjnych i komunikacyjnych w gospodarce
9,7 mld euro, w tym 8,3 mld euro z EFRR
Beneficjenci:
- przedsiębiorstwa
- jednostki naukowo-badawcze
- jednostki administracji centralnej
- instytucje otoczenia biznesu
- pomoc techniczna
Przykłady działań:
- wsparcie badań naukowych, wzmocnienie potencjału kadrowego nauki, wsparcie projektów B+R na rzecz przedsiębiorstw realizowanych przez jednostki naukowe
- rozwój infrastruktury sfery B+R
- wsparcie tworzenia innowacyjnych przedsiębiorstw, wspieranie funduszy kapitału podwyższonego ryzyka
- wsparcie inwestycji w innowacyjne przedsięwzięcia
- wspieranie powiązań kooperacyjnych o znaczeniu ponadregionalnym, wspieranie ośrodków innowacyjnych, zarządzanie własnością intelektualną
- wspieranie polskiej gospodarki na arenie międzynarodowej, promocja turystycznych walorów Polski, inwestycje w produkty turystyczne o znaczeniu ponadregionalnym
- budowa elektronicznej administracji
- wspieranie e-usług, przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu (?) e-Inclusion, zapewnienie dostępu do Internetu na etapie „ostatniej mili”
Regionalne Programy Operacyjne
Finansowane przez EFRR
80% środków - proporcjonalnie do liczby mieszkańców w województwach
10% środków – proporcjonalnie do średniej PKB <80%
Dziedziny wsparcia:
- badania i rozwój techn.
- innowacje, przedsiębiorczość
- turystyka
- transport
- energetyka
- infrastruktura ochrony środowiska
- kształcenie etc.
Program Operacyjny Polski Wschodniej
Finansowany przez EFRR
Dla 5 biednych województw: podkarpackie, świętokrzyskie, lubelskie, warmińsko-mazurskie, podlaskie
Realizuje inwestycje w zakresie:
- nowoczesnej gospodarki (rozwój innowacji, infrastruktura uczelni wyższych)
- infrastruktury społeczeństwa informacyjnego (sieć szerokopasmowa Polski Wschodniej)
- miejskich ośrodków wzrostu (transport zbiorowy, turystyka kongresowa i targowa)
- infrastruktury transportowej (drogowy)
- potencjału turystycznego
Cel 3. polityki strukturalnej UE (europejska współpraca terytorialna)
Inicjatywy INTERREG: 1990-1993, 1994-1999, 2000-2006, 2007-2013 -> cel 3
Na Europejską Współpracę Terytorialną składają się 3 typy programów operacyjnych:
współpraca transgraniczna, której celem jest rozwijanie wspólnych inicjatyw lokalnych i regionalnych
współpraca transnarodowa, ukierunkowana na integrację terytorialną Unii Europejskiej poprzez wspieranie dostępności, zrównoważonego rozwoju obszarów miejskich, innowacyjność i ochronę środowiska naturalnego
współpraca międzyregionalna, umożliwiająca wymianę doświadczeń i najlepszych praktyk w zakresie m.in. wspierania innowacyjności i gospodarki opartej na wiedzy oraz ochrony środowiska.
Jednolite zasady:
- utworzenie wspólnych instytucji zarządzających, certyfikujących i ….. (???)
- obowiązkowy udział w projekcie co najmniej 2 partnerów z różnych krajów
- stosowanie „zasady partnera wiodącego”
- wspólny budżet i jedno konto bankowe
- utworzenie międzynarodowych wspólnych sekretariatów technicznych
Programy współpracy transgranicznej
Polska uczestniczy w 7 projektach (z Niemcami, Słowacją, Czechami, Litwą i krajami bałtyckimi: Dania, Szwecja, Niemcy, Litwa).
Muszą służyć budowie wzajemnych powiązań „ponad granicami” pomiędzy samorządami lokalnymi, instytucjami edukacyjnymi, organizacjami pozarządowymi, etc.
Programy współpracy transnarodowej – jest to program nieinwestycyjny
Polska uczestniczy w 2 z 13 programów:
- Program Regionu Morza Bałtyckiego
- Program dla Europy Środkowej
W tych programach mogą brać udział kraje spoza UE
Cele:
- wsparcie innowacyjności
- poprawa dostępności do obszaru programowego oraz wewnątrz obszaru programowego
- zwiększenie atrakcyjności i konkurencyjności miast i regionów
- rozsądne korzystanie oraz zarządzanie środowiskiem naturalnym
ReNewTouk ???
- głównym celem jest stworzenie bardziej zrównoważonego rozwoju terenów miast w krajach byłego bloku wschodniego, np. poprawa wyglądu socjalistycznej architektury, znalezienie sposobu na wzmocnienie poczucia tożsamości
Programy współpracy międzyregionalnej
INTERREG IV C
Obejmuje wszystkie kraje UE + Norwegia i Szwajcaria
Wspierane działania zmierzające do poprawy efektywności polityki regionalnej poprzez promowanie innowacyjności i gospodarki opartej na wiedzy oraz ochronę środowiska
PEOPE
Jego celem jest wypracowanie nowych rozwiązań problemów związanych z postępującymi zmianami społecznymi i demograficznymi
Realizowany jest w 7 regionach europejskich
WYKŁAD 7
Postrzeganie polityki regionalnej
Proces konwergencji Polski z UE
Konwergencja
Proces oceny skali występujących różnic międzyregionalnych lub międzypaństwowych
Skutek wzrostu gospodarczego i efektów zmniejszania się dystansu w poziomie rozwoju różnych krajów (regionów)
Dzięki funduszom UE w 2007 roku poziom PKB był wyższy o –od 26 mld zł (model MaMoRZ) –do 31 mld zł (model HERMiN).
Najszybciej rozwija się region Bratysławy, region Warszawy na 5. miejscu.
Fundusze unijne przyczyniają się do pogłębienia różnic międzyregionalnych i wewnątrzregionalnych.
Wyższe tempo rozwoju województw najbogatszych stało się przyczyną pogłębienia zróżnicowania.
Województwo mazowieckie i śląskie – 31% całego dofinansowania na Polskę z UE.
W okresie członkostwa Polski w UE (2004-2005) wszystkie województwa zmniejszyły w tym okresie zróżnicowanie.
Efekty rzeczowe (?) polityki regionalnej UE w Polsce
Wzrost gospodarczy kraju i poprawa jakości życia w Polsce
Obszary wsparcia 2007-2013
- infrastruktura 59%
- środowisko produkcyjne 26%
- zasoby ludzkie 15%
Polityka regionalna jako czynnik zmian instytucjonalnych
Polska funkcjonuje w warunkach określonego, ukształtowanego historycznie ładu instyt.
Z którego nikt nie jest zadowolony (lol)
Warunkiem modernizacji i rozwoju Polski jest dokonanie zmian instytucjonalnych
Korzyści i wartość dodana (?) polityki regionalnej:
Zainteresowanie UE szerzej problematyką europejską - 65% Polaków jest zadowolonych z UE
Zwiększenie znaczenia wymiaru strategicznego w prowadzeniu działań rozwojowych:
wieloletnie planowanie finansowe – stabilność finansowana także w zakresie zapewnienia współfinansowania krajowego
koordynacja polityk UE z politykami krajowymi, koordynacja polityk sektorowych
koncentracja polityki rozwoju na priorytetach decydujących o możliwościach wzrostu konkurencyjności i rozwoju krajów i regionów
zwiększenie roli wymiaru przestrzennego
wzrost znaczenia poziomu regionalnego – decentralizacja
decentralizacja zarządzania środkami UE wywołała konieczność debaty, np. nad ustrojem samorządu, relacjami rząd-samorząd, samorząd-województwa, inne podmioty, nad celami i instrumentami polityki regionalnej
wielopoziomowe partnerstwo
zmiana funkcjonowania administracji publicznej
Wyzwania polityki regionalnej:
Nieskuteczność tradycyjnych ujęć
brak przykładów uzyskania sukcesu dzięki poleganiu jedynie na zewnętrznej pomocy
długa lista przykładów nieskutecznego długotrwałego wspomagania słabych regionów, np. byłego NRD
polityka spójności – znaczenie jedynie socjalne, nie zaś prorozwojowe
Klucz do sukcesu – zdolność absorpcyjna
zdolność zgromadzenia środków własnych
jakość zasobów ludzkich
fundusze UE stanowią duże wyzwanie instytucjonalne i administracyjne
To raczej nie wielkość samej alokacji, a różnica w poziomie zdolności do skutecznego… (?)
umiejętność właściwego zarządzania
utrzymanie ciągłości działań strategicznych
niezbędne efektywne i elastyczne budżetowe procedury
WYKŁAD 8
Słabości polityki regionalnej:
stary, nierozwojowy paradygmat
odrębne systemy i instrumenty realizujące zbieżne cele
prymat kontroli nad efektywnością
upraszczanie zamiast kompleksowej reformy
słabość oceny, niewystarczająca wiedza o oddziaływaniu
Uwarunkowania zewnętrzne:
debata nad przyszłością polityki spójności (regiony vs. państwa narodowe, efektywność vs. Wyrównywanie, spójność terytorialna jako nowy wymiar polityki spójności)
nowe wyzwania: globalizacja, demografia, energia, kryzys
niebezpieczeństwo utraty zainteresowania tą polityką przez nowe państwa UE
Zielona księga w sprawie spójności terytorialnej (10.2008)
Sprawozdanie KE „Regiony 2020” (12.2008)
Raport Fabrizio Barca (04.2009)
Debata nad rolą polityk publicznych ukierunkowanych terytorialnie i polityki regionalnej w rozwoju społeczno-gospodarczym (OECD) oraz raport Banku Światowego (2009)
Propozycje zmian – Komisja Europejska (11.2010)
Większa wartość dodana polityki regionalnej dla Europy (efektywność):
Wzmocnienie planowania strategicznego
Większa koncentracja tematyczna
Lepsze wyniki dzięki wprowadzeniu warunków i zachęt
Lepsza ocena, wydajność i wyniki
Wspieranie korzystania z nowych instrumentów finansowych
Lepsze zarządzanie:
Wprowadzenie trzeciego wymiaru spójności terytorialnej
Wzmocnienie partnerstwa
Uproszczony i sprawniejszy system realizacji:
Zarządzanie finansowe
Zmniejszenie obciążeń administracyjnych
Dyscyplina finansowa
Kontrola finansowa
Ewolucja polityki regionalnej
2000-2006 warunki ograniczone do zgodności z prawodawstwem UE
2007-2013 przeznaczanie środków na wydatki Strategii Lizbońskiej
2014-2020 polityka inwestycyjna, dostosowana do Strategii 2020
Polityka regionalna zmierza w kierunku:
Wzmacniania konkurencyjności wszystkich regionów
Efektywności
Koncentracji „Europa 2020”
Główne założenia Strategii „Europa 2020”:
Rozwój inteligentny
Rozwój zrównoważony
Rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu
Większa spójność działań UE – zintegrowane podejście
Wspólne przepisy dla wszystkich funduszy o strukturalnym ukierunkowaniu
Poziom krajowy i regionalny: możliwość łączenia …. (?)
Polityka zorientowania inwestycyjnie:
Promowanie korzystania z pożyczek
Limity poziomu współfinansowania
EFRR – Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego
Regiony będą musiały przeznaczyć wsparcie z EFRR na ograniczoną ilość celów zgodnie z Europa 2020
Cele:
- zwiększanie efektywności energetycznej, upowszechnienia odnawialnych źródeł energii, wspieranie innowacji oraz małych i średnich przedsiębiorstw
Bardziej rozwinięte regiony będą musiały na to przeznaczyć minimum 80% środków, a regiony słabiej rozwinięte – 50%
- mniej środków na infrastrukturę drogową, brak możliwości finansowania infrastruktury sportowej, problemy z turystyką i kulturą
- dziedzictwo kulturowe wyłączone
Fundusz Spójności
- nic się nie zmienia
Współpraca terytorialna
- większy budżet
- uproszczone reguły
EFS
- większy budżet
- nacisk na integrację społeczną
- wzmocnienie EFS przez Europejski Fundusz Dostosowania do Globalizacji i nowy „Program na rzecz przemian i inwestycji społecznych” od 2004 roku
Misja i cele polityki regionalnej (strukturalnej) UE 2014-2020
- fundusze powinny wnosić wkład w rozwój, wzmocnienie spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej
- fundusze winne wnosić wkład w unijny (?) priorytet, jakim jest inteligentny, zrównoważony i włączający rozwój
Nowe cele:
- inwestowanie dla rozwoju i tworzenia miejsc pracy
- Europejska współpraca terytorialna
Przyszłość polityki regionalnej UE w Polsce
(polski wkład w debatę dot. polityki regionalnej po 2013 roku)
Polskie propozycje zmian:
- zmiana paradygmatu – wzmocnienie konkurencyjności regionów i odblokowanie procesów wzrostowych poprzez pełniejsze wykorzystanie przewag konkurencyjnych
Konwergencja przez konkurencyjność.
Słabość dotychczasowej polityki regionalnej w Polsce:
(…)
Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010-2020: regiony, miasta, obszary wiejskie
- przyjęta przez RM 13.07.2010
Cel strategiczny:
Efektywne wykorzystanie przez regiony ich potencjałów rozwojowych dla osiągnięcia celów rozwoju kraju kreowania wzrostu, zatrudnienia i spójności terytorialnej w Polsce w dłuższym horyzoncie czasu
Trzy cele szczegółowe:
Wspomaganie wzrostu konkurencyjności regionów (miasta).
Budowa spójności terytorialnej i przeciwdziałanie procesom marginalizacji na obszarach problemowych.
Usprawnianie procesów planowania i realizacji polityk publicznych mających wpływ terytorialny.
Nowy cel polityki regionalnej:
Wykorzystanie wszystkich regionów w celu pobudzenia rozwoju krajowego.
WYKŁAD 9
Podstawy programowania Programów Operacyjnych 2014-2020
Strategia 2020
Wspólne Ramy Strategiczne 2014-2020, wieloletnie Ramy Finansowe
Strategie krajowe:
- Strategia Rozwoju Kraju 2020
- Strategia Rozwoju Regionalnego
- właściwe strategie sektorowe i regionalne
Zalecenia Rady UE oraz Position Paper – Stanowisko Komisji Europejskiej w sprawie programów w Polsce na lata 2014-2020
Założenia Umowy Partnerstwa
System dokumentów strategicznych
Strategia Europa 2020
Wspólne Ramy
Strategiczne
Zalecenia Rady UE dla Polski Krajowy Program Reform 9 Strategii Sektorowych
Pakiet Rozporządzeń …………….. ?
na lata 2014-2020
Założenia Umowy Partnerstwa
Umowa Partnerska
Priorytety dla Polski określone przez KE – 4 priorytety finansowe:
Nowoczesna infrastruktura dla wzrostu i miejsc pracy
Otoczenie biznesu sprzyjające innowacji
Zwiększenie udziału w rynku pracy
Efektywna zasobowo gospodarka przyjazna środowisku
Infrastruktura czy innowacja?
KE proponuje:
Zmniejszenie wydatków na transport, przy ich koncentracji na transporcie kolejowym i dokończenia inwestycji TEN-T
Znaczące zwiększenie wydatków na badania i innowację, z koncentracją na zwiększenie udziału wydatków prywatnych
Zwiększenie wydatków na rynek pracy, podniesienie jakości edukacji, walkę z ubóstwem
Zwiększenie wydatków na efektywność energetyczną
Strategia Rozwoju Kraju jako podstawa do przygotowania dokumentów strategicznych
„Aktywne społeczeństwo , konkurencyjna gospodarka, sprawne państwo”
Umowa partnerstwa – dokument przygotowywany przez państwo członkowskie, określający jego strategię, priorytety i warunki efektywnego i skutecznego korzystania z funduszy objętych zakresem wspólnych ram strategicznych w celu realizacji unijnej strategii na rzecz inteligentnego, trwałego wzrostu gospodarczego.
Cele: (umowy partnerstwa określone przez PL)
- zwiększenie konkurencyjności gospodarki
- poprawa spójności społecznej i terytorialnej
- podnoszenie sprawności i efektywności państwa
Umowa partnerstwa przedstawia m.in.:
- cele i priorytety interwencji w ujęciu tematycznym i terytorialnym
- opis stopnia uzupełnienia się działań finansowania
- układ programów operacyjnych
- zakup systemów wdrażania
Alokacja dla Polski (82,5 mld euro) – ok. 5 mld euro będziemy musieli oddać, np. na program „Łącząc Europę”, zostanie ok. 77,3 mld euro.
Kontrakt Terytorialny – umowa między rządem a samorządami poszczególnych województw
- zastąpienie dotychczasowego kontraktu wojewódzkiego (tj. technicznej umowy)
- ustalenie listy przedsięwzięć priorytetowych ze względu na realizację celów strategii rozwoju
Rozwój lokalny kierowany przez społeczność (CLLD) – nowy instrument terytorialny bazujący na stosowanym obecnie w ramach Wspólnej Polityki Rolnej oraz Wspólnej Polityki Rybołówstwa podejściu (?) LEADER
Cel: zwiększenie partycypacji społecznej
Zintegrowane Inwestycje Terytorialne – nowe narzędzie służące realizacji strategii terytorialnych
Instrumenty zwrotne:
- różne sposoby wspierania ze środków unijnych kierowane głównie do przedsiębiorców (pożyczki, mikropożyczki, poręczenia, gwarancje kredytowe)
- rozdysponowane przez pośredników finansowych
Wspólny Plan Działania – jest nowym rodzajem operacji realizowanej w celu osiągnięcia konkretnych celów uzgodnionych wspólnie przez państwo członkowskie i KE
- może być finansowany z EFS i EFRR
- przede wszystkim duże projekty!
Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko
Cel: wsparcie gospodarki efektywnie korzystającej z zasobów i przyjaznej środowisku oraz sprzyjającej spójności terytorialnej i społecznej
- współfinansowany przez EFRR i FS
- 27.513,9 mln euro
- będzie miał 7 priorytetów, najwięcej na priorytet 3. – transport
PO Inteligentny Rozwój
Cel: pobudzenie innowacyjności polskiej gospodarki, poprzez zwiększenie nakładów prywatnych na B+R
- krajowy program dotyczący innowacyjności, badań naukowych
- 8.614,11 mln euro – EFRR
PO Polska Cyfrowa
Cel: wzmocnienie cyfrowych fundamentów dla społeczno-gospodarczego rozwoju kraju
- szeroki dostęp do szybkiego Internetu, efektywne i przyjazne użytkownikom e-usługi publiczne oraz stale rosnący poziom kompetencji cyfrowych społeczeństwa
- 2.255,6 mln EUR - EFRR
PO Wiedza Edukacja Rozwój
Cel: wzmocnienie wybranych polityk publicznych realizujących cele strategii Europa 2020
- program krajowy – wsparcie systemowe dla obszarów zatrudnienia, włączenia społecznego, edukacji, szkolnictwa wyższego i dobrego rządzenia
- 4.419, 3 mln euro – EFS
- będzie też wspierał innowacje społeczne
PO Polska Wschodnia
Cel: wzrost konkurencyjności i innowacyjności makroregionu Polski Wschodniej
- dodatkowy instrument wsparcia finansowego 5 województw Polski Wschodniej
- 2.117,2 mln EUR – EFRR
Programy regionalne
Programy EWT
Współpraca transgraniczna:
Południowy Bałtyk
Jeden program na granicy z Niemcami (?)
Polska-Czechy, Polska-Słowacja
Litwa-Polska, Polska-Rosja, Polska-Białoruś-Ukraina
Współpraca transnarodowa:
Program Regionu Morza Bałtyckiego
Program dla Europy Środkowej
Współpraca międzyregionalna:
INTERREG VC
WYKŁAD 10
Rozwój gospodarczy krajów EŚW (Europy Środkowo-Wschodniej) - uwarunkowania
transformacja gospodarcza
integracja europejska – udział w polityce regionalnej UE
U progu Unii europejskiej
lata 1950-1989 – wzrost różnic w rozwoju pomiędzy wschodnia i zachodnia czescia Europy
transformacja systemowa i wzrost dysproporcji regionalnych
„metropolizacja” rozwoju regionalnego
Członkostwo w UE
- kraje EŚW beneficjentem netto unijnego budżetu
Udział w polityce spójności
Kraje EŚW beneficjentem polityki spójności UE
- lata 2004-2006 – ok. 7,3 mld EUR
- 2007-2013 –
- ???
Kraje korzystają z tych środków, by polepszyć swoje regiony.
Stopa bezrobocia w krajach UE w 2012 roku.
wykres
Regiony CELU 1 i CELU 2 w latach 2007-2013
Mapa
W latach 2014-2020
Mapa
Wpływ polityki spójności na rozwój krajów EŚW
- konwergencja regionalna
- rozwój gospodarczy
- integracja społeczna
- ochrona środowiska
- zarządzanie (poprawa wydajności administracyjnej)
Największe wydatki na trasport.
Słowenia na: innowcję i rozwój
Estonia: na środowisko
Polsja: nawiecej wydaje na transport ze swojej alokacji (prawie 40%)
Slowenia ma najbardziej zrownowazona strukturę.
Grupa Wyszehradzka
- kontynuują współpracę
Polityka Regionalna UE w Polsce
Cel narodowej strategii spójności – Polska – przyspieszenie ….
Programy Operacyjne
NSS jest realizowany…
Podział funduszy w Polsce na 2007-2013
Czechy
Rozówj regionalny
- rozdrobniona struktura osadnictwa, historycznie ukształtowana wysoka liczba miast (ponad 6 tys, z czego tylko część może być uznawana jako…
CEL NSRO:
Przekształcenie środowiska społeczno-gospodarczego, w zgodzie z zasadami zrównoważonego ….
Cele strategiczne:
- konkurencyjna gospodarka..
- otwarte, elastyczne i spójne społeczeństwo
- atrakcyjne środowisko
- zrównoważony rozwój terytorialny
Programy Operacyjne
- 14 programów współfinansowanych przez EFRR (w dwóch obecne także srodki Funduszu Spojnosci)
- 3 programy współfinansowane przez EFS
Podział środków w ramach polityki spójności na programy operacyjne (mln euro)
wykres
Słowacja
Cel NSRO: wzrost konkurencyjność i wydajności regionow oraz slowackiej gospodarki,, wzrost zatrudnienia
Cele strategiczne:
-infrastruktura i dostepnosc regionow
- gospodarka oparta na wiedzy
- zasoby ludzkie
Programy Operacyjne
- 7 programów współfinansowanych przez EFRR (w dwóch obecne także srodki Funduszu Spojnosci)
- ….
Podział środków w ramach polityki spójności na programy operacyjne (mln euro)
Wykres
Węgry
CEL NSRO: rozwój kraju i wzmacnianie konkurencyjności
Cele strategiczne:
- rozwój gospodarki
- rozw transporu
- odnowa społeczna
- ochrona środowiska i rozwój energetyki
- rozwój regionalny
- ?
Programy Operacyjne
- 13 programów współfinansowanych przez EFRR (w trzech obecne także środki Funduszu Spójności)
- 2 programy współfinansowane przez EFS
Podział środków w ramach polityki spojnosci na programy operacyjne (mln euro)
Wykres
Struktura wydatków z polityki spójności w okresie 2004-2015 w państwach V5
Wykres.
Wnioski:
- największy wydatek – infrastruktura transportowa - 1/3 środków
- wydatki na wszystkie rodzaje ….
- struktura wydatków na Węgrzech jest najbardziej zrównoważona
- Słowacja przeznaczyła środki strukturalne na przede wszystkim na wzmocnienie infrastruktury
- udział wydatków na badania i rozwój i infrastruktury ICT był najwyższy na Słowacji
- PL liderem pod względem udziału środków przeznaczonych na wsparcie przedsiębiorczości
- inwestycje w V4 polegają raczej na wyrównaniu zapóźnieni i zaspokojeniu potrzeb podstawowych, niż budowie gospodarki opartej na wiedzy