Działalność ludzka w tradycyjnej kulturze

Każdy element kultury w jakiś sposób jest wyborem formy życia zbiorowego, koniecznej dla trwania społeczeństwa i zabezpieczania jego podstawowych potrzeb.

Każda kultura reguluje 2 typy sprzężeń

(W. Pawluczuk)

1. CZŁOWIEK – CZŁOWIEK

2. CZŁOWIEK – KOSMOS(porządek rzeczywistości, egzystencjalna problematyka śmierci, upływającego czasu, autonomii i jedni ze światem)

Ruch religijny to wyraz tęsknot metafizycznych wyznawców, postawy wobec zasadniczych konfliktów społecznych epok. Społeczno-praktyczna treść ruchu religijnego jest ukryta i niezwerbalizowana.

Ruch społeczny ma w sobie coś z mistyki, ustosunkowuje się głównie do problemów społecznych i człowieka pojmowanego na sposób ogólny. Eschatologiczna treść ruchu społecznego jest niezwerbalizowana.

Dziś istnieje wiele dziedzin życia specjalizujących się w załatwianiu sprzężeń człowiek-kosmos.

W kulturze tradycyjnej sprzężenia „człowiek-człowiek” i „człowiek-Kosmos” realizowały się równocześnie w toku normalnej, codziennej działalności człowieka.

W. Pawluczuk

Kultury tradycyjne (wielofunkcyjność działań ludzkich)

• plemienne

• ludowe

Wszystkie wytwory kulturowe wiążą się z religią (przesiąkają treścią religijną lub magiczną)

Podział społeczeństwa (Becker)

• sakralne

• świeckie

Kultura prymitywna (Moszyński) – chaotyczny splot, olbrzymie źródło, w którego ruchliwym wnętrzu wszczyna/zapowiada się sto osobnych nurtów, ale nie rozpływa się sto oddzielnych strug.

• magia

• sztuka

• technika

• obrzędowość rodzinna

• strony ustroju społecznego

Myślenie w kulturze ludowej jest mniej podporządkowane logice, niż myślenie w kulturze industrialnej.

W kulturze ludowej nie stawia się jednostki przed integracją całej jej wiedzy. Przykładem mogą być legendy i baśnie o nieobowiązywaniu zasad tożsamości rzeczy, np.

ropucha – czarownica, wiedźma; zakopane złoto – kamienie, kobiety z dziećmi, rycerz z koniem, wilk, itp.

Świat był inaczej klasyfikowany w kulturach przedpiśmiennych. Zasadniczy podział, to podział na dobro i zło.

Dialog człowieka ze światem zewnętrznym odbywał się bez przeszkód, jakie pokonują „ludzie cywilizacji”. Dokonują oni rozgraniczenia między duchem i naturą (psychicznym i materialnym/ożywionym i nieożywionym)

Według ludowej ontologii wszystkie rzeczy w świecie mają charakter substancjalny (we wszystkich przedmiotach tkwi element psychiczny)

Dualizm: podział świata na przyrodę i siły nadprzyrodzone (świat materii i idei). Na gruncie umysłowości ludowej, dualizm nie ma żadnego uzasadnienia.

DUCH to co nazywamy duchem

to co nazywamy powietrzem

(w mitologii ludowej gwałtowniejsze ruchy powietrza były uważane jako harce duchów)

Różne cechy wyszczególnione z konkretnych przedmiotów są personifikowane lub pojmowane substancjalnie przez ludzi (np. zaklęcia).

Panpsychizm – łącznik między człowiekiem a światem zewnętrznym.

Związek człowieka ze światem zewnętrznym występował w czasie przełomu, np. podczas wiosennego lub jesiennego przesilenia.

Często dostrzega się brak rozgraniczenia między człowiekiem a „resztą świata”.

Aspekty działań: religijne, towarzyskie, ekonomiczne, zabawowe, artystyczne, itp. Stanowią wymiar wieczności.

Wielofunkcyjność kultury

• świadomość ludowa świadomość dziecka

• rytuał – potrzebny społeczeństwu do przetrwania i zaspokajania podstawowych potrzeb jej członków.

• magia – rozładowuje napięcie psychiczne, uwalnia od strachu w obliczu danej sytuacji.

Stosunek CZŁOWIEK : ŚWIAT opiera się na kulturze, poprzez uczestnictwo jednostki w jej tworzeniu.