Eunika Stempel
II rok
Bezpieczeństwo
Narodowe
Główne postanowienia Traktatu z Maastricht
Traktat o Unii Europejskiej podpisany w Maastricht 7 lutego 1992 roku; wszedł życie 1 listopada 1993 roku (po referendach przeprowadzonych w państwach członkowskich). Sygnatariuszami były: Belgia, Dania, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Luksemburg, Portugalia, RFN, Wielka Brytania i Włochy.
Celem tego Traktatu było:
popieranie zrównoważonego i trwałego postępu gospodarczo-społecznego,
w szczególności poprzez stworzenie obszaru pozbawionego wewnętrznych granic, wzmacnianie spójności ekonomicznej i społecznej i ustanowienie unii gospodarczo-walutowej, docelowo ze wspólną walutą
potwierdzanie swojej tożsamości na arenie międzynarodowej, w szczególności poprzez realizację wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, włącznie z docelowym sformułowaniem wspólnej polityki obronnej, która, mogłaby prowadzić z czasem do wspólnej obrony
wzmacnianie ochrony praw i interesów obywateli państw członkowskich, poprzez wprowadzenie obywatelstwa Unii
rozwijanie bliskiej współpracy w zakresie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych
Traktat ustanowił Unię Europejską opartą na Wspólnotach Europejskich i uzupełnioną
o nowe polityki, tzn. Unię Gospodarczą i Walutową, wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa, współpracę w zakresie bezpieczeństwa wewnętrznego i wymiaru sprawiedliwości(trzy filary Unii Europejskiej).
Trzy Filary Unii Europejskiej
Wyrażenie "filary" wypływa z metafory powszechnie używanej dla opisania struktury Unii Europejskiej stworzonej przez Traktat z Maastricht. Mówi się o Unii, że przypomina ona fronton świątyni i spoczywa na trzech filarach.
Pierwszy filar stanowi kontynuację i zacieśnienie więzów gospodarczych krajów członkowskich sprzed 1993 r. Dwa następne uzupełniają integrację gospodarczą o elementy współpracy w zakresie polityki zagranicznej i polityki wewnętrznej.
Pierwszy filar tworzy wspólnoty gospodarcze, które mają osobowość prawną zagwarantowaną w traktatach. W sprawach gospodarczych decyzje zapadają na podstawie wspólnego prawa europejskiego, tworzonego i nadzorowanego przez organy Unii Europejskiej. W przypadku filarów politycznych procedura decyzyjna opiera się na współpracy i uzgodnieniach rządów poszczególnych krajów członkowskich. Instytucje europejskie pełnią tu jedynie funkcje koordynujące.
Głównymi składnikami I filaru są: Wspólnota Europejska (do 1993 r. Europejska Wspólnota Gospodarcza - EWG), Europejska Wspólnota Węgla i Stali oraz Europejska Wspólnota Atomowa (Euroatom). Zakres kompetencji tych organizacji jest bardzo szeroki i obejmuje m.in.: wspólny rynek gospodarczy, unię celną, unię walutową, rynek rolny, transport i sieci transeuropejskie, przemysł, rozwój regionalny, ochronę środowiska, dział edukacji
i kultury, naukę i postęp techniczny, ochronę zdrowia, ochronę konsumenta, politykę socjalną i obywatelstwo europejskie. Poniżej przedstawione zostaną najważniejsze zadania Unii Europejskiej w zakresie wyżej wymienionych obszarów problemowych.
Unia gospodarcza. Istotę unii gospodarczej określają przepisy o wolnym przepływie towarów, usług, kapitału i pracowników między krajami członkowskimi. W granicach Unii Europejskiej obowiązuje reguła wolnego rynku
i konkurencji na równych prawach wszystkich podmiotów gospodarczych. Wspólny rynek oznacza np. możliwość inwestycji i prowadzenia działalności gospodarczej w innym kraju, wolny przepływ usług budowlanych, turystycznych, bankowych itp.
Unia celna. Unia ta oznacza przede wszystkim zniesienie wewnątrz granic UE ceł na towary oraz ustalenie wspólnych stawek celnych dla zewnętrznej wymiany handlowej z krajami nie będącymi jej członkami. Brak ceł na terenie Unii sprzyja wymianie handlowej między krajami członkowskimi, a także kooperacji przedsiębiorstw w zakresie wymiany surowców i półproduktów. Unia Europejska stosuje preferencje (ulgi) celne w stosunku do krajów stowarzyszonych, a w zakresie towarów przetworzonych także w stosunku do niektórych krajów rozwijających się.
Traktat z Maastricht kładzie nacisk na kwestie swobodnego przemieszczania się i osiedlania obywateli państw członkowskich w innych państwach członkowskich. Swobodę migracji zapewniono także osobom prowadzącym działalność gospodarczą na własny rachunek oraz osobom świadczącym usługi. Jeżeli natomiast chodzi o swobodny przepływ usług to podmiotami wolności świadczenia są obywatele państw członkowskich
Obywatelstwo Unii.
Traktat o UE mówi, że ,,..Każda osoba posiadająca obywatelstwo Państwa Członkowskiego staje się obywatelem Unii. Oznacza to, że osoba posiadająca obywatelstwo jednego z państw członkowskich automatycznie nabywa obywatelstwo Unii bez potrzeby spełnienia jakichkolwiek dodatkowych warunków. Natomiast utrata obywatelstwa państwa członkowskiego spowoduje utratę obywatelstwa Unii. Wyznaczono dosyć duży zakres praw jakie przysługują jednostce w związku z obywatelstwem Unii jest to między innymi swoboda przemieszczania się
ale i również prawo do głosowania i kandydowania w wyborach lokalnych i do Parlamentu Europejskiego w tym państwie członkowskim w którym przebywa ale co ważniejsze przyznano prawo do obrony dyplomatycznej i konsularnej w sytuacji przebywania na obszarze kraju trzeciego, w którym państwo członkowskie, którego dana osoba jest obywatelem, nie posiada swego przedstawiciela. W takiej sytuacji osoba taka ma prawo do opieki przedstawiciela każdego kraju członkowskiego tak jakby była jego obywatelem. Obywatelstwo europejskie obejmuje ponadto również prawo petycji do Parlamentu Europejskiego. Skupiono się tu na tym, aby wszyscy obywatele mieli prawo zgłaszania petycji w sprawach objętych zakresem działalności Wspólnoty i dotyczących ich bezpośrednio. Na mocy Traktatu z Maastricht Parlament został upoważniony do mianowania europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich .
Unia walutowa. Unia walutowa wyraża się przede wszystkim w utworzeniu europejskiej unii monetarnej, która ma na celu likwidację problemu dewaluacji (względem siebie) walut krajów członkowskich.
Rynek rolny - Celami wspólnej polityki rolnej są1:
zwiększenie wydajności rolnictwa przez wspieranie postępu technicznego, racjonalny rozwój produkcji rolnej, jak również optymalne wykorzystanie czynników produkcji, zwłaszcza siły roboczej; zapewnienie w ten sposób odpowiedniego poziomu życia ludności wiejskiej, zwłaszcza przez podniesienie indywidualnego dochodu osób pracujących w rolnictwie;
stabilizacja rynków;
zagwarantowanie bezpieczeństwa dostaw;
zapewnienie rozsądnych cen w dostawach dla konsumentów.
Przemysł. Traktat z Maastricht mówi o powstaniu samodzielnej polityki przemysłowej Wspólnoty. Jej zadaniem jest wspieranie konkurencyjności przemysłu europejskiego na rynkach światowych oraz tworzenie klimatu przedsiębiorczości i koordynowanie rozwoju przemysłu w krajach członkowskich.
Edukacja i kultura. W kwestii edukacji skupiono się na tym, żeby Wspólnota przyczyniła się do podniesienia poziomu nauczania zachęcając państwa członkowskie do współpracy i jeśli to konieczne, wspierając i uzupełniając ich działalność jednocześnie całkowicie respektując odpowiedzialność państw członkowskich za trudności nauczania. Działania Wspólnoty miały na celu min. Rozpowszechnienie języków obcych, popieranie wymiany studentów, rozwój wymiany informacji, młodzieży i instrumentów społecznych.
Ochrona środowiska. Jednym z podstawowych celów Unii jest długotrwały i zrównoważony rozwój społeczno-gospodarczy Jego efektem ma by czyste środowisko naturalne. Programy ochrony środowiska dotyczą naprawy szkód środowiskowych (np. powstałych wskutek rozwoju przemysłu wydobywczego), ochrony wód powierzchniowych i gruntowych, atmosfery, gleb, lasów i życia biologicznego.
Polityka socjalna. Celem tej polityki jest ochrona praw pracowniczych, wspieranie zatrudnienia, ochrona socjalna miejsc pracy, walka z bezrobociem oraz realizowanie dialogu społecznego między pracodawcami a pracobiorcami. Unia Europejska wdraża w życie założenia Karty Praw Socjalnych, podpisanej w 1989 r. Karta mówi m.in. o prawie człowieka do pracy, wykształcenia zawodowego, prawie do godziwego wynagrodzenia za pracę i zrzeszania się w związkach zawodowych oraz równouprawnienia kobiet i mężczyzn w miejscu pracy (dostęp do stanowisk kierowniczych i jednakowych wynagrodzeń).
Działanie Unii Europejskiej w II filarze sprowadza się przede wszystkim do koordynacji polityki zagranicznej państw członkowskich. Zasadnicze cele tej polityki to:
ochrona wspólnych wartości, interesów i niezależności Unii,
umacnianie bezpieczeństwa Unii i jej państw członkowskich,
dbanie o pokój na świecie i bezpieczeństwo międzynarodowe,
wspieranie współpracy międzynarodowej,
rozwój i umacnianie demokracji, zasad państwa prawa, przestrzeganie praw człowieka i poszanowanie podstawowych jego wartości.
Cele, które zostały tu wymienione Unia realizuje za pomocą środków dyplomatycznych, koncepcyjnych i operacyjnych. Do nich należą wspólne strategie, określanie wspólnych stanowisk. Unia ustanowiła systematyczną współpracę pomiędzy państwami członkowskimi w prowadzeniu polityki oraz podejmowaniu wspólnych działań w dziedzinach, w których łączą je ważne wspólne interesy. Państwa członkowskie wspierają bez ograniczeń politykę zagraniczna i bezpieczeństwa Unii powstrzymują się od działań, które są sprzeczne z interesami Unii . Traktat z Maastricht poszerzył kompetencje UE w zakresie bezpieczeństwa. Stwierdzono, że w ramach Unii dyskutowane będą wszelkie kwestie związane z bezpieczeństwem, co docelowo może doprowadzić do wspólnej polityki obronnej, a nawet urzeczywistnienia wspólnej obronny .
W związku ze swobodą poruszania się po całym obszarze Unii, olbrzymim ruchem osobowym, a zwłaszcza z przyjazdami obcokrajowców, pojawia się niebezpieczeństwo wzrostu przestępczości. Dlatego Unia Europejska stara się prowadzić skoordynowaną politykę w zakresie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych. W obszarze działań III filaru znajdują się:
zwalczanie narkomanii i handlu narkotykami,
walka z przestępczością międzynarodową (np. "pranie brudnych pieniędzy"),
współpraca policji w zakresie zwalczania przestępczości pospolitej,
współpraca sądowa w sprawach cywilnych, karnych i celnych,
zwalczanie terroryzmu krajowego i międzynarodowego,
regulowanie zasad wjazdu na teren państw Unii Europejskiej i ochrona granic zewnętrznych Unii,
polityka imigracyjna, regulacja pozwoleń na pobyt i podjęcie pracy przez obywateli krajów spoza Unii,
polityka azylowa.
Traktat z Maastricht, zwany oficjalnie Traktatem o Unii Europejskiej, zapowiedział swobodny przepływ kapitału, wspólną politykę gospodarczą o Traktat poszerzył zakres działań Unii Europejskiej, torując drogę do wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa a także współpracy policyjnej i sądowej w sprawach karnych.
1Art.32 Traktatu Ustanawiającego Unię Europejską