Świat przedstawiony w dramacie.
Dramat – rodzaj literacki, twór językowy (literacka teoria dramatu); nie stanowi utworu literackiego, należy do zjawisk pogranicznych pomiędzy sztuką słowa a sztuką teatralną, w której język jest jednym z tworzyw, formą jest realizacja sceniczna (teatralna teoria dramatu).
Świat przedstawiony – prezentowany bez narratora i podmiotu lirycznego; emancypacja zależy od epoki, wyraża usamodzielnienie w wypowiedziach bohaterów, uniezależnieniu od podmiotu, przedstawienie ich w bezpośrednim działaniu; uzależniony od realiów teatru i dbania o stopień sceniczności; bezpośrednio dostępny odbiorcy, organizuje całość podmiotu mówiącego; bohater ujawnia się o tyle, o ile się wypowiada; ważna jest treść wypowiedzi, ale także sposób wypowiadania; istnieją także bohaterowie milczący, odgrywający swoje sceny niemo; mogą występować epizodycznie lub być biernym punktem, wokół którego zawiązuje się akcja; występują też bohaterowie, których na scenie nie ma, ale inni wypowiadają się o nich; pojawiający się na scenie bohater jest odbiorcy zupełnie nieznany, lub pośrednio przez opinie innych bohaterów; tekst poboczny informuje czytelnika, nie zaś odbiorcę widowiska; Rodzaje bohaterów wg typu (bohater, który nie jest indywidualizowany, skupia w sobie właściwości człowieka w ogóle) i charakteru (w bohaterze dominuje określona cecha, podporządkowuje sobie inne i determinuje działanie w akcji). Postać – zindywidualizowany bohater, reprezentant grupy społecznej; Bohater współczesny – traktowany jako zespół postaw, odruchów i dążeń. Motywacja – postać zindywidualizowana kształtowana przez różne motywacje, związana z rozwojem zdarzeń, które układają się w akcję, czyli zespół dynamicznie zorganizowanych zdarzeń, rozwijających się od punktu wyjścia do rozwiązania; stanowi główny sposób organizowania świata przedstawionego, od antyku podlegał zasadzie trzech jedności; związana z pojęciem konfliktu dramatycznego;
Struktura tekstu dramatycznego
- język decyduje o przyszłej realizacji teatralnej dzieła,
- słowo to składnik akcji, jej element i przekaz, dzięki czemu może stać się faktem artystycznym,
- język jako składnik akcji jest jednym z przejawów działania bohatera
Słowa w dramacie mają podwójny charakter, są kierowane do bohaterów i do publiczności.
I TEKST GŁÓWNY
Podstawowe formy wypowiedzi:
a) monolog (właściwy i na stronie; charakterystyczny dla dramatów dawniejszych; uważany za nienaturalny i stopniowo wycofywany; mógł podlegać retoryce lub odchodzić ku mowie swobodniej – improwizacje; przyczyna redukcji było też usiłowanie zbliżenia do wypowiedzi potocznych);
b) dialog (dramat klasycystyczny: wywiera decydujący na inne formy wypowiedzi bohaterów, które stanowią konsekwencję sytuacji dramatycznej rozwiniętej w dialogu; może przybierać postać rozmowy z samym sobą; Monodram – występuje tylko jeden bohater, utwór stanowi, więc zapis monologu – dialogu z samym sobą; współelement działań bohaterów i środek przekazu; nie ma już dialogów z informacja tylko dla odbiorców, które nie zmieniały niczego w świecie przedstawionym; ulegał zmianom w zależności od dominującego w epoce stylu; Tyrady – dłuższe przemówienia bohatera upodabniające się do monologu. Dramacie szekspirowski - język dopuszczał elementy stylu niskiego, groteski, a najbardziej dramat naturalistyczny i realistyczny otworzył się na język potoczny, wady i błędy językowe, zdania niepełne, niedokończone; język aktywnie uczestniczy w tworzeniu obrazu dramatycznego; zespala się słowa z akcją)indywidualizacja języka bohatera, zróżnicowanie stylistyczne).
Inne typy: dramat poetycki (nie baczy na indywidualizację języka postaci), filozoficzny (podobnie jak poetycki), symboliczny (nie sugeruje prawdziwości, lecz chce przedstawić istotną ideę), groteskowy (parodia banalnych rozmów codziennych, ich stereotypowości), awangardowy (atomizacja dialogu przez sprowadzenie go do luźnych słów, zwrotów, fragmentów zdań, które tworzą całości).
c) wypowiedź chóru ( antyk)
d) zwrot do publiczności