INNE ZAGADNIENIA

1. Co to jest ekologia?

Ekologia (gr. oíkos + lógos = dom/siedziba + nauka) – nauka o siedlisku, przystosowaniu sie do niego organizmu oraz o wzajemnych zależnościach między nimi, współcześnie dotyczy także ochrony środowiska naturalnego.

2. Czym jest ochrona środowiska?
Ochrona środowiska jest to ukierunkowanie lub ograniczenie korzystania z ożywionych a także nieożywionych zasobów i walorów przyrody w celu zapewnienia ciągłości ich użytkowania oraz utrzymania właściwej jakości elementów biosfery. Ochrona środowiska powinna zapewnić normalne funkcjonowanie ekosystemów, wysoką ich produktywność, samoreprodukcję i zdolność do neutralizowania antropogennych obciążeń, a także rozwój populacji i gatunków żyjących w ekosystemach.

3.Na czym polega racjonalne gospodarowanie zasobami przyrodniczymi?

Racjonalne gospodarowanie zasobami przyrodniczymi środowiska polega w szczególności na:

-korzystaniu z zasobów tylko w zakresie uzasadnionym interesem społecznym, przy ocenie którego uwzględnia się, obok wskazań długookresowego, kompleksowego rachunku ekonomicznego, także inne niż gospodarcze znaczenie tych zasobów dla równowagi przyrodniczej i dla warunków życia ludzi,

-zapewnieniu pierwszeństwa przedsięwzięciom umożliwiającym oszczędne wykorzystanie zasobów, zwłaszcza w drodze powtórnego lub wielokrotnego ich wykorzystania w procesach gospodarczych,

-niepogarszaniu stanu środowiska.

4. Co to jest środowisko, ekosystem?
Środowisko - wszystkie czynniki biotyczne i abiotyczne wpływające na procesy życiowe organizmu w każdym okresie jego cyklu. Czynnikami biotycznymi (ożywionymi) są inne organizmy żywe, które bezpośrednio lub pośrednio oddziałują na dany organizm np. człowiek, rośliny, zwierzęta. Czynniki abiotyczne (nieożywione) to: powietrze, woda, gleba, światło, temperatura, minerały i inne związki chemiczne będące w jego otoczeniu. Obydwa te rodzaje czynników wzajemnie się przenikają i oddziałują na siebie, kształtując specyficzne warunki, do których organizm musi sie przystosować.

Typy środowiska z uwagi na sposób przekształcenia przez człowieka: naturalne; przekształcone przez człowieka; sztuczne; zdegenerowane.

Ekosystem – najwyższa jednostka ekologiczna o silnie wykształconych mechanizmach regulacyjnych, złożona z biocenozy i jej nieożywionego środowiska - biotopu. Jest to układ, w którym współdziałają wszystkie poziomy troficzne (producenci, konsumenci, reducenci), zintegrowane z abiotycznym środowiskiem. Niewystępowanie któregokolwiek poziomu troficznego dyskwalifikuje dany układ jako ekosystem. W jego obrębie zachodzi nieustanny obieg materii i przepływ energii. Dzięki stałemu dopływowi energii słonecznej ma on możliwość ciągłego podtrzymywania swojego istnienia. Wielkość jego obszaru zależy od warunków środowiskowych. Decydującym czynnikiem wyznaczającym jego granicę jest możliwość pełnej realizacji obiegu materii i przepływu energii.

5. Co to jest polityka środowiskowa?
Polityka środowiskowa - deklaracja organizacji dotycząca intencji i zasad odnoszących się do jej ogólnych efektów działalności środowiskowej, określa ramy do działania i ustalania celów oraz zadań środowiskowych organizacji.

6. Czym jest edukacja ekologiczna?

Edukacja ekologiczna - koncepcja kształcenia i wychowania społeczeństwa w duchu poszanowania przyrodniczego, zgodnie z hasłem "myśl globalnie - działaj lokalnie".

Główne cele edukacji ekologicznej:
-kształtowanie pełnej świadomości i budzenie zainteresowania społeczeństwa wzajemnie powiązanymi kwestiami ekonomicznymi, społecznymi, politycznymi i ekologicznymi,
-umożliwianie każdemu człowiekowi zdobywania wiedzy i umiejętności niezbędnych dla poprawy stanu środowiska,
-tworzenie nowych wzorców zachowań oraz kształtowanie postaw, wartości i przekonań jednostek, grup i społeczeństw z uwzględnieniem troski o jakość środowiska.

Należy pamiętać, że edukacja ekologiczna powinna być wdrażana, jak najwcześniej, nawet wśród najmłodszych dzieci, to znaczy w przedszkolu lub  w szkole podstawowej.

7. SZŚ – cykl Deminga, Model SZŚ wg ISO 14001.

System zarządzania środowiskowego (SZŚ) - jest to część systemu zarządzania organizacji, wykorzystywana do opracowania i wdrożenia polityki środowiskowej i zarządzania jej aspektami środowiskowymi. Jest zbiorem wzajemnie powiązanych elementów służących do ustanowienia polityki oraz do osiągania postawionych celów. System obejmuje strukturę organizacyjną, planowanie, odpowiedzialność, praktyki, procedury, procesy i zasoby [PN-EN ISO 14001:2005].

Podstawowym założeniem zarządzania środowiskowego jest poprawa relacji między skutkami działalności człowieka a środowiskiem. Zachowanie w nim równowagi wymaga jednolitego zarządzania dostępem do zasobów środowiskowych, eliminacji negatywnych efektów działalności gospodarczej i racjonalnego użytkowania zasobów naturalnych.

Norma ISO 14001 - jest dokumentem normatywnym, stosowanym na zasadzie dobrowolności. Norma kładzie nacisk na dwa elementy: zobowiązanie do ciągłej poprawy i zobowiązanie do zgodności z obowiązującymi przepisami prawnymi. System zarządzania środowiskowego, zgodny z normą ISO 14001, został opracowany z wykorzystaniem cyklu Deminga. Klasyczny cykl Deminga zawiera cztery etapy działań ujętych w cyklu kołowym. Są to: planowanie, realizacja, kontrola i działania korygujące.

System zarządzania środowiskowego - zgodny z normą ISO 14001 - składa się z pięciu elementów: polityki środowiskowej, planowania, wdrażania i funkcjonowania, sprawdzania oraz przeglądu zarządzania.

Wdrażanie tego systemu rozpoczyna się od podjęcia decyzji przez najwyższe kierownictwo o wdrożeniu normy, powołanie pełnomocnika lub zespołu wdrożeniowego i zapewnienia niezbędnych środków finansowych.

• polityka środowiskowa - deklaracja organizacji dotycząca intencji i zasad odnoszących się do jej ogólnych efektów działalności środowiskowej, określa ramy do działania i ustalania celów oraz zadań środowiskowych organizacji.
  
  W fazie polityki środowiskowej opracowuje się dokument, który musi zawierać stanowisko najwyższego kierownictwa przedsiębiorstwa. Polityka środowiskowa jest dokumentem najwyższej rangi, który powinien:
  -określać miejsce systemu zarządzania środowiskowego w ogólnym systemie zarządzania przedsiębiorstwem,
  -odpowiadać skali i rodzajowi wpływów na środowisko procesów produkcyjnych i wyrobów w całym cyklu ich życia,
  -zawierać zobowiązanie do ciągłego doskonalenia oraz zapobiegania antropogennym i technogennym obciążeniem środowiska, szczególnie zanieczyszczeniom,
  -zawierać zobowiązanie do spełnienia wymagań prawnych oraz zobowiązań przedsiębiorstwa, które dotyczą jego relacji ze środowiskiem,
  -stanowić ramy do ustalania celów oraz zadań środowiskowych,
  zostać doprowadzona do świadomości wszystkich pracowników przedsiębiorstwa i jednostek z nim współpracujących,
  -być udostępniony wszystkim interesariuszom,
  
  Polityka ekologiczna może zawierać także inne zapisy np. definiować stosunek przedsiębiorstwa do wymagań ekologicznych stawianych przez odbiorców produktów i usług, sposób kształtowania wymagań ekologicznych wobec dostawców.
  Polityka ekologiczna powinna być okresowo aktualizowana, z uwzględnieniem zmieniających się uwarunkowań wewnętrznych i zewnętrznych.

• W fazie planowania systemu wykonuje się następujące czynności:
  -przegląd środowiskowy przedsiębiorstwa,
  -identyfikację wymagań prawnych w zakresie ochrony środowiska,
  -wyznaczanie celów i zadań,
  -opracowanie dokumentu programu zarządzania środowiskowego.
  #Przegląd środowiskowy - polega w szczególności na identyfikacji aspektów środowiskowych, ocenie zgodności z obowiązującymi przepisami prawnymi oraz wyborze aspektów znaczących.
  #Identyfikacja aspektów środowiskowych - to ciągły proces określania przeszłego, obecnego i przyszłego, rzeczywistego i potencjalnego wpływu (pozytywnego i negatywnego) działalności organizacji na środowisko.

  Należy uwzględnić: emisję do powietrza (CO₂, SO₂, NO_x), zrzut ścieków, zanieczyszczenie gleby,

  (metale ciężkie), zużycie surowców i zasobów naturalnych, zużycie energii; a także energetyczne

  oddziaływanie na środowisko (promieniowanie, ciepło, wibracje), wytwarzanie odpadów

  i produktów ubocznych, odpady komunalne, niebezpieczne, hałas drgania.

  Aspekty powinno uwzględnić się we wszystkich fazach oraz procesach tworzenia wyrobów i usług -

  projektowania, pozyskiwania surowców i zasobów naturalnych, opakowania, gospodarki odpadami,

  użytkowanie i postępowanie po zakończeniu użytkowania.

  Zależność między aspektem środowiskowym a wpływem na środowisko ma charakter przyczynowo-

  skutkowy.

  #Wybór aspektu znaczącego

  Znaczący aspekt środowiskowy - ten, który ma lub może mieć znaczący wpływ na środowisko.

  Aspekt środowiskowy - to element działań organizacji, jej wyrobów lub usług, który może wzajemnie

  oddziaływać ze środowiskiem.

  8. Odpady, odpady komunalne, bioodpady.

  Odpady -wszystkie nieprzydatne substancje i przedmioty, których posiadacz pozbywa się, zamierza pozbyć się lub do ich pozbycia się jest obowiązany.

  Odpady komunalne - są odpady powstające w gospodarstwach domowych, z wyłączeniem pojazdów wycofanych z eksploatacji, a także odpady niezawierające odpadów niebezpiecznych pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych; zmieszane odpady komunalne pozostają zmieszanymi odpadami komunalnymi, nawet jeżeli zostały poddane czynności przetwarzania odpadów, która nie zmieniła w sposób znaczący ich właściwości.

  Bioodpady - to ulegające biodegradacji odpady z ogrodów i parków, odpady spożywcze i kuchenne z gospodarstw domowych, gastronomii, zakładów zbiorowego żywienia, jednostek handlu detalicznego, a także porównywalne odpady z zakładów produkcyjnych lub wprowadzających do obrotu żywność.

  Należą do nich m. in.: kwiaty, gałęzie, łodygi roślin, liście, skoszona trawa, zgniłe owoce.
  Z zebranych odpadów tworzona jest pryzma kompostowa lub gromadzone są one w kompostowni kontenerowej. Uzyskany dzięki temu surowiec - kompost jest wykorzystywany do rekultywacji starych składowisk odpadów lub do użyźniania terenów zieleni miejskiej. Inna metoda zagospodarowania to proces fermentacji metanowej w specjalnych.

8. Identyfikacja odpadów wg Katalogu odpadów

Podstawę klasyfikacji odpadów w naszym kraju stanowi „Katalog odpadów” wprowadzony Rozporządzeniem Ministra Ochrony Środowiska Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206). W dokumencie tym sklasyfikowano odpady w zależności od źródeł ich powstawania na 20 następujących grup:

01 – odpady powstające przy poszukiwaniu, wydobywaniu, fizycznej i chemicznej przeróbce rud oraz innych kopalin;

02 – odpady z rolnictwa, sadownictwa, upraw hydroponicznych, rybołówstwa, leśnictwa, łowiectwa oraz przetwórstwa żywności;

03 – odpady z przetwórstwa drewna oraz z produkcji płyt i mebli, masy celulozowej, papieru i tektury;

04 – odpady z przemysłu skórzanego, futrzarskiego i tekstylnego;

05 – odpady z przeróbki ropy naftowej, oczyszczania gazu ziemnego oraz pirolitycznej przeróbki węgla;

06 – odpady z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania produktów przemysłu chemii nieorganicznej;

07 – odpady z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania produktów przemysłu chemii organicznej;

08 – odpady z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania powłok ochronnych (farb, lakierów, emalii ceramicznych), kitu, klejów, szczeliw i farb drukarskich;

09 – odpady z przemysłu fotograficznego i usług fotograficznych;

10 – odpady z procesów termicznych;

11 – odpady z chemicznej obróbki i powlekania powierzchni metali oraz innych materiałów i procesów hydrometalurgii metali nieżelaznych;

12 – odpady z kształtowania oraz fizycznej i mechanicznej obróbki powierzchni metali i tworzyw sztucznych;

13 – oleje odpadowe i odpady ciekłych paliw (z wyłączeniem olejów jadalnych, oraz grup 05, 12 i 19),

14 – odpady z rozpuszczalników organicznych, chłodziw i propelentów (z wyłączeniem grup 07 i 08);

15 – odpady opakowaniowe, sorbenty, tkaniny do wycierania, materiały filtracyjne i ubrania ochronne nieujęte w innych grupach;

16 – odpady nieujęte w innych grupach;

17 – odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej (włączając glebę z terenów zanieczyszczonych);

18 – odpady medyczne i weterynaryjne;

19 – odpady z instalacji i urządzeń służących zagospodarowaniu odpadów;

20 – odpady komunalne, łącznie z frakcjami gromadzonymi selektywnie.

Odpady umieszczone w „Katalogu odpadów” oznaczono kodami składającymi się z sześciu cyfr. Dwie pierwsze cyfry oznaczają grupę odpadów wskazującą źródło powstawania odpadów. Oznaczenie grupy odpadów łącznie z dwiema następnymi cyframi identyfikuje podgrupę odpadów, a kod składający się z sześciu cyfr identyfikuje rodzaj odpadów i tak np. odpady z gospodarki leśnej mają kod 02 01 07, w kodzie tym – 02 oznacza grupę odpadów (odpady z rolnictwa, sadownictwa, upraw hydroponicznych, rybołówstwa, leśnictwa, łowiectwa oraz przetwórstwa żywności), 02 01 oznacza podgrupę (odpady z rolnictwa, sadownictwa, upraw hydroponicznych, leśnictwa, łowiectwa i rybołówstwa), 02 01 07 rodzaj odpadów (odpady z gospodarki leśnej).

9. Odpady problemowe, odpady niebezpieczne.

Odpady problemowe - należy przez to rozumieć szczególne rodzaje odpadów w strumieniu odpadów komunalnych, które ze względu na swoje pochodzenie, skład chemiczny i inne właściwości stwarzają zagrożenie dla środowiska. Są to następujące rodzaje odpadów: zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny, odpady wielkogabarytowe oraz zużyte opony.
Odpady problemowe pochodzące z gospodarstw domowych:

-zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny,
-termometry rtęciowe,
-świetlówki i żarówki energooszczędne,
-zużyty olej silnikowy,
-filtry olejowe,
-stare farby i rozpuszczalniki,
-baterie i akumulatory,
-przeterminowane leki,
-odpady wielkogabarytowe (stare meble),
-odpady zielone (liście, skoszona trawa),
-gruz z drobnych remontów.

Odpady niebezpieczne
Oznaczają odpady wykazujące co najmniej jedną spośród właściwości niebezpiecznych. Właściwości powodujące, że odpady są odpadami niebezpiecznymi określa załącznik nr 3 do ustawy.
Odpady klasyfikuje sie przez ich zaliczenie do odpowiedniej grupy, podgrupy i rodzaju odpadów uwzględniając:
-źródło powstawania,
-właściwości powodujące, że odpady są niebezpiecznymi, określone w załączniku nr 3 do ustawy,
-składniki odpadów, dla których przekroczenie wartości granicznych stężeń substancji niebezpiecznych może powodować, że odpady są odpadami niebezpiecznym.

Odpady niebezpieczne odróżniają się od innych rodzajów odpadów cechami takimi jak:

1. palnością rozumianą jako łatwość i podatność odpadów na samozapłon

2. korozyjnością, czyli destrukcyjnym wpływem na materiały konstrukcyjne

3. reaktywnością – dużą zdolnością do reagowania chemicznego odpadów z różnymi komponentami środowiska naturalnego, skłonnością do eksplozji oraz emisji gazów toksycznych

4. ekotoksycznością, czyli charakteryzują się właściwościami takimi jak przy reaktywności, z tą różnicą, że wymagają one dłuższego czasu ich realizacji oraz dłużej utrzymują się skutki ich zanieczyszczającego wpływu na środowisko.