Konspekt lekcji języka polskiego
Temat: Jak przygotować wywiad? Czyli sto pytań do…
Cele:
Cele ogólne:
Poznanie zasad przygotowania wywiadu, jego prowadzenia i redagowania.
Umiejętność przedstawiania problemów, formułowania pytań i konstruowania dramaturgii rozmowy.
Cele operacyjne:
Poznawcze:
Zapoznanie z tekstem wywiadu.
Przedstawienie i wyjaśnienie pojęcia wywiad.
Kształcące:
Uczeń zna zasady tworzenia wywiadu.
Umie skonstruować pytania do rozmówcy i poprzez to stworzyć wywiad.
Dba o poprawną stylistykę wypowiedzi.
Pisze zgodnie z ortografią i interpunkcją języka polskiego.
Wychowawcze:
Kształtuje poczucie odpowiedzialności za słowo.
Metody i techniki:
Metody aktywizujące:
Praca w grupie, redagowanie wywiadu.
Metody programowe:
Praca z tekstem wywiadu.
Metody podające:
Pogadanka.
Formy pracy:
Zbiorowa.
Grupowa.
Czas trwania zajęć: 90 minut.
Środki dydaktyczne:
Powielony tekst wywiadu Barbary Gruszki-Zych z Wojciechem Kilarem umieszczony w „Gościu Niedzielnym” nr 1 z 2001 roku.
Przebieg lekcji:
Uczniowie na zadanie domowe mieli przeczytać wywiad prasowy z dowolnego czasopisma i zastanowić się nad najbardziej charakterystycznymi cechami tego typu wypowiedzi. Zajęcia zaczynam od zebrania informacji, jakie wywiady uczniowie przeczytali, aby się zorientować w ich preferencjach tematycznych i zainteresowaniach. Każdy uczeń podaje tytuł czasopisma, autora wywiadu i nazwisko rozmówcy. Następnie zapisuję temat zajęć na tablicy i zwracam się do klasy z pytaniem: Jak zdefiniować słowo: wywiad ? Z różnych cząstkowych wypowiedzi uczniów tworzymy rodzaj definicji i zapisujemy w zeszytach pod tematem zajęć. Brzmi ona następująco: Wywiad to informacyjny gatunek dziennikarski mający formę dialogu między dziennikarzem prasowym, radiowym czy telewizyjnym a interlokutorem (rozmówcą).
Następnie klasie podzielonej na grupy rozdaję tekst wywiadu Barbary Gruszki-Zych z Wojciechem Kilarem i polecam, aby zwrócili uwagę na dwie sprawy: strukturę wywiadu i jego cel. Wyjaśniam bardziej szczegółowo, że chodzi o sposób formułowania pytań, ich kolejność, poprawność, jasność, nawiązywanie do wypowiedzi interlokutora oraz o cel, jaki przyświecał autorce przeprowadzającej wywiad. Po 15 minutach przedstawiciele grup referują wyniki pracy swoich zespołów. Spodziewam się następujących sformułowań: wywiad jest bardzo przejrzysty, pytania prowokują rozmówcę do szczerych wypowiedzi, nawiązują do treści jego wypowiedzi, a ich celem jest głównie uzyskanie informacji na temat stosunku Kilara do muzyki poważnej, filmowej oraz do własnej twórczości kompozytorskiej. Wnioski takie zapisujemy w zeszytach pod definicją wywiadu.
Powracamy jeszcze do wywiadu B. Gruszki-Zych. Zadaniem grup jest teraz sformułowanie odpowiedzi na pytania:
Czego dowiadujemy się w wywiadzie o twórczości Wojciecha Kilara? (grupa I),
Skąd wywodzi się kompozytor i jaki jest jego związek z niektórymi miastami Polski? Elementy biograficzne. (grupa II),
Jakie cechy osobowości kompozytora odnajdujemy w jego wypowiedziach? (grupa III),
Sądy innych o Kilarze i jego twórczości (grupa IV),
Ocena własnej twórczości przez samego Kilara (grupa V).
Wskazani przeze mnie uczniowie, inni niż w ćwiczeniu poprzednim, referują wyniki pracy.
Tę część zajęć kończymy uogólnieniem. Krótki wywiad zawiera bogactwo treści dotyczących jednak zawsze głównego tematu: wartości muzyki w życiu kompozytora. Tą refleksją kończymy pierwszą godzinę zajęć.
Drugą godzinę rozpoczynamy od planowania pracy nad wywiadem. Ustalamy, że wywiad z konkretną osobą powinien być dobrze przygotowany. Na owo przygotowanie składają się:
a) ustalenie osoby interlokutora i celu rozmowy,
b) dobra orientacja w temacie, który ma być przedmiotem rozmowy,
c) przygotowanie kwestionariusza wywiadu, który może ulec modyfikacji w czasie realizacji,
d) pamięć, że „wywiad jest sztuką uważnego słuchania, a nie tylko zadawania pytań”.
Każda grupa przygotowuje zestaw pytań – kwestionariusz wywiadu z wybraną przez siebie osobą, którą może być znany w środowisku sportowiec, informatyk, twórca, muzyk, aktor, pisarz, działacz społeczny, polityk i inne osoby znane w środowisku. Ustalamy, że formułujemy 5-6 pytań albo na temat osobowości interlokutora i jego dokonań, albo na temat problemów, które nas interesują, a których znawcą jest wybrana osoba. Można też łączyć te dwa tematy w jednym zestawie pytań. Zwracamy uwagę, że pytania muszą być sformułowane prosto, zwięźle, jednoznacznie i poprawnie.
Po 15 minutach pracy w grupach odczytujemy głośno przygotowane kwestionariusze, usiłujemy sformułować cel wywiadu na podstawie poszczególnych zestawów pytań. Dyskutujemy nad propozycjami poszczególnych grup, dokonujemy ewentualnych przeredagowań. Drogą plebiscytu wybieramy najciekawszą propozycję i zapisujemy ją w zeszytach.
Zadanie domowe: Przeprowadź wywiad z wybraną przez siebie osobą, pamiętając, że:
a) wywiad jest sztuką zadawania pytań, a więc z przygotowanego scenariusza należy korzystać bardzo elastycznie, zależnie od sytuacji i treści wypowiedzi interlokutora,
b) trzeba być bardzo dociekliwym, ale nie wścibskim i zachować się kulturalnie nawet wówczas, gdy wypowiedzi interlokutora nie zgadzają się z naszymi poglądami,
c) tekst wywiadu należy przygotować do autoryzacji.