TEST Z ETYKI OGÓLNEJ
1. Podaj definicję etyki
Etyka- filozoficzna i normatywna teoria moralności.
*Def. Etyka jest to nauka filozoficzna, która formułuje ogólne zasady moralne oraz szczegółowe normatywy ludzkiego działania za pomocą wrodzonych człowiekowi zdolności poznawczych.
2. Przyporządkuj wypowiedzi etyczne odpowiednim dyscyplinom:
A. Dyscypliny:
1etyka normatywna, A
2teologia moralna, E
3socjologia moralności, D
4historia moralności, C
5metaetyka B
B. Wypowiedzi:
a- sąd etyczny: „kara śmierci jest aktem moralnie niesłusznym” jest nośnikiem prawdy
b- kara śmierci jest działaniem moralnie niesłusznym
c- kara śmierci w XVII wieku w Rzeczpospolitej była uznawana za moralnie usprawiedliwioną
d- kara śmierci uważana jest obecnie – na ogół – za działanie moralnie niesłuszne
e- kara śmierci jest zasadniczo moralnie nieusprawiedliwiona, gdyż jest aktem zamierzonego zabójstwa i tym samym wykracza przeciw przykazaniu: „Nie zabijaj”
3. Sformułuj teologiczno-moralne i filozoficzno-normatywne uzasadnienie normy:
„Nie należy zabijać niewinnych ludzi”
NIKT nie ma prawa decydować o życiu innych ludzi. Życie jest dane przez Boga i tylko on może decydować o jego początku i końcu, człowiek powinien wykorzystać życie jak najlepiej – z korzyścią dla siebie i innych
4. Podaj definicję moralności
Moralność- to rzeczywistość złożona (wieloaspektowa)
ogół norm, zasad, ocen, wzorów, ideałów - zmierzających do regulowania stosunków pomiędzy ludźmi (jednostka - grupa, grupa - grupa). Całokształt zachowań jednostki lub grupy społecznej oceniany wg funkcjonującego systemu norm, zasad moralnych.
Ocena moralna czynu ludzkiego wiąże się ściśle z motywem, który skłonił człowieka do podjęcia danego czynu. Np. pomaganie komuś jest tylko wówczas czynem moralnym, gdy podejmowane jest dla realizowania zasady moralnej i z własnej woli.
5. Które sytuacje należą do porządku moralnego a które do porządku fizycznego:
- śmierć człowieka spowodowana niezamierzonym i niezawinionym błędem lekarskim
..(porządek fizyczny)
- śmierć człowieka spowodowana zawinionym błędem lekarskim …. ( porządek moralny)
6. Przyporządkuj stanowiskom metaetycznym odpowiednie tezy:
A. Stanowiska: naturalizm, intuicjonizm, emotywizm
B. Tezy:
- dobro istnieje i jest cechą prostą 2?
- dobro jest tożsame z korzyścią 1?
- dobro jest niepoznawalne 3
7. Wyjaśnij różnicę między czynem a uczynnieniem
Czyn- to akt świadomy, zamierzony i dobrowolny.
Uczynnienie-działanie podmiotu, który nie jest tego działania sprawcą sytuacja w której ,,coś się dzieje z podmiotem" lub ,,coś dzieje się w podmiocie"
8. Uporządkuj etapy procesu decyzyjnego: ocena czynu, wybór środków, kształtowanie celu, wykonanie.
kształtowanie celu > wybór środków> wykonanie> ocena czynu
9. Przyporządkuj wymienione przykłady działań stosownym rodzajom przeszkód ograniczającym świadomość i dobrowolność czynów:
A. Rodzaje przeszkód:
aktualne: szantaż, pijaństwo strach
habitualne: depresja, pijaństwo szantaż
B. Przykłady: strach, szantaż, pijaństwo, depresja
10. Wyjaśnij różnicę między niewiedzą zawinioną i niezawinioną w kontekście odpowiedzialności moralnej podmiotu.
11. Podaj definicję normy moralności
NORMA MORALNOŚI – SĄD O MORALNEJ POWINNOŚCI DZIAŁANIA
(łac. norma – prawidło, przepis, reguła)–kryterium dobra i zła, określające dobroć moralną czynu,
12. Przyporządkuj wymienione tezy odpowiednim stanowiskom etycznym;
A. Stanowiska etyczne:
personalizm, D
epikureizm, A
hedonizm – E///
, autonomizm C
, heteronomiom -B
B. Tezy:
a) Należy dążyć do przyjemności własnej
b) Należy postępować zgodnie z zasadami moralnymi podanymi przez kompetentną władzę
c) Należy afirmować każdy byt proporcjonalnie do jego mocy bytowania
d) Należy postępować zgodnie z prawem moralnym, którego jest się autorem
e) Należy minimalizować cierpienie
13. Przyporządkuj wymienionych myślicieli do odpowiednich stanowisk etycznych:
A. Stanowiska:
aksjolog izm, kant, Scheller,
eudajmonizm, (szczęście)- ary styp, św. Tomasz,
autonomizm
B. Myśliciele:
Arystyp z Cyreny, hedonizm x
Platon, idealizm
Arystoteles,tomizm
św. Tomasz, x
J S. Mill, liberalizm
I. Kant, y
M. Scheler, y
J. P. Sartr’e, egzystencjalizmu ateistycznego.
K. Wojtyła,
14. Wyjaśnij różnicę między normą moralności a normą moralną
15. Wymień cechy powinności moralnej
16. Zaznacz które z wymienionych tez są prawdziwe (1) a które fałszywe (0) wg personalistów:
- nie zawsze należy afirmować osoby
- należy afirmować każdy byt
- nie istnieją normy moralne absolutnie obowiązujące
- istnieją wyjątki od norm moralnych
- godność osobową można poznać bezpośrednio
- świat wartości moralnych jest niepoznawalny
- osoba ma moralny obowiązek doskonalenia się
- zawsze należy postępować zgodnie z sumieniem
17. Personaliści definiują moralność jako relacje międzyosobową. Czy w związku z tym działania dotyczące świata pozaosobowego mają charakter pozamoralny? Uzasadnij.
18. Które ze stanowisk:
a) Deontologizm
b) Teleologizm
- odwołuje się wyłącznie do konsekwencji czynu przy wyznaczaniu jego moralnej oceny?
19. Czy działanie, w którym podmiot jest przekonany o niesłuszności antykoncepcji, a mimo tego stosuje ją, może być uznane za działanie moralnie dobre? Uzasadnij.
Nie, ponieważ jest to działanie zamierzone oraz świadome. Czyli jednostka jest świadoma tego iż nie powinna tego robić, a jednak dokonuje się tego działania.
20. Prawo naturalne wg św. Tomasza z Aq. Jest:
a) aktem rozumu ?
b) aktem woli +
c) aktem uczuć
21. Jakie warunki musi spełniać prawo wg św. Tomasza z Aq?
W filozofii prawa głosił, że prawo:
*jest rozporządzeniem rozumu (a nie woli),
*musi mieć odpowiedni cel – dobro wspólne, które utożsamia się ze szczęściem,
*ustanawiane jest przez legalnie panujących,
*musi być promulgowane.
Św. Tomasz sformułował definicję prawa jako normy:
Prawo to rozporządzenie
rozumu
dla dobra wspólnego
nadane publicznie i obwieszczone przez tego, kto ma pieczę nad wspólnotą.
Dobro wspólne – to dobro całego społeczeństwa i indywidualne.
Prawo pozytywne niezgodne z prawem naturalnym nie wiąże sumienia i wolno się przeciwko niemu buntować, chyba że w następstwie buntu powstałoby więcej zamętu i zła niż w następstwie przestrzegania niesłusznego i złego prawa pozytywnego.
rawa.
Normy prawa naturalnego są wyryte w sercach ludzkich. Te normy człowiek odczytuje swoim sumieniem.
Podstawowy nakaz prawa natury wg Tomasza – „czyń dobro, a zła unikaj”.
Prawo sprawiedliwe musi spełniać przynajmniej te cztery warunki.
22. Jaką rolę pełnią inklinacje naturalne w etyce klasycznej?
Zachowanie własnego życia
Przekazywanie życia
Rozwój życia osobowego w społeczności
Nakazują przestrzeganie praw natury,
Służą zachowaniu zycia – swojego i innych – przeciw zabójstwom i morderstwom – w tym karze śmierci. Człowiek powinien troszczyć się o przyszłe pokolenia, rozmnażać się, kształcić, czynić dobro.
23. Bóg – na gruncie personalizmu – pełni funkcję normy moralności. Jakiej?
24. Czy wg kreatywizmu etycznego natura ludzka pełni istotna rolę normatywną? Uzasadnij
25. Sumienie w etyce klasycznej jest aktem:
a) Woli
b) Uczuć
c) Rozumu
26. Czy – na gruncie etyki klasycznej – zawsze należy być posłusznym sądom sumienia – uzasadnij
Tak, ponieważ podmiotem woli jest to co rozum przedstawia jej w osądzie sumienia. Gdy podmiot czyni coś co sam uważa za złe to wola jest zła i to niezależnie od tego jaka jest obiektywna ocena czynu.
27. Czy każda cnota moralna jest:
a) zdolnością człowieka
b) czymś wrodzonym nie
c) pojedynczym aktem świadomym i dobrowolnym
d) wyrazem miłości
28. Wymień cnoty kardynalne. Przyporządkuj każdej z nich tę władzę, która w szczególny sposób jest doskonalona:
Cnoty kardynalne:
-roztropność - rozum jest to umiejętność postępowania i wybierania w życiu tego, co lepsze. Cnota roztropności pozwala nam przewidywać pewne trudności i przygotować się do nich odpowiednio wcześniej. Np. ktoś, kto będzie przechodził na czerwonym świetle licząc na miłosierdzie Boże, postępuje nie tylko grzesznie, ale również bardzo nieroztropnie. Pijak przewidując, że w restauracji, gdzie na pewno spotka kolegów od kieliszka, upije się, postąpi roztropnie, jeżeli ten lokal będzie omijał z daleka.
-sprawiedliwość - wola jest cnotą, która każe nam oddać każdemu to, co mu się słusznie od nas należy. Człowiek sprawiedliwy nie będzie krzywdził swoich pracowników, nie będzie stronniczy na niczyją korzyść, czy to biednego, czy bogatego. Na wszystkich będzie patrzył przez pryzmat faktu, ze wszyscy zostali stworzeni na obraz i podobieństwo Boże i odkupieni Krwią Chrystusa, dlatego też dla wszystkich będzie miał odpowiedni szacunek. I tak np. pielęgniarka w szpitalu powinna się troszczyć najlepiej jak potrafi o wszystkich pacjentów jej powierzonych. Tego domaga się cnota sprawiedliwości. Rezerwowanie większej troski i opieki dla tych, którzy dadzą łapówkę, jest grzechem przeciwko sprawiedliwości. Również grzechem jest, tak bardzo w Polsce rozpowszechnione, wręczanie łapówek w zamian za pewne korzyści. Kto jest sprawiedliwy, ten nie potrzebuje łapówki, żeby spełnić, co do niego należy.
-wstrzemięźliwość – uczucia pożądliwe - oznacza używanie darów Bożych z umiarem i zgodnie z ich przeznaczeniem. I tak np. przeznaczeniem pokarmu jest podtrzymywanie w nas życia. Kto by jednak odwrócił ten porządek i żył po to, by więcej zjeść, grzeszyłby przeciw cnocie wstrzemięźliwości. Człowiek, któremu zależy na życiu religijnym, będzie wstrzemięźliwy nie tylko w pokarmie i napoju, ale także w słowach, przyjemnościach, zabawie itd. Dziś bardzo by się przydała wstrzemięźliwość od oglądania programów telewizyjnych, gdy tylu ludzi traci czas i zaniedbuje swoje obowiązki śledząc losy różnych tzw. "bohaterów" bezsensownych seriali. Każdy z nas powinien być wstrzemięźliwy, szczególnie w tych rzeczach, z którymi ma najwięcej problemów. Kto przeklina, powinien starać się o wstrzemięźliwość w słowie, tak samo ten, kto ma zwyczaj plotkować o innych. Kto się objada, powinien zadbać o wstrzemięźliwość w pokarmie, nie tylko dla zdrowia i wyglądu, ale dla celów nadprzyrodzonych: umartwienia swoich niewłaściwych przyzwyczajeń.
-męstwo- uczucia popędliwe -To cnota szczególnie potrzebna w naszych czasach. To umiejętność właściwego postępowania, mimo że to dziś nie jest popularne i wybierając dobro, człowiek się na pewno narazi. Męstwo pozwala odmówić picia, chociaż w towarzystwie może ktoś uchodzić za dziwaka. Pozwala dziewczynie zachować jej godność, pomimo tego, że koleżanki mogą ją mieć za zacofaną, niedzisiejszą. Męstwem odznaczają się rodzice, którzy wychowują swoje dzieci po katolicku i mają odwagę iść z nimi do spowiedzi i Komunii św. na pierwszy piątek i w każdą niedzielę na Mszę św. Nieraz ludzie się tłumaczą: nie mogłam przyjść w niedzielę na mszę, bo koleżanka wpadła na kawę i trochę się zasiedziała. Takie postępowanie to zwykle tchórzostwo, a więc przeciwieństwo męstwa. Kiedy chcemy postąpić zgodnie z tą cnotą, delikatnie ale stanowczo przeprosimy koleżankę, tłumacząc jej, że musimy być na Mszy św. Możemy zaprosić ją kiedy indziej. Jeżeli koleżanka jest osobą szlachetną, to zrozumie nasze postępowanie i nie będzie nam miała tego za złe. Jeżeli natomiast nie zrozumie rzeczy tak oczywistej, to czy naprawdę jest to odpowiednia dla nas osoba? Mówiąc o męstwie trzeba jeszcze wspomnieć, że pozwala ono podejmować niekiedy bardzo trudne decyzje, jak np. oddanie życia za wiarę. Przy czym nie oznacza ono jakiejś brawury, nadzwyczajnej odwagi. Człowiek, który daje świadectwo swojej wierze, może się bardzo bać, przeżywać ciężki smutek, pomimo to postępuje zgodnie ze swoim sumieniem. Taki człowiek, to człowiek mężny.
-
a) Rozum
b) Wola
c) uczucia pożądliwe
d) uczucia popędliwe
29. Na gruncie etyki klasycznej płacenie podatków jest przykładem sprawiedliwości:
a) Wymiennej
b) Rozdzielczej (dystrybutywnej)
c) Współdzielczej (legalnej)
30. Która z cnót kardynalnych uchodzi za najważniejszą? Uzasadnij.
Roztropność - jest to umiejętność postępowania i wybierania w życiu tego, co lepsze. Cnota roztropności pozwala nam przewidywać pewne trudności i przygotować się do nich odpowiednio wcześniej. Rozum ma wpływ na wszystko, każde działanie człowieka z niego wynika. Pozwala na dokonywanie prawidłowych sądów, ocen, odróżnić dobro od zła, wszystkie cechy kardynalne są w rzeczywistości ze sobą powiązane.
Roztropność kieruje umysłem. Sprawiedliwość kieruje wolą. Wstrzemięźliwość panuje nad wszelką pożądliwością.
Męstwo czyni zdolnym do stawienia czoła trudnościom, niebezpieczeństwom.
Człowiek roztropny korzysta z rozumu, który powinien dostarczać elementów osądu czy też kryteriów oceny. Potrafi też zasięgnąć rady u innych.
Roztropność jest jedną z czterech cnót kardynalnych w chrześcijaństwie. O jej potrzebie mówili już starożytni filozofowie.
Umiarkowanie - cnota moralna, która polega na używaniu rozumu dla panowania nad własnymi instynktami i potrzebami. Oznacza umiejętność korzystania z dóbr materialnych zgodnie z ich celem. Zapewnia panowanie woli nad popędami. Stawia pragnieniom pewne granice.