pragmatyzm:

• praktyczny sposób myślenia i działania

• człowiek trzeźwo myślący: racjonalistyczna ocena rzeczywistości i podejmowanie działań gwarantujących skuteczność

• człowiek ciągle rozwija się

• działanie jest zasadniczą potrzebą człowieka

• użyteczność i praktyczność wyznacznikami prawdy

• nauczyciel nie ingeruje w wolność ucznia

neokonserwatyzm pedagogiczny:

• USA połowa lat 70., Europa na początku lat 80

• przywrócenia wiodącej roli takim wartościom wychowawczym jak porządek, dyscyplina, pilność, a także identyfikacja z państwem oraz afirmacja zamiast krytyki

• Brezinka – posłuszeństwo zasadom moralnym i patriotyzm

• niechęć wobec zmian, szacunek dla tradycji i przywrócenie szkole jej funkcji wychowawczych

• podkreślenie znaczenia podstawowej aprobaty rzeczywistości i siły afirmacji

• znaczenie oczywistości wychowania

• wskazanie na znaczenie cnót

• podkreślenie znaczenia kultury i tradycji

• istnienie praktyki życiowej

• Meves postulowała stałe, małe społeczności klasowe, ograniczenie ilości materiału do uczenia się na korzyść podstawowych treści kształcenia, rozwijanie uzdolnień oraz wskazanie źródeł  konkretnego systemu wartości

pozytywizm:

• wytwarzanie takiej wiedzy, która umożliwia skuteczne przewidywanie i projektowanie działań zmierzających do osiągnięcia określonych celów

• odnosi się do tego co dzieje się w praktyce

• Comte - jedyną rzeczywistością realną jest świat społeczny, człowiek bez środowiska nie funkcjonowałby, teoria rodziny systemowej

• Mill- źródłem wiedzy jest doświadczenie oparte na zmysłach. Jest to jedyna rzeczywistość do poznania.

nowe wychowanie:

• jest bardziej swobodne, ekspresyjne, uciekające od sztywnych schematów i systemów

• społeczna krytyka rzeczywistości wychowawczej

• oryginalne koncepcje teoretyczne, budujące nowy światopogląd

• wybór odpowiedniego środowiska dla szkoły

• poznawanie cech indywidualnych dziecka

• współpraca szkoły z rodziną

• dominacja zagadnień wychowawczych nad dydaktycznymi

• nauka oparta na aktywności dzieci

• wspieranie wychowania estetycznego

postmodernizm:

• charakteryzującego się ogólnym brakiem wiary w rozum, stosowane metody naukowe oraz postęp

• fragmentaryczne ujmowanie świata

• pluralizm

• dechrystianizacja życia i myślenia

• relatywizm (zarówno poznawczy jak i etyczny)

• otwartość na eklektyczne ujmowanie różnych systemów filozoficznych, religijnych itp.

• podstawowe metody w postmodernizmie- psychoanaliza, dekonstrukcja i hiperrealizm

• rewizja i reforma kultury współczesnego społeczeństwa, które uznać można za społeczeństwo informatyczne.

• spojrzenie w przyszłość edukacji

• rodzajem pedagogiki krytycznej, której celem jest osiąganie jak najwyższej formy samorealizacji

• odejście od środków przemocy, indoktrynacji i rutyny, lojalności opartej na środkach kontroli i selekcji wobec obywateli

• zerwanie z poszukiwaniem jednego, optymalnego stylu wychowania

• brak obowiązującego autorytetu

• wychowawca nie kładzie nacisku na posłuszeństwo

analityczno-empiryczna nauka o wychowaniu:

• Myślenie analityczne- wszystko, co ma być wyjaśnione i zrozumiałe, jest dzielone na mniejsze części

• Empiryzm-doktryna filozoficzna głosząca, że źródłem ludzkiego poznania są wyłącznie bodźce zmysłowe

• określenia naukowej teorii wychowania opartej na doświadczeniach

• wypracować jasne i spójne podstawowe pojęcia

• zrezygnować z ogólnych pytań o istotę rzeczy

• czysto teoretycznie zbadać obszar przedmiotowy

• wspierać badania doświadczalne, aby móc zastosować kryteria jakościowe w pedagogice

• podział pedagogiki wg Brezinki- naukowa jest ukierunkowana teleologicznie(wychodzi od celu do którego chce dążyć) oraz przyczynowo-skutkowo(jeśli-to) ; nienaukowa udziela odpowiedzi na pytania dotyczące zajęć dydaktycznych

• zadania nauki o wychowaniu to tworzenie: Teorii wyjaśniających "Jaka jest przyczyna...?" Sądów prognostycznych "Jakie ma to konsekwencje...?" Metod wychowawczych "Jak osiągnąć cel?"

• zdaniem Brezinki nauka ta posługuje się siecią teorii

wychowanie krytyczno-emancypacyjne:

• Antypedagogika skupiała się na wyzwoleniu dziecka spod rygorów, wolność dziecka i jego własne potrzeby uznano w niej za najwyższy priorytet

• Drugi nurt oparty na krytyce społecznej, dziecko nie zawsze wybiera w sposób wolny i korzystny dla siebie- wytyczenie granic i reguł, a nawet pewnej dozy rutyny

• strukturalne wyzwolenie polegać miało na równoczesnych zmianach społecznych i świadomościowych, niezbędne jest, aby uświadomić sobie doskwierające ludziom braki. Są to między innymi: deficyt demokratycznej przestrzeni społecznej, nierówność szans edukacyjnych i niedobór wyemancypowanego czasu wolnego

krytycyzm:

• postawa badawcza i umysłowa: kontrola prawdziwości każdego twierdzenia

• gotowość do analizy i sprawdzania własnych poglądów w świetle nowych faktów, które mogą zmienić stare przekona­nia

• przeciwstawny dogmatyzmowi

• żyjemy w świecie niesprawiedliwym, powodującym cierpienie ludzi, dlatego powinniśmy wychowywać ludzi tak, aby byli zdolni do jego zmiany

• nauczyciel jest postrzegany jako sprzymierzenie słabszych

• przyjęcie twierdzeń tylko uzasadnionych i sprawdzonych

• negacja dotychczasowych systemów wychowawczych

personalizm:

• rozważania o charakterze poznawczym

• dobro i rozwój osoby, stanowią nadrzędną zasadę, której podporządkowane są wszelkie dobra realizowane przez człowieka

• czerpie inspiracje z nauczania Arystotelesa, św. Tomasza  z Akwinu oraz św. Augustyna

• człowiek został obdarzony przez Boga wolnością, rozumem i godnością, celem jego egzystencji jest więc nieustanne dążenie do Niego

• człowiek jako byt jest dynamiczny, nieustannie się staje i realizuje poprzez działanie

• społeczeństwo jest wspólnotą osób zagrożoną upadkiem na skutek konsumpcjonizmu, alienacji i reifikacji (uprzedmiotowienie osoby).

emancypacja:

• pochodzi z przełomu lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych

• uwolnienie (się) od zależności, poddaństwa, ucisku; usamodzielnienie, uniezależnienie; uzyskanie równouprawnienia

• poczucie podmiotowości, samodzielność, poczucie tożsamości na poziomie indywidualnym, wspólnotowym oraz uniwersalnym

• człowiek dokonujący wyborów

• korzystanie z należytych praw

• podmiot  nie tylko wskazuje cel lub wartość, którą pragnie osiągnąć, ale także potrafi uargumentować znaczenie jej posiadania oraz wskazać drogę do niej

• roszczenia emancypacyjne dotyczą tego , co człowiek dostrzega u innych i ocenia jako potencjalne źródło szczęścia i satysfakcji

• nie zgadzała się na to, aby osobowość człowieka była kształtowana z zewnątrz

• podjęcie walki ze strukturami władzy by ją znieść, zniszczyć i nie reformować

• wychowanie wolne od przemocy i wzmacniające się JA
  1) w starożytnym Rzymie uwolnienie syna spod władzy ojca 2) emancypacja kobiet - zrównanie kobiet z mężczyznami w prawach społecznych i politycznych.

egzystencjalizm:

• przedmiotem badań są indywidualne losy jednostki ludzkiej, wolnej i odpowiedzialnej

• istnieje w wersji teistycznej oraz ateistycznej

• człowiek, jako jedyny z wszystkich bytów ma bezpośredni wpływ na to kim jest

• istnienie ludzkie jest zawieszone między przyszłością a przeszłością, dlatego towarzyszy mu poczucie przemijalności, braku, niespełnienia

• wolność wewnętrzna jest ciągle zagrożona urzeczowieniem i utratą autentyczności. Powoduje to wewnętrzne rozdarcie i podatność na lęki egzystencjalne

• poczucie wiecznej niedoskonałości natury ludzkiej

• poczucie tragicznej samotności

• problematyka metafizyczna – dążenie do zbawienia lub osiągnięcia całkowitej wolności poprzez spokój wewnętrzny

pedagogika religii:

• ogół procesów socjalizacji i edukacji religijnej

• człowiek jako podmiot edukacji

• każdy ma prawo do wychowania prawdziwego

międzykulturowość:

• Globalizacja i Unia Europejska znosi granice

• stworzenie mozaiki narodowościowej, kulturowej, religijnej

• wielokulturowość- harmonijne współistnienie w danym społeczeństwie różniących się od siebie grup etnicznych lub kulturowych, staje się powoli standardem. Sytuacja taka może okazać się konfliktogenną, izolacja kultur etnicznych w danym społeczeństwie. Skutkiem fragmentaryzacja społeczeństwa

• interkulturowość - poprzez poznawanie odmiennych kultur oraz obcowanie z nimi wzbogacać powinniśmy swoją osobowość. Kultury są równorzędne i ocenia się je wyłącznie w oparciu o ich własne wartości

• proces dynamiczny, w którym dochodzi bądź to do dyfuzji, hybrydyzacji, bądź to do asymilacji kultur

• powinna uczyć szacunku dla różnorodności oraz dawać szansę zachowania własnej tożsamości narodowej

ekologia:

• całokształt oddziaływań między organizmami i ich środowiskiem, zarówno ożywionym jak i nieożywionym

• Powstanie pedagogiki ekologicznej
  1 faza: - początki w latach 60 XX wieku, - przeciwstawienie się dotychczasowym wartościom, odejście od konsumpcyjnego stylu życia, zwrot ku naturze i duchowości, kultywowanie troski o przyrodę
  2 faza: - początek lat 80- kryzys ekologiczny Ziemi

• ekocentryzm- nauka i technika służące dotąd panowaniu człowieka nad przyrodą maja być przekształcone w narzędzia jej ochrony