Temat: DNA jako nośnik informacji genetycznej

Data: 15.09.2015

Klasa: 3A gimnazjum

Prowadząca: Paulina Pytel

Czas trwania: 45 min

Zakres treści:

• DNA jako materiał genetyczny

• Budowa DNA

• Rodzaje zasad azotowych

• Komplementarność zasad azotowych

• Gen i genom

Cele: Uczeń:

• Wyjaśnia pojęcia: „DNA”, „nukleotyd”, „gen”, „genom”

• Określa rolę DNA jako nośnika informacji genetycznej

• Wylicza elementy budujące DNA

• Przedstawia schematycznie budowę nukleotydu

• Wymienia nazwy zasad azotowych

• Wyjaśnia regułę komplementarności zasad

• Przedstawia graficznie regułę komplementarności zasad

• Wykonuje przestrzenny model DNA

• Określa różnice między genem a genomem

Metody:

• Praca z filmem

• Praca z tekstem

• Pogadanka

• wykład

• modelowanie

• burza mózgów

Środki dydaktyczne:

• Podręcznik do biologii dla klasy 3 gimnazjum- B. Sągin, A. Boczarowski, M. Sęktas, „Puls życia”, wyd. Nowa Era

• Zeszyt ćwiczeń do biologii dla klasy 3 gimnazjum –M. Jaworowska, J. Pawłowska, J. Pawłowski, M. Zalewska, „Puls życia”, wyd. Nowa Era.

• Film dotyczący budowy DNA – płyta do podręcznika „Puls życia” 3

• elementy potrzebne do budowy podstawowej struktury kwasów nukleinowych - nukleotydu

• notatka

Formy pracy:

• indywidualna

• cała klasa

Przebieg zajęć:

Faza wprowadzająca:

1. Czynności organizacyjne

2. DNA – burza mózgów. Uczniowie przytaczają z czym kojarzy im się DNA. Nauczyciel zapisuje propozycje na tablicy.

3. Zapoznanie uczniów z tematem lekcji oraz celami.

Faza realizacyjna:

1. Wyjaśnienie przez nauczyciela pojęć: informacja genetyczna oraz materiał genetyczny.

2. Wykład – krótka historia odkrycia DNA.

DNA zostało odkryte w roku 1869 przez Fryderyka Mieschera, lecz przez prawie 100 lat jego struktura pozostawała zagadką. Autorami modelu podwójnej helisy DNA są James Watson i Francis Crick, na podstawie zdjęć krystalografii rentgenowskiej wykonanych przez Rosalind Franklin oraz Maurice'a Wilkinsa. Za odkrycie w 1953 roku struktury DNA Watson, Crick i Wilkins otrzymali w 1962 Nagrodę Nobla.

1. Praca z filmem. Nauczyciel zapoznaje uczniów z pytaniami do filmu, który za chwilę obejrzą. Na jego podstawie uczniowie odpowiadają na pytania.

• Co to jest nukleotyd?

• Z czego składa się nukleotyd?

• Jakie wyróżniamy zasady azotowe?

1. Praca z podręcznikiem. Na podstawie tekstu w podręczniku uczniowie mają za zadanie znaleźć odpowiedzi na pytania: Co to jest DNA? Jakie rodzaje nukleotydów możemy wyróżnić? Co to jest komplementarność zasad? Nauczyciel wyznacza kolejno uczniów do odpowiedzi na poszczególne pytania. Uczniowie tworzą notatkę.

2. Notatka ucznia:

DNA czyli kwas deoksyrybonukleinowy to polimer, zbudowany z dwóch nici polinukleotydowych połączonych ze sobą wzajemnie komplementarnie wiązaniami wodorowymi. Dwuniciowa cząsteczka DNA jest helikalnie skręcona w prawą stronę. Nukleotydy to podstawowe jednostki budujące kwasy nukleinowe. Składają się z 3 związków: cukru – pentozy(deoksyryboza), jednej z zasad azotowych
i reszty kwasu fosforowego. Łańcuchy cukrowo-fosforanowe znajdują się na zewnętrznej stronie podwójnej spirali i stanowią niezmienny trzon cząsteczki, natomiast zasady azotowe skierowane są do środka. Występujące naprzeciwko siebie zasady tworzą komplementarne pary (adenina = tymina, cytozyna = guanina), które łączą się ze sobą wiązaniami wodorowymi.

Uczniowie rysują w zeszytach schemat budowy nukleotydu

. schemat budowy nukleotydu adeninowego

1. Modelowanie nici DNA. Nauczyciel kolejno wyznacza uczniów do układana na tablicy modelu nici DNA.

2. Praca z zeszytem ćwiczeń. Uczniowie wykonują zadanie 5 str.8 z zeszytu ćwiczeń. Sprawdzenie zadania. Za poprawne wykonanie zadania trzech pierwszych uczniów otrzymuje „+” z aktywności.

3. Praca z tekstem z podręcznika. Uczniowie na podstawie przeczytanego fragmentu szukają informacji na temat genu i genomu. Nauczyciel wyznacza ucznia do odpowiedzi na zadane pytanie. Uczniowie zapisują w zeszytach definicje pojęć.

Gen to odcinek DNA zawierający informacje dotyczące budowy białka lub cząsteczki RNA. Jest podstawową jednostką dziedziczności.

Genom to kompletny zapis informacji genetycznej danego organizmu.

Faza podsumowująca:

1. Praca z zeszytem ćwiczeń. Zadaniem uczniów jest wykonanie zad.1 str. 7 z zeszytu ćwiczeń. Sprawdzenie zadania.

2. Zadanie domowe dla chętnych uczniów na oceny. Wykonaj przestrzenny model nici DNA. Potrzebne materiały znajdziesz w zeszycie ćwiczeń str. 9 zad. 9, str.10 zad. 10.