Elementy zarządzania ryzykiem w inwestycjach 11 XII 2014

Czym jest ryzyko?

Ryzyko dotyczy sytuacji w której przyszłych warunków gospodarowania nie można przewidzieć z całą pewnością, znany jest natomiast rozkład prawdopodobieństwa wystąpienia tych warunków.

Ryzyko jest mierzalną częścią niepewności.

W przypadku podejmowania decyzji inwestycyjnych w przedsiębiorstwie, poziom ryzyka przedsięwzięcia inwestycyjnego często stanowi warunek graniczny decydujący o podjęciu lub zaniechaniu realizacji inwestycji.

Czy istnieje przedsięwzięcie gospodarcze nie obarczone ryzykiem?

Ryzyko jest immanentną cechą gospodarowania i towarzyszy przedsiębiorczości jako takiej.

Rodzaje ryzyka:

Ryzyko sukcesu:

• Ryzyko wielkości: kiedy nakłady przewyższają przychody i inwestycja jest nieefektywne,

• Ryzyko czasu – gdy wprawdzie przychody przewyższają nakłady, lecz ich rozłożenie w czasie jest niezgodne z optymalnym harmonogramem przyjętym w projekcie.

Ryzyko płynności:

• Ryzyko wielkości jako zagrożenie płynności finansowej w związku z nieterminowością i ograniczeniem wpływów z inwestycji w okresie funkcjonowania projektu,

• Ryzyko czasu, kiedy uzyskanie planowanych wpływów z inwestycji jest możliwe jedynie przez wydłużenie eksploatacji obiektu,

Ryzyko płynności ma dla inwestora tym większe znaczenie, im większy jest udział kapitału obcego w finansowaniu projektu.

Inwestor akceptuje określony poziom ryzyka inwestycyjnego, oczekuje w zamian wyższej premii w postaci wyższej efektywności.

Instrumentem, który w rachunku efektywności zajmuje poziom ryzyka jest stopa dyskontowa.

Czynniki ryzyka:

• Czynniki makroekonomiczne,

• Czynniki mezoekonomiczne,

• Czynniki mikroekonomiczne

Czynniki makroekonomiczne:

Przyczyny na poziomie makro związane są z analizą ogólnogospodarczą kraju i stosunków międzynarodowych. Zalicza się do tej grupy: stan gospodarki, czy jest ona w recesji czy w fazie dobrej koniunktury; poziom inflacji, politykę monetarną, fiskalną, legislacyjną i celną.

Czynniki mezoekonomiczne:

Czynniki mezogospodarcze odnoszą się do danego sektora, w którym realizowany jest projekt lub inwestycja. Przeprowadza się tu analizę sektorową, w celu wykazania wszystkich uwarunkować lokalnych, stopnia innowacyjności sektora, jego energochłonność i mobilność (szanse wejścia i wyjścia), poziom dywersyfikacji produkcji itp.

Czynniki mikroekonomiczne:

Czynniki mikrogospodarcze dotyczą uwarunkowań wewnątrz firmy. Do ukazania specyfiki działalności operacyjno-finansowej stosuje się analizy sytuacyjno-finansowe przedsiębiorstwa.

Miary określające poziom ryzyka:

• Korygowanie stopy dyskontowej o ryzyko,

• Metoda ekwiwalentu pewności,

• Wykorzystanie rachunku prawdopodobieństwa w szacowaniu przepływów pieniężnych i inwestycji,

• Analiza wrażliwości progu rentowności,

• Metody operacyjne – strategia gier

Korygowanie stopy dyskontowej o ryzyko:

r_radr = r_f + r_pr

r_radr – stopa dyskontowa uwzględniająca ryzyko,

r_f – stopa zwrotu z aktywów wolnych od ryzyka,

r_pr – stopa premii za ryzyko zainwestowania w dany projekt.

Metoda ekwiwalentu pewności:

Ryzyko w tej metodzie odzwierciedlone jest poprzez identyfikację wartości rozkładu przepływów pieniężnych generowanych przez projekt inwestycyjny.

W metodzie tej dąży się do ustalenia wartości przepływów pieniężnych pozbawionych ryzyka (pewnych), których użyteczność dla inwestora jest taka sama jak dla przepływów pieniężnych obarczonych ryzykiem z tej samej inwestycji.

Wykorzystanie rachunku prawdopodobieństwa w szacowaniu przepływów pieniężnych z inwestycji:

Zakładając, że dany projekt inwestycyjny ma skończoną liczbę wariantów przepływów pieniężnych oraz znany jest rozkład prawdopodobieństwa p ich wystąpienia w różnych warunkach gospodarczych, ryzyko projektu można oszacować.

Analiza rentowności i progu rentowności:

Polega na zmianach różnych nakładów i efektów będących elementami rachunku oraz wyznaczeniu dla przedsiębiorstwa wartości krytycznych związanych z realizacją danej inwestycji. Narzędziem analizy jest tutaj próg rentowności (BEP) oraz okres zwrotu zaangażowanego kapitału (nakładów inwestycyjnych). W ramach tej metody wyznacza się również margines bezpieczeństwa przedsiębiorstwa związany z realizacją projektu inwestycyjnego. Rezultatem zastosowania tej metody jest ocena wartości krytycznych poszczególnych wariantów i porównanie ich opłacalności. Inwestor powinien traktować analizę wrażliwości jako źródło informacji w odniesieniu do pozostałych metod.

Metody operacyjne – strategia gier:

Uwzględnia różne kombinacje czynników niepewnych co wspomaga podejmowanie decyzji inwestycyjnych w ujęciu optymalizacyjnym. Strategię gier wykorzystuje się w sytuacjach, kiedy w projektach inwestycyjnych nie ma możliwości uzyskania prawdopodobieństw osiągania danego efektu. Metody:

• Maksyminu ( maksymalizacja minimalnego zysku),

• Minimaksu ( minimalizacja maksymalnej straty)

Sposoby ograniczania ryzyka:

• Unikanie ryzyka – wiąże się z zaniechaniem inwestycji, gdy jest ona obciążona zbyt dużym ryzykiem,

• Działania prewencyjne – mają na celu zapobieganie zdarzeniom losowym,

• Przenoszenie ryzyka na inne podmioty – transfer odpowiedzialności za pokrycie ewentualnych strat, np. ubezpieczenie, gwarancje, poręczenia, transakcje terminowe,

• Hedging – zajmowanie odwrotnej pozycji na rynku terminowym,

• Dywersyfikacja – ma na celu zmniejszenie poziomu ryzyka przez inwestowanie w różne działalności,