WYKŁAD Z FILOZOFII (9 IV 2011R.)

Friedrich Nietzsche

• 1844-1900

• Niemiecki filolog klasyczny

• Filozof

• Jeden z najbardziej kontrowersyjnych filozofów XIX w.

• Bliska mu była filozofia starożytna

• „Bóg umarł” F. Nietzsche

• Należy do „filozofii podejrzeń”

• Łączony z nurtem filozofii życia

• Był Niemcem pochodzenia polskiego

• Pisał krótkie aforyzmy pod koniec życia

• Najważniejsze dzieła: „Poza dobrem i złem” „Narodziny tragedii”

• Był im moralistą

• Sam o sobie mówił, że jest dynamitem, a nie człowiekiem

• Był w istocie filozofem pogardy, burzycielem wartości

• Jego wypowiedzi mają charakter metaforyczny, są więc wieloznaczne

• Myśliciel niemiecki

• Ciągle aktualny

• Życie uznawał za kategorię naczelną (najważniejsze pojęcie)

• Życie autonomiczny cel; stały proces wyboru postępowania

- każdy ma taką moralność, jaką ma naturę

- Dionizos symbol życia jako najwyższego dobra

- Bóg na krzyżu symbol ofiary z życia dla innych dóbr

Ludzki sposób życia można ująć w 2 typy (2 postawy życiowe):

1. Apolińska (to , co jasne, zrównoważone, opanowane i piękne, jest bardzo cenione)

2. Dionizyjska (dążenie do pełni i radości życia, skłonność do obalania porządków, dynamika)

Dionizos - bóg misteriów

- symbol buntu

-wyznaczał to, co autentyczne

- afirmacja i pochwała życia

- przypomina mędrca wschodniego

KRYTYKA

• Nietzsche opowiadał się za postawą dionizyjską.

• Dotychczasowa filozofia jest „objawem dotychczasowego niewolnictwa”, bo wymaga, żeby człowiek szukał praw rządzących światem

• Kwestionował istnienie bytu duchowego (odrzucenie Boga i duszy człowieka)

• Wszystko, co duchowe jako nieistniejące

• Życie duchowe organicznie związane z naturą cielesną

• Natura ludzka ważniejsza od kultury

• Kierowniczą rolę sprawują nieświadome ruchy

• Odrzuca indywidualną nieśmiertelność (nie ma mowy o życiu pozagrobowym)

• Świadomość indywidualna ostatni etap rozwoju świata organicznego

• Człowiek ma świadomość własnego myślenia

• świadomość, podobnie jak język, nie należy do istoty człowieka. Wytworzyła się ona z potrzeby komunikacji społecznej

• nasze poznanie jest określone naszymi potrzebami życiowymi

• prawda jest subiektywna i względna (zależy od naszych potrzeb życiowych)

• Każdy z nas opisuje świat za pomocą pojęć. Wtedy każdy wprowadza trochę fałszu w opisywanie rzeczywistości

• Rzeczywistość jest dla każdego pojęciem względnym

• Nie ma obiektywnych wartości

• Oceny i wartości moralne są subiektywne (każdy poprzez swoje cele życiowe inaczej ocenia)

• Celem człowieka jest ŻYCIE.

• Człowiek musi wytworzyć WOLĘ MOCY (transcendencja siebie)

• Wola mocy jest przekroczeniem siebie i poglądów innych

• Wola mocy ma prowadzić do panowania nad sobą i innymi (samolubstwo)

• Nietzsche odrzucał:

- tradycyjne kategorie etyki (dobra i zła)

- kategorię sumienia (sumienie = wątpliwości)

- kategorię wstydu (żyć pełnią życia)

N E G A C J A

• Nakaz miłości do bliźniego, nakaz altruizmu, należy zastąpić twierdzeniem: „Bądź egoistą, ponieważ liczy się własne życie”.

• Etyka niewolnicza odrzucenie mentalności niewolniczej

• Wyzwolenie człowieka wymaga odrzucenia wszelkich norm moralnych uznawanych w społeczeństwie i ogłoszenia śmierci Boga.

• Śmierć Boga Bóg umiera wtedy, gdy umiera wiara w to, że świat ma jakiś obiektywny, ostateczny sens, porządek określający człowieka w świecie, bo nie ma Twórcy.

• Filozofia Nietzschego przewartościowanie wszystkich wartości (odrzucenie wartości, które były przez nas cenione), wtedy gdy zaczną organizować życie według reguł, które doceniają własne istnienie; życie według zasad, uznających SUERENNOŚĆ JEDNOSTKI.

• Człowiek musi być suwerenny, niezależny.

• Nie trzeba nikogo kochać, bo wtedy człowiek się uzależnia.

• Traci wtedy wolę mocy, przyjmuje tradycyjne wartości.

• Przywiązanie = utrata niezależności

• Jedyną regułą w postępowaniu jest ODRZUCENIE WSZYSTKICH REGUŁ

• Nie ma moralizowania

• „Poza dobrem i złem” hasło filozoficznie Nietzschego i jednocześnie tytuł jego książki

• Moralność odrzucająca altruizm, odrzucenie prymatu ogółu, odrzucenie intencji.

• Nietzsche był IMMORALISTĄ (odrzucał to, co dotychczas było); tworzył „nową etykę”

Wybór moralności życia człowieka zależy od jego natury:

1. Natury silne (moralność panów) cenią dostojność, stanowczość, pewność działania, bezwzględność

2. Natury słabe (moralność niewolników) cenią litość, miłość, altruizm, opiekę

• Nietzsche ceni natury silne (nie znosił chrześcijaństwa)

• Bunt niewolników spowodował ich dominację

• Uległość = dekadencja

• Krytykował u niewolników zasady równości

• Podważał zasadę sprawiedliwości

FILOZOFIA SOKRATEŃSKO-PLATOŃSKA + CHRZEŚCIJAŃSTWO KRYTYKA PRZEZ NIETZSCHEGO

Moralność panów opierała się na 3 założeniach:

1. Wartość życia bezwzględna i jedyna ( Zycie jest najważniejsze)

2. Wolność silnego silny ma prawo być wolnym (może sobie zapewnić wolność)

3. Nierówność ludzi zależy od ich siły i sposobu życia

• Zwalczał samoograniczenie się jednostki i ascezę.

• Zwalczał uwagę na wartości witalne (stanowiące główny przedmiot wychowawców)

• Wychowanie = powrót do natury i aktywizacja instynktów

• Kształtowanie woli mocy (bo pozwala na przekraczanie siebie, obecnego stanu człowieczeństwa)

• Ideał człowieka człowiek o moralności panów (nadczłowiek)

• Nietzsche przygotował niemiecki nazizm.

• Jego treść została wykorzystana przez Hitlera (stworzenie nadczłowieka)

• Pisma wywarły wpływ na Mussoliniego, Hitlera, a w Polsce na poglądy Przybyszewskiego, Brzozowskiego, Staffa.