PLANOWANIE PRZESTRZENNE 5.10.2012r.

Konsultacje: T 406 , godz. 13.15 , pt

Literatura:

1. „ Planowanie przestrzenne – zarys systemu” Z. Niewiadomski, 2003

2. „ Zarządzanie rozwojem przestrzennym” W. Gaczek

3. Ustawa z dn. 27.03.2003 r. „ O planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym”

4. Monitor Polski nr 26 z 16.08.2001r. [koncepcja z 1999r.]

Bloki tematyczne:

I. Gospodarka przestrzenna, polityka przestrzenna, ład przestrzenny.

II. Zarządzanie rozwojem przestrzeni ARZADZNIE ROZWOJEM PRZESTZRENI

III. Warunki i instrumenty polityki przestrzennej

IV. Ekonomiczna wartość terenów jako czynnik decydujący o planowaniu przestrzennym

V. Przestrzeń geo jako element środowiska przyrodniczego.

VI. Geneza planowania przestrzennego w Polsce i Europie.

VII. Zasady planowania przestrzennego.

VIII. !!!! Podmioty planowania przestrzennego oraz ich funkcje planistyczne !!!!!

IX. !!!! System aktów planowania przestrzennego w Polsce !!!!

X. Planowanie przestrzenne w gminie.

XI. Ust. Z dn. 27.03.2003 r. „ O planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym” [READ]

XII. Uwarunkowanie systemu celów strategicznych oraz i kierunki polityki przestrzennego zagospodarowania kraju.

XIII. Planowanie przestrzenne w UE.

1. Gospodarka przestrzenna

Każda społ i gosp działalność człowieka ma wymiar przestrzenny i wiąże się z określonym użytkowaniem terenów.
Zagospodarowanie przestrzeni jest sumą indywidualnych decyzji wielu niezależnych o siebie podmiotów, które dążą do max. własnych decyzji.
Ciągłe zmiany środków technicznych jakimi dysponuje człowiek [innowacje w komunikacji, budownictwie i technologiach produkcji zmiany w sferze społ. ] powodują, że rozmieszczenie elementów zagospodarowania przestrzennego może stawać się nieracjonalne społecznie i nieefektywne ekonomicznie. Może prowadzić do chaosu przestrzennego i degradacji środowiska przyrodniczego.
Z planowaniem przestrzennym wiąże się pojęcie konfliktów społecznych – zaburzanie ładu przestrzennego.

Przesłanki dla gospodarki przestrzennej
Konieczność racjonalnego kształtowania przestrzeni wynika z konieczności zapewnienia możliwości realizacji funkcji publicznych i ograniczania konfliktów w grze o przestrzeń.

ROLA PLANOWANIA PRZESTRZENNEGO
Zadaniem wynikającym z planowania przestrzennego jest:
- tworzenie optymalnych warunków dla nieskrępowanego i efektywnego funkcjonowania podmiotów gospodarczych.
- zapewnienie właściwych warunków zamieszkania i wypoczynku mieszkańcom danej jednostki teryt. [dbałość o poziom jakości życia].

Gospodarka przestrzenna – pojęcie
- gospodarka przestrzenna to działalność organizująca przestrzennie system gospodarczy – określona działalność [gospodarowanie, organizowanie, kierowanie, zarządzanie]
- lub przestrzenna tego systemu – wynik tejże działalności czyli stan zagospodarowania przestrzeni [ujęcie statyczne].

Relacje między działaniami a ich skutkiem mają charakter sprzężeń zwrotnych i są nierozerwalne.

GOSPODARKA PRZESTRZENNA – cele

• Celem GP jest wytworzenie racjonalnego układu przestrzennego bądź jego przekształcenie tak, aby umożliwiał on efektywne i właściwe funkcjonowanie poprzez sieć powiązań pomiędzy wszystkimi elementami zagospodarowania.

• Wykształcony system powinien zapewnić jednostce terytorialnej możliwości trwałego rozwoju w danym środowisku przyrodniczym

• Organizacja przestrzenna systemu gospodarczego ma charakter funkcjonalny i może być rozpatrywana na różnych poziomach : globalnym, międzynarodowym, krajowym, regionalnym i lokalnym.

POLITYKA PRZESTRZENNA
Polityka przestrzenna to świadoma i celowa działalność władz polegająca na racjonalnym kształtowaniu zagospodarowania poprzez właściwe użytkowanie przestrzeni:

• Zapewniające utrzymanie ładu przestrzennego

• Umożliwienie prawidłowego, efektywnego funkcjonowania systemu społ. – gosp. danej jednostki terytorialnej, kraju, województwa, gminy czy miasta.

• Wszędzie tam , gdzie występuje świadome, autonomiczne podejmowanie decyzji zmierzających do osiągnięcia założonego celu zagospodarowania przestrzennego można przyjąć, że władze określonego szczebla prowadzą politykę przestrzenna

• Władze z jednej strony mają możliwość prowadzenia własnej polityki przestrzennej, w sposób autonomiczny , podlegający ochronie prawnej, z drugiej zaś strony ponoszą pełną odpowiedzialność za skutki podejmowanych decyzji.

Podmiot i przedmiot polityki przestrzennej
- podmiotem pp są organy włądzy państwowej i administracji rządowej, a przede wszystkim ST i lokalne oraz jednostki gospodarcze i mieszkańcy [osoba , mająca wpływ na kształtowanie przestrzeni]
- przedmiotem pp jest przestrzeń, jej jakość z pktu widzenia ładu przestrzennego oraz zasoby wykorzystywane w procesie kształtowania zagospodarowania przestrzennego j.t [instrumenty realizacji polityki przestrzennej]

Polityka jest skuteczna gdy osiąga cele , zaś efektywna , gdy osiąga te cele przy najniższych kosztach.

Ekonomiczna efektywnośc występuje gdy przy ograniczonych nakładach max efekt, albo osiągamy za ten efekt najniższą cene / koszty .

Skuteczność i efektywność w pp
Polityka przestrzenna jest skuteczna, jeżeli wykorzystywane w jej realizacji instrumenty pozwalają osiągnąc założony cel [ oznacza to, że zapewnia ona utrzymanie ładu przestrzennego, jakości środowiska przyrodniczego… ]

Efektywność pp oznacza osiągnięcie powyższych celów przy możliwie najniższych kostzach społecznych.

Lad przestrzenny – pojęcie

- można przyjąć, iż łp to taka organizacja przestrzeni i taki sposób funkcjonowania systemu społ - gosp , które realizują kryteria racjonalności spol i umożliwiają prawidłowe działanie systemu oraz utrzymanie odpowiedniego stanu środowiska

- ład przestrzenny to uporządkowana różnorodność form i funkcji użytkowania przestrzeni

Ład przestrzenny oznacza spójność zagospodarowania przestrzennego – równoważenie celu gosp., społ. i środowiskowego.

Cechy ŁP:
- logika przestrzenna – funkcjonalne rozmieszczenie elementów struktury przestrzennego zagospodarowania z uwzględnieniem ich wzajemnych relacji, współwystępowania i powiązań
- optymalizacja przepływów – towarów i przemieszczeń osób
-przestrzenna czytelność struktury – umożliwia wywoływanie i odbiór zrozumiałych dla użytkownika obrazów przestrzennych
-zachowanie walorów środowiska przyrodniczego i kulturowego – wraz ze zdolnością do utrzymania równowagi ekologicznej zaspokajania obecnych i przyszłych potrzeb człowieka
- dostosowanie struktur zagospodarowania przestrzeni do przyjętych społecznie wzorców zachowań
- optymalne relacje pomiędzy centrum a obszarami peryferyjnymi
-pozytywny wyraz estetyczno – krajobrazowy i piękne otoczenia

ŁP

• Pożądany stan zagospodarowania przestrzennego, w którym funkcjonowanie gospodarki i społeczności przebiega w sposób optymalny [racjonalny społ i efektywny kosztowo], z możliwie najmniejszą ilością konfliktów między różnymi podmiotami i nie prowadzi do degradacji środowiska przyrodniczego

• Stan ten jest zależny od działań pojedynczego podmiotu funkcjonującego w danym miejscu
  [ np. pojedynczy właściciel nieruchomości] lecz jest sumą współzależnych i wzajemnie skorelowanych działań.

19.10.2012r.

Rola władz w planowaniu przestrzennym

-koordynacja i regulacja działań pojedynczych podmiotów – tak aby dążenie do osiągnięcia celów przez jedne z nich nie zagrażało innym oraz by nie niszczyło pewnych wartości wspólnych dla społeczności lokalnej, regionalnej czy państwa [np. wartości przyrodniczych, kulturowych czy też krajobrazowych]
- problemem jest wskazanie możliwości, dobór narzędzi kształtowania ładu przestrzennego i ich skuteczne wykorzystywanie w praktyce zarządzania rozwojem j.t.

BIERNA POLITYKA PRZESTRZENNA

• Koncentracja na określeniu celów polityki oraz kierunków zagospodarowania przestrzeni w danej jednostce terytorialnej

• Mniejsze zainteresowanie [albo jego całkowity brak] wiąże się z wdrażaniem działań i instrumentów umożliwiających osiągnięcie założonych celów

• Często także pomija się analizę kosztów osiągania celów

• Realizowana jest przez decyzje dot. warunków zabudowy wydawane na podstawie aktualnych planów zagospodarowania przestrzennego oraz innych decyzji administracyjnych

• Decyzje podejmowane są jedynie wtedy, gdy znajdzie się inwestor występujący o ustalenie warunków zabudowy i zagospodarowania terenu dla planowanej inwestycji

• Pomija się ekonomiczne aspekty [brak analiz finansowych]

Każdy inwestor zainteresowany kupnem / baz właściciel który chce ja jakoś wykorzystać – dostaje info. dot. tego co można tam zrobić – wydawana decyzja przez władzę o charakterze informacyjnym [decyzja określa czy może prowadzić działalność / rozpocząć budowę wg tej decyzji] dopóki ktoś nie wystąpi o taką decyzje, to gmina nie interesuje się / nie reaguje – nie uprzedza , nie robi póki nie musi; inwestor musi wiedzieć w jakim otoczeniu środowiska się znajduje / co go otacza. Jasna informacja o sposobie zagospodarowania przestrzeni - w tym wypadku nieruchomości.

Aktywna polityka przestrzenna

• Zakłada określenie kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz celów polityki przestrzennego zagospodarowania poparte ich aktywną realizacją

• Władze samorządowe są czynnym uczestnikiem procesów zagospodarowania przestrzeni

• Wykorzystują mechanizmy rynkowe oraz posiadaną osobowość prawną

• Wspólnie z innymi podmiotami podejmują działania inwestycyjne na rynku nieruchomości

• Władze działają na rzecz ‘rozpalania ognisk inwestycyjnych” i aktywnie kreują wzrost atrakcyjności lokalizacyjnej wybranych obszarów

• Władze aktywnie podnoszą wyposażenie terenu w infrastrukturę techniczną

• Poszukują możliwości finansowania, wykorzystują obligacje, pożyczki, środki pomocowe, kredyty preferencyjne

• Właściwie przygotowują pod względem prawnym [wyjaśniona sytuacja własnościowa gruntów] i infrastrukturalnym tereny oferowane inwestorom

• Władze umieją współdziałać z sektorem prywatnym w celu stworzenia warunków inwestowania w określonym miejscu

Cechy aktywnej polityki przestrzennej

• Nacisk na wdrażanie ustalonych celów polityki przestrzennej, poszukiwanie skutecznych i efektywnych kosztowo instrumentów wdrożenia

• Analiza kosztów realizacji celów, zabezpieczenie środków finansowych , połączenie wybranych celów z możliwościami finansowymi i organizacyjnymi, wykorzystywanie zasad zarządzania projektami w realizacji projektów rozwojowych w gminie

• Wykorzystywanie podejścia strategicznego w realizacji przyjętych celów rozwoju przestrzennego i powiązanych z nimi programów działania

• Podejmowanie działań prewencyjnych , niedopuszczających do wystąpienia ograniczeń rozwoju gminy

• Wykorzystywanie rozbudowanego zestawu instrumentów urbanistyczno – architektonicznych, prawnych, Eko – finansowych , organizacyjnych i marketingowych, które pozwalają na przekształcenia zagospodarowania przestrzennego oraz ułatwiają realizację rozwoju infrastruktury

• Stosowanie rynkowych instrumentów gospodarki gruntami zapewniających zwiększenie środków na realizację celów rozwoju gminy

• Podejmowanie aktywnych działań na rzecz łączenia różnych, zewnętrznych źródeł finansowania w realizacji programów rozwoju przestrzennego , w tym realizacji rozwoju infrastruktury technicznej i społecznej.

ZARZĄDZANIE ROZWOJEM W PZESTRZENI

Zarządzanie – jedna z form kierowania działalnością jednostki, oznaczającą wszelkie działania składające się na kierowanie ludźmi w procesie gospodarowania zasobami danej instytucji [np. przedsiębiorstwo, jednostka terytorialna].

Cele:
zadaniem zarządzania jest zapewnienie realizacji celów instytucji przy zachowaniu zasady racjonalnego gospodarowania, tzn. minimalizacja nakładów na osiągnięcie przyjętego celu albo maksymalizacja korzyści przy istniejących nakładach.

Zarządzanie – podmiot i przedmiot:
-podmiotem jest zawsze człowiek lub zespół ludzi [ grupa decyzyjna – zarząd]
- przedmiotem może być człowiek oraz rzeczy i zasoby, które wykorzystuje on w procesie zarządzania

Zarządzanie – ujęcie klasyczne
5 funkcji klasycznych zarządzania [Fayol]

1. Przewidywanie - gruntowne rozpoznanie + analiza

2. Organizowanie – wyznaczenie jednostki, która organizuje scenariusz działania

3. Rozkazywanie – powoduje właściwego zachowania się personelu

4. Koordynowanie – wszystkie etapy w sposób niezakłócony

5. Kontrolowanie- zgodnie z procedurami oraz z wydanymi decyzjami / rozporządzeniami

Zarządzanie – ujecie współczesne
4 f . współczesne , które

1. Planowanie -

2. Organizowanie

3. Motywowanie

4. kontrolowanie

planowanie w zarządzaniu rozwojem przestrzeni :
- przewidywanie przyszłego układu warunków i środków działania
- formułowanie celów działań dostosowanych do tego układu

Najważniejszymi działaniem na etapie planowania jest ustanowienie celów i zadecydowanie właściwego toku działań.

Cechy dobrego planu:
1. Realność – powinien opierać się na dokładnym rozpoznaniu obiektywnych uwarunkowań funkcjonowania organizacji, instytucji, jednostki przestrzennej

2. terminowość – powinno określić się termin zakończenia realizacji planowanych działań, co w założeniu ma mobilność osoby odpowiedzialne za realizację planu

3.konkretność – sformułowane cele powinny być określone w sposób możliwie ścisły i wymierny

4. kompletność – to cecha, która jest jednym z warunków zapewnienia realności planu i oznacza konieczność objęcia planowaniem wszystkich niezbędnych działań do realizacji założonego celu

5. elastyczność – cecha ta powinna zapewnić realizację celu także w zmieniających się warunkach, np. poprzez branie pod uwagę różnych możliwych wariantów rozwiązań [dostosowanie różnych środków do sytuacji]

6. perspektywiczność – oznacza konieczność zapewnienia korelacji różnych okresów, plany krótkookresowe powinny być integralną częścią planów długookresowych lub perspektywicznych [spójność]

7. hierarchiczność zadań planistycznych – duża liczba zadań zawartych w planie charakteryzujących się różną skalą trudności i ważności, wymaga przyjęcia określonej hierarchii i sekwencji podejmowanych działań

Cele w planowaniu rozwojem w przestrzeni:
- sformułowane w sposób precyzyjny i wymierny oraz umożliwiać określenie horyzontu czasowego ich realizacji
-osiągalne – przyjęcie celu, który przekracza możliwości rlazjiacji w danje jedotsce [ .. ] z powodu zbyt małych zasobów lub niesprzyjających warunków otoczenia prowadzi do powstawania niekorzystnej , często gorszej od pierwotnej sytuacji Eko i spol
-wzajemnie skorelowane – oznacza to ,że działania niezbędne do osiągnięcia jednego celu nie mogą być sprzeczne z osiaganiem innych celów; brak korelacji miedzy celami bd powodowoał pojawienie się konfliktów inetersów między róznymi użytkownikami przestrzeni

26.10.2012r.

Zarządzanie w jednostce Przestrzennej

Zarządzanie miastem/gminą odbywa się na poziomie ogólnym zaś na poziomie konkretnych funkcji przyjmuje charakter zarządzania specjalistycznego (sektorowego). Przykładem zarządzania o charakterze sektorowym będzie np. zarządzanie mieszkaniowymi zasobami komunalnymi, zarządzanie transportem publicznym, zielenią pub….

Zarządzanie ogólne w j.t. Obejmuje:

1. Sformułowanie polityki gminy oraz określenie celów i zadań strat

2. Wdrożenie tej polityki przez wszystkie elementy struktury organizacyjne jedn.

3. Koordynowanie kontrolowanie i ocena działalności podmiotów realizujących zadani jednostki terytorialnej zgodnie z przyjętą polityką

Zarządzanie w jednostce terytorialnej- skuteczność

1. Skuteczne zarządzanie rozwojem j.t.. Obejmuje zarówno zarządzanie urzędem np. gminy ( zarządzanie nakierowane „do wewnątrz” jak i zarządzanie gminą, miastem czy województwem (zarządzanie nakierowane „ na zewnątrz”)

2. Jednostka danego szczebla administracji winna być traktowana jak jednostka gospodarcza która ma osiągać założone rezultaty przy możliwie niskich nakładach

3. Nie można bezpośrednio porównywać specyfiki działania przedsiębiorstwa komercyjnego i organu administracji, istnieje tu zbyt wiele różnic

4. Jednostka samorządowa ma ustawowo przypisaną funkcję organu służebnego, pełni więc funkcję użyteczności publicznej w stosunku do mieszkańców

5. Jej struktura organizacyjna podporządkowana jest jej celom pub. ( różne są też zasady ustanawiania kierownictwa – wybory demokratyczne)

Motywowanie w zarządzaniu rozwojem w przestrzeni

1. Motywowanie pracowników odpowiedzialnych za przygotowanie i wdrażanie planów

2. Motywowanie użytkowników przestrzeni do właściwego zachowania w przestrzeni

3. Motywowanie wymaga często wykorzystanie przymusu w formie różnego rodzaju nakazów, zakazów kar oraz bodźców promujących odpowiednie rozwiązania np. ulg podatkowych, czy kredytów preferencyjnych

Zarządzanie rozwojem w przestrzeni – kontrolowanie

1. Jest sprzężone zwrotnie z procesem planowania

2. Skuteczne i efektywne kontrolowanie wymaga wykorzystywania określonych standardów mierników oceny proponowanych rozwiązań, projektów i planów

3. Powszechnie stosowanym w Polsce miernikiem SA normy budowlane przyjęte w ustawodawstwie ( np. w prawie budowlanym i w rozporządzeniach o dopuszczalnych

Funkcja kontroli w zarządzaniu gospodarką przestrzenną powinna obejmować oprócz mierników i standardów odnoszonych do planów zagospodarowania przestrzennego także kontrolę efektów ich realizacji (narzędzia):

• Przepisy prawne dotyczące przygotowywania ocen oddziaływania inwestycji na środowisko Przyrodnicze

• Monitoring przestrzenny j.t.

• Wdrożenie metod kontroli przepływu informacji pomiędzy jednostką przygotowującą plany, a instytucjami pośrednio odpowiedzialnymi za ład przestrzenny w gminie

Zarządzanie rozwojem w przestrzeni - Ujęcie strategiczne

1. Analiza zewnętrznego otoczenia w rozumieniu otoczenia dalszego i bliższego

2. Określenie strategicznych celów społeczno- gosp. Rozwoju jednostki i kierunków zagospodarowania Przestrzennego

3. Wybranie możliwych rozwiązań zapewniających osiągnięcie założonych celów strategicznych

4. Wdrażanie strategicznych decyzji

5. Przegląd osiągniętych rezultatów po zrealizowaniu celu

6. Powrót do analizy otoczenia i sytuacji wewnętrznej

Podsumowanie

Proces zarządzania rozwojem przestrzeni jest procesem ciągłym, wymaga stałego kontrolowania stopnia realizacji założonych celów oraz określania nowych celów i nowych sposobów ich osiągania w zmieniających się warunkach otoczenia. Jest procesem elastycznym.

III blok - Warunki i instrumenty polityki przestrzennej

Uwarunkowania w polityce przestrzennej ( 1)

Poziom rozwoju społ. - gosp. Państwa i warunków makroekonomicznych

• Określa możliwości finansowania przedsięwzięć ponadlokalnych (systemy drogowe, systemy komunikacji miejskiej systemy oczyszczania ścieków wodociągów i kanalizacji)

• Może także warunkować wykorzystywanie zewnętrznych środków pomocowych na realizację projektów zagospodarowania przestrzennego. Wysoki poziom bezrobocia, duże rozwarstwienie poziomu dochodów i jakości życia mieszkańców istotnie ograniczają prowadzenie skutecznej polityki przestrzennej.

Uwarunkowania.. (2)

Jakość środowiska przyrodniczego danego obszaru

• Warunki przyrodnicze określają możliwości stosowania rozwiązań budowlanych

• Konieczność ochrony wybranych obszarów ogranicza swobodę zachowania się w przestrzeni

• Dla obszarów specjalnie chronionych (parki narodowe, rezerwaty przyrody, parki krajobrazowe, otuliny parków, strefy ochronne ujęć wody ) konieczne może okazać się stosowanie specyficznych rozwiązań urbanistycznych i architektonicznych

… (3) Model ustroju społ. – politycznego państwa

Mo

• Urynkowienie gospodarki, odbudowa samorządu teryt. i przyznanie mu podmiotowości zwiększyło możliwości zintensyfikowania wykorzystania przestrzeni

• Gospodarka przestrzenna musi uwzględniać i zapewniać ochronę indywidualnej własności oraz brać pod uwagę dążenie do maksymalizacji zysków przez indywidualnych przedsiębiorców oraz zapewniać możliwości realizacji celów publicznych i nie dopuszczać do konfliktów pomiędzy użytkownikami przestrzeni

• Ustrój demokratyczny nie powoduje autonomicznie prawidłowego, racjonalnego zachowania się jednostek w przestrzeni. Prowadzenie gospodarki przestrzennej wymaga więc efektywnego zarządzania na szczeblu państwa, regionu i gminy

Uwarunkowania w polityce przestrzennej (4)

Istniejący system informacji o zagospodarowaniu przestrzennym, stanie środowiska przyrodniczego i procesach w nim zachodzących oraz informacji o gospodarce gruntami i obrocie nieruchomościami

• Informacja specjalistyczna, jawna, powszechnie dostępna

• Ograniczenia zjawiska spekulacji

Uwarunkowania w polityce przestrzennej (5)

System organizacji gospodarki przestrzennej i instytucjonalne warunki prowadzenia polityki przestrzennej

- dobrze zorganizowane instytucje na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym

- Jasny podział kompetencji pomiędzy instytucjami gospodarki przestrzennej

- Sprawność funkcjonowania administracji publicznej

- Odpowiednie kwalifikacje planistów przestrzennych, urbanistów i architektów

- Zaangażowanie władz jednostki terytorialnej w realizację celów polityki przestrzennej

- Kapitał społeczny, w tym uczciwość i kompetencje osób odpowiedzialnych za gospodarkę przestrzenną

Uwarunkowania w polityce przestrzennej (6)

Badania naukowe z zakresu gospodarki przestrzennej

• Prawa, twierdzenia i teorie z zakresu gospodarki przestrzennej jako nauki są zawsze podstawą podejmowania decyzji o formułowania celów w polityce przestrzennej

• Dobrze rozwinięta teoria staje się warunkiem efektywnej polityki przestrzennej

Instrumenty w polityce przestrzennej

Instrumenty polityki przestrzennej mogą mieć charakter instrumentów bezpośredniego lub pośredniego oddziaływania na zachowanie jednostek w przestrzeni

Regulacje bezpośrednie

Są to ogólnie przepisy prawa – przykłady różnych przepisów np. planowania i zagospodarowania przestrzennego, prawa budowlanego, istniejące i przyjęte normy zbierania i przetwarzania informacji o ochronie środowiska, wszelkie przepisy regulujące sposób korzystania i możliwości korzystania z zasobów naturalnych, przepisy które wdrażają organizacje zajmujące się …, normy i standardy architektoniczne, normy budowlane, akty prawa mpzgp – są prawem powszechnie obowiązującym na terenie gminy.

Regulacje bezpośrednie w polityce przestrzennej mają charakter nakazów i zakazów

• Opierają się na założeniu, że podmioty i obywatele postępują zgodnie z ustalonymi przepisami prawa

• Konsekwencją naruszenia obowiązujących nakazów i zakazów są różnego rodzaju sankcje prawne (np. wybudowanie obiektu bez właściwych decyzji administracyjnych pozwolenia budowlanego zapewnienia zgodności z planem zagospodarowania przestrzennego skutkuje nakazem rozbiórki)

Regulacje pośrednie

W polityce przestrzennej to przede wszystkim instrumenty ekonomiczne, określane mianem rynkowych. Są określane jako zachęty – są premiowane , nagradzane. Są to np. podatki w obrocie gruntami i nieruchomościami, opłaty za użytkowanie wieczyste i zasady naliczania tych opłat, ustalanie wyższych lub niższych opłat za dzierżawę nieruchomości wystawionych na przetarg, zasady wyceny gruntów miejskich, scalenia i podziały nieruchomości, organizowanie przetargów na grunty komunalne, opłaty adjacenckie z tytułu wzrostu wartości nieruchomości po zapewnieniu dostępu do uzbrojenia terenu w urządzenia wodociągów i kanalizacji, opłata lub renta planistyczna – pobierana w przypadku np. spadku w wypadku zmiany planu miejscowego, przygotowanie właściwie uzbrojonych gruntów pod inwestycje gospodarcze i oferowane ich prywatnym właścicielom, po 5 latach gmina nie jest nam winna nic jeśli nasza nieruchomość straciła w wyniku zmiany planów miejscowych, podobnie jest kiedy wartość nieruchomości wzrosła w wyniku zmiany planów gmina nie może od nas żądać dodatkowej opłaty po upływie 5 lat, zachęty ulgi podatkowe dla inwestorów spełniających określone warunki, rozwiązania marketingowe przyciągające inwestorów – walory środowiskowe .
Jawny system informacji o rynku nieruchomości, montaże finansowe dla pokrycia kosztów inwestycji w mieście ( środki pomocowe UE, środki z budżetu miasta, środki prywatnych inwestorów), wspólne projekty publiczno-prawne w zagospodarowaniu wybranych obszarów gminy, inwestowanie w strukturę i podnoszenie jej jakości – poprawa walorów

Podsumowanie pośrednich

• Pełnią funkcje motywujące jednostki do określonego zachowania w przestrzeni

• Zakłada się że przedsiębiorcy i mieszkańcy mają pozostawiony wybór zachowania

• Rezygnuje się jedynie pozornie z zakazów

• Dopuszczalne ulgi podatkowe zbywanie nabywanie gruntów wchodzenie władz w realizacje wspólnych projektów publiczno- prawnych odbywa się zawsze w określonych warunkach prawnych

Skuteczna polityka przestrzenna zależy od umiejętności łączenia regulacji bezpośrednich z pośrednimi oraz umiejętności wykorzystania szans rozwoju pojawiających się w otoczeniu, właściwego niwelowania słabych stron iw wykorzystywaniu atutów przestrzennych jednostki terytorialnej.

SRODOWSKOWE UWARUNKOWANIA PLANOWANIA PRZESTRZENNEGO 16.11.2012r.

SPECYFIKA GOSPODAROWANIA W PRZESTRZENI

Wartość przestrzeni

Ekologiczny, Ekonomiczny, Społeczny

Uwarunkowania środowiskowe:

Warunki naturalne przestrzeni tj.:

• Ukształtowanie powierzchni

• Wysokość nad poziomem morza

• Poziom zalegania wód gruntowych

• Klimat, nośność gruntu – znacząco wpływają na możliwości zagospodarowania przestrzennego

Społeczna wartość przestrzeni
Wartość społeczna przestrzeni jest zróżnicowana i zależy od m In od funkcji publicznych jakie w niej występują np. komunikacja wypoczynek i rekreacja oświata, administracja służba zdrowia, czy obsługa komunalna

Ekonomiczna wartość przestrzeni
Wartość gruntów jest istotnie związana z jej wartością ekologiczną i społeczną. Składa się na nią także rozmieszczenie rynków zbytu i dot. sposób zagospodarowania terenów. Pojawiają się korzyści skali produkcji, korzyści wspólnej lokalizacji i korzyści urbanizacji. Wartości rynkowe [cena gruntów] nie odzwierciedla ich wartości ekonomicznej, zależy od ścierania się czynników popytu na grunty z ich podażą na rynku nieruchomości.

Korzyści lokalizacji?
Korzyści skali?

Jakość zagospodarowania przestrzeni

• Formy zagospodarowania przestrzeni

• Czytelność układu urbanistycznego

• Walory estetyczne zabudowy

• System zadbanych terenów zieleni publicznej

• Jakość środowiska przyrodniczego

• Walory estetyczne i krajobrazowe

• Wartość ekonomiczna gruntów

Są elementem promocji jednostki istotnym w procesie budowania pozytywnego wizerunku

Przestrzeń geograficzna jako element środowiska przyrodniczego

• Środowisko jest źródłem nośników energii i surowców naturalnych, niektórych środków i przedmiotów pracy oraz środków konsumpcji

• Staje się też odbiornikiem odpadów produkcyjnych i konsumpcyjnych, warunkuje produkcję rolniczą, leśną i rybacką, określ możliwość rozwoju transportu i zapewnia przestrzeń produkcyjną, mieszkaniową i rekreacyjną

• Stan środowiska przyrodniczego jest istotnym elementem jakości życia mieszkańców, wpływa również na stan zdrowia mieszkańców

Ingerencja człowieka w środowisko

Zakres ingerencji człowieka w środowisko przyrodnicze zależy od

• Możliwości technicznych

• Możliwości Ekonomicznych

• Od przyjętych systemów wartości

Zakres ingerencji człowieka – typy środowiska

Stopień zmian wprowadzonych w środowisku pozwala wyodrębnić:

• Środowisko naturalne

  • minimalne zmiany,

  • niewielka gęstość zaludnienia,

  • obecnie są to obszary ścisłych rezerwatów przyrody najwyższe partie gór, obszary polarne i części pustyń

• Środowisko geograficzne

  • średni zakres ingerencji człowieka,

  • średnia gęstość zaludnienia,

  • tereny rolnicze leśne cześć regionów przemysłowych o małym i średnim zaludnieniu,

  • są to obszary zajmujące największą cześć powierzchni lądów

• Środowisko antropogeniczne

  • sztuczne,

  • zakres ingerencji człowieka jest bardzo duży,

  • występuje duża i bardzo duża gęstość zaludnienia,

  • wprowadzone elementy sztuczne stopniowo stają się dominujące,

  • przykładem są wielkie miasta regiony przemysłowe intensywne uprawy rolne

Środowisko – człowiek

• Warunki środowiskowe decydują przede wszystkim o możliwościach osiedlania się człowieka

• Mogą też w dalszej kolejności być traktowane jako czynnik wzrostu gospodarczego bądź stawać się barierą rozwojową

Środowisko – możliwości osiedlania

• Ekumena – na tych obszarach warunki przyrodnicze umożliwiają stałe przebywanie człowieka (duże zróżnicowanie, różne korzyści osiedlania się i prowadzenia działalności)

• Anekumena – nie nadaje się pod stałe osadnictwo. Są to obszary pokryte lądolodami (część Grenlandii, Antarktyda, wyspy Arktyki), tundry Azji, część pustyń i wysokie partie gór. Tereny te zalicza się w części do środowisk naturalnych

• Subekumena – warunki przyrodnicze pozwalają na okresowe osadnictwo i pasterskie wykorzystanie łąk (m.in. część Andów z eksploatacją cennych kruszców oraz półpustynie i sawanny)

Najwięcej zajmuje środowisko geograficzne – ekumena

Środowisko jako zasób ekonomiczny

• z punktu widzenia nauk ekonomicznych środowisko przyrodnicze definiuje się jako specyficzny zasób, będący do dyspozycji społeczeństwa i mający dla niego cechy użyteczne ekonomicznie

• w stosunku do gospodarowania środowiskiem i jego zasobami obowiązują wymogi efektywności (gospodarka zasobami środowiska przebiega tak, aby minimalizować nakłady dla osiągnięcia pożądanego celu, lub aby zapewnić maksymalizację celu przy wykorzystaniu określonych, ograniczonych nakładów)

Przestrzeń wśród zasobów środowiska przyrodniczego

Wartość użytkowania środowiska zmienia się w czasie wraz z postępem naukowo – technicznym i zależy od:

• Rzadkości występowania

• Ograniczoności w sensie ekonomicznym

• Jakości

• Dostępności geologicznej i ekonomicznej, w tym dostępności do rynku zbytu

KLASYFIKACJA ZASOBÓW ŚRODOWISKA

Typ 1. Zasoby niewyczerpywalne i niezmienne

• W trakcie użytkowania przez człowieka nie zmienia się ich ilość ani jakość

• Nie istnieje potrzeba stosowania środków ochrony

• Jeszcze na początku lat 70 do tego typu zasobów zaliczano energię słoneczną, siłę wiatru i siłę prądów morskich (zmiany ekosystemu Ziemi znacząco ograniczają zakres zasobów tego typu)

Typ 2 Zasoby niewyczerpywalne i nadużywane

• Ich ilość w toku użytkowania nie ulega zmianie

• Jakość może się zmieniać

• Konieczne jest ustalenie ekologicznych i ekonomicznych zasad użytkowania, które nie dopuszczą do nieodwracalnych zmian ich jakości

• Są to przykładowo woda morska, powietrze, siła spadku wód płynących i przestrzeń geograficzna

Są one decydujące dla utrzymania równowagi ekologicznej ekosystemu. Niewłaściwe gospodarowanie w przestrzeni może grozić obniżeniem jej walorów jakościowych i ekonomicznych, stąd też rola gospodarki przestrzenne wzrasta zarówno w sakli jednostki terytorialnej jak i i w skali globalnej

Typ 3. Zasoby wyczerpywane, których zachowanie jest możliwe, odnawialne

• Dla tego typu zasobów konieczne jest ustalenie zasad eksploatacji które zapewniły by ich utrzymanie

• Wymaga to dokładnej analizy kosztu odtworzenia, odnowienia zasobów i wliczenia tego kosztu do ceny odpowiednich dóbr

• Przykładem są lasy, wody powierzchniowe i podziemne, kompleksy glebowo – fizjograficzne

Typ 4. zasoby wyczerpywane, których zachowanie jest możliwe, których zachowanie jest możliwe, nieodnawialne

• Ten typ zasobów wymaga ustalenia ekologicznych norm eksploatacji oraz ścisłego ich przestrzegania, co zapewni możliwość zachowania

• Przykładem są biocenozy torfowiskowe, torfowiska wysokie, naturalne rośliny lekarskie

Typ 5. Zasoby wyczerpywane, których zachowanie nie jest możliwe, nadają się do wielokrotnego użytku

• Zachowanie ich nie jest możliwe na skutek długotrwałej i stale wzrastającej eksploatacji

• Wykorzystanie tego typu zasobów wymaga stosowania zasad oszczędności i poszukiwania rozwiązań materiałooszczędnych oraz odzyskiwania surowców wtórnych z odpadów produkcyjnych i konsumpcyjnych

• Przykładem są rudy metali , surowce chemiczne i szklane

Typ 6. zasoby wyczerpywane których zachowanie nie jest możliwe jednorazowego użytku

• Konieczne są rozwiązania oszczędnościowe sprowadzające się do uwzględnienia wszystkich możliwych substytucji oraz ścisłego wyliczenia czasu wyczerpania i wnikliwej wyceny wartości zasobu

• Przykładem są nieodnawialne źródła energetyczne (węgiel kamiennym brunatny ropa naftowa gaz ziemny oraz rudy uranu) a substytutem dla nich są alternatywne źródła energii

PRZESTRZEŃ JAKOŚ SPECYFICZNY ZASÓB ŚRODOWISKA

• Przestrzeń geograficzna należy do zasobów których ilość nie zmienia się w trakcie wykorzystywania przez człowieka

• Wzrasta wykorzystanie przestrzeni w pionie (rozwój technologii budownictwa umożliwia użytkowanie budynków do wysokości kilkuset metrów, rosną możliwości eksploatacji głębi ziemi – wykorzystuje się geotermalne źródła energii)

FUNKCJE GOSPODARCZE ŚRODOWISKA

• Dostarczanie surowców i nośników energii wykorzystywanych w procesach produkcji i konsumpcji

• Zapewnienie terenów pod działalność gospodarczą, miejsce zamieszkania oraz wypoczynku, przestrzeń pod składowanie odpadów (występuje konkurencyjność pomiędzy funkcjami i pojawiają się konflikty przestrzenne)

• Asymilacja oraz neutralizacja ubocznych skutków działalności gospodarczej i konsumpcyjnej człowieka

Poszczególne funkcje środowiska przyrodniczego względem siebie są konkurencyjne

• Konkurencja pomiędzy funkcjami gospodarczymi i biologicznymi (rolą zarządzania w gospodarce przestrzennej jest eliminowanie i ograniczanie konfliktów, jakie pojawiają się pomiędzy tymi dwiema funkcjami, oraz ochrona biologicznych funkcji przyrody przed niebezpieczną i niekontrolowaną ekspansją użytków gospodarczych

• Konkurencja w obrębie funkcji gospodarczych ( najbardziej widoczne jest to zjawisko między funkcją neutralizacji odpadów i dostarczania surowców a funkcją zapewniania przestrzeni dla zamieszkiwania i rekreacji

POLITYKA PRZESTRZENNA A FUNKCJE ŚRODOWISKA

Polityka przestrzenna powinna ograniczać konflikty pojawiające się w przestrzeni pomiędzy konkretnymi użytkownikami i pomiędzy społeczno – ekonomicznymi funkcjami (np. rolnictwo, przemysł, usługi, mieszkalnictwo, rekreacja) współwystępującymi na danym obszarze

WŁASNOŚĆ A ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE

• Zasoby środowiskowe nie są predestynowane do bycia własnością osoby prywatnej, grypy społecznej czy nawet społeczności państwa

• W sensie etycznym powinny być traktowane jako wspólna własność wszystkich pokoleń, jakie kiedykolwiek zamieszkiwały i będą zamieszkiwać Ziemię

KONCEPCJE WŁASNOŚCI ŚRODOWISKA

1)

• Środowisko przyrodnicze jest dobrem wspólnym

• Dostęp i możliwości korzystania ze środowiska są darmowe i niekontrolowane

• Wartość środowiska nie ujawnia się a rachunek ekonomiczny nie znajduje zastosowania

• Przeznaczeniem dóbr wspólnych jest ich stopniowe niszczenie na skutek nadmiernej eksploatacji i niekontrolowanego wykorzystania

• W koncepcji tej nie można wskazać, kto przyjmuje odpowiedzialność za utrzymanie jakości środowiska i zachowanie zasobów środowiska dla przyszłych pokoleń

2)

• Środowisko przyrodnicze i jego poszczególne komponenty mają konkretnego właściciela

• Właścicielem może być pojedynczy podmiot (osoba fizyczna lub prawna) i środowisko jest wtedy własności prywatną

• Właścicielem środowisko może być też zbiorowy podmiot społeczny i wtedy środowisko jest własnością zbiorową

• Interesy właściciela zbiorowego reprezentuje określona instytucja (np. Skarbu Państwa, Ministerstwo Ochrony Środowiska).

MOŻLIWOŚCI KORZYSTANIA ZE ŚRODOWISKA I JEGO ZASOBÓW

Reglamentacja zwyczajowa – przyjęte w danym społeczeństwie normy, sposoby zachowania się i korzystania z dóbr natury, !!! ALE POD WARUNKIEM, ŻE SPOŁECZEŃSTWO MA WYSOKĄ ŚWIADOMOŚĆ EKOLOGICZNĄ!!!
Przestrzeganie norm zwyczajowych i odpowiedzialność za stan środowiska przyrodniczego przy tej formie zależy w dużej mierze od stopnia świadomości ekologicznej mieszkańców

Reglamentacja administracyjna – ustalone aktami prawnymi zasady korzystania z zasobów środowiska przyrodniczego (głównie ustalenia prawa planowania przestrzennego, prawa budowlanego, prawa wodnego, prawa ochrony środowiska przyrodniczego). Dla Polski bywa… [zachęca do prawidłowego korzystania z dóbr i usług; egzekwowanie przyjętych norm].

Prawidłowa administracja reglamentacyjna dobór i usług środowiskowych wymaga zapewnienia skutecznego egzekwowania przyjętych norm i najczęściej musi być wspierana instrumentami ekonomicznymi, ta właśnie reglamentacja jest współcześnie wykorzystywana w krajach wysoko i średnio rozwiniętych.

Reglamentacja rynkowa – wprowadza się ceny za wykorzystywanie dóbr i usług środowiskowych (np. opłaty za emisję zanieczyszczeń do atmosfery, ceny wody i opłaty za ścieki, opłaty za składowanie odpadów, ceny biletów wstępu do parków narodowych, opłaty klimatyczne opłaty koncesyjne za możliwość eksploatacji surowców naturalnych, ceny surowców naturalnych ceny surowców ceny gruntów

Ten typ reglamentacji opartej na mechanizmach rynkowych jest najczęściej uzupełnieniem reglamentacji administracyjnej

WŁASNOŚĆ A ODPOWIEDZIALNOŚĆ

• Jeżeli zasoby środowiska są własnością prywatną bądź zbiorową, ich własność ujawnia się w formie renty gruntowej i znajduje odzwierciedlenie w rachunku ekonomicznym

• Środowisko przyrodnicze może wówczas być wykorzystywane zgodnie z zasadami efektywnej alokacji środków pomiędzy różnymi zastosowaniami

• Właściciel środowiska (organ go reprezentujący) czerpie korzyści z tytułu własności, ale powinien przejąć odpowiedzialność za utrzymanie jakości i ochronę środowiska przyrodniczego

WARTOŚĆ ZASOBÓW ŚRODOWISKA

Ten sam element środowiska może mieć różną wartość dla różnych podmiotów dokonujących wyceny

• Oszacowano zbyt niską wartość zasobów grozi ich nadmierną eksploatacją (przy błędnej wycenie zasobów dążąc do maksymalizacji zysków, właściciel może doprowadzić do rabunkowej gospodarki zasobami, a przez to do nieodwracalnej degradacji środowiska)

• Wartość oszacowana zbyt wysoko może skutkować obniżeniem konkurencyjności przedsiębiorstw wykorzystujących je i wprowadzających produkty na rynki krajowe

OKREŚLANIE WARTOŚCI ZASOBÓW

• W ekonomii klasycznej przyjmuje się że wartość można określić na podstawie nakładów pracy wydatkowanej na wytworzenie danego dobra

• Dobra środowiskowe nie mają wartości chyba że przy ich udostępnianiu wydatkowano pracę (nie są to dobra wolne)

OKREŚLANIE WARTOŚCI ZASOBÓW – WSPÓŁCZESNE KONCEPCJE

• 1.Współczesne koncepcje wyceny elementów środowiska, odwołują się do kosztu, jaki zostałby poniesiony w przypadku uszkodzenia lub zużycia danego elementu środowiska

• Metody te przyjmują, że wartość środowiska staje się najbardziej oczywista wtedy, gdy się je traci (dobrym przykładem jest niebezpieczeństwo utraty walorów krajobrazowych w wyniku niewłaściwego zagospodarowania przestrzennego, a następnie obniżenie atrakcyjności turystycznej danego regionu – wartość walorów krajobrazowych można określić na podstawie nakładów pracy jakie jesteśmy gotowi ponieść, aby nie dopuścić do ich zniszczenia)

2. Wartość danego elementu środowiska jest określana na podstawie gotowości do poniesienia wydatku, aby uniknąć jego utraty (TWP – willingness to pay), lub gotowości do przyjęcia zadośćuczynienia w razie gdyby jego utrata rzeczywiście nastąpiła (WTA – Willingness to Akcept)

CAŁKOWITA WARTOŚĆ ELEMENTU ŚRODOWISKA

Całkowita wartość danego elementu środowiska, zgodnie ze współczesnymi koncepcjami jest sumą następujących składników:

• Wartość sensy stricte

• Opcyjna

• Zastępcza

• Egzystencyjna

Wartość sensy stricte
Odzwierciedla wartość użytkową jaką dane dobra środowiska ma dla podmiotu dokonującego wyceny

Wartość opcyjna
Wartość opcyjna (option value) wynika z chęci, potrzeby zachowania możliwości innego alternatywnego wykorzystania danego dobra środowiskowego w przyszłości

Wartość zastępcza
Wartość zastępcza (viacrious value) – pojawia się w sytuacji gdy grupa osób chce ponieść dodatkowe nakłady pracy i kapitłu w celu zachowania dobra środowiskowego, mimo że z niego nie korzysta obecnie Anie nie zamierza korzystać w przyszłości, ale dobro to ma wartość dla innych obób
Robimy coś dla kogoś, i tak naprawdę bezinteresownie
Motywem ponoszenia dodatkowych nakładów mogą być zachowania altruistyczne np. władze NY zachowują central park bo jest on cenny dla całej społeczności miasta

Wartość egzystencyjna
Wartość gzystencyjna (existance value) – to wartość wynikające z samego faktu istnienia danego elementu środowiska i funkcji biologicznych, jakie on pełni

Podejmowany jest wysiłek finansowy, czasowy, organizacyjny, żeby zachować ginące gatunki roślin i zwierząt; ten typ wartości odgrywa coraz większą rolę w miarę pojawiania się globalnych zagrożeń środowiska (ponosimy nakłady na ochronę lasów tropikalnych Amazonki, ponieważ od ich istnienia zależy utrzymanie równowagi klimatycznej świata i tym samym przetrwanie gatunku ludzkiego.

Ekonomiczna wartość terenów jako czynnik kształtujący zagospodarowanie przestrzenne 23.11.2012r.

Teoria produkcji

• Tradycyjna teoria produkcji uwzględnia trzy podstawowe czynniki produkcji: pracę, kapitał, ziemię.

• Współcześnie dołącza się do nich jeszcze wiedzę techniczną i organizacyjną oraz – jak podają niektóre źródła – dostęp do informacji.

Funkcja produkcji

Q = f ( F1,F2,F3…. Fn) lub Q = f (K, L, P)

Q – wielkość produkcji

F3P – ziemia [ogólnie środowisko przyrodnicze]

F2L-praca

F1 K- kapitał

- Kapitał , praca i ziemia [a szerzej środowisko przyrodnicze] wykazują duże zróżnicowanie w przestrzeni i mogą wpływać na rozwój społ. – gosp. regionów

- czynnikami ziemi [ naturalne warunki prowadzenia działalności gospodarczej] pełni specyficzną rolę, ponieważ jego mobilność jest zdecydowanie mniejsza niż mobilność pozostałych czynników produkcji.

Pojęcie renty
Jedną z metod wpływu czynnika ziemi na strukturę produkcji i zagospodarowania przestrzenne jest renta, jaką zapewnia właścicielowi i wydzierżawienie gruntów, albo cena gruntów na rynku nieruchomości.

Renta gruntowa w teorii ekonomii
Dodatkowy efekt, zysk wynikający z wykorzystywania określonej działki , użytkowany na wszystkich działkach poza krańcowymi, stanowi rentę gruntową, a dokładniej jej postać określaną jako renta różniczkowa.
Działka krańcowa – nie przynosi dodatkowego zysku.

Renta gruntowa – dodatkowy efekt, bonusowe punktowe, ze nasza działka jest lepsza, lepiej usytuowana, wyposażona i żyzna.

Renta różniczkowa pierwsza – stanowi te część produktu dodatkowego , który uzyskiwany jest w wyniku pracy na terenach o korzystniejszych warunkach naturalnych [ środowiskowe] i sytuacyjnych [ lokalizacja działki] .

Składniki renty różniczkowej pierwszej [1]

Skłądnik 1a – walory przyrodnicze danego terenu, najwyraźniej widoczne w zróżnicowaniu urodzajności gruntów w rolnictwie. Wydajność plonu tego samego zboża jest bezpośrednio uzależniona od klasy bonitacyjnej gruntów. Nakłady na uzyskanie tony, np. pszenicy z działek o różnej wartości bonitacyjnej gruntów są zróżnicowane , atym poszczególne…..

Składnik 1b – różnice położenia działek w stosunku do rynky zbytu , warunkujące koszty transportu. Koszt dowozu wyprodukowanej w odległości 5 km od rynku zbytu tony pszenicy jest niższy niż koszt dowozu takiej samej ilości ziarna z odległości np. 100km . różnice kosztów dostarczenia wytworzonych produktów bd także różnicować zyski na poszczególnych działkach.

Renta różniczkowa druga – jest odzwierciedleniem tej części produktu dodatkowego, która wynika ze zróżnicowania stopnia inwestowania danej działki oraz poniesionych w przeszłości nakładów pracy i kapitału.

- w rolnictwie bd to kultura rolna danego regionu, poziom rozwoju rolnictwa.
- na terenach zurbanizowanych renta różniczkowa druga to dodatkowy przychód uzyskiwany z tytułu dotychczasowego rozwoju infrastruktury technicznej, uzbrojenia ternu, istniejącego zagospodarowania i warunków sąsiedztwa.

Renta różniczkowa I + II

Ogólnie możemy przyjąć, że renta różniczkowa to dodatkowy, nadzwyczajny dochód uzyskiwany w wyniku pracy na terenach:
- o lepszych warunkach przyrodniczych naturalnych [Ia]
lepszym położeniu [Ib]
- lepszym wyposażeniu w infrastrukturę techniczną [II]
- dobrym sąsiedztwie [II]

RODZAJE RENT – UJĘCIE FUNKCJONALNE

W zależności od funkcji wykorzystywanego terenu można wyodrębnić, m.in.:
- rentę rolną
- rentę budowlaną Te renty mogą być w stosunku do siebie konkurencyjne
- rentę górniczą
- rentę leśną

Renta absolutna
Jest rezultatem:
- kurczenia się zasobów gruntów marginalnych, które nie przynoszą czystej renty różniczkowej
- rosnącego popytu na grunty ze strony funkcji nierolniczych
- spełniania przez ziemię funkcji przechowywania wartości [wielkoobszarowe posiadłości postrzegane jako wyraz bogactwa]

Renta absolutna w wartości terenów miejskich
- skokowy przebieg procesów rozwoju miast [tylko niektóre z napotykanych progów rozwojowych są krańcowe / bezwzględne]
- stopniowa urbanizacja gruntów nierozwojowych [pojawia się renta]
- ‘odłogi miejskie’ – rezerwa lub spekulacja

Korzyści z renty

• Korzyści z renty oraz możliwości jej podnoszenia wraz z rozwojem społ. – gosp. całej jednostki teryt. czerpie właściciel terenu [podmiot prywatny, gmina, miasto, jako właściciel gruntów komunalnych]

• Ceny gruntów w obrocie nieruchomościami w pewnym stopniu są pochodną renty [ antycypując przyszłe zyski z tytułu pobierania renty – opłaty, dzierżawy za użytkowanie – właściciel sprzedający działkę określa cenę, która pozwoli mu osiągnąć porównywalny lub większy zysk].

Renta a struktura użytkowania terenów miejskich

- w teorii użytkowania terenów miejskich zakłada się, że wysokość renty określana jest przez wielkość oszczędności z tytułu dostępności danego miejsca z innych punktów miasta [ najniższe koszty transpory które w centrum się miasta lokują, to te miejsca, gdzie wysokość renty jest najwyższa, a co za tym idzie cena gruntów też jest najwyższa]

Gaczek ‘zarządzanie .. i przestrzeni ‘ – doczytać!!

- zgodnie z tym poglądem najwyższa renta występuje z miejscu o najniższych agregowanych kosztach transportu o maksymalnych korzyściach aglomeracji.

W przybliżeniu przestrzenna struktura renty w monocentrycznym regionie miejskim z koncentrycznym układem komunikacyjnym może być odwzorowana kształtem stożka, którego szczyt występuje w centrum miasta.

Czynniki renty miejskiej
- przestrzenna dostępność komunikacyjna – odzwierciedla zagregowane koszty transportu z danego miejsca do wszystkich pozostałych miejsc. Najwyższa dostępność, a tym samym najniższe zagregowane koszty transportu występują w centrum miasta. Ten czynnik odzwierciedla składnik Ib renty różniczkowej

- poziom wyposażenia w infrastrukturę techniczną – działki z dostępem do urządzeń wodociągowych, kanalizacyjnych , energetycznych, oraz systemów przesyłania info. osiągają wyższą rentę [czynnik związany ze składnikiem I renty różniczkowej].

- warunki środowiskowe – nośność gruntu, poziom zalegania wód gruntowych, rzeźba terenu, nachylenie stoków, krajobraz, mikroklimat, roślinność, czystość powietrza i inne. Czynnik ten odpowiada składnikowi I a renty różniczkowej. Jego wpływ jest największy na zróżnicowanie renty terenów mieszkaniowych w mieście oraz przestrzenne rozmieszczenie ludności wg dochodów.

- odległość od dzielnicowych centrów usługowo – handlowych – bliskość obsługi handlowej i dostępność usług podstawowych i istotnie podwyższa rentę.

- status społ. – ekonomiczny mieszkańców i czynniki historyczne – lepsze dzielnice w mieście charakteryzują się wyższą rentę niż dzielnice zdegradowanej zabudowy, zamieszkałe przz biedniejsze grupy ludności. Ten element renty miejskiej nie ujawnia się w rencie różniczkowej, chociaż wskazuje na związki z I składnikiem renty różniczkowej – sąsiedztwo. W rzeczywistości czynnik ten odzwierciedla atrakcyjność środowiska miejskiego wynikającego z sąsiedztwa

- jakość istniejącego zagospodarowania – czynnik ten wskazuje związki z poprzednio wymienionym , ale dotyczy zabudowy ogółem, tzn. terenów przemysłowych, usług komercyjnych i terenów publicznych.

- planowane kierunki rozwoju przestrzennego miasta, ustalenia planów zagospodarowania przestrzennego i zasady strefowania – decyzje planistyczne mają istotny wpływ na zmiany wartości gruntów. Mogą powodować zarówno jej wzrost jak i obniżenie. Decyzja o przebiegu ulic i dróg wylotowych z miasta bd skutkować podniesieniem stawek renty przez właściciela gruntów, jeśli są one położone w bezpośrednim sąsiedztwie drogi. Decyzje o przekwalifikowaniu planowanego użytkowania gruntów np. z terenów rolniczych na tereny budowlane, oraz związane z tym dopuszczenie podziału gruntów na działki budowlane znacząco podnosi rentę i wartość rynkową terenów. Decyzje o planowanej kolejności uzbrajania obszarów miejskich także mogą skutkować podnoszeniem renty, Czynnik ten nie występuje w rencie różniczkowej.

- komunikacja zbiorowa – a właściwie odległość od przystanków komunikacji tramwajowej i autobusowej. Czynnik ten odzwierciedla czasową dostępność poszczególnych miejsc w mieście i tym samym łączy się ze składnikiem I b renty różniczkowej.
Renta sytuacyjna
mówimy o niej wtedy, gdy wartość terenów rozpatrujemy jako funkcję położenia działki w systemie transportowym. Renta sytuacyjna, czyli zagregowane koszty transportu z jednej strony oraz wielkość zajmowanej działki z drugiej strony, stanowią podstawę wyjaśnienia układu użytkowania terenów w mieście.

Każdy użytkownik[każda funkcja miejska ] wykazuje odmienna wrażliwość na substytucję przestrzennej dostępności[całkowitych kosztów pokonywania odległości] i powierzchni działki, jaką może zająć [koszty kupna lub dzierżawy działki].

Renta sytuacyjna – podsumowanie
Funkcje, dla których przestrzenna dostępność jest warunkiem efektywnego działania, lokują się w miejscach , gdzie renta sytuacyjna jest maksymalna, ale występuje również najwyższa oszczędność zagregowanych kosztów transportu.
- ograniczona powierzchnia terenów o maksymalnej dostępności przestrzennej powoduje, że stawki renty stają się bardzo wysokie w niektórych miejscach miasta
- pojawia się przestrzenna segregacja funkcji gospodarczych i przestrzenna sytuacja różnych grup społecznych.

30.11.2012r.

GENEZA PLANOWANIA PRESTRZENNEGO W EUROPIER I W POLSCE

Początki planowania przestrzennego:

 Starożytność (miasta – państwa starożytnej Grecji)

 Średniowieczne osadnictwo rolnicze (zabudowa w postaci okolic i owalnic)

 Rozwój rzemiosła

Planowanie przestrzenne we Francji:

• Prawo regulujące linie zabudowy (pierwowzór rozwiązań prawnych w urbanistyce) – 1607

• Przepisy regulujące zabudowę otoczenia cmentarzy – 1808

• Dekret dotyczący linii zabudowy i wznoszenia budowli w Paryżu (pierwsze prawo o zasadach rozwoju miast) 1852

• Ustawa o ochronie zabytków architektury – 1887

• Podstawa prawna do wydawania przepisów sanitarnych dla miast (pozwolenie budowlane i obowiązek sprawdzania zgodności realizowanych budów) – 1902

• Policyjny charakter aktów prawnych

• Uprawnienia prewencyjne organów administracji publicznej (zapobieganie naruszenia interesu publicznego w związku z wykonywaniem przez obywateli prawa własności gruntowej i związanego z nim prawa zabudowy)

• 1919 – instytucja uproszczonego planu zagospodarowania przestrzennego – możliwość planowania całości zagadnień dot. Zagospodarowania i rozwoju miasta w jednym dokumencie

• Do 1939 roku ¼ miast francuskich sporządziła uproszczone plany zagospodarowania przestrzennego

• 1943 – objęcie przepisami budowlanymi wszystkich obszarów zurbanizowanych (nie tylko miast), wprowadzenie instytucji pozwolenia budowlanego, wprowadzenie planów regionalnych

• Związki planowania przestrzennego z planowaniem gospodarczym i socjalnym

• Planowanie ponadlokalne = planowanie gospodarcze

• Wyodrębniły się dwa rodzaje planowania:

- Regulacyjne – długofalowa polityka przestrzenna państwa, zasady i kierunki rozwoju

- operacyjne – dotyczące zabudowy i zmian użytkowania terenów na konkretnych obszarach intensywnej działalności inwestycyjnej

Planowanie przestrzenne w Niemczech:

• System planistyczny Niemiec ukształtował się w XXw.

• Jest w dużej mierze wynikiem intensywnego rozwoju przemysłu po I wojnie świtowej

• Potrzeba prowadzenia planowania poza skalą lokalną (obszary przemysłowe, wielkie miasta i ich okolice – koncentracja ludności, zacierania się granic osiedli)

• Pierwsze związki gmin dla celów planistycznych (rozwiązywanie problemów zaopatrzenia w wodę, energię, rozwiązania komunikacyjne, itp.)

• 1933 – pierwsze próby stworzenia centralnie sterowanego systemu zagospodarowania przestrzennego całych Niemiec – powołanie organów i wspólnot planowania krajów, podległych Urzędowi Rzeszy ds. Zagospodarowania Przestrzennego (autostrady, lotniska i urządzenia wojskowe)

• 1957 – porozumienie między krajami związkowymi i Federacją (kraje zobowiązały się do uruchomienia środków prawnych i organizacyjnych na rzecz ogólnopaństwowego zagospodarowania przestrzennego)

• 1965 – pierwsza federalna ustawa o zagospodarowaniu przestrzennym

• 1975 – pionierski federalny program zagospodarowania przestrzennego

Planowanie przestrzenne w Holandii:

• Planowanie przestrzenne w Holandii rozwinęło się w związku z publiczną gospodarką mieszkaniową

• 1901 – ustawa o mieszkalnictwie

• Koniec lat 30 XX w. – koncepcja budowy zwartego systemu planowania przestrzennego (łącznie z planem zagospodarowania przestrzennego kraju)

• 1962 – ustawa o planowaniu przestrzennym (nowelizacja w 1985 r.)

Planowanie przestrzenne w II RP:

16.02.1928 – rozporządzenie prezydenta Rzeczpospolitej o prawie budowlanym i zabudowie osiedli

• Obowiązek opracowywania ogólnych i szczegółowych planów zabudowy miast i osiedli i planów regionalnych

• Cz I: normy z zakresu planowania przestrzennego (problematyka planów zabudowy, parcelacji i scalania działek budowlanych, przekształcania działek zabudowanych wadliwie)

De facto prawo o planowaniu przestrzennym, rozwiązania nowatorskie, dosyć ogólne regulacje, przewaga zaleceń i postulatów.

Akty wykonawcze:

• Konkretyzacja ogólnych regulacji z rozporządzenia Prezydent RP z 1928 r

• Głownie kwestie związane z potrzebami obronności (np. zakaz lokowania zakładów przemysłowych w punktach łatwych do orientacji lotniczej), ale również przepisy prowadzące do rozluźnienia zabudowy.

Najważniejsze elementy które wprowadzały system planistyczny w Polsce:

• Jawność postępowania planistycznego - zarząd miejski/ wydział powiatowy powiadamiał o przystąpieniu do sporządzania planu zabudowy, wyłożenie projektu do publicznego wglądu, możliwość składania wniosków, po uchwaleniu przez radę miasta/ powiatu ponowne wyłożenie do wglądu i wnoszenie zarzutów

• Renta planistyczna – niezależnie od możliwości składania wniosków i zarzutów właściciele gruntów mieli prawo żądania od gminy odszkodowania za „rzeczywiste szkody” wskutek zakazu zabudowy

• Porządek budowlany – prawomocny plan zabudowy był aktem prawnym wiążącym właścicieli i władze budowlane (nadzór); zakaz budowy i rozbudowy na terenach przeznaczonych pod arterie komunikacyjne, urządzenia publiczne, uprawy rolne i leśne; plan porządkował inicjatywę w zakresie budownictwa, wskazywał pożądane kierunki rozwoju miasta.

Planowanie przestrzenne w PRL:

Dekret o planowym zagospodarowaniu przestrzennym – 2.04.1946

• Szybka odpowiedź regulująca planowanie w nowych warunkach ustrojowych

• Wprowadzenie warunków dla centralizacji planowania przestrzennego

• Zadecydowane preferowanie interesu państwa kosztem interesów obywateli

• Miał być dokumentem z założenia epizodycznym, obowiązywał do 1961 roku

Ustawa o planowaniu przestrzennym – 31.01.1961:

• Planowanie przestrzenne jako część systemu gospodarki planowej (jedność planu)

• Szczeble planowania przestrzennego i hierarchiczność planów (kraj – perspektywistyczny stan rozwoju gospodarki narodowej, województwo – perspektywistyczne plany rozwoju województw, jednostka osadnicza – plan miejscowy)

• Okresy planowania (sporządzano w stosunku do perspektywistycznych planów rozwoju gospodarki narodowej plany: kierunkowe, perspetywistyczne i etapowe)

• Planowanie przestrzenne jako jedna z form planowania gospodarczego

Dezintegracja planowania przestrzennego:

• Zmiany wprowadzone ustawą Prawo budowlane – 1974

• Zmiany w podziale administracyjnym kraju i reformy władz lokalnych – 1973 – 1975

• Możliwość opracowywania uproszczonych planów zagospodarowania przestrzennego gmin – uchwała RM – 1974

• Nowe propozycje rozwiązań prawnych (TUP)

Ustawa o planowaniu przestrzennym – 1984:

• Pozorna współzależność planowania przestrzennego i gospodarczego

• Plany obszarów funkcjonalnych (obok planów krajowego, regionalnych i miejscowych)

• Hierarchia planów (pozornie dwustronne relacje)

• Tendencja do uspołeczniania (obowiązek powoływania organów doradczych: Rada Gospodarki Przestrzennej, komisja planu regionalnego, komisja planu miejscowego)

• Lokalizacja inwestycji (dwuetapowość: udzielenie wskazań lokalizacyjnych, wydanie decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji)

Podsumowanie przestrzenne PRL – podsumowanie:

• Zmiany w prawie z zakresu Planowania przestrzennego dostosowanie do potrzeb państwa scentralizowanego

• Obowiązek sporządzania planów zagospodarowania na każdym z 3 szczebli zarządzania (kraj, województwo, gmina)

• Wobec braku samorządu terytorialnego – planowanie państwowe

• Sztywna hierarchia planów

• Konsultacje społeczne – pozorne i w praktyce bez znaczenia

Planowanie przestrzenne III RP:

• 80.90 – transformacja ustrojowa i gospodarcza

• Odbudowa samorządu terytorialnego

• Spory i kontrowersje wokół koncepcji systemu planowania przestrzennego w nowych warunkach (brak rozstrzygnięć dot. Kształtu struktury terytorialnej kraju, słaba znajomość rozwiązań planistycznych

• Aspiracje do członkowstwa w UE (standaryzacja rozwiązań prawnych, podpisanie układu stowarzyszeniowego, przyjęcie zasady zrównoważonego rozwoju)

Ustawa z 7 lipca 1994:

• Plan miejscowy podstawą systemu planowania

• Ochrona prawa własności

• Decentralizacja planowania przestrzennego

• Rola gminy w systemie planistycznym

• Fakultatywność planowania

• Rezygnacja z hierarchii planów (równorzędni partnerzy: państwo, gmina i obywatel; planowanie jako ciąg negocjacji i konsultacji)

Podstawowe zasady planowania przestrzennego:

1. Zasada zrównoważone rozwoju

2. Zasada ochrony innych wartości wysoko cenionych

3. Zasady ochrony interesu prawnego podmiotów dotkniętych ustaleniami planistycznymi

4. Zasada samodzielności planistycznej gminy

1. Zasada zrównoważonego rozwoju:

• Obowiązek przyjmowania zasady zrównoważonego rozwoju jako podstawy działań planistycznych (art. 2 Traktatu o Unii Europejskiej)

• Problemy ze zdefiniowaniem rozwoju….

Podażowe potrzeby są różne pod względu rozwoju krajów, ale głównie chodzi o zaspokojenie potrzeb najuboższych.

Rozwój jako element zwalczania dyskryminacji społecznej. Społeczeństwa bogate chcąc utrzymać swój wysoki poziom rozwoju starają się lokować brudne przemysły do tych biednych. Wówczas utrwalamy dyskryminację biednych społeczności

Wg polskich kaów prawnych w art. 5 konstytucji znajdujemy usankcjonowanie prawne definicji zrównoważonego rozwoju:

To taki rozwój społeczno – gospodarczy w którym następuje proces integrowania działań politycznych, gospodarczych i społecznych z zachowaniem równowagi przyrodniczej…..

Rowój zrównoważny przyjmuje się takie projektowanie wykorzystania przestrzeni które zakłada równowagę pomiędzy wszystkimi elementami środowiska, q którym bytuje człowiek w taki sposób aby przy racjonalnym wykorzystaniu środowiska potencjału środowiska możliwe było zaspokojenie potrzeb obecnych i przyszłych pokoleń

Rozwój zrównoważony w planowaniu przestrzennym:

• Oznacza obowiązek podejmowania działań zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju

• Obowiązek nie może być interpretowany w sposób nieograniczony (istnieje w zakresie, w jakim formułują go przepisy ustawy o planowaniu przestrzennym, Prawo ochrony środowiska i ustawa o ochronie przyrody – trzy pdst akty prawne

MARZEC 2003 USTAWA O PLANOWANIU I ZAGOSPODAROWANIU PRZESTRZENNYM PO LISTOPADZIE 2010 ROKU ZNOWELIZOWAN

ROZWÓJ ZRÓWNOWAŻONY W PLANOWANIU PRESTRZENNYM

Zasada ochrony innych wartości wysoko cenionych

W procesie planowania przestrzennego należy uwzględniać w szczególności:

 Wymagani ładu przestrzennego

 Walory architektoniczne i krajobrazowe

 Wymagania ochrony środowiska ochrony zdrowia dziedzictwa kulturowego i dóbr kultury

 Walory ekonomiczne przestrzeni

 Prawo własności

 Potrzeby obronności i bezpieczeństwa państwa

 Pojęcia „nieostre” np. wymagania ładu przestrzennego walory architektoniczne i krajobrazowe

 Obowiązek ich respektowania jest wyznaczony przepisami szczególnymi

 Przy braku przepisów szczególnych brak dowolności interpretacji ze strony organów administracji (stąd może ocenić czy dana decyzja nie nosi cech dowolności i nie przekracza granicy swobody interpretacji pojęć nieostrych)

Konieczność odwoływania się do licznych przepisów szczególnych, np.

• Ustawa o samorządzie gminnym

• Ustawa o ochronie dóbr kultury

• Ustawa o muzeach

• Ustawa prawo budowalne

• Ustawa prawo ochrony środowiska

• Ustawa o ochronie przyrody

• Ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych

Zasada ochrony interesy prawnego podmiotów dotkniętych ustaleniami planistycznymi:

• Prawo własności chronione jest konstytucyjnie (art. 21 Konstytucji RP)

• „W granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego właściciel może, z wyłączeniem innych osób korzystać z rzeczy zgodnie ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem swego prawa […]. W tych samych granicach może rozporządzać rzeczą” (art. 140 k.c)

• W prawie do zagospodarowania terenu zrównany jest każdy, kto ma tytuł prawny do tego terenu (oceniany według przepisów prawa cywilnego)

• Prawo to wynika nie tylko z prawa własności ale też z innych praw rzeczowych (np. użytkowanie wieczyste, umowa najmu, dzierżawy)

• Każdy kto ma prawo do ochrony własnego interesu prawnego przy zagospodarowaniu terenu należącego do innych

• Właściciel terenu ma obowiązek takiego wykonywania swojego prawa własności (zagospodarowania terenu), które nie narusza niczyjego interesu prawnego (obowiązek działania właściciel w zgodzie z prawem)

Ochrona uzasadnionego interesu prawnego osób trzecich obejmuje (art. 5 ustawy Prawo budowlane):

• Zapewnienie dostępu do drogi publicznej

• Ochronę przed pozbawieniem możliwości korzystania z wody, kanalizacji, energii elektrycznej i cieplnej oraz środków łączności, a także dopływu światła dziennego do pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi

• Ochronę przed uciążliwościami powodowanymi przez hałas, wibrację, zakłócenia elektryczne i promieniowanie

• Ochronę przez zanieczyszczeniami powietrza, wody lub gleby

Zasada samodzielności planistycznej gminy

• Podział zadań gminy na własne i zlecone (dualizm administracji publicznej)

• Zadania własne (w tym ustalenie przeznaczenia i zasad zagospodarowania terenu) gmina realizuje samodzielnie i niezależnie

• Plan miejscowy jest podstawowym aktem prawnym kształtującym treść prawa własności

• Nadzór nad realizacją zadań własnych (wojewoda) dotyczy tylko kryterium legalności

7.12.2012r.

PODMIOTY PLANOWANIA PRZESTRZENNEGO I …

PODMIOTY PLANOWANIA:

• Samorząd terytorialny (budowany na trzech poziomach (struktury terytorialnej)

• Administracja rządowa centralna i wojewódzka

• Sejm

SAMORZĄD TERYTORIALNY

Jest opartą na przepisach ustawy zdecentralizowaną administracją państwową, wykonywaną przez lokalne organy, nie podległe hierarchicznie innym organom i samodzielnie…

Jest formą administracji, która charakteryzuje się wykonywaniem zadań publicznych przez organy wyłonione spośród bezpośrednio zainteresowanych środowisk społecznych, samodzielną i niezależną w działaniu od centralnego rządu

Ujęcie współczesne:

Samorząd terytorialny jest korporacją lokalnego społeczeństwa:

• O własnej wewnętrznej organizacji

• Wykonywającą zadania państwowe

• Wyposażoną w podmiot osoby prawnej

• Podlegają nadzorowi państwa

O istocie samorządu terytorialnego przesądzają jego:

• Podmiot (społeczność lokalna, która zamieszkuje na danym terenie)

• Przedmiot

• Sposób wykonywania administracji państwowej

Podmiot samorządu terytorialnego:

• Podmiotem samorządu terytorialnego jest społeczność zamieszkała na danym obszarze zorganizowana w terytorialny związek samorządowy, reprezentowany przez kolegialne organy wykonujące administrację publiczną

Osobowość prawna:

• Jest wyrazem wyodrębnienia terytorialnych związków samorządowych

• Jest przyznawana prze przepisy prawa

• Jest rękojmią samorządności

• Samorząd terytorialny posiada ochronę konstytucyjną

Przedmiot samorządu terytorialnego:

• Przedmiotem samorządu terytorialnego jest administracja państwowa

• Państwo nakłada na ST obowiązek (i zarazem uprawnienie) do wykonywania administracji państwowej

• Może w tym zakresie korzystać ze środków prawnych i władczych (władztwo administracyjne)

• Nadzór państwa

• Samodzielność finansowa

ZADANIA GMINY

Gmina wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność, posiada osobowość prawną a jej samodzielność podlega ochronie sądowej (art. 2 ustawy o samorządzie gminnym)

Zadania własne gminy:

• Infrastruktura techniczna (drogi wodociągi, komunikacja publiczna, itp.)

• Infrastruktura społeczna (szkolnictwo, ochrona zdrowia, opieka społeczna, itp.)

• Porządek i bezpieczeństwo publiczne (np. ochrona przeciwpożarowa, straż miejska)

• Ład przestrzenny i ekologiczny (planowanie przestrzenne, ochrona środowiska, itp.)

Gmina – formy współpracy:

Zgodnie z ustawą o samorządzie gminy:, gminy mogą:

• Tworzyć związki międzygminne

• Zawierać porozumienia

• Tworzyć stowarzyszenia

Współpraca planistyczna gmin – związki międzygminne

• Służą wspólnemu wykonywaniu zadań publicznych np. komunikacja w zespole miejskim

• W Polsce rzadko wykorzystywane we współpracy planistycznej – nie mogą naruszać władztwa planistycznego gminy, nie można sporządzać MPZP dla „zespołu gmin”

(1) opracowanie planu dla zespołu gmin w formie niewiążącego studium planistycznego o zasięgu podanlokalnym dobrowolnie przejmowane przez gminy

(2) wspólny projekt planu i terytorialne jego uchwalanie

WOJEWÓDZTWO – REGION

• Województwo przyjmuje funkcję regionu, podstawową jednostką terytorialną realizującą rozwój gospodarczy i przestrzenny w UE

• Jest odrębnym ogniwem planistycznym

• Pełni funkcję zwrotnikową pomiędzy planowaniem realizacyjnym gminy i polityka państwa

Zadania województwa

Koncentrują się wokół funkcji o znaczeniu regionalnym i dotyczą:

• Kształtowania i utrzymania ładu przestrzennego

• Pobudzania aktywności gospodarczej

• Zachowanie dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego

• Utrzymanie i rozbudowa infrastruktury technicznej i społecznej o znaczeniu wojewódzkim

POWAT W SYSTEMIE PLANOWANIA PRZESTRZENNEGO

• Nie jest odrębnym ogniwem planistycznym (może być traktowany jako podmiot subplanowania wojewódzkiego)

• Nie kreuje własnej polityki przestrzennej

• Może opracowywać niewiążące analizy i studia planistyczne

• Może wspierać gminy w powoływaniu i finansowaniu powiatowych komisji urbanistyczno-architektonicznych

ADMINISTRACJA RZĄDOWA W SYSTEMIE PLANISTYCZNYM – DRUGI TYP PODMIOTU

1. Terenowa administracja rządowa (zespolona: wojewoda oraz działający pod jego zwierzchnictwem kierownicy zespolonych służb i niezespolona: organy administracji rządowej działające niezależnie od wojewody, podporządkowane centralnym organom administracji)

2. Centralna administracja rządowa (Rada Ministrów, Prezes rady Ministrów, ministrowie i kierownicy centralnych organów administracji rządowej)

Izby skarbowe, urzędy skarbowe – administracja niezespolona - nie podlega wojewodzie, tylko inny centralnym organom administracji

1. Wojewoda – zadania:

• Nie jest odrębnym ogniwem systemu planistycznego

• Nie kreuje własnej polityki przestrzennej

• Rejestruje zadnia rządowe i negocjuje warunki ich wprowadzania do planów miejscowych

• Jak przedstawiciel RM odpowiada za wykonanie polityku Rządu w województwie, i.in.: dostosowuje do miejscowych warunków szczegółowe cele polityki Rządu w tym w zakresie polityki regionalnej

• Organ kontroli legalności działania samorządów terytorialnych wszystkich szczebli

• Jest organem wyższego stopnia w postępowaniu administracyjnym (odwołania od decyzji) przy rozstrzyganiu indywidualnych spraw obywateli (np. w sprawach pozwoleń na budowę)

• Jako zwierzchnik administracji zespolonej (inspekcja budowlana, inspekcja ochrony środowiska, służby ochrony zabytków) ma wpływ na tworzenie warunków dla skutecznego działania podmiotów planistycznych

Np. autostrada. Wymaga zgody gmin i negocjacji – negocjatorem jest wojewoda

Inwestycja państwowa, rządowa, realizowana w gminach, nie tylko przygotowujemy pod względem prawnym grunt, musimy też wynegocjować zasady wprowadzenia tej inwestycji do planu zagospodarowania przestrzennego, jeżeli go nie ma to musi być stworzony. Pieniądze na jej prowadzenie daje państwo i wojewoda negocjuje zasady przyjęcia tej inwestycji przez gminę na swój strany

Wojewoda nie tworzy własnej polityki przestrzennej ani własnych dokumentów planistycznych on jedynie negocjuje i ponadto ma za zadania zapewnienie że polityka twrozna przez RM a odnoszona do teren województwa odpowiada i uwzględnia specyfikę tego województwa

2. Centralna administracja rządowa – Prezes Rady Ministrów

• Ma obowiązek przedkładnia Sejmowi koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju (KZPK) i okresowych raportów o stanie zagospodarowania przestrzennego kraju

• Kieruje pracami oraz pełni nadzór i kontrolę nad ministrami

• Jest jednym z organów nadzór nad samorządami terytorialnymi

• Przy Premierze działa Państwowa Rada Gospodarki Przestrzennej (organ doradczy w sprawie KPZK)

14.12.2012r.

Sejm:
jako ustawodawca tworzy podstawy porządku prawnego, w tym porządku planistycznego
- sprawuje kontrolę nad działalnością RM w zakresie określonym Konstytucją i ustawami
- Wpływa na kierunki działalności administracji rządowej, w tym również w zakresie działań podejmowanych w sferze planowania i zagospodarowania przestrzennego

Zmiany w systemie planowania przestrzennego:
- upodmiotowienie [usamorządowienie] planowania wojewódzkiego [regionalnego]
- pojawienie się powiatu w systemie planowania
- porządkowanie relacji pomiędzy planowaniem ogólnym, a specjalistycznym.

Upodmiotowienie planowania wojewódzkiego

• Województwo [region] przestało być częścią struktury państwowej

• Przełamany został dualizm planowania [gmina – planowanie miejscowe, państwo – planowanie ponadlokalne] i zostało wykreowane planowanie regionalne [zamiast planowania rządowego w regionie pojawia się planowanie samorządowe ogólne i specjalistyczne(szczegółowe) ].

• Ustawodawca do zadań samorządu województwa zalicza kształtowanie i prowadzenie polityki przestrzennej w województwie, w tym uchwalanie:
  -planu zagospodarowania przestrzennego województwa
  - programów wojewódzkich służących realizacji ponadlokalnych i regionalnych celów publicznych

Niezależnie od ww. aktów planistycznych województwo sporządza analizy i studia planistyczne oraz opracowuje koncepcje i programy odnoszące się do obszarów i problemów zagospodarowania przestrzennego [odpowiednio do potrzeb] .

Plan zagospodarowania przestrzennego województwa – akt planowana ogólnego

• Jest osią planowania przestrzennego w województwie

• Nie jest aktem prawnym powszechnie obowiązującym

• Jest aktem kierownictwa wewnętrznego [obliguje gminę do uwzględniania jego postanowień przy sporządzaniu studium i MPZP]

• Nie wiąże obywateli i podmiotów spoza administracji publicznej

• Nie może być podstawą wydawania jakichkolwiek decyzji administracyjnych

[ a zwłaszcza ustaleń dot. warunków zabudowy i zagospodarowania terenu].

Jest aktem planowania ogólnego

• Określa zasady struktury przestrzennej [sieć osadnicza, infrastruktura techniczna i społeczna, itp.] i zawiera zadania samorządu województwa i zadania rządowe służące realizacji ponadlokalnych celów publicznych].

• Zapewnia spójność krajowemu systemowi planistycznemu [projekt WPZP jest uzgadniany administracją centralną, gminami i powiatami].

Powiatowe studia i analizy planistyczne

• Powiat może prowadzić [w granicach swojej właściwości rzeczowej] analizy i studia z zakresu zagospodarowania przestrzennego [art.3]

• Nie są to akty prawne ani akty kierownictwa wewnętrznego [mają jedynie walor informacyjny i interpretacyjny w stosunku do ustaleń aktów planistycznych regionalnych i krajowych w odniesieniu do powiatu]

• Brak jest miejsca w systemie planistycznym na odrębny subpodmiot planistyczny.

Planowanie ogólne – pierwotne [najpierw powstają], ogólne strategie, ogólne wizje rozwoju gminy, kraju.. ogólne zasady i kierunki rozwoju przestrzennego.

Planowanie specjalistyczne – działania o charakterze ponadlokalnym, konkretyzacja działania, wyszczególnienie strategii [zadań z planowania ogólnego], akty panowania szczegółowego;

Planowanie specjalistyczne

• Zamiast planowania specjalistycznego rządowego [PRL] wprowadzono dualizm w planowaniu specjalistycznym; programy samorządowe [wojewódzkie] i rządowe [centralne]

• Programy te podlegają wpisowi do rejestru prowadzonego przez Ministra Infrastruktury i tylko wówczas wywołują skutki prawne

• Programy te powinny być zgodne z aktami planowania ogólnego danego szczebla

!!System aktów planowania przestrzennego w Polsce!!

	Planowanie ogólne	Planowanie specjalistyczne
Kraj	Koncepcja przestrzennego zagospodarowania kraju [KPZK]	Rządowe programy zawierające zadania służące realizacji ponadlokalnych celów publicznych
Region	Plan zagospodarowania przestrzennego województwa [PZPW, WPZP]	Wojewódzkie programy zawierające zadania służące realizacji ponadlokalnych celów publicznych
gmina	1.Studium uwarunkowań i kierunków przestrzennego zagospodarowania gminy [studium] 2.Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego [MPZP]	BRAK – bo

Rysuneczek Słupi:

	ogólne	specjalistyczne
Kraj	KPZK	RPZZSRPCP
region	PZPW	WPZZSRPCP
Gmina	STUDIUM MPZP

WSZYSTKIE PODMIOTY PLANISTYCZNE WYPOWIADAjA SIĘ ODNOSNIE WPZP

Zasada ochrony inetersu… bla bla blaaaaaaaaaa !! ważne

Co jest przedmiotem okreslen w studium - cala diagnoza przestrzenna i gosp danej gminy [stan prawny gruntow, dziedzictwo kult, stan rozowju inf]
c o uwzgelania studium? To Co ,a,, to jest zawarte w s [kierunki zmian w strukturze przestrzennej gmiy, kierunki .. obszary i .. ochrony środowiska, kierunki polityki przestrzennej gminy, formułuje – jak bd]

Art. 1 – 5

21.12.2012r.

Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 27 marca 2003 roku.

art 1, pkt 2;

art 3,

art 6,

art 8.

Rozdział II obligatoryjny;

art 9

Studium nie jest aktem prawa miejscowego

Nie mylić:

! art. 10 ust. 1 (pyt) uwarunkowanie, co uwzględnia się w studium- uwzględnia dotychczas oparty na diagnozie sytuacji, analizę sytuacji gminy;

! art 10. co określa studium- ustęp 2, co jest przedmiotem rozstrzygnięć (co się w studium zawiera).

! art 11. procedura ustanawiania studium, wnioski może wnieść każdy

4. schemat z poprzednich zajęć.

Art. 12 wszystkie uchwały trafiają do wojewody

art. 13 koszty sporządzania studium obciążają budżet gminy

jeśli będzie wykonana inwestycja ponadlokalna to obciąża się za zmianę studium

art 14

! art. 15 w planie miejscowym określa się obowiązkowo ....; rozstrzyga się o sposobie użytkowania przestrzeni

pkt 12- stawki procentowe, na podstawie których ustala się opłatę o której mowa w art. 36 ustęp 4. Władze lokalne określają jaki % wartości trzeba zapłacić gminie w razie sprzedaży w ciągu 5 lat (górny pułap to 30% różnicy wartości).

Działka niebudowlana- cena x

po uchwaleniu planu działka inwestycyjna- 10x

jeśli w przeciągu 5 lat sprzeda nieruchomość to gmina liczy szacunkowo ok 9x (różnicy) nalicza 30% wartości.

Art. 16- plan miejscowy sporządza się w skali 1: 1000

art. 17- częściowa powtórka art. 11

punkt 4), 5), 7)- gmina nie może robić niczego na kredyt, czyli nie może braknąć środków na roszczenia finansowe, inaczej w planowanym zakresie m.p.z.p. nie może być uchwalony.

Art. 18- informacja o tym, że każdy może wnieść uwagi do projektu planu;

art. 19

art. 20- plan miejscowy uchwala rada gminy;

art. 21

art. 22- 24- co ie dzieje z instytucjami- muszą dotrzymywać terminu

art. 27- każda drobna zmiana wymaga powtórzenia całej procedury

art. 28

art. 30- każdy ma prawo wglądu do studium lub planu miejscowego

art. 31- plan miejscowy określa wszystkie wyjaśnienia

art. 32- ustęp 3 plan miejscowy musi zgadzać się w 100% ze studium

art. 33

! art. 36- co oznacza roszczenie obu stron w przypadku gdy plan wprowadza jakieś ważne zmiany

art. 37- wszystkie roszczenia po 5 latach wygasają

ustęp 6; 11

Rozdział III- planowanie przestrzenne w województwie

art. 38

art. 39- informacja jak wygląda procedura uchwalenia planu zagospodarowania przestrzennego- dla całego województwa; ustęp 2, pkt 3,ustęp 4,6

art. 41 pkt 1), 6)

art. 43 koszty- obciążanie budżetu województwa

Rozdział IV- planowanie przestrzenne na szczeblu krajowym

art. 46, 47- ustęp 1,2,3, !48

Rozdział V- nie obowiązuje

2 typy planowania w Polsce:

1. ogólne

2. szczegółowe (specjalne)

Kraj- koncepcje przestrzenne zagospodarowania kraju- RPRPCP (rządowe programy realizacji)

koncepcję tę ustala wojewoda- minister rozwoju regionalnego (WPZP)- WPRPCP (wojewódzkie plany są opiniowane przez ministra infrastruktury, wszystkie gminy)

Gminy SU i KZP

Marszałek Województwa (-)

MPZP (-)

04.01.2013r.

Planowanie przestrzenne w gminie

Gmina w systemie planowania przestrzennego
-samodzielność [suwerenność] planistyczna gminy
- ograniczenia : konieczność uwzględniania ustaleń planów wyższego szczebla, rozbudowanych planów specjalistycznych

Studium

• Charakter prawny: nie jest aktem prawa miejscowego

• Jest aktem kierownictwa wewnętrznego [nie może być więc podstawą wydawania decyzji administracyjnych]

• Jest aktem wewnętrznie obowiązującym w systemie organów gminy [ wiąże np. przy sporządzaniu MPZP]

Przedmiotem studium są treści:

• Związane ze stanem istniejącym, czyli diagnoza aktualnej sytuacji społeczno – gospodarczej jednostki osadniczej i uwarunkowań jej rozwoju dająca rozpoznanie obiektywnych okoliczności rozwoju

• Określające kierunki rozwoju przestrzennego i zasady polityki przestrzennej, czyli podstawowe reguły działania w przestrzeni przyjęte przez samorządy lokalne.

Studium jest aktem obligatoryjnie sporządzanym dla CAŁEGO obszaru gminy.
Brak studium uniemożliwia uchwalenie MPZP.
Nieuchwalenie studium może być przedmiotem skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego .

Funkcje studium:

- kształtowanie i wykładania polityki rozwoju przestrzennego gminy [jest więc formą planu gospodarczego]
- koordynacja planów miejscowych [integracja przestrzeni lokalnej]
- promocja gminy na zewnątrz [filozofia przyszłego rozwoju przestrzenno – gospodarczego]

Studium – uwarunkowania

• Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego jest dokumentem poprzedzającym wykonanie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego

• W studium formułuje się zasady polityki przestrzennej miasta, wsi, jednostki osadniczej oraz integruje dokumenty programowe i wizje związane z rozwojem gosp. i społ. jednostki osadniczej

• Formy zapisu graficznego , testowego i tabelarycznego studium mają służyć technikom promocji walorów jednostki osadniczej kraju i za granica

• Studium nie jest prawem!!! ale zobowiązaniem władzy lokalnej do działań zgodnie z wyznaczonymi kierunkami. Stanowi wiec zespół zapisów ustalonych i uzgodnionych jako nienaruszalne uwarunkowania i kierunki zagospodarowania, przyjęte jako podstawa opracowania MPZP jednostki osadniczej

• Studium zawiera szeroki zakres informacji na temat środowiska naturalnego gminy, jej społeczności i gospodarki.

Studium uwzględnia:

Dotychczasowe przeznaczenie terenu, stan ładu przestrzennego , stan dziedzictwa kulturowego, warunki i jakość zycia mieszkańców [14pkt]
jakie sa kompetencje planistyczne rzadowej administracji w terenie – wojewoda bada uchwaly samorządów terytorialnych , ocenia czy w zgodzie z prawem – z ustawą o planowaniu i zagospodarowania przestrzennego.

Studium określa:
swoją wizje rozwoju gosp. i społ. sa to decyzje .. [16pkt]

Studium – tryb opracowania i uchwalenia
uchwala rady gminy o przystąpieniu studium….
Działalność …..
….
Wniesienie ewentualnych poprawek
ogłoszenie

Plan miejscowy – MPZP stanowi podstawe ‘planowania przestrzenengo’ w gminie. Zgodnie z art.14. ustawy z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu u zagospodarowaniu przestrzennym jest aktem prawa miejscowego. Przy sporządzaniu planów miejscowych wiążące są ustalenia studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, pod rygorem nieważności planu.

Plan miejscowy – zadania
Ustalenie przeznaczenia terenów w taki sposób, aby było ono zgodne z potrzebami realizacji zadań gospodarczych i ze wskazaniami różnych nauk co do celowego użycia terenów, a nadto ustalenie przeznaczenia terenów w ich kompleksowym powiązaniu, tzn. w taki sposób , aby wpływ tego przeznaczenia na przeznaczenie i użytkowanie innych terenów był znany i przewidziany.

Plan miejscowy – charakter prawny
- Est aktem prawa miejscowego
- jest wiążący zarówno dla organów gminy , jak i instytucji publicznych i obywateli

Plan miejscowy określa :
mniej wiecej to co okresla studium, bo plan okresla sposób zagospodarowania terenu, wyznacza tereny o rożnych zasadach, wyznacza linie rozrozniajcae rozne tereny zagospdoarownaia. Okresla / definiuje zasady ochrony przyrody. [12pkt]

Nadto określa:
- granice obszarów wymagających przeprowadzenia scaleń podziałów nieruchomości
- granice obszarow wymagajacyh rehabilitacji istnieacej zabudowy i inf.tech
- gr obszarów wymagających przekształceń…

Tryb stanowienia -
Rada gminy podejmuje uchwale o przystapieniu d o sporzadzania MPZP.
….
8. MPZP zostaje ogłoszony w Dzienniku Urzędowym Województwa i wchodzi w Zycie jako prano mijsceo po 30 dniach..
9…..
10. Uzgodnienia – ponad 30 instytucji [ urzad wojewódzki, Policja, Wojsko, Straz pozarna itp.]
15. Rada gminy na esji podejmuje uchwaly
16. Rada gminy uchwala
17.

Skutki ekonomiczne:
- zmiana wartości nieruchomości jako podstawa dochodzenia odszkodowania [w przypadku spadku wartości] lub obciążenia opłatą [wzrost wartości] - ustalenie RENTY PLASNITYCZNEJ
- łącznie spełnienie 2 przesłanek:
1) zmiana wartości w skutek uchwalenia / zmiany planu
2) sprzedaż nieruchomości przed upływem 5 lat od wejścia w życie uchwalonego planu [po tym terminie wszelkie roszczenia nie są ważne]

Jeśli w związku z uchwaleniem / zmianą planu korzystanie z nieruchomości bądź jej części w dotychczasowy sposób lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem stało się niemożliwe bądź istotnie ograniczone, właściciel / użytkownik wieczysty może wyjątkowo żądać od gminy bez wskazywania zamiaru sprzedaży nieruchomości :
1) odszkodowania za poniesiona rzeczywista szkodę
2) wykupienia nieruchomości lub jej części
3) zamiany nieruchomości na inną

Jeśli wartość nieruchomości wskutek uchwalenia / zmoiany planu miejscowego ulega wzrostowi, wójt , burmistrz albo prezydent miasta ustala w formie decyzji i pobiera jednorazową opłatę określoną w stosunku procentowym do wzrostu wartości nieruchomości [w MPZP]. Wysokość opłaty ie może być wyższa niż 30% wzrostu wartości nieruchomości. Opłate pomniejszona się o waloryzowana wartość nakładów poniesionych przez właściciela w okresie miedzy uchwaleniem…..

Decyzja o warunkach zabudowy
Gospodarowanie przestrzenia na obszarach pozbawionych MPZP następuje w oparciu o przepisy szczególne [ustawy normujące poszczególne dziedziny życia społ. – gosp.]
Brak MPZP = brak ograniczeń planistycznych w inwestowaniu >> niekorzystne warunki dla zapewniania ładu przestrzennego, bo co z tego, ze postawimy jakis budynek jeżeli bd zakłócał koncepcję ładu przestrzennego? A o to nam chodzi, by go podtrzymywać.
w Lodzi można na decyzje Az 1,5 roku czekać.
decyzja o warunkach zabudowy:
- decyzja lokalizacyjna nie rodzi prawa do terenu , nie narusza praw własności i uprawnień osób trzecich
- wiąże organ wydający pozwolenie na budowę
- ma charakter promesy, ustalone w niej warunki zabudowy znajdą odzwierciedlenie w treści kolejnej decyzji – pozwolenia na budowę
- wygasa, gdy inny wnioskodawca uzyskał pozwolenia na budowę lub dla tego terenu uchwalono MPZP, którego ustalenia są sprzeczne z treścią decyzji.

wydanie decyzji - art. 61 ustawy 61.1, 61.2… 3, 4, 5
1. Jedna dzialka sąsiednia
2. Ma dostep teren ten do dorgi publ
3.

Zasada dobrego sąsiedztwa
przyjęta z ustawodawstwa niemieckiego zostala zobowiązuje organ do ustalenia warunków zabudowy dopiero wówczas , gdy – niezależni od spełnienia innych prawnych warunków – zamierzenie inwestycyjne jest lokalizowae w sąsiedztwie co najmniej 1 dzialki zabudowanej, i to na zasadzie kontynuacji funkcji terenu.

Wyjątki: inwestycje produkcyjne ujete w planach sprzed 1995, zabudowa zagrodowa [wielkość gosp > od śr gosp. w gminie – Konstytucja?/], obiekty liniowe, inf..techniczna.

-decyje wydaje się na wniosek inwestora
- wniosek o ustalenie warunków zabudowy powinin określać : granice terenu objętego wnioskiem przedstawione na kopii odpowiedniej mapy oraz charakterystykę inwestycji zawierającą m.in. potrzeby w zakresie inf..tech i charakterystyczne parametry inwestycji.

Decyzja może być wydana jednoczesnie wiecej niz jednej osobie.
decyzja o warunkach zabudowy okresla :
rodzaj inwestycji
warunki szczegółowe zasady zagospodarowania terenu oraz jego zabudowy wynikające z przepisow szczególnych , w tym warunki obsługi w zakresie inf. tech.
wymagania dot. ochrony interesów osob trzecich
linie rozgraniczające tren inwestycji [wyznaczone na mapie w stosownej skali]
decyzja wydawana jest na czas nieokreślony

Inwestycja celu publicznego [art. 52] :
- inwestycja celu publicznego jest lokalizowana na podstawie MPZP
- w przypadku braku MPZP - na podstawie decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego.

O wszczęciu w sprawie wydania takiej Myzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publ oraz postanowieniach i decyzji kończącej postepowanie strony zawiadamia się w drodze obwieszczenia , a także w sposób zwyczajowo przyjęty w danej miejscowości. Inwestora oraz własciecieli i uzytkownikow wieczystych nieruchomości, na korych bd lokalizowane inwestycje celu publ, zawiadamia się na piśmie.

Decyzja o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publ wiąże organ wydający decyzję o pozwoleniu na budowe
marszałek województwa prowadzi rejestr wydanych decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publ o znaczeniu krajowym i wojewódzkim
- wojt, burmistrz prowadzi rejestr wydanych decyzji o ustalen lokalizacji inwetyci celu publ o znaczeniu powatowym / gminnym.