Informatyczny system obsługi nowoczesnego magazynu
Systemy informatyczne z dziedziny zarządzania centrami logistycznymi, magazynami wysokiego składowania, magazynami surowców i wyrobów gotowych nie tylko usprawniają prowadzenie gospodarki magazynowej od momentu przyjęcia do momentu wydania towaru, ale też umożliwiają obsługę różnych typów magazynów, w tym towarowych, materiałowych, wyrobów gotowych, zwrotów.
Nowoczesne systemy magazynowe dzięki elastyczności oraz architekturze zapewniającej niezawodną pracę, także w instalacjach wielooddziałowych, przeznaczone są dla użytkowników, dla których logistyka jest strategicznym obszarem działania.
Nowoczesny system WMS wykorzystuje czytniki i drukarki kodów kreskowych m.in.: w systemach EAN/UCC-13 oraz UCC/EAN-128. Pracownicy dzięki terminalom radiowym, działającym w trybie on-line, mają niezakłóconą swobodę działania oraz bezpośredni kontakt z systemem magazynowym. Oprócz klasycznych terminali kodów kreskowych system wykorzystuje również nowoczesna technikę etykiety RFID.
W procesie przyjęcia towarów zastosowanie systemu WMS pozwala m.in. na:
rozróżnianie dostaw zewnętrznych i wewnętrznych (z produkcji),
możliwość przyjęć towarów w połączeniu z zamówieniem i awizem dostawy,
przydzielanie konkretnej bramy rozładunkowej,
kontrolowanie ilościowe i jakościowe przyjmowanego towaru,
tworzenie i obsługę dowolnych jednostek magazynowych,
automatyczny wybór miejsca składowania metoda stałych lub wolnych miejsc,
możliwość rozdzielania prac pomiędzy różnych operatorów,
dokładną identyfikację czasu pracy i pracownika wykonującego poszczególne zadania.
Nowoczesny system WMS posiada bardzo elastyczną koncepcję struktury magazynu i miejsc składowania oraz ich przydziału. System pomaga składować towary poprzez definiowanie miejsc magazynowych, włącznie z określeniem współrzędnych, wielkości, nośności oraz typu (np. paletowe, półkowe, blokowe). Określa także kryteria składowania, np. towary lekkie na górze,
a szybkorotujace na dole. Przemyślane rozwiązania z zakresu WMS pozwalają również na prowadzenie ewidencji stanów magazynowych dla każdego miejsca i każdego artykułu.
W ramach obsługi automatyzacji procesu wydania system planuje i optymalizuje kompletacje palet pełnych i mieszanych jednostek wysyłkowych. W trakcie tej optymalizacji uwzględniane są kruchość (wytrzymałość), wymiary i położenie towarów na ścieżce kompletacyjnej. System wspiera wydawanie towaru metoda FIFO lub LIFO, przyporządkowanie artykułów do konkretnego odbiorcy, generowanie zleceń transportowych dla operatorów wózków, możliwość przepakowywania towarów oraz kontrolę poprawności kompletacji przed załadunkiem na środek transportu wewnętrznego. Sprawny systemu pozwala na dynamiczne zarządzanie powierzchnią magazynową i planowanie dostaw oraz maksymalne wykorzystanie posiadanych zasobów.
W wielu firmach logistyka i magazyn są sercem sprawnej organizacji firmy. Dlatego stabilność oraz niezawodność systemu są podstawowymi miernikami jakości.
Systemy WMS często mają wbudowany modułu optymalizacji pracy wózków widłowych. Dzięki niemu system stara się tak dopasować zadania zlecane pracownikom, aby:
• minimalizować puste przebiegi,
• nie tworzyć zadań krzyżujących się,
• obsługiwać zadnia zgodnie z ich priorytetem (zmieniającym się w czasie).
W celu optymalizacji system uwzględnia:
aktualne położenie (współrzędne) każdego z wykorzystywanych wózków widłowych,
ich możliwości transportowe (maksymalna wysokość – zasięg, obszar pracy, nośność),
rodzaj zadań, które czekają na realizację (przyjęcia, wydania, zasilenia miejsc kompletacji),
„priorytet” wyliczania dla każdego z powyższych zadań uwzględniający czas, od jakiego zadania oczekuje,
współrzędna miejsca pobrań i dostarczenia towarów.
Logistyczny System Informacji
Przepływy informacyjne w logistyce i ich objętość stają się punktem wyjścia do rozważań na temat logistycznego systemu informacji LIS (Logistics Information System). Aby wybrać informacje najistotniejsze z punktu trafności decydowania, o największej wartości i w krótkim czasie, należy zastosować odpowiednie środki i techniki informacyjne. Tylko techniki komputerowe są w stanie uporać się z tak olbrzymią ilością danych i przetworzyć je w wartościowe, użyteczne informacje.
Integracja i kompleksowość logistycznego systemu informacji LIS musi odbywać się w relacji do wcześniej wspomnianego otoczenia. Ono nadaje kształt działalności przedsiębiorstwa poprzez uwzględnienie w systemach informacyjnych istotnych problemów ekonomicznych, społecznych, geograficznych, kulturowych itp. Istotą logistycznego systemu informacji jest gromadzenie danych i informacji, przechowywanie, odpowiednie przetwarzanie i dystrybuowanie informacji, prezentowanie i podejmowanie optymalnych decyzji koordynujących działania logistyczne. Podejmowana decyzja musi dotyczyć wszystkich elementów i ogniw systemu logistycznego z uwzględnieniem zjawisk zachodzących w całym łańcuchu dostaw i zmian mających miejsce w otoczeniu przedsiębiorstwa.
Potrzeba połączenia wszystkich ogniw łańcucha wynika z synergicznego charakteru poszczególnych aspektów działalności logistycznej. Zarządzanie łańcuchem dostaw (SCM - Supply chain management), jest określeniem, które zyskało znacznie na popularności pod koniec lat 80, ale do tej pory wzbudza kontrowersje. Zarządzanie Łańcuchem Dostaw jest całością procesów biznesowych od użytkownika końcowego przez dostawców źródłowych, którzy dostarczają produkty, usługi i informacje, które dodają wartości dla klientów. Często określenie to jest używane jako substytut lub synonim dla logistyki. A przecież logistyka w takim przypadku powinna stanowić wspólny obszar decyzyjny. Wówczas szybciej wykorzystywane są wszystkie informacje związane z działalnością logistyczną, istnieje większa możliwość gromadzenia ich, szybkiego przesyłania, co prowadzi do trafnego podejmowania decyzji dla wszystkich współpracujących przedsiębiorstw. Źle podjęta decyzja w jednym z przedsiębiorstw łańcucha dostaw, powoduje straty i dodatkowe koszty w innych przedsiębiorstwach. Rzetelną analizę ciągle nowych problemów i prawidłowo podjętą decyzję opartą na wartościowych, odpowiednio zinterpretowanych informacji zapewnia LIS.
Warunkiem koniecznym funkcjonowania systemów logistycznych w sposób optymalny jest zastosowanie w tych systemach informatyki. Komputerowe wspomaganie systemów informacyjnych ma strategiczne znaczenie dla przedsiębiorstwa. Stosowane techniki i środki informatyczne umiejętnie wdrożone i wykorzystane umożliwiają, drogą przewagi konkurencji, maksymalizowanie zysków zarówno w firmie, w ogniwie łańcucha logistycznego, jak i w całym łańcuchu.
Podstawowym zadaniem dla menedżera odpowiedzialnego za informatyzację systemu logistycznego w przedsiębiorstwie jest określenie zakresu rzeczowego, przedmiotowego dla tych zbiorów danych źródłowych, które mają zasadnicze znaczenie w procesach planowania i koordynacji zarządzania logistycznego, poprzez monitoring i controlling operacji logistycznych. Informatyzacja w logistyce przedsiębiorstw sprowadza się zarówno do tworzenia architektury systemów informatycznych jak i do sposobu wykorzystania ich.
Działalność logistycznego systemu informacji rozpoczyna się od gromadzenia danych niezbędnych w podejmowaniu decyzji. Dane dla systemu logistycznego powinny być uzyskiwane z wielu, różnych źródeł. Powinny obejmować całokształt działań logistycznych, a więc dotyczyć między innymi: procesów zaopatrzenia, magazynowania, produkcji, dystrybucji, marketingu, zbytu, powstawania kosztów. Niezbędne są również dane pochodzące od wszystkich przedsiębiorstw będących podstawowymi elementami łańcucha dostaw z uwzględnieniem: dostawców, pośredników, spedytorów, dystrybutorów, przewoźników, czyli wszystkich jednostek gospodarczych, które biorą udział w świadczeniu usług logistycznych oraz dane z otoczenia finansowego. Zebrane informacje są przechowywane w zintegrowanych bazach danych przedsiębiorstw należących do łańcucha dostaw, dopełnieniem tych baz są bazy lokalne i osobiste. Ogólnie bazy danych można podzielić na bazy zewnętrzne i wewnętrzne, na bieżąco są uzupełnianie i modyfikowanie.
Logistyczny system informacji (LIS) posługuje się najnowszymi osiągnięciami z zakresu informatyki i telekomunikacji. Infrastruktura teleinformatyczna obejmuje zarówno środki techniczne (hardware) jak i właściwe dla tych środków rozwiązania softwarowe ( algorytmy, programy, systemy kodowania itp.). Wykorzystuje się tu wszystkie znane media przesyłowe jak: łącza komutowane, radiowe, satelitarne. Na terenie przedsiębiorstw zazwyczaj stosowane są sieci lokalne. Mają one ograniczony zasięg i dotyczą budynków położonych blisko siebie. Przykładem może być np. intranet funkcjonujący na terenie jednego przedsiębiorstwa czy ekstranet łączący dwa obiekty gospodarcze, w których funkcjonują sieci intranet. W Polsce, głównym sieciowym systemem jest nadal Novell Net Ware. W sieciach rozległych wykorzystywane są komutowane połączenia telefoniczne, połączenia satelitarne oraz sieci pakietowe i telefonia komórkowa.
Technicznym odpowiednikiem sieci rozległych jest tzw. autostrada informacyjna, tworząca możliwość do globalnej komunikacji o charakterze systemowym. Obecnie funkcje te spełnia internet. Aby logistyczny system informacji sprawnie działał oraz zapewniał szybkie przesyłanie i pozyskiwanie danych, musi być systemem otwartym, umożliwiającym połączenie się zarówno z sieciami lokalnymi jak i rozległymi.
Biorąc pod uwagę powyższe rozważania należy stwierdzić, że najistotniejszymi zadaniami logistycznego systemu informacji jest gromadzenie i przetwarzanie danych, dotyczących całej działalności logistycznej przedsiębiorstwa oraz jego makrootoczenia i otoczenia konkurencyjnego, wykorzystując wszystkie możliwe źródła.
Ponad to system LIS jest odpowiedzialny za dostarczenie zebranych i przetworzonych danych oraz odpowiednich informacji do zespołów podejmowania decyzji na każdym szczeblu organizacyjnym.
Inną ważną cechą logistycznego systemu informacji jest jednolitość jego wszystkich elementów, bez względu na to czy są one częściami składowymi systemu jednego przedsiębiorstwa czy grupy przedsiębiorstw, a ich sieć informacyjna powinna charakteryzować się wyraźnym sprzężeniem zwrotnym i służyć zarówno celom jednostronnego przekazu jak i dwustronnej wymianie informacji w różnej postaci między dowolnymi partnerami rynkowymi. Właściwością systemu LIS, przyczyniającą się do spójności poszczególnych elementów i modułów połączonych relacjami i powiązaniami a w efekcie do optymalizacji całego systemu jest integracja. Celem, której jest skoordynowanie działań logistycznych przedsiębiorstwa realizując podejście systemowe w logistyce z uwzględnieniem otwartości i elastyczności strukturalnej i funkcjonalnej.
Zapewnieniem efektywności funkcjonowania systemu LIS jest informatyzacja przedsiębiorstw. Odpowiednie wdrożenie i zastosowanie środków i technik informatycznych wspomagających funkcjonowanie LIS gwarantuje polepszenie wydajności przedsiębiorstwa, przejawiającej się w: poprawie szybkości działań, podnoszeniu jakości produkcji i poziomu obsługi klienta, zmniejszaniu kosztów a tym samym wzrost konkurencyjności na rynku. Za sprawą dynamicznego rozwoju środków i technik informatycznych w zakresie sprzętu komputerowego, systemów baz danych, technologii przetwarzania i przesyłania informacji, oprogramowania operacyjnego, systemowego i narzędziowego umożliwia uzyskanie efektu synergii zarówno w systemie logistycznym jak i w logistycznym systemie informacji przedsiębiorstwa, kiedy to funkcjonalność końcowa w/w rozwiązań informatycznych staje się pełniejsza i daje większe efekty niż algebraiczna suma elementów składowych. Podsumowując na rysunku, przestawiliśmy schemat poglądowy logistycznego systemu informacji wraz z kanałami informacyjnymi i technikami zbierania informacji z różnych ogniw łańcucha dostaw.
Logistyczny system informacji.
Istotnymi i cennymi źródłami informacji są wszystkie ogniwa łańcucha dostaw, a zwłaszcza odbiorcy końcowi produktu logistycznego, którzy na podstawie zamówień, zleceń dostarczają najbardziej wiarygodnych informacji o aktualnych tendencjach rynku. Duże znaczenie mają także informacje czerpane z kanału marketingowego, służące do opracowywania prognoz popytu.
Logistyczny system informacyjny opiera się na szeroko pojętej infrastrukturze teleinformatycznej, która jest podstawą stosowania dalszych rozwiązań technicznych. Popularną techniką wymiany dokumentów jest EDI (Electronic Data Interchange). EDI jako system międzyorganizacyjny zapewnia przesyłanie danych i informacji między przedsiębiorstwami realizując cele logistycznego działania. Za pomocą tej techniki następuje zbieranie i przesyłanie informacji prawie w każdym ogniwie łańcucha dostaw. EDI pozwala osiągnąć korzyści dzięki usprawnieniu obsługi klientów, gospodarki materiałowej przez krótsze terminy dostaw, obniżenie poziomu zapasów, trafne i precyzyjne prognozy zbytu, usprawnieniu możliwości stosowania strategii JiT (dokładnie na czas) oraz stosowaniu strategii marketingowych. Technologia EDI oraz koncepcja systemów otwartych pozwalają realizować zasadę tzw. Integracji progresywnej
W elektronicznej wymianie dokumentów jest wykorzystywana technika automatycznej identyfikacji towarów (AI) wykorzystująca kody kreskowe. Technika AI jest wykorzystywana w wielu procesach logistycznych w: zaopatrzeniu, produkcji, transporcie, magazynowaniu, handlu. EDI i AI są ściśle ze sobą powiązane i są nieodłącznym elementem logistycznego systemu informacji. Gwarancją efektywnego działania transmisji dokumentów jest dostępność i niezawodność usług sieciowych i telekomunikacyjnych.
Wspomaganie logistycznego systemu informacyjnego zapewniają metody oparte na: sterowaniu produkcją zgodnie ze standardami MRP II (Manufakturing Resource Planning - planowanie zasobów produkcyjnych), MRP II Plus (MRP - Money Resource Planning - rozwinięcie MRP II o procedury finansowe, np. cash flow, metoda ABC (ABC - Activity Based Costing)), kompleksowym zarządzaniu jakością zgodnie z ideą TQM (Total Quality Management) oraz standardami norm ISO 9000.
Inną techniką stosowaną w systemie LIS jest łączność satelitarna, zwłaszcza odgrywająca duże znaczenie w procesie przewozowym. Transport charakteryzujący się dużym rozproszeniem taboru wykorzystuje system nawigacyjny GPS. System ten wraz z sieciami opartymi o łącza satelitarne zapewnia optymalizację fizycznego przemieszczania towarów i dokładne określenie położenia przemieszczanych towarów każdym momencie procesu.
Integracja i kompleksowość informatycznych systemów logistycznych musi odbywać się w relacji do wcześniej wspomnianego otoczenia. Ono nadaje kształt działalności przedsiębiorstwa poprzez uwzględnienie w systemach informacyjnych istotnych problemów ekonomicznych, społecznych, geograficznych, kulturowych itp. Samodzielnie działający system LIS w obrębie jednego przedsiębiorstwa nie daje przewidywanych efektów. Dokonujące się intensywne zmiany w otoczeniu przedsiębiorstwa skłaniają do patrzenia na logistyczny system informatyczny (LIS) jako na moduł zintegrowanego systemu informatycznego zarządzania (ZSIZ).
Istotą zintegrowanego systemu informatycznego zarządzania jest utworzenie nowego jakościowo systemu zarządzającego gospodarowaniem w przedsiębiorstwie, wspomaganego informatycznie, a elementy tego systemu są uzależnione od siebie i od całości oraz połączone odpowiednimi relacjami i powiązaniami w celu dostarczania informacji niezbędnych do podejmowania decyzji.
Integracja w ZSIZ odbywa się w dwóch płaszczyznach: funkcjonalnej i fizycznej. W pierwszej z nich różne funkcje realizowane są w taki sposób jakby wykonywane były w jednym, pojedynczym systemie. Przejawia się to tym, że uprawniony użytkownik ma możliwość dostępu do wszystkich funkcji realizowanych w ZSIZ poprzez jeden spójny interfejs wraz z przełączaniem się pomiędzy różnymi zadaniami. Integracja w płaszczyźnie fizycznej polega na kompleksowym połączeniu wszystkich elementów systemu odpowiednim sprzętem komputerowym i oprogramowaniem.
ZSIZ stanowi najwyższą formę ewolucyjną zastosowania technologii komputerowej do wspomagania procesów zarządzania w przedsiębiorstwie. ZSIZ to otwarty, modułowo zorganizowany kompleksowy system informatyczny, obsługujący wszystkie sfery jego działalności, począwszy od marketingu, planowania i zaopatrzenia poprzez techniczne przygotowanie produkcji i jej sterowanie, dystrybucję, sprzedaż, gospodarkę remontową, prace finansowo - księgowe i gospodarkę kadrami, umożliwiający sprawowanie kontroli, przeprowadzanie analiz i podejmowanie właściwych decyzji. Modułowa budowa systemu umożliwia etapowe wdrażanie poszczególnych, niezbędnych składowych.
Najważniejszymi cechami systemów ZSIZ są:
* kompleksowy charakter funkcjonalny - obejmuje swym zakresem wszystkie obszary działalności przedsiębiorstwa w ramach struktury funkcjonalnej,
* wysoki stopień integracji danych i procesów - dotyczy wymiany danych zarówno wewnątrz przedsiębiorstwa między odpowiednimi modułami jak i z partnerami rynkowymi oraz z całym otoczeniem w skali makro i najbliższego (konkurencyjnego),
* budowa modułowa i otwartość - umożliwia etapowe wdrażanie systemu, tworzenie połączeń z systemami zewnętrznymi, charakteryzuje się skalowalną architekturą (zazwyczaj klient - serwer),
* elastyczność strukturalna i funkcjonalna - zapewnia maksymalne dostosowanie rozwiązań sprzętowo - programowych w ramach struktury technicznej i funkcjonalnej do potrzeb przedsiębiorstwa chwili wdrażania systemu jak również umożliwia jego modyfikację i dynamiczne dopasowanie przy zmiennych wymaganiach i potrzebach generowanych przez otoczenie,
* zaawansowanie merytoryczne - zapewnia całkowite informatyczne wspomaganie procesów informacyjno - decyzyjnych, z wykorzystaniem mechanizmów swobodnej ekstrakcji i agregacji danych, optymalizacji, prognozowania, analizowania, diagnozowania, wyboru wariantów, prezentowania, a także praktyczne oparcie systemu na koncepcjach zarządzania logistycznego i spełnianie wymogów MRP II,
* zaawansowanie technologiczne - gwarantuje stosowanie najnowszych osiągnięć z zakresu technologii informatycznej (sprzęt, programy, systemy operacyjne, techniki umożliwiające tworzenie zestawień, raportów, prezentacji itp.) i bieżącą modyfikację, oferuje interfejs graficzny i wykorzystanie różnych rodzajów baz danych w zależności od potrzeb z zastosowaniem najnowszych, odpowiednich narzędzi programistycznych,
* zgodność z polskim ustawodawstwem, a w szczególności w zakresie rachunkowości.
Relacje między systemami informatycznymi w ZSIZ (IMIS).
Relacje i powiązania pomiędzy poszczególnymi typami systemów składających się na ZSIZ (IMIS - Intergrated Management Information Systems).
Typy systemów:
* Systemy Transakcyjne Przetwarzania Danych - TPD (Transaction Processing Data Systems - TPS), zwane też Systemami Elektronicznego Przetwarzania Danych) Electronic Data Processing - EPD);
* Systemy Informowania Kierownictwa - SIK (Management Informatio Systems - MIS), na tym szczeblu rozwoju często utożsamiany z Systemami Zarządzania Relacyjnymi Bazami Danych (Relational Data Base Management Sysytems - RDBMS);
* Systemy Wspomagania Zarządzania - SWZ (Management Support Systems - MSS);
* Systemy Informacyjno - Wykonawcze - SIW (Executive Information Systems - EIS), utożsamiane niekiedy z Systemami Wspomagania Naczelnego Kierownictwa (Executive Support Systems - ESS);
* Systemy Eksperckie - SE (Expert Systems - ES);
* Systemy Wspomagania Decyzji - SWD (Decision Support Systems - DSS);
* Logistyczne Systemy Informacji - LIS (Logistics Information Systems - LIS);
* Systemy Sztucznej Inteligencji - SSI (Artificial Inteligence Systems), utożsamiane często z Systemami Sieci Neuronowych - SNN (Artificial Neuron Networks - ANN),
a także systemy umiejscowione nieco na uboczu:
* Systemu Automatyzacji Biura - SAB (Office Automation Systems - OAS);
* Systemy Komputerowego Projektowania - SKP (Computer Aided Designing - CAD);
* Systemy Komputerowego Wspomagania Produkcji - SKW (Computer Aided Manufacturing - CAM);
* Systemy Komputerowego Wspomagania Inżynierii - SKI (Computer Aided Engineering - CAE).
Umiejętność wyboru i wdrażania systemów informatycznych.
Przystępując do budowy informatycznych systemów logistycznych, niezbędne staje się uporządkowanie i wyodrębnienie odpowiednich struktur systemów i podsystemów. Praktyka wykazała, że przy złożonych systemach gospodarczych nieuchronnie pojawiają się konflikty na stykach pomiędzy podsystemami. Właśnie zadaniem logistyki jest likwidacja bądź ograniczenie i łagodzenie tych konfliktów. Są różne przyczyny powstawania konfliktów najistotniejsze to:
* wynikające z różnorodnego rozumienia celów działań w zależności od szczebla decydentów,
* rodzące się z odmiennego wyobrażenia ról między składnikami występującymi w systemie,
* wynikające z dominacji niektórych podsystemów, uwarunkowane historycznie, często wynikające z powiązań nieformalnych itp.
Usuwanie sytuacji konfliktowych odbywa się na ogół stopniowo, z jednoczesnym odcinkowym wdrażaniem modułów systemów logistycznych. W ujęciu bardziej teoretycznym, w konwencji podejścia sieciowego, wśród elementów systemu logistycznego można wyróżnić: węzły i ścieżki sieci zaopatrzeniowej, rozpatrywanej w dwu warstwach, tj. fizycznej (ludzi i zasobów) i informacyjnej (ilościowego i wartościowego ujęcia). W ujęciu praktycznym elementami systemu logistycznego są:
* zintegrowane sieci komputerowe umożliwiające zdążanie do automatycznego wspomagania zarządzania (m.in. przez kody kreskowe), przy czym informatyka jest tylko narzędziem realizacji celu, którego skuteczność zależy od rozwiązań systemowych w zakresie: organizacji, planowania, finansów, motywacji działań, kontroli itp. Znaczenie ma przy tym ilość, jakość i częstotliwość obiegu informacji dotyczących obrotu materiałowo-finansowego,
* środki techniczne umożliwiające przemieszczanie, przeładunek i magazynowanie towarów w cyklach zaopatrzeniowych (od powstania produktu do konsumenta),
* służby decyzyjne zarządzające fizycznym przemieszczaniem towarów, z zastosowaniem nowoczesnych narzędzi (optymalizacji wielokryterialnej i symulacji), zorganizowane w stosownych komórkach.
Docelowo systemy powinny być zintegrowane i wspomagać zarządzanie wszystkimi procesami gospodarczymi przedsiębiorstwa, dostarczając optymalnych informacji na szczeblu strategicznym. Prawidłowo działający zintegrowany system logistyczny powinien realizować szereg specyficznych funkcji. Należą do nich: funkcja obsługi klienta i komunikacji, funkcja planowania, funkcja sterowania oraz funkcja koordynacji.
Funkcje logistycznego systemu informacji.
Wybór, wdrożenie systemów informatycznych i doprowadzenie do skutecznego działania zintegrowanego systemu zarządzania w przedsiębiorstwie wymaga opracowania procesu przygotowawczego. Podkreślając znaczenie zintegrowania systemów informatycznych dla logistyki, należy brać pod uwagę nie tylko integrację sprzętową, a więc połączenie w sieci komputerowe czy też mikrokomputerowe, ale również integrację oprogramowania, a także baz danych, a nawet komórek organizacyjnych. Wszystkie te elementy systemu logistycznego, a na początku informatycznego, najczęściej poddawane są stopniowej komputeryzacji i dopiero w miarę upływu czasu można dokonywać prac integracyjnych. Wiąże się to z niezbędną zasadą związaną ze stopniowym wdrażaniem systemów informatycznych jako odcinkowych, o małym zakresie przetwarzania, by potem je rozbudowywać do znaczniejszych rozmiarów i integrować.
Celem tego procesu przygotowawczego jest opracowanie realnego planu wdrożenia, wraz z rozpoznaniem dogodnego zaplecza realizacyjnego. Przedsięwzięcie tego typu jest zadaniem złożonym, wymagającym od realizatorów opanowania jego faz i etapów. W praktyce celowe jest systematyczne uporządkowanie elementów, z których może składać się proces zawierający przygotowania, badania i projektowanie rozwiązania logistycznego. Należy zatem wyróżnić trzy fazy tego procesu, tj.:
* fazę przygotowania wdrożeń logistycznych (sprecyzowania celów i zakresu);
* fazę rozstrzygających badań i eksperymentów strategicznych, co odpowiada szukaniu rozwiązań;
* fazę przygotowania realistycznego planu implementacji, polegającego na wyborze rozwiązań.
W ramach tak określonych faz procesu przygotowawczego można wyróżnić etapy. Kolejność i nazwy etapów sugerują, które moduły są kluczowe i mają wpływ na dostarczanie przedsiębiorstwu największych wartości dodanych. Proponowana kolejność etapów wdrażania systemu to:
* etap l - obsługa klienta i zrozumienie klienta;
* etap 2 - przeprowadzenie badań kondycji klienta;
* etap 3 - ustalenie i akceptacja zakresu prac;
* etap 4 - przeprowadzenie analizy działania przedsiębiorstwa;
* etap 5 - stworzenie wizji strategicznych przedsięwzięcia;
* etap 6 - przeprowadzenie badań teoretycznych i eksperymentów;
* etap 7 - opracowanie i ocena realnych wariantów przedsięwzięcia;
* etap 8 - przezwyciężenie przeszkód wewnętrznych i zewnętrznych oraz przeszkód implementacyjnych;
* etap 9 - przygotowanie do zatwierdzenia planu wdrożenia;
* etap 10 - implementacja.
Po przeprowadzeniu dokładnej analizy działalności przedsiębiorstwa, przygotowaniu odpowiednich dokumentów i zakończeniu wdrażania informatycznego systemu logistycznego, można przystąpić do procesu modernizacji zarządzania w kierunku zintegrowanego systemu zarządzania, by w dalszej perspektywie rozbudowywać go w makro-skali.
Na rynku polskim można spotkać wiele zintegrowanych systemów informatycznych wspomagających efektywną działalność przedsiębiorstwa. Niewiele jednak polskich firm decyduje się na zakup i wdrażanie takiego systemu. Częściej są one stosowane w dużych przedsiębiorstwach z udziałem kapitału zagranicznego.
W Polsce przedsiębiorstwa najczęściej decydują się na zakup systemów klasy ERP, które do niedawna były najpopularniejszymi. Systemy te jednak nie zawsze są kompletne, często ograniczają się tylko do kilku najważniejszych modułów. Zintegrowany system ERP zawiera moduły wspomagające między innymi: finanse, produkcję, logistykę i dystrybucję, marketing, zarządzanie projektami, usługi, płace i kadry, raportowanie, obieg dokumentów. Przedsiębiorstwa wdrażają przeważnie tylko niektóre z nich.
Obecnie na rynku polskim dostępne są oprogramowania klasy CRM (Customer Relationship Management) i SCM (Supply Chain Management), jednak do zakupu tych systemów rynek dojrzewa powoli. Oprogramowanie SCM wspomagające zarządzaniem łańcuchem dostaw do chwili obecnej nie znalazło chętnego do wdrożenia. A przecież SCM to kompletne, zintegrowane planowanie i przeprowadzanie operacji związanych z dostawami w sieci logistycznej obejmującej ich dostawców, producentów, dystrybutorów, klientów oraz ich klientów. System polega na maksymalizacji poziomu integracji wszystkich elementów łańcucha logistycznego. W efekcie powstaje jeden, stabilny i w pełni zintegrowany twór, cechujący się synergią działań wewnętrznych i kooperatywnym funkcjonowaniem wszystkich składowych w warunkach zmieniającego się otoczenia. Natomiast na wdrożenie oprogramowania CRM wspomagającego zarządzanie relacjami z klientami dotychczas podpisano 25 umów.
Obsługa klienta, jakość i poziom tej obsługi to obszar zainteresowania każdego przedsiębiorstwa chcącego istnieć na rynku. Poziom obsługi klienta zależy od szeregu decyzji podejmowanych w sferze transportu, zapasów, składów, prognozowania popytu i zamówień zaopatrzeniowych, czyli w zakresie logistyki, finansów i w zakresie innych obszarów funkcjonowania przedsiębiorstwa.
Chcąc, więc, zapewnić wysoki poziom obsługi klienta, przedsiębiorstwa polskie powinny dążyć do przebudowy i wdrażania systemów wspomagających ich działalność.
Podsumowanie
Aby przedsiębiorstwo polskie mogło konkurować z firmami zagranicznymi musi mieć dostęp do sprawnie i szybko przebiegających informacji. Obecnie coraz bardziej zwiększa się skala i rozległość przesyłanych strumieni informacyjnych niezbędnych do efektywnego działania firmy.
W Polsce przepływ informacji utrudniony jest poprzez niedorozwój telekomunikacji, brak dużych ośrodków obliczeniowych z komputerami dużej mocy oraz słaby rozwój baz danych, mających wspomagać decyzje gospodarcze. Wraz z problematyką baz danych pojawiają się trudności związane z przygotowaniem menedżerów do wykorzystywania posiadanych informacji. Należy tutaj zwrócić uwagę na: odpowiednią wiedzę ekonomiczną i wybór najprostszej i odpowiedniej metody analizy danych do formułowania czytelnych, prawidłowych wniosków, wybór narzędzi prezentacji wiedzy diagnostycznej, umiejętność odpowiedniej agregacji danych i możliwość uzyskania z nich potrzebnych informacji, poprawne przygotowanie wizualizacji danych, wybór metod graficznych zmuszających do właściwej interpretacji i dobór odpowiednich środków informatycznych.
Rzadkością jest także stosowanie w polskich przedsiębiorstwach bardzo przydatnych w logistyce symulacji komputerowych. W krajach rozwiniętych gospodarczo symulacje komputerowe wykorzystując szybkość wykonywania na komputerze obliczeń, realizują symulację wielowariantowo, opierając się na modelu zbudowanym przy użyciu rzeczywistych danych pochodzących z otoczenia. Rezultaty tak wykonywanych eksperymentów pozwalają na wybranie optymalnego wariantu rozwiązania. W systemach logistycznych symulacja może wspomagać decyzje dotyczące transportu, realizacji procesów technologicznych, czy magazynowania.
Częściowo powyższe problemy rozwiązane mogłyby być poprzez budowę i rozbudowę sieci komputerowych zarówno lokalnych, jak i rozległych, budowę centrów dystrybucyjnych, przygotowanie standardów norm w zakresie: technologii przetwarzania danych i łącz komputerowych, norm ISO 9000, terminologii logistycznej, systemów bezpapierowej dokumentacji (EDI-EANCOM).
O rozwiązaniu problemów tych należałoby pomyśleć w związku z przyszłościowym wejściem Polski do Unii Europejskiej. Wejście Polski do struktur unijnych zwiększyłoby szanse wejścia firm polskich na inne rynki, ale wymaga to szybkiego przystosowania się do wymogów dyktowanych przez kraje europejskie. Między innymi należałoby przygotowywać systemy logistyczne zgodne z wymogami eurologistyki, z wymogami logistyki w zakresie infrastruktury transportu (przekształcenia własnościowe, modernizacja dróg i środków transportu, reorganizacja przejść granicznych, organizacja transportu kombinowanego) oraz ochrony środowiska (logistyka miejska, agro-ekosystem, recycling odpadów komunalnych i opakowań).
Brak zintegrowanych systemów zarządzających przedsiębiorstwem jest spowodowane niedostatecznym zrozumieniem nowoczesnych koncepcji zarządzania przedsiębiorstwem oraz istoty i funkcji logistyki. Powodem jest także wygórowana cena systemów oferowanych na polskim rynku i brak odpowiednich analiz, kalkulacji i określenia dokładnego czasu wdrażania systemów. Rozpowszechnienie systemów logistycznych wspomaganych przez systemy informatyczne prowadzących do integracji procesów gospodarczych stanie się możliwe, jeżeli kompleksowo podejdzie się do problematyki budowy systemów logistycznych i wdrażania systemów informatycznych. Można to osiągnąć poprzez właściwą politykę rządu, odpowiednie szkolenia i przedstawienie możliwości i metod uczenia się od lepszych oraz poprzez ścisłą współpracę ze specjalistami z zakresu informatyki, logistyki, analizy i diagnozy.
Literatura:
1. Skowronek Cz., Sarjusz-Wolski Z.: Logistyka w przedsiębiorstwie. PWE. Warszawa 1999.
2. Kolbusz E.: Strategiczne zarządzanie informacją,(W:) Strategia Systemów Informatycznych. Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków 1999.
3. Sołtysik M.: Zarządzanie logistyczne. AE Katowice 1996.
4. Nowiska - Skowron M.: Efektywność systemów logistycznych. PWE Warszawa 2000.
5. Gołembska E., Szymczyk M.: Informatyzacja w logistyce przedsiębiorstw. PWN Warszawa 1997.
6. Szymczak M.: Logistyczny system informacji. Logistyka 1/96.
7. Korzeń Z.: Informatyczne systemy logistycznego zarządzania. Logistyka 3/96,4/96.
8. Adamczewski P.: Realizacja zintegrowanych systemów informatycznych zarządzania. Logistyka 1/97.