Giełda Papierów wartościowych Funkcje i rodzaje giełd

Giełda papierów wartościowych to najważniejsza instytucja rynku kapitałowego, której celem jest obrót papierami wartościowymi oraz zapewnienie jednakowego dla wszystkich do nich dostępu.

Giełda papierów wartościowych to szczególny rodzaj rynku formalnego, jest określony jako stały, odbywający się w określonym czasie i miejscu i podporządkowany określonemu regulaminowi spotkania osób pragnących zawrzeć transakcję kupna – sprzedaży oraz osób pośredniczących w zawieraniu transakcji, których przedmiotem są np. pieniądze (dewizy), weksle, papiery wartościowe. Do największych na świecie giełd papierów wartościowych zalicza się np. giełdy w Nowym Jorku, Tokio, Londynie, Frankfurcie.

Giełda jest częścią rynku papierów wartościowych, który dzieli się na rynek pierwotny i rynek wtórny. Prezentuje ona przede wszystkim wtórny rynek papierów wartościowych. Na giełdzie dokonywane są transakcje kupna – sprzedaży papierów wartościowych, środków płatniczych (tj. walut i dewiz) oraz kruszców szlachetnych

Zasady działania Giełdy określają, obok ustaw z 29 lipca 2005 roku:

Statut Giełdy

Regulamin Giełdy

Wymienia się dwa główne modele giełd papierów wartościowych:

-giełda typu amerykańskiego, która jest prywatną spółką akcyjną, skupiającą handlowców, przemysłowców i bankierów, którzy tworzą giełdę w celu realizacji swoich interesów (w tym modelu państwo nie tworzy giełd ani nie ustala ich liczby czy lokalizacji

-giełda typu niemieckiego, to giełda działająca pod nadzorem administracji państwowej (oddziaływanie państwa jest w tym modelu giełdy bardzo bezpośrednie, bowiem podejmuje ono decyzje dotyczące istnienia, lokalizacji, zasad funkcjonowania giełdy w trybie administracyjnym,

Funkcje giełdy: (pierwsze 3 najważniejsze)

•pozyskanie i alokacja kapitału (inwestor podejmuje decyzję o sprzedaży swoich papierów wartościowych na giełdzie jako rynku pierwotnym (giełda pełni funkcję mobilizacyjną pośrednio, bowiem umożliwiając bezproblemowy obrót wtórny, zachęca do zakupu papierów wartościowych na rynku pierwotnym)

• transformacja kapitału(kapitał może przybierać różne formy w zależności od sytuacji na rynku i atrakcyjności poszczególnych lokat)

• wycena kapitału(spełnianie przez giełdę funkcji informacyjnej wobec emitentów (wycena rynkowa ich walorów)

•zróżnicowanie form oszczędzania

•barometr gospodarki

•uzyskiwanie dochodu i redystrybucja dochodu

•spekulacja

•edukacja

Rodzaje giełd

Ze względu na przedmiot obrotu:

-giełdy papierów wartościowych,( przedmiotem obrotu są: akcje, prawa poboru akcji, prawa do akcji, warranty subskrypcyjne, kwity depozytowe, obligacje, listy zastawne, certyfikaty inwestycyjne oraz inne zbywalne papiery wartościowe)

- giełdy towarowe, (obrót towarami rolnymi i spożywczymi)

-giełdy usług,(usługi transportowe, usługi ubezpieczeniowe, czy pośrednictwo transakcyjne)

-giełdy mieszane (towarowo – pieniężne),

Ze względu na ich zasięg:

-giełdy o charakterze międzynarodowym (np. Zurich, Frakfurt, Tokio, Hongkong)

-giełdy o charakterze krajowym (Warszawska Giełda Papierów Wartościowych)

Ze względu na formę prawną:

- giełdy organizowane przez państwo

- giełdy korporacyjne (tworzone przez organizacje gospodarcze).

Ze względu na charakter operacji dokonywanych na giełdzie: giełdy otwarte oraz giełdy zamknięte.

Ze względu na termin realizacji transakcji giełdowych:

- giełdy natychmiastowe, czyli kasowe (transakcja jest realizowana natychmiast po zawarciu umowy np. nabycie akcji)

- terminowe (pomiędzy zawarciem umowy a jej realizacją upływa jakiś czas).

Można wyróżnić także giełdy o charakterze uniwersalnym oraz o charakterze wyspecjalizowanym.