Mariusz Grajewski

III LPs

Rok szk. 2011/12

Temat: Czego boi się człowiek? Przedstaw problem po analizie i interpretacji wybranych tekstów literackich.

Strach to jedna z podstawowych cech pierwotnych, mających swe źródło w instynkcie przetrwania. Jest uczuciem, które wbrew pozorom towarzyszy ludziom każdego dnia. Nie możemy się przed nim uchronić, lecz od każdego z nas zależy, w jakim stopniu będzie to uciążliwe.

Makbet- odczuwa lęk przed konsekwencjami kary za życia: "w podobnych razach tu już kaźń nas czeka". "Krwawa nauka... spada na własną naszą głowę". Bohater przewiduje, że sprawiedliwość go dosięgnie i będzie musiał cierpieć za życia. Boi się, że odpokutuje za to, co zrobił, jak i boi się utraty tronu. Omamy, widziadła są projekcją stanów emocjonalnych bohatera, są wynikiem strachu, że zbrodnia zostanie wykryta, a on odpowie za swoje zbrodnicze czyny. Makbet stał się więźniem uczucia, którego nie tolerował i za wszelką cenę starał się mu oprzeć. Zwalczał strach poprzez kolejne morderstwa.Jednocześnie Lady Makbet obawiała się, że jej mąż nie zrealizuje uknutego przez nią planu, że wzgardzi czynem niegodnym, chciałby być kimś wielkim, ale cel ten osiągnąć uczciwą drogą.

Dłuższa wydaje się być historia Andrzeja Kmicica. Bohater "Potopu" był obdarzony szczególnym zaufaniem księcia Radziwiłła, któremu złożył przysięgę wierności.
Z przerażeniem dowiaduje się jednak, że jego przełożony jest zdrajcą. Co za tym idzie - wszyscy przyzwoici rycerze, a więc i towarzysze Kmicica, wypowiadają księciu posłuszeństwo. Nie może tego zrobić jedynie pan Andrzej zobowiązany dodatkową przysięgą, wierny kodeksowi rycerskiemu. Świat wartości bohaterów stanowią Bóg, honor, ojczyzna. Kmicic boi się utraty honoru, gdy złamie dane słowo, a na jego ustach dramatycznie brzmią słowa: "przeklętym na wieki”. Strach przed utratą honoru, przed zerwaniem przysięgi złożonej na krucyfiks, czyni z niego nieświadomego zdrajcę. Ten młody głupiec dał sobie wmówić, że pomagając najeźdźcom, przysłuży się ojczyźnie. Lecz gdy tylko przejrzał na oczy, porzucił niegodną służbę.
Kiedy kampania Kmicica przybywa do Wodoktów Oleńka wygania ich wiedząc o wcześniejszych niechlubnych poczynaniach. Ci, co zawsze przyjmują postawę butną i stawiają na swoje bez sprzeciwu wynoszą się na rozkaz panny Billewiczówny. I słusznie Kmicica ta wiadomość bawi. Strach przed dowódcą kazał im czuć respekt także przed Oleńką, która została wybrana na jego narzeczoną.
Po przyjeździe Kmicica do Wodokt Oleńka odtrąca go ze względu na jego zachowanie w Upicie i oznajmia: "ja się boję gniewu bożego, i łez ludzkich się boję, i krzywd!" oraz hańby z krzywdy ludzkiej płynącej.

Kordian J. Słowackiego jest dramatyczną opowieścią o zmierzeniu się jednostki z historią. Bohater po powrocie do kraju podejmuje się zabić cara, chce być jak Winkelried samotnym straceńcem, poświęcić się za naród. Niestety jest poetą i ulegnie majątkom strachom i imaginacji. Padnie zemdlony na progu carskiej komnaty, a pokonają go wytwory jego własnej wyobraźni. Kordian to człowiek słabej woli. Zmaga się z dylematem: czy prawo do obrony ojczyzny jest święte i usprawiedliwi czynienie zła. Tragiczna rozterka duchowa Kordiana wynika z tego, że w jego pojęciu moralnym - zbrodnia, choćby popełniona dla sprawiedliwego celu, nie przestaje mimo wszystko być zbrodnią. I stąd strach bohatera przed odpowiedzialnością moralną.

Strach wyznacza granice ludzkiego postępowania…dlatego Kordian, choć pragnie wolnego od uzurpatora tronu nie zabije cara, a Makbet, kiedy zapomni, co to lęk i zatraci wszelką wrażliwość stanie się mordercą. Dla Kmicica miałbym radę by szlachetność łączył z rozsądkiem i nie szukał przyjaźni ze zdrajcami. Sobie życzyłbym takiego strachu, który chroniłby mnie przed przekroczeniem człowieczeństwa w każdym wymiarze historycznym.

Bo przyszłość każdego człowieka jest niewiadomą i niewiadome jest nam, jakim okolicznościom i czasom przyjdzie stawić nam czoła, ani z jaką historią się mierzyć.