Pedagogika kultury 30-03-2011
Zwyczaje i obyczaje.
Trudno rozgraniczyć obyczaj, zwyczaj i obrzęd. Niekiedy się na siebie nakładają. Dlatego
Obyczaj: powszechnie przyjęte sposoby postępowania najczęściej utwierdzony tradycją, mający miejsce na określonym terenie i dotyczący pewnej grupy ludzi. Jest kilka elementów, które charakteryzują obyczaj: są przyjęte przez pewną grupę, ma miejsce na danym terenie, np. Polska. Obyczaje stanowią swoisty system kontroli społecznej, naruszenie obyczaju powoduje negatywną reakcję ze strony grupy. Od dezaprobaty po usunięcie ze składu jej członków, np. Jagna z „Chłopów”, post w czasie Wigilii. Służą zespoleniu danej zbiorowości wyodrębniając ją od innych. Pomagają w samookreśleniu się grupy, wyodrębniając ją od innych. Obyczaje dawniej zastępowały prawo, nawet dzisiaj w przypadku luk prawnych sądownictwo odwołuje się do prawa zwyczajowego. W wielu środowiskach małych nadal te prawa obyczajowe mają charakter niepisanych praw egzekwowanych bezwzględnie. Złamaniem obyczaju jest ciąża przedmałżeńska(wytykana palcami, oceniana, obrażana). Normy obyczajowe nie muszą być normami moralnymi. Formą obyczaju jest także moda, jest obyczajem przejściowa, dotycząca spraw nieistotnych z punktu widzenia społeczeństwa.
Zwyczaje: sposoby postępowanie, pewne także wzory postępowania wynikające z nabytej dyspozycji, przyzwyczajenie, Ajko takie mogą z czasem przekształcić się w obyczaje. Dotyczą mniejszej grupy ludzi, np. ktoś pije rano kawę. W przeciwieństwie do obyczajów przestrzeganie zwyczajów nie jest obarczone sankcjami. Mniejsza jest waga zwyczajów. Dzielimy je na indywidualne i grupowe, mogą być zwyczaje w konkretnej grupie zawodowej, regionie, środowisku, ludowe, stosowane przez jakieś korporacje. Powstaje poprzez nawyki i przyzwyczajenia.
Obrzędy: podporządkowane powyższym, ale bardziej elementarna, przez niektóre utożsamiana z obrzędami albo ceremoniami. Są to także uświęcone tradycjom zespoły czynności i praktyk towarzyszące uroczystościom: rodzinnym, społecznym, religijnym. Wyróżniamy
obrzędy inicjacyjne, np. wprowadzanie młodego chłopca w życie dorosłego mężczyzny, pierwsza komunia, mianowanie na ucznia, obrzezanie, chrzciny,
obrzędy afirmacyjne , jubileusze w pracy, małżeństwa
obrzędy współżycia, np. obrzędy świąt ludowych, kościelnych, Andrzejki
obrzędy izolacji, np. pożegnanie pracownika, pogrzeb
dzielimy je na religijne i świeckie.
Rytuały: to czynności stanowiące zewnętrzną formę obrzędu religijnego.