Podstawy pedagogiki wykład 29.10.2010 r.

Edukacja (ex duco – łac – wyprowadzam) – ogół zamierzonych i niezamierzonych oddziaływań (instytucjo lanych i indywidualnych) formujących zdolności życiowe (fizyczne, emocjonalne, intelektualne i społeczne człowieka).

Wychowanie – świadome i celowe działanie pedagogiczne zmierzajże do osiągnięcia korzystnych zmian rozwojowych w osobowości wychowanka.

Kształcenie – proces wspomagania uczącej się jednostki poznawaniu świata i samego siebie; a więc proces dotyczący przede wszystkim sfery poznawczej.

Socjalizacja – przejmowanie, naśladownictwo tych norm i wartości które funkcjonują w danej grupie. Upodabnianie się do grupy. Jest to proces spontaniczny.

Socjalizacja i Wychowanie to oddziaływania społeczne

„Socjalizator” – osoba reprezentująca większą zbiorowość, nie uświadamiająca sobie roli społecznej. Osoba, która wrosła już w grupę, jest jej częścią. Oddziałuje na innych nieświadomie. Treści które przekazuje: sposoby zachowania, normy i modele, zasób wiedzy o rzeczywistości bezpośredniej

Wychowawca – osoba świadoma swej roli reprezentanta zbiorowości. Jest to osoba, która nie ma takiej spontaniczności jak „socjalizator”, zastanawia się nad swoim podstępowaniem, jak to wygląda w oczach wychowanków. Treści, które przekazuje: akceptowane sposób zachowania, wzory i ideały, wiedza wykraczająca poza bezpośrednią rzeczywistość. Wychowanie zazwyczaj prowadzi do ideału, wychowawca chce zrobić ze swojego wychowanka kogoś często lepszego od siebie, nie chce uczynić z niego przeciętnej osoby, tylko kogoś ponadprzeciętnego.

Wychowanie (wg Kunowskiego)

• Definicje praktyczne (prakseologiczne) ważne działanie (praktyka) wychowawcy.

• Definicje adaptacyjne – ważny cel przystosowania do grupy

• Definicje sytuacyjne – ważne środowisko i ogół zdarzeń. Na wychowanka oddziałuje wielu wychowawców, działają na niego różne sytuacje wychowawcze.

• Definicje ewolucyjne – ważne osiąganie dojrzałości, zmiany wewnętrznej. Wychowanie dokonuje się w wychowanku. Dojrzałość ma się dokonywać dzięki aktywności własnej wychowanka.

W dwóch pierwszych wychowawca jest podmiotem, wychowanek przedmiotem. W dwóch ostatnich są dwa podmioty, rola wychowanka zwiększa swoją rangę. Przedmiotem jest ktoś, kto wymaga żeby go kto poruszył, wychował. Jeżeli natomiast samemu stara się działać aktywnie i się wychowywać lub do tego dąży, staje się podmiotem.

W XX wieku odkryto że dziecko powinno współuczestniczyć w budowaniu siebie. Dziecko nie powinno tylko się zmieniać pod wpływem zewnętrznych czynników.

Być podmiotem = chcieć działać + móc działać (równanie Piotra Sztompki)

Wychowanie ma:

• Zaspakajać potrzeby

  • Społeczne – trwałości i zmiany, czyli pełnić funkcje zachowawcze i rozwojowe

  • Indywidualne – przystosowania i indywidualizacji czyli pełnić funkcje adaptacyjne i kreatywne

Funkcje łączą się z potrzebami.

Społeczeństwo wymaga od wychowania między innymi trwałości, czyli przekazywanie dalej pewnych zachowań. Jednak należy wpoić też umiejętność zmieniania schematów, zachowań. Należy zachować równowagę między budowaniem nowych rzeczy a zachowaniem tradycji.

Wychowanie jako proces w skali mikro – interakcje między wychowawcą a wychowankiem.

E. Fromm: mówił o potrzebie więzi i zakorzenienia. Podstawą relacji międzyludzkich ma byś miłość braterska. Potrzeba zakorzenienia to potrzeba świadomości pochodzenia. Człowiek chce przynależeć, chce być związany z grupą. Wychowanie powinno tworzyć doświadczenia, które nam uświadomią, że mamy korzenie, wsparcie przodków, że znamy swoje miejsce na ziemi.

Potrzeba tożsamości, indywiduacji – człowiek chce wiedzieć że jest jeden, jedyny, niepowtarzalny, niezależnie od przynależności do grupy. ­