WYKŁAD 1

Produkcja roślin ozdobnych w Polsce

• Pod osłonami – 811 ha ( 7 miejsce w UE)

• W gruncie – 6570 ha ( 4 miejsce w UE)

• In vitro - 30 laboratoriów ( 1 miejsce w UE), 70 mln roślin rocznie, 90 % na eksport

• Powierzchnia 0,04 % gruntów ornych. Wartość produkcji roślinnej ok. 20 %

• Osłony:

• kwiaty cięte 22%

• ozdobne z liści 35%

• rabatowe 43%

• Z kwiatów ciętych:

• Róza 145 ha

• chryzantema 105 ha

• Gerbera 95 ha

• Tulipan 42 ha

• Anturium 40 ha

• Goździk 30 ha

• Frezja 30 ha

• Rośliny doniczkowe kwitnące:

• Cyklamen

• Chryzantema

• Poinsecja

• Sępolia

• Ozdobne z liści

• Figowiec

• Dracena

• Difenbachia

• Paprocie

• Rośliny rabatowe:

• Pelargonia

• Bratek

• Petunia

• Prymula

Rośliny zielne uprawiane w gruncie:

• Jednoroczne

• Dwuletnie

• Byliny (w tym zimujące w pomieszczeniach)

• Cebulowe i bulwiaste

Rośliny ozdobne kształtują estetykę otoczenia przez:

• Barwę kształt kwiatów

• Pokrój rośliny

• Barwę liści

• zapach

Zastosowanie

• Na kwietniki

• Do obsadzania rabat

• Do ogrodów skalnych ( w tym także na murki)

• Jako okrywy i osłony

• Do sadzenia w pojemnikach (stojących lub wiszących)

• Do tworzenia grup

• Na kwiaty cięte ( także do suszenia )

• Jako rośliny doniczkowe

Kwietniki

• To kompozycje z kwiatów sezonowych, obficie kwitnące w tym samym czasie. Jest to najefektywniejsze, ale najdroższe wykonanie roślin ozdobnych w terenach zieleni.

• W parkach zakłada się je :

• W częściach centralnych na trawnikach

• Przy wejściach

• Przy frontach lub rzeźbach

• Wzdłuż alei spacerowych

• Kwietniki śródmiejskie powinny się znajdować:

• Przy arteriach o dużym nasileniu ruchu

• Przy reprezentacyjnych placach i urzędach,

• Przy teatrach i kinach,

• W pobliżu dworców

• Przy letnich kawiarniach

• Wielkość i styl kwietnika powinny harmonizować z otoczeniem, a miejsce kompozycji musi uwzględniać pole widzenia oglądających. Z reguły sadzi się rośliny kwitnące, a rozsadę dobiera tak aby szybko mniej więcej po 2 tygodniach osiągać zwarcie się roślin i zakrycie ziemi. Najczęściej są to gatunki jednoroczne i trwałe.

• Ważny jest dobór roślin pod względem:

• Terminu kwitnienia

• Wysokości roślin

• Barwy, wielkości i kształtu kwiatów

• Obfitości kwitnienia

• Barwy i kształtu liści

• Rośliny kwietnikowe powinny charakteryzować się

• Długotrwałym obfitym kwitnieniem

• Wyrównanym wzrostem

• Tolerancją na zmienne warunki atmosferyczne

• Kwietniki mogą być:

• Regularne : symetryczne i niesymetryczne

• Nieregularne

• Japońskie

Kwietniki regularne

• Mają kształt figur geometrycznych ( koła, prostokąta, kwadratu, elipsy) lub ornamentu

• Wyróżnia się symetryczne i niesymetryczne

Kwietniki symetryczne

• Mają zachowaną symetrię zwierciadlaną, czyli powtórzenie rysunku po obu stronach sieci. Mogą być jedno lub wielobarwne

• Kwietniki jednobarwne zakłada się najczęściej wzdłuż chodników, parków alei. Mają najczęściej kształt długiego, wąskiego prostokąta. Lepiej jest sądzić ciąg mniejszych paletek z których każde można obsadzić.

• Kwietniki wielobarwne mogą być komponowane tradycyjnie tj. z zastosowaniem pojedynczych i podwójnych obwódek nowocześnie np. z kwaterami tego samego kształtu i wielkości obsadzonych roślin o rożnej barwie kwiatów. Na dużych kwietnikach można również stosować silnie rosnące dalie czy pacioreczniki.

• Specyficznym rodzajem kwietnika wielobarwnego jest dywan kwiatowy. Jego kompozycja jest bardzo złożona o wzorze utworzonym z wielu gatunków i odmian roślin o ozdobnych kwiatach jak i dekoracyjnych liściach.

Kwietniki niesymetryczne

• Pole kwietnika zajmują plamy o różnym kształcie, wielkości, barwie.

Kwietniki nieregularne

Mają kształt chmurki, ameby, łezki. Najczęściej zakłada się je w parkach , na trawnikach gdzie jest korzystny spadek terenu.

Kwietniki japońskie

Są wielogatunkowe o różnej wysokości roślin i różnej barwie kwiatów lub liści. Na pierwszy rzut oka kwietnik japoński może robić wrażenie bezładnej kompozycji. Tak nie jest gdyż plamy tego samego gatunku czy roślin powtarzają się regularnie w jednakowej odległości. Ich kształt może być regularny np. długi prostokąt lub nieregularny.

Kwietniki powinny zdobić miasto, park od wczesnej wiosny do późnej jesieni. Wymaga to zastosowania 3 rotacji:

• Wiosenna

• Bratki

• Stokrotki

• Niezapominajki

• Rośliny cebulowe np. tulipany, narcyzy

• Letnia

• Szałwie

• Żeniszki

• Aksamitki

• Begonie

• Pelargonie

• Jesienna

• Chryzantemy

• Dalie

Rabaty

To kompozycje z co najmniej kilku, lepiej kilkunastu gatunków i odmian, z reguły bylin różniących się

• Wysokością roślin

• Pokrojem roślin

• Barwą i kształtem liści i kwiatów

• Terminem kwitnienia

Rabaty mogą być

• Jednostronne

Znacznie łatwiejsze do zaprojektowania. To układ oglądany tylko z jednej strony. Rabaty jednostronne zakłada się wzdłuż dróg spacerowych, na tle zieleni drzew i krzewów, a także przy murach lub parkanach, sadząc najwyższe rośliny z tyłu.

• Wielostronne.

Powinna być dobrze widoczna ze wszystkich stron. Rośliny nie mogą się wzajemnie zasłaniać i dlatego najwyższe zajmują centralną część układu, natomiast na brzegach sadzi się gatunki o bardzo niskim wzroście, nawet płożące się.

Niezależnie od rodzaju rabata powinna wnosić nie tylko ciekawe akcenty kolorystyczne, ale także pokrojowe. Poszczególne taksony umieszcza się w grupach, większe po kilka, mniejsze po kilkanaście sztuk. Na rabacie nie należy sądzić bylin krótkowiecznych takich jak zachyłek wielkokwiatowy czy wrotycz różowy, które słabo kwitną lub giną po 3 – 4 dniach uprawy. Rabaty powinny być dekoracyjne od wiosny do jesieni. Dla uzyskania tego efektu byliny powinny być uzupełniane roślinami sezonowymi np. krokusami które później wsiewa się smagliczkę.

Na długich rabatach te same taksony mogą się regularnie powtarzać co wprowadza symetrię całego układu. Zbyt duże rabaty są jednak monotonne, kosztowne w założeniu i utrzymaniu.

Wzdłuż brzegów ważniejszych alei spacerowych, zamiast typowych rabat tworzy się regularne ciągi z jednego gatunku. Mogą to być byliny niskie np. ubiorek wiecznie zielony, średnio wysokie np. lawenda, czy wysokie liliowce.

Ogrody skalne

• W ogrodach skalnych najważniejszym elementem kompozycyjnym obok roślin jest kamień.

• Najlepszym terenem pod skalniak jest teren o naturalnym … Ogrody skalne tak się zakłada, aby przypominały wycinek naturalnego krajobrazu górskiego.

• Pewną odmianą ogrodów skalnych mogą być alpinaria i murki.

• Do obsadzenia ogrodów skalnych nadają się rośliny górskie. Najczęściej są to różnego rodzaju byliny, rośliny cebulowe i bulwiaste, a także karłowe, płożące się i iglaki.

• Rośliny tak się dobiera, aby ogród skalny stanowił atrakcyjną ozdobę przez większą cześć roku. Dla osiągnięcia tego celu zwraca się uwagę na:

• Rozłożenie kwitnienia w czasie,

• Barwę liści,

• Pokrój rośliny

Okrywy i osłony.

• Okrywy to obecnie najczęstsze zastosowanie roślin ozdobnych w parkach. Tworzy się je przede wszystkim z bylin, z reguły miejscach zacienionych pod drzewami, rzadziej w miejscach nasłonecznionych.

• Pozwalają zastępować trawniki znacznie zmniejszając nakłady na pielęgnacje.

Cechy roślin okrywowych.

• Trwałość

Rośliny okrywowe powinny na danym stanowisku rosnąc przez wiele lat bez obniżenia wartości użytkowej oraz charakteryzować się długim okresem wegetacji np. bluszcz pospolity

• Szybkie rozrastania się

Prowadzi do powstania zwartej, wyrównanej okrywy liści co zmniejsza gęstość nasadzenia i uniemożliwia rozwój chwastów

• Dostateczna odporność na mróz

• Odporność na choroby i szkodniki zwłaszcza na mączniaka np. barwinek pospolity

• Niewielkie wymagania pielęgnacyjne

• Łatwość rozmnażania

Ta cecha jest ważna ze względu na konieczność wysadzania dużej ilości roślin, których koszt powinien być niewielki

Osłony

• Do zasłaniania murów, parkanów płotów stosuje się

• Pnącza takie jak fasola ozdobna, bluszcz,

• Rośliny wysokie np. słoneczniki, malwy,

• Mogą to być rośliny zielne jednoroczne, dwuletnie, byliny, a także drzewiaste,

Grupy ogrodowe

To rośliny jednego gatunku umieszczone pojedynczo po kilka rzadziej po kilkanaście, najczęściej na trawnikach lub przy zbiornikach wodnych, niekiedy w sąsiedztwie drzew i krzewów.

Rośliny do tworzenia grup powinny charakteryzować się:

• Silnym wzrostem,

• Ładnym pokrojem,

• Atrakcyjnym ulistnieniem,

• Obfitym i długotrwałym kwitnieniem

Do tego rodzaju obsadzeń najczęściej stosuje się byliny.

Pojemniki

• Obsadzenie roślinami ozdobnymi pojemniki o różnych kształtach, wykonane z rozmaitych materiałów stały się atrakcyjnym elementem naszych miast, osiedli, domów.

• Oprócz funkcji estetycznych pełnią inne funkcje np. wyznaczają powierzchnię letnich ogródków kawiarnianych, na placach wyznaczają miejsce do parkowania, zamykają wjazd do różnych pojazdów itp.

• rozpowszechnieniu tej formy dekoracji roślinami zadecydował przede wszystkim brak na ulicach, placach współczesnych miast naturalnego środowiska glebowego.

• O uzyskanym efekcie decydują:

• Rodzaj pojemniku,

• Dobranie roślin do pojemnika

• Dobór gatunków i odmian,

• Odpowiednie przygotowanie podłoża,

• Zabiegi pielęgnacyjne,

• W pojemnikach najczęściej sadzi się rośliny jednoroczne, nie zimujące w gruncie i dwuletnie, rzadziej cebulowe,

• Do obsadzenia pojemników wiszących używa się roślin o przewieszających się pędach

• Pojemniki mogą być:

• Stojące i wiszące

Kwiaty cięte

• Rośliny przeznaczone do układania w wazonach, powinny odznaczac się nie tylko ładnymi kwiatami, ale i trwałością. Mogą to być zarówno:

• Jednoroczne np. astry, lwie paszcze, cynie,

• Dwuletnie jak np. goździk

• Byliny np. Piwonie

• Cebulowe np. tulipany, narcyzy

• Bulwiaste jak mieczyki

• Wiele z nich jest nie tylko uprawianych w gruncie, ale ma też ogromne znaczenie w uprawie pod osłonami,

• Bardzo ważną grupę wśród uprawianych na kwiat cięty stanowią rośliny nadające się do suszenia takie jak np. kocanki czy ozdobne trawy.

Termin siewu

• Zależy od:

• Bionicznych właściwości gatunku np. długi okres kiełkowania, pochodzenie z ciepłego klimatu,

• Przeznaczenia np. kwietniki, ogrody przydomowe,

• Wyróżnia się

• Siew zimowy 1 – 15 marca – szklarnia , lobelia, petunia, begonia, szałwia,

• Siew wczesnowiosenny 15 marzec – kwiecień, osłony rozsadnik np. lwia paszcza, aster chiński,

• Siew wiosenny kwiecień – maj, grunt, gatunki nie znoszące przesadzania, a jednocześnie wrażliwe na niskie temperatury np. nasturcja, maciejka,

• Siew letni czerwiec – lipiec grunt, rośliny dwuletnie i niekiedy byliny,

• Siew jesienny koniec września – początek października , grunt, gatunki których nasiona nie przemarzają, w celu przyśpieszenia kwitnienia